I HC THI NGUYấN TRNG I HC NễNG LM NGUYN TH THU Tờn ti: Đánh giá vai trò của phụ nữ trong việc phát triển nông nghiệp tại xã Mai Đình , huyện H iệp H oà , tỉnh B ắc G iang KhóA LUậN tốt nghiệp ĐạI HọC H o to : Chớnh quy Chuyờn ngnh : Khuyn nụng Khoa : Kinh t & PTNT Khoỏ hc : 2010-2014 Thỏi Nguyờn, nm 2014 I HC THI NGUYấN TRNG I HC NễNG LM NGUYN TH THU Tờn ti: Đánh giá vai trò của phụ nữ trong việc phát triển nông nghiệp tại xã Mai Đình , huyện H iệp H oà , tỉnh B ắc G iang KhóA LUậN tốt nghiệp ĐạI HọC H o to : Chớnh quy Chuyờn ngnh : Khuyn nụng Lp : K42 - Khuyn nụng Khoa : Kinh t & PTNT Khoỏ hc : 2010-2014 Ging viờn hng dn : ThS. V c Hi Thỏi Nguyờn, nm 2014 LỜI CẢM ƠN Qua thời gian học tập và rèn luyện ở trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên và thực tập tại xã Mai Đình, huyện Hiệp Hoà, tỉnh Bắc Giang, tôi đã nhận được rất nhiều sự giúp đỡ tận tình của các thầy cô giáo trong trường nói chung và các thầy cô giáo trong khoa Kinh Tế & PTNT nói riêng cũng như các cán bộ xã Mai Đình. Đến nay, tôi đã thực tập xong và hoàn thành khoá luận: “Đánh giá vai trò của phụ nữ trong việc phát triển nông nghiệp tại xã Mai Đình, huyện Hiệp Hoà, tỉnh Bắc Giang” Lời đầu tiên tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn đến thầy giáo ThS. Vũ Đức Hải cùng các thầy cô giáo trong khoa đã tận tình giúp đỡ hướng dẫn tôi trong suốt thời gian thực tập khoá luận này. Tôi xin chân thành cảm ơn UBND, các trưởng thôn xã Mai Đình, phòng Nông nghiệp, hội liên hiệp phụ nữ huyện Hiệp Hoà đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu. Qua đây tôi cũng bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc tới gia đình, bạn bè và người thân đã động viên giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập. Mọi số liệu có được một các khách quan chính xác là nhờ sự nỗ lực của bản thân, đồng nghiệp và sự giúp đỡ nhiệt tình của các trưởng khu,UBND xã; hội liên hiệp phụ nữ, phòng nông nghiệp huyện. Tôi xin kính chúc các thầy cô giáo mạnh khoẻ, hạnh phúc đạt nhiều thành tích trong giảng dạy và nghiên cứu khoa học, chúc các bạn đồng nghiệp thành công trên con đường sự nghiệp. Thái Nguyên, ngày….tháng….năm 2014 Sinh viên Nguyễn Thị Thu DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT BCH : Ban chấp hành CC : Cơ cấu CGFED : Trung tâm nghiên cứu về giới, gia đình và môi trường trong phát triển CN - TTCN : Công nghiệp - Tiểu thủ công nghiệp CNH - HĐH : Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa ĐVT Đơn vị tính HDI : Chỉ số phát triển con người HĐND : Hội đồng nhân dân ILO : Tổ chức lao động quốc tế KCN : Khu công nghiệp KHHGĐ : Kế hoạch hóa gia đình KT - XH : Kinh tế - xã hội LĐ : Lao động LĐ -TB- XH : Lao động - Thương binh - Xã hội ND : Nông dân NN : Nông nghiệp PN : Phụ nữ SL : Số lượng TN : Thanh niên UBND : Ủy ban nhân dân DANH MỤC CÁC BẢNG Trang Bảng 4.1: Người thực hiện các khâu công việc trong hoạt động trong trọt, chăn nuôi (n = 60) 30 Bảng 4.2: Người ra quyết định các khâu trong trồng trọt, chăn nuôi (n=60) . 32 Bảng 4.3: Vai trò của phụ nữ trong sản xuất kinh doanh dịch vụ trong nông nghiệp (n =20) 33 Bảng 4.4: Khả năng tiếp cận thông tin của phụ nữ 35 Bảng 4.5: Người ra quyết định các công việc lớn trong gia đình 37 Bảng 4.6: Phụ nữ tham gia các tổ chức Chính quyền, đoàn thể 45 DANH MỤC CÁC HÌNH Trang Hình 4.1: Biểu đồ thời gian chăm sóc nuôi dạy con cái 40 Hình 4.2: Biểu đồ thời gian lao động sản xuất của phụ nữ 42 MỤC LỤC Trang Phần 1: MỞ ĐẦU 1 1.1. Đặt vấn đề 1 1.2. Mục tiêu chung 2 1.3. Mục tiêu cụ thể 2 1.4. Ý nghĩa của đề tài 3 1.4.1. Ý nghĩa trong học tập 3 1.4.2. Ý nghĩa thực tiễn 3 Phần 2: TỔNG QUAN TÀI LIỆU 4 2.1. Cơ sở khoa học 4 2.1.1. Một số khái niệm 4 2.1.2. Vai trò của phụ nữ trên thế giới và ở Việt Nam 5 2.1.2.1. Khái quát về vai trò của phụ nữ ở một số nước trên thế giới 5 2.1.2.2. Thực trạng phụ nữ nông thôn Việt Nam 7 2.2. Cơ sở thực tiễn của đề tài 11 2.2.1. Phụ nữ trong tiếp cận một số vấn đề ở gia đình Nông thôn Việt Nam . 11 2.2.2. Vị trí, vai trò của phụ nữ trong hoạt động sản xuất Nông nghiệp 12 2.2.2.1. Vị trí của phụ nữ trong gia đình và xã hội 12 2.2.2.2. Vai trò của phụ nữ trong phát triển nông nghiệp 13 2.2.2.3. Những yếu tố ảnh hưởng đến vai trò của phụ nữ trong phát triển Nông nghiệp 14 2.2.2.4. Tình hình nghiên cứu trong nước và ngoài nước: 16 Phần 3: ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 22 3.1. Đối tượng nghiên cứu 22 3.2. Phạm vi nghiên cứu: 22 3.3.Thời gian nghiên cứu 22 3.4. Nội dung nghiên cứu 22 3.5. Phương pháp nghiên cứu 22 3.5.1. Phương pháp chọn điểm nghiên cứu 22 3.5.1.1. Chọn vùng nghiên cứu 22 3.5.1.2. Chọn hộ nghiên cứu 23 3.5.2. Phương pháp thu thập số liệu 23 3.5.2.1. Phương pháp thu thập số liệu sơ cấp: 23 3.5.2.2. Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp 24 3.5.3. Phương pháp tổng hợp và phân tích số liệu 24 3.5.3.1. Phương pháp thống kê mô tả 24 3.5.3.2. Phương pháp so sánh 24 3.5.3.3. Phương pháp phân tích thông tin 25 4.1. Điều kiện tự nhiên - kinh tế xã hội tại xã Mai Đình 26 4.1.1. Điều kiện tự nhiên 26 4.1.1.1. Vị Trí địa lý 26 4.1.1.2. Đặc điểm thời tiết khí hậu: 26 4.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội 26 4.1.2.1. Tình hình đất đai của xã 26 4.1.2.2. Tình hình văn hóa xã hội 27 4.1.2.3. Tình hình kinh tế 28 4.2. Vai trò của phụ nữ trong phát triển Nông nghiệp xã Mai Đình 29 4.2.1. Vai trò của phụ nữ trong hoạt động sản xuất trồng trọt, chăn nuôi 29 4.2.2. Vai trò của phụ nữ trong sản xuất kinh doanh dịch vụ trong nông nghiệp . 33 4.2.3. Vai trò của phụ nữ trong tiếp cận các kênh thông tin Nông nghiệp, Nông thôn 34 4.2.4. Những hoạt động trong đời sống ảnh hưởng đến vai trò của phụ nữ trong phát triển Nông nghiệp 37 4.2.4.1. Vai trò của phụ nữ trong gia đình 37 4.2.4.2. Thời gian lao động sản xuất hàng ngày của phụ nữ 41 4.2.4.3. Vai trò của phụ nữ trong các tổ chức Chính quyền, đoàn thể tác động tới nông nghiệp 43 4.3. Nhận xét chung: 48 Phần 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 53 5.1. Kết luận 53 5.2. Kiến nghị 54 TÀI LIỆU THAM KHẢO 56 1 Phần 1 MỞ ĐẦU 1.1. Đặt vấn đề Lịch sử dân tộc Việt Nam là lịch sử đấu tranh dựng nước và giữ nước. trong hàng ngàn năm lịch sử ấy phụ nữ Việt Nam giữ vai trò trọng yếu và hiển nhiên trong sự tồn tại của dân tộc. Dưới chế độ phong kiến và đế quốc, Phụ nữ là lớp người bị áp bức bóc lột, chịu nhiều bất công với sự phân chia giai cấp, sự bất bình đẳng nam nữ trước hết trong gia đình, sau đó trở thành vấn đề của xã hội. Đặc biệt từ khi có sự lãnh đạo của của Đảng Cộng Sản Việt Nam, các tầng lớp phụ nữ đã đoàn kết phụ nữ hành động, góp phần to lớn vào sự nghiệp cách mạng của dân tộc. Trong xã hội Việt Nam hiện nay phụ nữ đóng góp một phần rất lớn vào quá trình phát triển của đất nước, thể hiện ở số nữ chiếm tỉ lệ cao trong lực lượng lao động. Với hơn 50% dân số và gần 50% lực lượng lao động xã hội, ngày càng có nhiều phụ nữ tham gia vào hầu hết các lĩnh vực của đời sống xã hội và giữ những chức vụ quan trọng trong bộ máy Nhà nước. Bằng lao động sáng tạo của mình, họ đã góp phần làm giàu cho xã hội, làm phong phú cuộc sống con người. Phụ nữ luôn thể hiện vai trò của mình trong các lĩnh vực đời sống xã hội, cụ thể là trong lĩnh vực hoạt động vật chất, phụ nữ là một lực lượng trực tiếp sản xuất ra của cải để nuôi sống con người. Không chỉ sản xuất ra của cải vật chất, phụ nữ còn tái sản xuất ra con người để duy trì và phát triển xã hội. Trong lĩnh vực hoạt động tinh thần, phụ nữ có vai trò sáng tạo nền văn hoá nhân loại. Nền văn hoá dân gian của bất cứ nước nào, dân tộc nào cũng có sự tham gia bằng nhiều hình thức của đông đảo phụ nữ. Ở Việt Nam, bạo lực gia đình không phải là mới, chế độ phụ hệ, tư tưởng trọng nam, khinh nữ đã kéo theo sự bất bình đẳng giữa phụ nữ và nam giới. Trước đây những người phụ nữ bị hành hạ chủ yếu là sống phụ thuộc vào chồng. Khi chuyển sang kinh tế thị trường, vai trò của phụ nữ cũng thay đổi, song thực tế đã ghi nhận rất nhiều trường hợp phụ nữ kiếm được nhiều tiền hơn lại bị chồng đánh. Theo nghiên cứu của Hội liên hiệp phụ nữ Việt Nam thì những trường hợp này chiếm 72% trong số những vụ xung đột gia 2 đình. Không những vai trò của phụ nữ cũng thay đổi mà phụ nữ nông thôn đã nhận thức rõ và phát huy vai trò của mình trong sản xuất nông nghiệp, các hoạt động phi nông nghiệp, các hoạt động xã hội và cộng đồng nông thôn. Phát triển kinh tế thị trường đã đem lại nhiều cơ hội hơn cho phụ nữ, đồng thời cũng nảy sinh những tác động tiêu cực cho phụ nữ, họ phải lo toan nhiều hơn cho cuộc sống gia đình, ít được tham gia các hoạt động xã hội. Một số phụ nữ chưa hiểu rõ các quyền về mặt pháp lý của mình do học vấn thấp, thời gian đồng áng và việc nội trợ cao, ít thời gian để tham gia hội họp cộng đồng, ít tiếp cận thông tin để nâng cao kiến thức và hiểu biết. Từ đó, đòi hỏi phải có những nghiên cứu để đánh giá đúng vai trò của phụ nữ trong nông nghiệp, nông thôn, qua đó đề xuất những giải pháp nhằm phát huy nâng cao năng lực của phụ nữ nông thôn, tạo điều kiện thuận lợi để họ hoàn thành tốt trách nhiệm của mình trong sản xuất, đời sống và các hoạt động xã hội. Xuất phát từ lý do trên, và sự nhận thức sâu sắc về những tiềm năng to lớn của phụ nữ, những cản trở sự tiến bộ của phụ nữ trong quá trình đổi mới và phát triển nông nghiệp,nông thôn tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Đánh giá vai trò của phụ nữ trong việc phát triển Nông nghiệp tại xã Mai Đình, huyện Hiệp Hoà, tỉnh Bắc Giang”. 1.2. Mục tiêu chung Xác định vị trí, vai trò của phụ nữ trong việc phát triển nông nghiệp, đưa ra giải pháp và kiến nghị nhằm tạo cơ hội cho phụ nữ phát huy tiềm năng về mọi mặt để họ hoàn thành tốt trách nhiệm của mình trong sản xuất, đời sống và các hoạt động xã hội, góp phần vào sự phát triển nông nghiệp tại xã Mai Đình, huyện Hiệp Hoà, tỉnh Bắc Giang. 1.3. Mục tiêu cụ thể Đánh giá thực trạng về vai trò của phụ nữ trong việc phát triển nông nghiệp tại xã Mai Đình, huyện Hiệp Hoà, tỉnh Bắc Giang. Tìm hiểu sự phân công giữa vợ và chồng trong công việc sản xuất. Tìm hiểu những yếu tố ảnh hưởng đến vai trò của phụ nữ trong việc phát triển Nông nghiệp ở địa phương. Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao vai trò của nữ trong việc phát triển nông nghiệp tại xã Mai Đình, huyện Hiệp Hoà, tỉnh Bắc Giang. [...]... dung nghiên cứu - Điều kiện tự nhiên - kinh tế xã hội tại xã Mai Đình - Vai trò của phụ nữ trong sản xuất trồng trọt, chăn nuôi - Vai trò của phụ nữ trong phát triển kinh doanh - dịch vụ trong Nông nghiệp - Vai trò của phụ nữ trong tiếp cận các kênh thông tin Nông nghiệp - Những hoạt động trong đời sống ảnh hưởng tới vai trò của phụ nữ trong phát triển Nông nghiệp 3.5 Phương pháp nghiên cứu 3.5.1 Phương... xã hội Điều đó cho thấy phụ nữ ngày càng có vai trò quan trọng hơn trong các lĩnh vực của xã hội 2.2.2.2 .Vai trò của phụ nữ trong phát triển nông nghiệp Trong các gia đình Việt Nam thì phụ nữ tham gia trồng trọt, chăn nuôi, chế biến và bán sản phẩm nhiều hơn so với nam giới Phụ nữ chỉ có thể tham gia nhiều hơn vào việc ra quyết định trong các công việc đồng áng (Fyles và cộng sự, 2001) Trong công việc. .. nghiên cứu của đề tài sẽ giúp một phần nào vào việc đánh giá được sự tham gia của phụ nữ trong các hoạt động phát triển Nông nghiệp tại địa phương Kết quả nghiên cứu là cơ sở cho các cán bộ, ban ngành liên quan có thêm những căn cứ để xây dựng các chương trình, dự án nhằm thúc đẩy vai trò phụ nữ trong sản xuất phát triển nông nghiệp Đề xuất một số giải pháp nhằm phát huy nâng cao năng lực của phụ nữ, tạo... gia các hoạt động xã hội, môi trường và xây dựng thôn xã[ 16] 22 Phần 3 ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 3.1 Đối tượng nghiên cứu Các hộ gia đình sản xuất nông nghiệp tại xã Mai Đình - Hiệp Hoà Bắc Giang Cán bộ chính quyền địa phương 3.2 Phạm vi nghiên cứu Phạm vi về nội dung nghiên cứu: Vai trò của phụ nữ trong việc phát triển Nông nghiệp tại xã Mai Đình - Hiệp Hoà - Bắc Giang” 3.3.Thời... Được thu thập số liệu thống kê, báo cáo sơ tổng kết hàng năm, nhiệm kỳ của: - UBND xã Mai Đình, hội phụ nữ xã và ban thống kê xã - Phòng thống kê, phòng LĐ - TBXH huyện Hiệp Hoà - Một số sách, báo, tạp chí, internet, các công trình nghiên cứu có liên quan đến vấn đề vai trò phụ nữ trong phát triển nông nghiệp - Đề tài tốt nghiệp của khoá trước * Phương pháp thu thập: Thông qua ghi chép, thống kê các... kinh tế xã hội tại xã Mai Đình 4.1.1 Điều kiện tự nhiên 4.1.1.1 Vị Trí địa lý Mai Đình là một xã nằm cuối huyện Hiệp Hoà, tỉnh Bắc Giang, dọc ven đê sông Cầu Là một xã nằm cuối huyện nhưng do tiếp giáp với Sóc Sơn (Hà Nội) và KCN Yên Phong nên Mai Đình là cầu nối để trao đổi thông tin, hàng hoá với các tỉnh lân cận - Phía Bắc giáp với xã Hương Lâm - Hiệp Hoà - Bắc Giang - Phía Nam giáp với xã Đông... trí, vai trò của phụ nữ trong hoạt động sản xuất Nông nghiệp 2.2.2.1 Vị trí của phụ nữ trong gia đình và xã hội Theo kết quả của những công trình nghiên cứu trước cho biết: Phụ nữ là người tạo ra phần lớn lương thực tiêu dùng cho gia đình 1/4 số hộ gia đình trên thế giới do nữ làm chủ hộ và nhiều hộ gia đình khác phải phụ thuộc vào thu nhập của lao động nữ Tuy vậy, sự bất bình đẳng vẫn còn tồn tại. .. đến các đặc điểm, vị trí, vai trò, mối quan hệ về mặt xã hội giữa nam giới - nữ giới (trẻ em trai - trẻ em gái) - Bình đẳng giới là việc nam, nữ có vị trí, vai trò ngang nhau, được tạo điều kiện và cơ hội để phát huy năng lực của mình cho sự phát triển của cộng đồng, của gia đình và thụ hưởng như nhau của sự phát triển đó (Luật bình đẳng giới 2006)[20] 2.1.2 Vai trò của phụ nữ trên thế giới và ở Việt... họ thực hiện tốt hơn vai trò của mình 2.2.2.3 Những yếu tố ảnh hưởng đến vai trò của phụ nữ trong phát triển Nông nghiệp * Quan niệm về giới, những phong tục tập quán ở Việt Nam và một số nước Á Đông: Phụ nữ trước hết phải lo việc gia đình, con cái Dù làm bất kỳ công việc gì, thì việc nội trợ vẫn là trách nhiệm của họ, đây là một quan niệm ngự trị ở nước ta từ nhiều năm nay Sự tồn tại những hủ tục lạc... phụ nữ mới có bình đẳng thực sự[10] Phụ nữ Nghĩa Hiệp có tỷ lệ tham gia khá cao trong các tổ chức, đoàn thể xã hội nông thôn, chiếm tỷ lệ thấp trong bộ máy chính quyền thôn, xã Tại Nghĩa Hiệp phụ nữ đóng vai trò chính trong sản xuất nông nghiệp nhất là thực hiện các khâu công việc trồng trọt, chăm sóc gia súc, gia cầm Thời gian lao động bình quân lúc thời vụ của phụ nữ ở đây là 9,78 giờ/ngày, cao nhất . đổi mới và phát triển nông nghiệp ,nông thôn tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: Đánh giá vai trò của phụ nữ trong việc phát triển Nông nghiệp tại xã Mai Đình, huyện Hiệp Hoà, tỉnh Bắc Giang . 1.2 động xã hội, góp phần vào sự phát triển nông nghiệp tại xã Mai Đình, huyện Hiệp Hoà, tỉnh Bắc Giang. 1.3. Mục tiêu cụ thể Đánh giá thực trạng về vai trò của phụ nữ trong việc phát triển nông. vai trò của phụ nữ trong phát triển Nông nghiệp 37 4.2.4.1. Vai trò của phụ nữ trong gia đình 37 4.2.4.2. Thời gian lao động sản xuất hàng ngày của phụ nữ 41 4.2.4.3. Vai trò của phụ nữ trong