ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM HÀ THỊ THẢO Tên đề tài: T ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ SẢN XUẤT VÀ TIÊU THỤ CHÈ TẠI XÃ SƠN PHÚ - HUYỆN ĐỊNH HÓA TỈNH THÁI NGUYÊN KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Hệ đào tạo : Chính quy Chuyên ngành : Kinh tế Nông nghiệp Khoa : Kinh tế và PTNT Khoá học : 2010 - 2014 Thái Nguyên, 2014 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM HÀ THỊ THẢO Tên đề tài: T ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ SẢN XUẤT VÀ TIÊU THỤ CHÈ TẠI XÃ SƠN PHÚ - HUYỆN ĐỊNH HÓA TỈNH THÁI NGUYÊN KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Hệ đào tạo : Chính quy Chuyên ngành : Kinh tế Nông nghiệp Khoa : Kinh tế và PTNT Lớp : 42 - KTNN Khoá học : 2010 - 2014 Giảng viên hướng dẫn : TS. Bùi Đình Hòa Thái Nguyên, 2014 LỜI CẢM ƠN Với phương châm: “Học đi đôi với hành”, “Lý thuyết gắn liền với thực tiễn, nhà trường gắn liền với xã hội”. Trường đại học Nông Lâm Thái Nguyên hàng năm đã tổ chức cho sinh viên năm cuối đi thực tập tốt nghiệp. Đây là cơ hội quý báu để sinh viên tiếp cận và làm quen với công việc sẽ làm sau khi ra trường. Được vận dụng những kiến thức đã học vào thực tiễn. Từ đó nâng cao kiến thức và kỹ năng cho bản thân. Được sự đồng ý và tạo điều kiện của Ban giám hiệu nhà trường, Ban chủ nhiệm khoa Kinh tế và Phát triển nông thôn tôi đã tiến hành thực hiện khóa luận tốt nghiệp: “Đánh giá hiệu quả sản xuất và tiêu thụ chè tại xã Sơn Phú - huyện Định Hóa - tỉnh Thái Nguyên”. Đây là lần đầu tiên thực hiện một khóa luận. Vì vậy, khóa luận không thể tránh khỏi những thiếu sót, tôi rất mong nhận được sự góp ý kiến và phê bình từ quý thầy, cô giáo, các bạn sinh viên để khóa luận của tôi được hoàn thiện hơn. Tôi xin trân trọng gửi lời cảm ơn tới Ban giám hiệu nhà trường, Ban chủ nhiệm khoa Kinh tế và phát triển nông thôn. Đặc biệt cảm ơn sự tận tình giúp đỡ của giảng viên TS. Bùi Đình Hòa là người truyền đạt cho tôi những kiến thức bổ ích trong suốt quá trình thực hiện khóa luận. Đồng thời, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới ban lãnh đạo, cán bộ UBND xã Sơn Phú, Trạm Khuyến nông huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên đã nhiệt tình và tạo mọi điều kiện giúp đỡ tôi trong việc thu thập số liệu phục vụ cho bản khóa luận này. Tôi xin chân thành cảm ơn! Ngày 20 tháng 5 năm 2013 Sinh viên Hà Thị Thảo DANH MỤC CÁC BẢNG Trang Bảng 1.1: Diện tích, năng suất, sản lượng chè thế giới qua các thời kỳ 20 Bảng 1.2: Sản lượng chè thế giới qua các năm 21 Bảng 1.3. Diện tích, năng suất, sản lượng chè của một số nước trên thế giới năm 2012 22 Bảng 1.4: Tình hình xuất khẩu chè Việt Nam năm 2013 25 Bảng 1.5 : Diện tích, sản lượng chè búp tươi theo huyện, thành phố, thị xã 29 Bảng 1.6: Cơ cấu vùng sản xuất chè nguyên liệu của các huyện 30 Bảng 3.1: Thống kê tình hình phân bố và hiện trạng sử dụng đất toàn xã Sơn Phú năm 2013 41 Bảng 3.2 : Tình hình sử dụng lao động của xã Sơn Phú 42 Bảng 3.3 : Diện tích, năng suất, sản lượng chè của xã qua 3 năm 2011-2013 45 Bảng 3.4 : Diện tích trồng mới và trồng cải tạo chè của xã qua 3 năm. 46 Bảng 3.5: Tình hình nhân lực sản xuất chè của các hộ điều tra năm 2013 48 Bảng 3.6 : Phương tiện phục vụ sản xuất chè của các hộ điều tra năm 2013 . 49 Bảng 3.7 : Diện tích đất trồng chè của các hộ điều tra năm 2013 50 Bảng 3.8: Diện tích trồng mới và trồng cải tạo chè năm 2013 51 Bảng 3.9 : Chi phí sản xuất bình quân của 0,036 ha chè của các hộ điều tra năm 2013 52 Bảng 3.10 : Kết quả sản xuất của hộ điều tra tính bình quân/năm 54 Bảng 3.11: Giá bán và sản lượng chè khô trung bình của các hộ 55 điều tra năm 2013 55 Bảng 3.12. : Khó khăn và nguyện vọng hỗ trợ sản xuất chè cử các hộ điều tra năm 2013 56 DANH MỤC CÁC HÌNH Trang Hình 1.1: Giá chè bình quân theo tháng trên thế giới 23 Hình 3.1. Diện tích trồng mới và trồng cải tạo chè của xã qua 3 năm 47 Hình 3.2. Diện tích trồng mới và trồng cải tạo chè năm 2013 51 Hình 3.3. Khó khăn và nguyện vọng hỗ trợ sản xuất chè cử các hộ điều tra năm 2013 56 Hình 3.4 : Sơ đồ kênh phân phối sản phẩm chè của các nông hộ xã Sơn Phú 59 DANH MỤC VIẾT TẮT 1. CNH – HĐH : Công nghiệp hóa – hiện đại hóa 2. ĐVT : Đơn vị tính 3. GO : Tổng giá trị sản xuất 4. GO/ha : Tổng giá trị sản xuất/héc ta 5. GO/lđ : Tổng giá trị sản xuất/lao động 6. GO/IC : Tổng giá trị sản xuất/Chi phí trung gian 7. GTVT : Giao thông vận tải 8. HTX : Hợp tác xã 9. IC : Chi phí trung gian 10. LĐ : Lao động 11. LĐCN : Lao động công nghiệp 12. NLN : Nông lâm nghiệp 13. Pr : Lợi nhuận 14. TB : Trung bình 15. TC : Tổng chi phí 16. TDTT : Thể dục thể thao 17. TTCN : Tiểu thủ công nghiệp 18. UBND : Ủy ban nhân dân 19. VA : Giá trị gia tăng 20. VA/ha : Giá trị gia tăng/héc ta 21. VA/lđ : Giá trị gia tăng/lao động 22. VA/IC : Giá trị gia tăng/Chi phí trung gian 23. XD : Xây dựng MỤC LỤC Trang MỞ ĐẦU 1 1. Tính cấp thiết của đề tài 1 2. Mục đích nghiên cứu 3 3. Mục tiêu nghiên cứu 3 4. Ý nghĩa đề tài 3 CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN TÀI LIỆU 4 1.1. Cơ sở lý luận 4 1.1.1. Một số khái niệm 4 1.2. Cơ sở khoa học 6 1.2.1. Đặc điểm sinh học của cây chè 6 1.2.2. Ý nghĩa của việc phát triển sản xuất chè 8 1.2.3. Các đặc điểm của quá trình phát triển cây chè 9 1.2.4. Các yếu tố ảnh hưởng, tác động tới phát triển cây chè 9 1.2.5. Các quan điểm và bản chất của hiệu quả kinh doanh trong sản xuất 17 1.3. Cơ sở thực tiễn 19 1.3.1. Tình hình sản xuất và tiêu thụ chè trên thế giới 19 1.3.2. Tình hình sản xuất và tiêu thụ chè ở Việt Nam 23 1.3.3. Tình hình sản xuất và tiêu thụ chè ở Thái nguyên 27 CHƯƠNG 2 ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 33 2.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 33 2.1.1. Đối tượng nghiên cứu 33 2.1.2. Phạm vi nghiên cứu 33 2.2. Nội dung nghiên cứu 33 2.2.1. Nghiên cứu điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của xã Sơn Phú - huyện Định Hóa - tỉnh Thái Nguyên 33 2.2.2. Nghiên cứu thực trạng tình hình sản xuất chè tại xã Sơn Phú - huyện Định Hóa - tỉnh Thái Nguyên 33 2.2.3. Nghiên cứu tình hình tiêu thụ và thị trường tiêu thụ chè trên địa bàn xã và khả năng phát triển trồng chè 33 2.2.4. Đề xuất giải pháp thúc đẩy sản xuất và tiêu thụ chè và phát triển trồng chè tại địa phương 33 2.3. Các phương pháp nghiên cứu 33 2.3.1. Phương pháp chọn mẫu 33 2.3.2. Phương pháp thu thập số liệu 33 2.3.3. Phương pháp xử lý số liệu 34 2.4. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu của đề tài 35 CHƯƠNG 3 KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 37 3.1. Đánh giá điều kiện tự nhiên kinh tế xã hội tại xã Sơn Phú - huyện Định Hóa - Tỉnh Thái Nguyên 37 3.1.1. Điều kiện tự nhiên 37 3.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội của xã Sơn Phú 38 3.2. Đánh giá thực trạng sản xuất chè tại xã Sơn Phú qua 3 năm 2011 - 2013 45 3.2.1. Đánh giá thực trạng sản xuất chè tại xã Sơn Phú 45 3.2.2. Đánh giá thực trạng sản xuất chè của hộ điều tra 47 3.3. Tình hình tiêu thụ và thị trường tiêu thụ chè trên địa bàn xã và khả năng phát triển trồng chè 58 3.3.1. Thực trạng tiêu thụ chè ở xã Sơn Phú 58 3.3.2. Các hình thức tổ chức sản xuất chè trong xã 61 CHƯƠNG 4. ĐỊNH HƯỚNG VÀ ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ SẢN XUẤT VÀ TIÊU THỤ CHÈ TẠI XÃ SƠN PHÚ – HUYỆN ĐỊNH HÓA – TỈNH THÁI NGUYÊN 63 4.1. Những thuận lợi và khó khăn trong sản xuất và tiêu thụ chè tại xã Sơn Phú – Huyện Định Hóa – Tỉnh Thái Nguyên. 63 4.1.1. Thuận lợi 63 4.1.2. Khó khăn 63 4.2. Một số định hướng và mục tiêu phát triển sản xuất và tiêu thụ chè trên địa bàn xã Sơn Phú – Huyện Định Hóa – Tỉnh Thái Nguyên. 64 4.2.1. Định hướng phát triển 64 4.2.2. Mục tiêu phát triển 65 4.3. Một số giải pháp phát triển sản xuất và tiêu thụ chè cành trên địa bàn xã Sơn Phú – Huyện Định Hóa – Tỉnh Thái Nguyên. 66 4.3.1. Giải pháp thúc đẩy sản xuất 66 4.3.2 .Giải pháp về thị trường tiêu thụ sản phẩm 68 4.3.3. Các giải pháp về xã hội 70 4.3.4. Các giải pháp về môi trường 71 4.4. Kiến nghị 71 KẾT LUẬN 74 TÀI LIỆU THAM KHẢO 75 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Chè là cây công nghiệp dài ngày có nguồn gốc ở vùng nhiệt đới và á nhiệt đới, là cây trồng xuất hiện từ lâu đời, được trồng khá phổ biến trên thế giới. Đặc biệt là một số quốc gia khu vực châu Á như Trung Quốc, Nhật Bản, Việt Nam. Nước chè là thức uống tốt, rẻ tiền hơn cà phê, ca cao, có tác dụng giải khát, chống lạnh, khắc phục sự mệt mỏi của cơ thể, kích thích hoạt động của hệ thần kinh, hệ tiêu hoá và chữa được một số bệnh đường ruột. Đặc biệt chất Tanin trong chè có khả năng hút chất phóng xạ, do đó nó còn chống được một số bệnh do các chất phóng xạ gây ra [4]. Chính vì các đặc tính ưu việt trên, chè đã trở thành sản phẩm đồ uống phổ thông trên toàn thế giới. Hiện nay đã có trên 40 nước trên thế giới sản xuất chè, trong khi có trên 200 nước tiêu thụ chè. Đây chính là một lợi thế tạo điều kiện cho việc sản xuất chè ngày càng phát triển [6]. Việt Nam là một nước có điều kiện tự nhiên thích hợp cho cây chè phát triển. Chè có lịch sử phát triển trên 4000 năm. Theo các chuyên gia về chè thì Việt Nam là một trong những nước có điều kiện tự nhiên thích hợp cho cây chè phát triển, đặc biệt là các tỉnh trung du, miền núi như Phú Thọ, Hà Giang, Thái Nguyên, Yên Bái Cây chè ở Việt Nam cho sản phẩm trên một năm từ 8 - 9 lứa, có năng suất, sản lượng tương đối ổn định và có giá trị kinh tế. Tạo nhiều việc làm cũng như thu nhập cho người lao động, đặc biệt là các tỉnh trung du và miền núi. Với ưu thế là một cây công nghiệp dễ khai thác, nguồn sản phẩm đang có nhu cầu lớn về xuất khẩu cũng như tiêu dùng trong nước, cây chè được coi là cây trồng mũi nhọn, một thế mạnh của khu vực trung du và miền núi. Tỉnh Thái Nguyên có diện tích chè lớn thứ 2 trong cả nước (17.660 ha), cả 9 huyện, thành thị đều có sản xuất chè. Do thiên nhiên ưu đãi về thổ nhưỡng đất đai, nguồn nước, thời tiết khí hậu, rất phù hợp với cây chè. Vì vậy nguyên liệu chè búp tươi ở Thái Nguyên có phẩm cấp, chất lượng rất cao. Người sản xuất chè của xã Sơn Phú nói riêng và người làm nghề chè tỉnh Thái Nguyên nói chung đã có những kỹ thuật chăm sóc, thu hái và chế biến chè rất tinh xảo, với [...]... tiêu thụ sản phẩm Đối với vấn đề sản xuất chè tại xã Sơn Phú – huyện Định Hóa - tỉnh Thái Nguyên, vấn đề tiêu thụ sản phẩm là rất quan trọng và cần thiết 3 Xuất phát từ những vấn đề trên, tôi chọn đề tài “ Đánh giá hiệu quả sản xuất và tiêu thụ chè tại xã Sơn Phú - huyện Định Hóa - Tỉnh Thái Nguyên ” làm nội dung nghiên cứu cho khóa luận tốt nghiệp của mình 2 Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu đánh giá. .. trạng sản xuất và tình hình tiêu thụ chè tại xã Sơn Phú qua các năm, qua đó đưa ra hướng phát triển sản xuất và kênh tiêu thụ chè trong những năm tới để góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, nông nghiệp, nông thôn của xã Sơn Phú - huyện Định Hóa - tỉnh Thái Nguyên 3 Mục tiêu nghiên cứu - Đánh giá điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của xã Sơn Phú, tác động của điều kiện này đến quá trình sản xuất. .. xuất chè - Đánh giá được thực trạng sản xuất chè trên địa bàn xã trong thời gian qua - Đánh giá được thực trạng thị trường tiêu thụ chè trong thời gian qua - Đề xuất được những giải pháp thúc đẩy sản xuất và tiêu thụ chè nhằm tăng thu nhập cho người nông dân 4 Ý nghĩa đề tài + Ý nghĩa trong nghiên cứu khoa học - Đề tài là thông tin cơ sở vê đặc điểm hiệu quả thu được từ trồng và sản xuất chè tại xã Sơn. .. trình sản xuất kinh doanh Thông qua tiêu thụ thì giá trị và giá trị sử dụng của hàng hóa được thực hiện, hàng hóa chuyển từ hình thái hiện vật sang hình thái tiền tệ Quá trình tiêu thụ là chuyển giao hàng hóa, dịch vụ cho khách hàng Hàng hóa được coi là tiêu thụ khi được khách hàng thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán - Kênh tiêu thụ: Hiện nay, có nhiều định nghĩa khác nhau về kênh tiêu thụ Kênh tiêu thụ. .. dịch vụ phục vụ sản xuất và tiêu dùng [2] Trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa có sự quản lý của nhà nước, thị trường nông sản phẩm có vai trò quan trọng là đối tượng, là căn cứ quan trọng của việc xác định phương hướng sản xuất kinh doanh, là căn cứ để lập kế hoạch sản xuất [1] 1.1.1.4 Khái niệm tiêu thụ và kênh tiêu thụ - Khái niệm chung về tiêu thụ hàng hóa Tiêu thụ là giai đoạn... hiệu quả cao Xã Sơn Phú, huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên là một trong những xã phát triển về việc trồng cây chè trên địa bàn huyện Định Hóa, cây chè đã gắn bó với người dân ở Sơn Phú cách đây từ 40 đến 50 năm, cây chè là nguồn thu nhập chính của người dân trong xã, nhưng diện tích chè tại xã chủ yếu là chè trung du đã trồng lâu năm, già cỗi có năng suất sản lượng thấp Từ năm 2005, Đảng bộ xã đã xây dựng... từ trồng và sản xuất chè tại xã Sơn Phú - huyện Định Hóa - tỉnh Thái Nguyên, + Ý nghĩa thực tiễn - Kết quả nghiên cứu sẽ giúp đánh giá sát thực hơn về tình hình sản xuất và thị trường tiêu thụ chè trên địa bàn xã, thấy được giá trị kinh tế do cây chè mang lại cho các hộ nông dân trồng chè Đồng thời đề tài cũng cho chúng ta hiểu rõ hơn vai trò của cán bộ khuyến nông xã trong công tác chuyển giao khoa... từng loại chè và tùy nước mà giá chè lại có những thay đổi khác nhau [4] 23 (Nguồn: indexmundi[4]) Hình 1.1: Giá chè bình quân theo tháng trên thế giới 1.3.2 Tình hình sản xuất và tiêu thụ chè ở Việt Nam 1.3.2.1 Sản xuất và tiêu thụ Việt Nam năm trong vùng nguyên sản của cây chè thế giới, có điều kiện địa hình, đất đai, khí hậu phù hợp cho cây chè phát triển và cho chất lượng cao Hiện sản phẩm chè của... rộng hơn 1.1.1.2 Sản xuất Sản xuất là hoạt động chủ yếu trong các hoạt động kinh tế của con người Sản xuất là quá trình làm ra sản phẩm để sử dụng, hay để trao đổi trong thương mại Quyết định sản xuất tập trung vào những vấn đề chính sau: Sản xuất cái gì? sản xuất như thế nào? giá thành sản xuất và làm thế nào để tối ưu hoá việc sư dụng và khai thác các nguồn lực cần thiết để làm ra sản phẩm 1.1.1.3... khéo léo của các nghệ nhân nghề chè, bằng những công cụ chế biến thủ công, truyền thống, đã tạo nên những sản phẩm chè cánh đẹp, thơm hương chè, hương cốm, có vị chát vừa phải, đượm ngọt, đặc trưng của chè Thái Nguyên, với chất lượng và giá trị cao; 100% sản phẩm chè là sản phẩm chè xanh, chè xanh cao cấp, chủ yếu tiêu thụ nội địa và có xuất khẩu [9] Nghề sản xuất chè ở Thái Nguyên có hàng trăm năm nay . nhiên, kinh tế - xã hội của xã Sơn Phú - huyện Định Hóa - tỉnh Thái Nguyên 33 2.2.2. Nghiên cứu thực trạng tình hình sản xuất chè tại xã Sơn Phú - huyện Định Hóa - tỉnh Thái Nguyên 33 2.2.3 kinh tế - xã hội của xã Sơn Phú 38 3.2. Đánh giá thực trạng sản xuất chè tại xã Sơn Phú qua 3 năm 2011 - 2013 45 3.2.1. Đánh giá thực trạng sản xuất chè tại xã Sơn Phú 45 3.2.2. Đánh giá thực. thực hiện khóa luận tốt nghiệp: Đánh giá hiệu quả sản xuất và tiêu thụ chè tại xã Sơn Phú - huyện Định Hóa - tỉnh Thái Nguyên . Đây là lần đầu tiên thực hiện một khóa luận. Vì vậy, khóa luận