Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368 MỤC LỤC Trang 1.Gi i pháp v t qua thách th cả để ượ ứ .27 Trêng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n 1 Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368 LỜI NÓI ĐẦU Từ năm 1986, nền kinh tế Việt Nam đi vào giai đoạn đổi mới toàn diện. Cơ cấu kinh tế đã chuyển từ cơ chế kế hoạch hóa tập trung, quan liêu, bao cấp sang cơ chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Nhà nước thi hành chính sách mở cửa, mở rộng giao lưu quốc tế về mọi mặt, khuyến khích các nhà kinh doanh nước ngoài đầu tư vào Việt Nam, tăng cường hợp tác song phương và đa phương về kinh tế, văn hóa, khoa học, kỹ thuật với nhiều nước trên thế giới. Dưới tác động của các chính sách kinh tế xã hội mới, nhiều biến đổi to lớn đã diễn ra . Nền kinh tế Việt Nam đã có những bước chuyển biến quan trọng, liên tục tăng trưởng với nhịp độ cao và ổn định trong nhiều năm, đời sống của người dân ngày càng ổn định và nâng lên. Ngày 07/11/2006 Việt Nam chính thức trở thành thành viên thứ 150 của tổ chức thương mại thế giới WTO. Sự kiện này đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong phát triển kinh tế xã hội của Việt Nam. Bên cạnh đó việc gia nhập tổ chức thương mại thế giới có những tác động rất lớn đến các doanh nghiệp sản xuất trong nền kinh tế. Nghiên cứu những tác động để tìm ra biện pháp thúc đẩy và phát triển hoạt động sản xuất kinh doanh cho các doanh nghiệp để phù hợp với tình hình mới là một nội dung hết sức quan trọng và cần thiết. Vì vậy,em quyết định lựa chọn đề tài: “Tác động của việc Việt Nam gia nhập wto đến hoạt động thương mại của các doanh nghiệp sản xuất” Trong đề tài này, em tập trung nghiên cứu những tác động của việc Việt Nam gia nhập tổ chức thương mại thế giới đến hoạt động thương mại của các doanh nghiệp sản xuất trong nước nhằm đề ra các biện pháp khắc phục cũng như phát triển mở rộng hoạt động thương mại cho các doanh nghiệp sản xuất. Trêng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n 2 Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368 CHƯƠNG I: HOẠT ĐỘNG THƯƠNG MẠI DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT VÀ CÁC CAM KẾT CỦA VIỆT NAM KHI GIA NHẬP WTO I. Hoạt động thương mại doanh nghiệp Hoạt động thương mại là việc thực hiện một hay nhiều hành vi thương mại của thương nhân, bao gồm việc mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ thương mai và các hoạt động xúc tiến thương mại nhằm mục đích thu lợi nhuận hoặc thực hiện các mục tiêu kinh tế-xã hội. Đối với các doanh nghiệp sản xuất, khi nói đến hoạt động thương mại chính là nói đến các hoạt động liên quan đến việc mua sắm vật tư kĩ thuật cho sản xuất( thương mại đầu vào) và quá trình tiêu thụ sản phẩm( thương mại đầu ra). Trong nền kinh tế thị trường, chức năng thương mại được coi là một bộ phận hữu cơ quan trọng trong hoạt động sản xuất kinh doanh ở doanh nghiệp. Thật vậy, đối với mỗi doanh nghiệp, sản phẩm được sản xuất ra là để bán cho người tiêu dùng do đó người tiêu dùng chiếm vị trí trung tâm và là đối tượng của mọi hoạt động sản xuất kinh doanh. Nói một cách khác sản phẩm sản xuất ra phảI được tiêu thụ, đó là điều kiện tiên quyết cho sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp. Tiêu thụ sản phẩm đã trở thành một bộ phận chiếm vị trí đặc biệt quan trọng trong hoạt động thương mại của doanh nghiệp. Nhưng ở các doanh nghiệp sản xuất, chức năng thương mại không chỉ dừng lại ở tiêu thụ sản phẩm mà còn ở hoạt động đảm bảo các yếu tố đầu vào cho sản xuất. Đó chính quá trình mua sắm vật tư cho sản xuất của các doanh nghiệp. Để thực hiện quá trình sản xuất đòi hỏi phảI bảo đảm thường xuyên, liên tục nguyên, nhiên vật liệu và máy móc thiết bị… Chỉ có bảo đảm đủ số lượng, đúng mặt hàng và chất lượng cần thiết với thời gian qui định thì sản xuất mới có thể tiến hành được bình thường và sản xuất kinh doanh mới có hiệu quả. Mua sắm vật tư cho sản xuất và tiêu thụ sản phẩm là hai bộ phận Trêng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n 3 Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368 chủ yếu của hoạt động thương mại ở doanh nghiệp. Nhưng để thực hiện hai chức năng trên doanh nghiệp phải tham gia vào hệ thống các mối quan hệ kinh tế phức tạp. Mối quan hệ kinh tế đó phát sinh giữa các doanh nghiệp do phân công lao động xã hội quyết định và được điều tiết bằng tài chính và pháp luật. Sự cần thiết của công tác tài chính trong quá trình thực hiện hoạt động thương mại là do việc tuân thủ các qui luật vốn có của sản xuất hàng hóa. Đối với các doanh nghiệp, vật tư kĩ thuật là hàng hóa và được trao đổi mua bán như những hàng hóa thông thường khác. Vì vậy, công tác tài chính trong lĩnh vực điều tiết các nghiệp vụ thương mại được coi là một khâu quan trọng của hoạt động thương mại doanh nghiệp. Mua sắm vật tư và tiêu thụ sản phẩm bao giờ cũng gắn liền với một khối lượng lớn công việc vận chuyển và bảo quản hàng hóa. Tất cả những vật tư kĩ thuật mua sắm cho doanh nghiệp phải được tổ chức vận chuyển, tiếp nhận và bảo quản tốt. Có như vậy mới bảo đảm được yêu cầu của tiêu dùng sản xuất. Đối với công tác tiêu thụ sản phẩm cũng vậy, sản phẩm sản xuất ra phải được tổ chức tiếp nhận, phân loại, bao gói, bảo quản và xuất bán cho khách hàng nhanh chóng kịp thời. Như vậy, nội dung chủ yếu của hoạt động thương mại doanh nghiệp bao gồm tất cả các hoạt động liên quan và phục vụ quá trình mua sắm vật tư cho sản xuất và tiêu thụ sản phẩm như tài chính, luật pháp, dịch vụ, vận tải, kho tàng… Hoạt động thương mại có ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả sản xuất và thực tế ảnh hưởng đến tất cả các chỉ tiêu kinh tế của dóanh nghiệp. Vai trò của hoạt động thương mại ngày càng gia tăng, có ý nghĩa quyết định đến sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp. Vì vậy, hiện nay ở các doanh nghiệp, hoạt động thương mại đươc đặc biệt quan tâm từ khâu tổ chức quản lí đến tổ chức các hoạt động thương mại và phòng kinh doanh đã trở thành bộ phận trọng yếu trong bộ máy điều hành của doanh nghiệp. Trêng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n 4 Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368 II. Cỏc cam kt ca chớnh ph Vit Nam Cỏc cam kt gia nhp WTO ca Vit Nam l kt qu rừ rng nht sau hn 11 nm m phỏn, ng thi l tõm im chỳ ý ca cỏc i tỏc m phỏn, bn bố quc t, cỏc tng lp dõn c, cỏc c quan lónh o ca ng, Nh nc, Quc hi v Chớnh ph, i din cỏc b, ngnh v cng ng cỏc doanh nghip. Trc khi tr thnh thnh viờn chớnh thc ca WTO, Vit Nam ó a ra nhiu cam kt v kinh t, thng mi m ca th trng, thỳc y ci cỏch kinh t trong Hip hi cỏc quc gia ụng Nam (ASEAN), trong cỏc Hip nh thng mi v u t song phng (ỏng chỳ ý nht l Hip nh Thng mi song phng Vit Nam - Hoa K) v gn õy trong khuụn kh ASEAN m rng. Bờn cnh ú, Vit Nam cũn tham gia nhiu chng trỡnh hp tỏc trong Din n Hp tỏc Kinh t chõu - Thỏi Bỡnh Dng (APEC) v Din n Hp tỏc - u (ASEM). Cú th khng nh rng, cỏc cam kt gia nhp WTO ca Vit Nam l nhng cam kt trit nht, ton din nht, ng thi l iu kin tiờn quyt nc ta tham gia vo t chc kinh t, thng mi ln nht hnh tinh, vỡ vy, nú cú nhng tỏc ng sõu sc n s phỏt trin kinh t - thng mi ca t nc. Do ú, ỏnh giỏ tỏc ng ca vic gia nhp WTO n tỡnh hỡnh phỏt trin kinh t - thng mi ca Vit Nam, trc tiờn phi xem xột v phõn tớch cỏc cam kt gia nhp ca Vit Nam. Cam kết đa phơng Theo kt qu m phỏn, Vit Nam ng ý tuõn th ton b cỏc hip nh v quy nh mang tớnh rng buc ca WTO t thi im gia nhp. Tuy nhiờn do nc ta ang phỏt trin trỡnh thp li ang trong quỏ trỡnh chuyn i nờn ta yờu cu v c WTO chp nhn cho hng mt thi gian chuyn i Trờng Đại học Kinh tế Quốc dân 5 Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368 để thực hiện một số cam kết có liên quan đến thuế tiêu thụ đặc biệt, trợ cấp phi nông nghiệp, quyền kinh doanh. Các cam kết chính trong vấn đề đa phương là: Việt Nam chấp nhận bị coi là nền kinh tế phi thị trường trong 12 năm tức là không muộn hơn 31/12/2018. Tuy nhiên, trước thời điểm trên, nếu ta chứng minh được với đối tác nào là kinh tế Việt Nam hoàn toàn hoạt động theo cơ chế thị trường thì đối tác đó ngừng áp dụng chế độ “phi thị trường” đối với ta. Chế độ “phi thị trường” chỉ có ý nghĩa trong các vụ kiện chống bán phá giá. Và các thành viên WTO không có quyền áp dụng cơ chế tự vệ đặc thù đối với hàng xuất khẩu nước ta dù ta bị coi là nền kinh tế phi thị trường. Về dệt may, các thành viên WTO sẽ không được áp dụng hạn ngạch dệt may đối với Việt Nam khi vào WTO (riêng trường hợp ta vi phạm quy định WTO về trợ cấp bị cấm đối với hàng dệt may thì một số nước có thể có biện pháp trã đũa nhất định). Ngoài ra thành viên WTO cũng sẽ không được áp dụng tự vệ đặc biệt đối với hàng dệt may của nước ta. Về trợ cấp phi nông nghiệp, Việt Nam đồng ý bãi bỏ hoàn toàn các loại trợ cấp bị cấm theo quy định WTO như trợ cấp xuất khẩu và trợ cấp nội địa hóa. Tuy nhiên với các ưu đãi đầu tư dành cho hàng xuất khẩu đã cấp trước ngày gia nhập WTO, ta được bảo lưu thời gian quá độ là 5 năm (trừ ngành dệt may). Về trợ cấp nông nghiệp, Việt Nam cam kết không áp dụng trợ cấp xuất khẩu đối với nông sản từ thời điểm gia nhập. Tuy nhiên, ta bảo lưu quyền được hưởng một số quy định riêng của WTO dành cho nước đang phát triển trong lĩnh vực này. Đối với loại hỗ trợ mà WTO quy định phải cắt giảm nhìn chung ta duy trì được ở mức không quá 10% giá trị sản lượng. Ngoài mức Trêng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n 6 Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368 ny, ta cũn bo lu thờm mt s khon h tr na vo khong 4.000 t ng mi nm. Cỏc loi tr cp mang tớnh cht khuyn nụng hay tr cp phc v phỏt trin nụng nghip c WTO cho phộp nờn ta c ỏp dng khụng hn ch. V quyn kinh doanh (quyn xut nhp khu hng húa): Vit Nam ng ý cho doanh nghip v cỏ nhõn nc ngoi c quyn xut nhp khu hng húa nh ngi Vit Nam k t khi gia nhp, tr cỏc mt hng thuc danh mc thng mi nh nc (nh xng du, thuc lỏ iu, xỡ g, bng a hỡnh, bỏo chớ) v mt s mt hng nhy cm khỏc m ta ch cho phộp sau mt thi gian chuyn i (nh go v dc phm). Cam kt ca Vit Nam ng ý cho phộp doanh nghip v cỏ nhõn nc ngoi khụng cú hin din ti Vit Nam c ng ký quyn xut nhp khu ti Vit Nam. Quyn xut nhp khu ch l quyn ng tờn trờn t khai hi quan lm th tc xut nhp khu. Trong mi trng hp, DN v cỏ nhõn nc ngoi s khụng c t ng tham gia vo h thng phõn phi trong nc. Cỏc cam kt v quyn kinh doanh s khụng nh hng n quyn ca ta trong vic a ra cỏc quy nh qun lý dch v phõn phi, c bit i vi sn phm nhy cm nh dc phm, xng du, bỏo - tp chớ V thu tiờu th c bit i vi ru v bia, cỏc thnh viờn WTO ng ý cho ta thi gian chuyn i khụng quỏ 3 nm iu chnh li thu tiờu th c bit i vi ru v bia cho phự hp vi quy nh WTO. Hng sa i l i vi ru trờn 20 cn hoc s ỏp dng mt mc thu tuyt i hoc mt mc thu phn trm. i vi bia, s ch ỏp dng mt mc thu phn trm. i vi doanh nghip nh nc (DNNN), doanh nghip thng mi nh nc, cam kt trong lnh vc ny l nh nc s khụng can thip trc tip hay giỏn tip vo hot đng DNNN. Tuy nhiờn, nh nc vi t cỏch l mt Trờng Đại học Kinh tế Quốc dân 7 Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368 cổ đông được can thiệp bình đẳng vào hoạt động của DN như các cổ đông khác. Ta cũng đồng ý cách hiểu mua sắm của DNNN không phải là mua sắm Chính phủ. Về tỷ lệ cổ phần thông qua quyết định tại DN: Điều 52 và 104 của Luật DN quy định một số vấn đề quan trọng có liên quan đến hoạt động của công ty TNHH và Công ty cổ phần chỉ được phép thông qua khi có số phiếu đại diện ít nhất là 65% hoặc 75% vốn góp chấp thuận. Quy định này có thể vô hiệu hóa quyền của bên góp đa số vốn trong liên doanh. Do vậy, ta đã xử lý theo hướng cho phép các bên tham gia liên doanh được thỏa thuận vấn đề này trong điều lệ công ty Về một số biện pháp hạn chế nhập khẩu, ta đồng ý cho nhập khẩu xe máy phân phối lớn không muộn hơn ngày 31/5/2007. Với thuốc lá điếu và xì gà, ta đồng ý bỏ biện pháp cấm nhập khẩu từ thời điểm gia nhập. Tuy nhiên sẽ chỉ có một DN nhà nước được quyền nhập khẩu toàn bộ thuốc lá điều và xì gà. Mức thuế nhập khẩu mà ta đàm phán được cho hai mặt hàng này là rất cao. Với ôtô cũ ta cho phép nhập khẩu các loại xe đã qua sử dụng không quá 5 năm. Về cam kết thực hiện minh bạch hóa, ngay từ khi gia nhập Việt Nam sẽ công bố dự thảo các văn bản quy phạm pháp luật do Quốc hội, Uỷ ban thường vụ quốc hội và Chính phủ ban hành để lấy ý kiến nhân dân. Thời hạn dành cho việc góp ý và sửa đổi tối thiểu là 60 ngày. Việt Nam cũng cam kết sẽ đăng công khai các văn bản pháp luật trên các tạp chí, trang tin điện tử của bộ, ngành. Một số cam kết liên quan khác: thuế xuất khẩu, Việt Nam chỉ cam kết sẽ giảm thuế xuất khẩu đối với phế liệu kim loại đen và màu theo lộ trình, không cam kết về thuế xuất khẩu của các sản phẩm khác. Trêng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n 8 Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368 Về đa phương, Việt Nam còn đàm phán một số vấn dề đa phương khác như bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, đặc biệt là sử dụng phần mềm hợp pháp trong cơ quan Chính phủ. Định giá tính thuế xuất nhập khẩu, các biện pháp đầu tư liên quan đến thương mại, các biện pháp hàng rào kỹ thuật trong thương mại… Với nội dung này, ta cam kết tuân thủ các quy định của WTO kể từ khi gia nhập. Cam kết về thuế nhập khẩu Mức cam kết chung của Việt Nam là đồng ý ràng buộc mức trần cho toàn bộ biểu thuế (10.600 dòng). Mức thuế bình quân toàn biểu được giảm từ mức hiện hành 17,4% xuống còn 13,4% thực hiện dần trung bình 5 - 7 năm. Mức thuế bình quân đối với hàng nông sản giảm từ mức hiện hành 23,5% xuống còn 20,9% thực hiện trong khoảng 5 năm. Với hàng công nghiệp từ 16,8% xuống còn 12,6% thực hiện chủ yếu trong vòng 5 - 7 năm. Mức cam kết cụ thể: sẽ có khoảng hơn 1/3 dòng số dòng thuế sẽ phải cắt giảm, chủ yếu là các dòng có thuế suất trên 20%. Các mặt hàng trọng yếu, nhạy cảm đối với nền kinh tế như nông sản, xi măng, sắt thép, vật liệu xây dựng, ôtô - xe máy… vẫn duy trì được mức bảo hộ nhất định. Những ngành có mức giảm thuế nhiều nhất bao gồm: dệt may, cá và sản phẩm cá, gỗ và giấy, hàng chế tạo khác, máy móc và thiết bị điện - điện tử. Bên cạnh đó, Việt Nam đạt được mức thuế trần cao hơn mức đang áp dụng đối với nhóm hàng xăng dầu, kim loại, hóa chất là phương tiện vận tải. Cam kết của Việt Nam sẽ cắt giảm thuế theo một số hiệp định tự do theo ngành của WTO (giảm thuế xuống 0% hoặc mức thấp). Đây là hiệp định tự nguyện của WTO nhưng các nước mới gia nhập đều phải tham gia một số ngành. Ngành mà ta cam kết tham gia là sản phẩm công nghệ thông tin, dệt Trêng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n 9 Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368 may v thit b y t. Ta cng tham gia mt phn vi thi gian thc hin t 3 - 5 nm i vi ngnh thit b mỏy bay, húa cht v thit b xõy dng. V hn ngch thu quan, ta bo lu quyn ỏp dng vi ng, trng gia cm, lỏ thuc lỏ v mui. Cam kt v m ca th trng dch v V din cam kt, trong Hip nh thng mi song phng (BTA) vi Hoa K ta ó cam kt 8 ngnh dch v (khong 65 phõn ngnh). Trong tha thun WTO, ta cam kt 11 ngnh dch v, tớnh theo phõn ngnh khong 110 ngnh. V mc cam kt, vi hu ht cỏc ngnh dch v, trong ú cú nhng ngnh nhy cm nh bo him, phõn phi, du lch ta gi c mc cam kt gn nh trong BTA. Riờng vin thụng, ngõn hng v chng khoỏn, sm kt thỳc m phỏn, ta ó cú mt s bc tin nhng nhỡn chung khụng quỏ xa so vi hin trng v u phự hp vi nh hng phỏt trin ó c phờ duyt cho cỏc ngnh ny. Cam kt chung cho cỏc ngnh dch v v c bn nh BTA. Trc ht, cụng ty nc ngoi khụng c hin din ti Vit Nam di hỡnh thc chi nhỏnh, tr phi iu ú c ta cho phộp trong tng ngnh c th. Ngoi ra, cụng ty nc ngoi tuy c phộp a cỏn b qun lý vo lm vic ti Vit Nam nhng ớt nht 20% cỏn b qun lý ca cụng ty phi l ngi Vit Nam. Cui cựng, ta cho phộp t chc v cỏ nhõn nc ngoi c mua c phn trong cỏc doanh nghip Vit Nam nhng t l phi phự hp vi mc m ca th trng ngnh ú. Riờng ngõn hng ta ch cho phộp ngõn hng nc ngoi mua ti a 30% c phn. Dch v khai thỏc h tr du khớ: ng ý cho phộp cỏc DN nc ngoi c thnh lp cụng ty 100% vn nc ngoi sau 5 nm k t khi gia nhp ỏp ng cỏc dch v h tr khai thỏc du khớ. Tuy nhiờn, Vit Nam cũn Trờng Đại học Kinh tế Quốc dân 10