TRƯỜNG ðẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI KHOA NÔNG HỌC TRẦN THỊ VẺ ðÁNH GIÁ SINH TRƯỞNG, PHÁT TRIỂN, KHẢ NĂNG CHỐNG CHỊU CỦAMỘT SỐ GIỐNG CÀ CHUA VÀ CÂY GHÉP CỦA CHÚNG TRỒNG TRÁI VỤ TẠI THÁI BÌNH Chuyên ngành : Khoa học cây trồng Mã số : 60.62.01.11 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. VŨ THỊ THU HIỀN HÀ NỘI - 2014 Hc vin Nụng nghip Vit Nam Lun vn Thc s Khoa hc Nụng nghip Page i LI CAM OAN Tôi xin cam đoan: Các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và cha hề đợc sử dụng để bảo vệ một học vị, một công trình nghiên cứu nào. Mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đều đợc cảm ơn, các thông tin trích dẫn trong luận văn đều đợc ghi rõ nguồn gốc. Tác giả luận văn Trn Th V Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp Page ii LỜI CẢM ƠN ðể hoàn thành luận văn này, ngoài sự cố gắng từ bản thân, tôi còn nhận ñược sự quan tâm giúp ñỡ hết sức tận tình và quý báu của thầy, cô, bạn bè, gia ñình, cơ quan. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS. Vũ Thị Thu Hiền, giảng viên bộ môn Di truyền-Chọn giống cây trồng, Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội. TS. Vũ Thanh Hải, Phó trưởng bộ môn Rau-Hoa-Quả, Khoa Nông học, Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội ñã tận tình hướng dẫn, giúp ñỡ cho tôi trong suốt thời gian thực tập và hoàn thành luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo trong bộ môn Di truyền - Chọn giống Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội. Bác Vũ Thị Bình xã Quỳnh Hội - Quỳnh Phụ - Thái Bình. Cảm ơn bạn bè, ñồng nghiệp, gia ñình,… ñã ñộng viên giúp ñỡ và tạo ñiều kiện cho tôi hoàn thành luận văn này. Một lần nữa tôi xin ghi nhận sự giúp ñỡ quý báu này cùng lời cảm ơn sâu sắc nhất ! Hà Nội, ngày tháng 6 năm 2014 Tác giả Trần Thị Vẻ Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp Page iii MỤC LỤC Lời cam ñoan i Lời cảm ơn ii Mục lục iii Danh mục bảng v Danh mục ñồ thị vi PHẦN 1 MỞ ðẦU 1 1.2 Mục ñích và yêu cầu 2 1.2.1 Mục ñích 2 1.2.2 Yêu cầu 3 PHẦN 2 TỔNG QUAN TÀI LIỆU 4 2.1 Tình hình nghiên cứu về giống cà chua trên thế giới 4 2.2 Tình hình nghiên cứu về cà chua ở Việt Nam 6 2.3 Tình hình nghiên cứu và ứng dụng kỹ thuật ghép trong sản xuất rau và cà chua 10 PHẦN III NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 17 3.1 ðối tượng, ñịa ñiểm và thời gian nghiên cứu 17 3.1.1 ðối tượng nghiên cứu 17 3.1.2 Thời gian nghiên cứu 17 3.2 Nội dung và phương pháp nghiên cứu 17 3.2.1 Nội dung nghiên cứu 17 3.2.2 Phương pháp nghiên cứu 18 3.2.3 Các chỉ tiêu theo dõi 21 3.3 Phương pháp phân tích số liệu 23 PHẦN IV KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 24 4.1 Thí nghiệm 1: So sánh một số giống cà chua trong vụ Xuân Hè 2013 tại Thái Thụy, Thái Bình 24 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp Page iv 4.1.1 Các giai ñoạn sinh trưởng chủ yếu của các giống cà chua vụ Xuân Hè 2013 24 4.1.2 ðộng thái tăng chiều cao thân chính và số lá của các giống cà chua vụ Xuân Hè 2013 28 4.1.3 Một số ñặc ñiểm về cấu trúc cây của các giống cà chua ở vụ Xuân Hè 2013 31 4.1.4 Một số ñặc ñiểm về hình thái lá, cấu trúc chùm hoa và ñặc ñiểm nở hoa của các giống cà chua vụ Xuân Hè 2013 33 4.1.5 Tình hình nhiễm một số bệnh hại của các giống cà chua vụ hè Xuân Hè 2013 34 4.1.6 Các yếu tố cấu thành năng suất của giống cà chua vụ Xuân Hè 2013 37 4.1.7 ðặc ñiểm hình thái, chất lượng quả của các giống cà chua ở vụ Xuân Hè 2013 40 4.2 Thí nghiệm 2: So sánh khả năng sinh trưởng phát triển và mức ñộ nhiễm sâu bệnh hại chính của các tổ hợp ghép trong vụ Thu ðông 2013 tại Quỳnh Phụ, Thái Bình. 43 4.2.1 ðặc ñiểm nông học và khả năng sinh trưởng phát triển của các giống cà chua thí nghiệm vụ Thu ðông 2013 43 4.2.2 Tình hình nhiễm bệnh héo xanh và ngập úng của các giống cà chua vụ Thu ðông 2013 46 4.2.3 Các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất 48 4.2.4 Một số ñặc ñiểm chất lượng quả 53 4.3 Thí nghiệm 3: ðáng giá khả năng kháng bệnh héo xanh và chịu ngập úng của giống cà chua triển vọng trong vụ Hè Thu 2013 tại trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội 55 PHẦN V KẾT LUẬN VÀ ðỀ NGHỊ 56 5.1 Kết luận 56 5.2 ðề nghị 56 TÀI LIỆU THAM KHẢO 57 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp Page v DANH MỤC BẢNG STT Tên bảng Trang 4.1 Thời gian qua các giai ñoạn sinh trưởng của các giống cà chua vụ Xuân Hè 2013 27 4.2 ðộng thái tăng chiều cao thân chính của các giống cà chua vụ Xuân Hè 2013 29 4.3 ðộng thái tăng số lá của các giống cà chua vụ Xuân Hè 2013 30 4.4 Một số ñặc ñiểm về cấu trúc cây của các giống cà chua vụ Xuân Hè 2013 33 4.5 Tỷ lệ nhiễm virus (%) của các giống cà chua vụ Xuân Hè 2013 35 4.6 Mức ñộ nhiễm bệnh héo xanh và ñốm nâu trên ñồng ruộng của các giống cà chua vụ Xuân Hè 2013 36 4.7 Tỷ lệ ñậu quả của các giống cà chua vụ Xuân Hè 2013 37 4.8 Các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất của các giống cà chua vụ Xuân Hè 2013 39 4.9 Một số ñặc ñiểm về chất lượng quả các giống cà chua vụ Xuân Hè 2013 42 4.10 Thời gian qua các giai ñoạn sinh trưởng của các giống cà chua vụ Thu ðông 2013 45 4.11 Số lá, ñường kính thân, chiều cao thân chính 46 4.12 Tỷ lệ cây chết do mưa úng và tỷ lệ bệnh héo xanh vi khuẩn 47 4.13 Tỷ lệ ñậu quả của các giống cà chua trong vụ Thu ðông năm 2013 49 4.14 Các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất quả các giống cà chua trong vụ Thu ðông 2013 51 4.15 Một số ñặc ñiểm về chất lượng quả của các giống cà chua vụ Thu ðông 2013 54 4.16 Khả năng kháng bệnh héo xanh và chịu ngập úng của cây ghép và không ghép 55 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp Page vi DANH MỤC ðỒ THỊ STT Tên ñồ thị Trang 4.1 ðộng thái tăng chiều cao thân chính của các giống cà chua 29 4.2 ðộng thái ra lá trên thân chính của các giống cà chua 31 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp Page 1 PHẦN 1 MỞ ðẦU 1.1. Tính cấp thiết của ñề tài Cà chua (Lycopersicon esculentum Mill.) là loại rau ăn trái rất ñược ưa thích vì phẩm chất ngon và chế biến ñược nhiều cách. Cà chua cho năng suất cao và là một mặt hàng rau tươi có giá trị xuất khẩu vào loại lớn trên thị trường thế giới. Châu Á là thị trường ñứng ñầu về diện tích trồng và sản lượng cà chua. Ở Việt Nam, cà chua ñược trồng từ rất lâu ñời, cho ñến nay cà chua vẫn là loại rau ăn quả chủ lực ñược nhà nước ưu tiên phát triển. Phần lớn diện tích trồng cà chua tập trung tại ðồng bằng Sông Hồng như Hà Nội, Hải Phòng, Hải Dương, Thái Bình, Hưng Yên, Bắc Giang, Nam ðịnh,…và một số tỉnh tại miền Trung, Tây nguyên, Nam Bộ. Ở miền Bắc nước ta, cây cà chua có thể trồng ñược quanh năm, nhưng chủ yếu là trồng vào vụ ñông hay còn gọi là vụ chính, ñây cũng là thời ñiểm có rất nhiều loại rau quả bán trên thị trường cho nên giá cà chua thấp, dẫn ñến hiệu quả kinh tế không cao. Việc trồng cà chua trái vụ có thể cho giá trị cà chua thương phẩm cao gấp 2-3 lần cà chua chính vụ. Tuy nhiên, việc trồng cà chua trái vụ lại gặp rất nhiều khó khăn do thời tiết nóng và ẩm dễ nhiễm nhiều bệnh gây hại ñáng kể như héo xanh, virus, ñây là các bệnh khó phòng trị. Bên cạnh ñó,mưa nhiều gây úng, ngập cục bộ kết hợp với nhiệt ñộ cao cũng làm cây cà chua sinh trưởng kém hơn hoặc chết nếu kéo dài úng ngập liên tục 3 ngày ñêm (Vũ Thanh Hải và Nguyễn Văn ðĩnh, 2004). Ngoài ra,tỷ lệ hạt phấn hữu dục thấp hơn, sức sống hạt phấn giảm sản lượng cà chua thấp hơn trong vụ xuân hè và hè thu. Thái Bình là một tỉnh nông nghiệp có cơ sở hạ tầng phát triển, hệ thống thuỷ lợi và ñất ñai tốt ñảm bảo ñáp ứng yêu cầu thâm canh lúa và các cây Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp Page 2 trồng khác. Ngoài lĩnh vực sản xuất lúa, hàng năm Thái Bình còn có diện tích trồng rau màu rất lớn. Do vậy, nhu cầu về giống rau với chất lượng cao của tỉnh là rất lớn. ðược ñánh giá là một tỉnh có diện tích ñất bình quân ñầu người thấp (ñất chật, người ñông), vì thế nông dân Thái Bình ñã tận dụng mọi diện tích ñất ñai hiện có thể phục vụ việc canh tác. Tuy diện tích canh tác có xu hướng giảmnhưng hệ số sử dụng ñất nông nghiệp tăng, toàn bộ ñất nông nghiệp ñược canh tác 2-3 vụ/năm, trồng xen canh, tăng vụ ngày càng nhiều. Nông dân có nhiều kinh nghiệm sản xuất và áp dụng khoa học - kỹ thuật tiên tiến trong nông nghiệp nên sản lượng lương thực ngày một tăng, ñáp ứng nhu cầu của nhân dân trong tỉnh và các tỉnh lân cận. ðể phát triển trồng cà chua trái vụ trước hết phải có giống phù hợp với ñiều kiện khí hậu ở tỉnh Thái Bình. Chính vì thế, việc tìm ra các giống cà chua có năng suất cao, chất lượng tốt, ñồng thời phối hợp ñược khả năng chống chịu với các ñiều kiện bất thuận của môi trường như chịu nóng và chết héo cây là những yêu cầu thực tế. Với mục tiêu ña dạng hoá sản phẩm, ñáp ứng ñược nhu cầu và thị hiếu ngày càng cao của người tiêu dùng về cà chua ăn tươi, bổ sung thêm vào nguồn giống trong nước những giống cà chua cho năng suất cao, chất lượng tốt, có khả năng chống chịu với các ñiều kiện bất thuận của môi trường,phù hợp với ñiều kiện ñịa phương, chúng tôi thực hiện ñề tài: “ðánh giá sinh trưởng, phát triển, khả năng chống chịu của một số giống cà chua và cây ghép của chúng trồng trái vụ tại Thái Bình”. 1.2. Mục ñích và yêu cầu 1.2.1. Mục ñích Tuyển chọn giống cà chua cho năng suất cao, chất lượng tốt phục vụ ăn tươi và ñánh giá khả năng ứng dụng của cà chuaghép tại Thái Bình Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp Page 3 1.2.2. Yêu cầu - ðánh giá khả năng sinh trưởng, ra hoa, ñậu quả, các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất của một số giống cà chua trồng trong vụ Xuân Hè 2013 - ðánh giá khả năng kháng bệnh héo xanh vi khuẩn và mức ñộ chịu ngập úng của một số tổ hợp ghép trong ñiều kiện vụ Hè Thu 2013. - ðánh giá khả năng sinh trưởng, ra hoa ñậu quả, các yếu tố cấu thành năng suất và mức ñộ nhiễm sâu bệnh hại chính của một số giống cà chua và cây ghép của chúng trong vụ Thu ðông năm 2013. [...]... tác, năng su t ñ t 36,9 t n/ha v i cây cà chua ghép và 39,9 t n/ha v i cây cà chua không ghép (trong ñi u ki n ñ t không có ngu n b nh) Kh năng ch ng b nh và ch ng úng c a cây cà chua ghép trên g c cà tím cao hơn h n cây cà chua không ghép, vì v y tr ng cà chua ghép hi u qu kinh t cao hơn cà chua thư ng t 30-50% trong ñi u ki n trái v Cây cà chua và cà tím cho t l cây s ng cao nh t khi ti n hành ghép. .. gi ng cà chua trong v Xuân Hè 2013 t i Thái Th y, Thái Bình 4.1.1.Các giai ño n sinh trư ng ch y u c a các gi ng cà chua v Xuân Hè 2013 Cây cà chua nói riêng và các cây tr ng nói chung ñ u tr i qua hai giai ño n sinh trư ng là sinh trư ng sinh dư ng và sinh trư ng sinh th c Các giai ño n sinh trư ng và phát tri n c a cây ph thu c vào ñ c ñi m di truy n c a t ng gi ng, các bi n pháp chăm sóc và ñi u... trong khi cà chua ghép trên cà tím EG203 không có cây nhi m b nh Nhi u nghiên c u v vi c s d ng g c ghép là cà tím cho cà chua ñ tăng kh năng ch ng ch u sâu b nh và ñi u ki n b t thu n c a v Xuân hè Cà chua không b héo xanh vi khu n, năng su t và ph m ch t cà chua ghép tương ñương v i cà chua không ghép. Các nghiên c u v t h p ghép ñư c Vi t Th Tu t (2005) nghiên c u t i công ty ñ u tư và Phát tri n... nghiên c u v cây cà chua ghép Quy trình nhân gi ng là m t trong nh ng khâu quan tr ng quy t ñ nh giá thành cây gi ng ghép và hi u qu kinh t c a s n xu t cà chua ghép T l cây s ng sau ghép ph thu c r t nhi u vào tình tr ng c a cây trư c ghép và ñi u ki n môi trư ng Cây cà tím ñư c s d ng làm g c ghép cho t l s ng cao nh t khi cây con ñ t 5-6 lá th t, trư c giai ño n này n u ghép thân cây b nh và ñ dính... Hà N i (HSC) và cho k t qu : trong 4 t h p ghép cà chua cà chua ñư c s d ng làm ng n ghép trên g c cà tím EG203 t h p ghép cà chua VL2910, VL2000, VL2004, P375 thì gi ng cà chua P375 cho ưu th vư t tr i hơn h n các gi ng cà chua khác v kh năng sinh trư ng, kh năng ch ng ch u v i m t s b nh h i như sương mai, ñ m qu , ñ c bi t là ch t lư ng qu c a t h p ghép cà chua P375 ghép trên g c cà tím EG203 có... u ki n sinh thái các vùng chuyên canh cà chua mi n B c Vi t Nam Cây cà chua gi ng ‘Big Red’ ñư c ghép trên gi ng cà chua ‘Heman’ và ‘Primavera’, tr ng trong nhà lư i và ngoài ñ ng K t qu cho th y cây ghép có s c sinh trư ng kh e hơn cây không ghép khi tr ng trong nhà lư i và c ngoài ñ ng Cây ghép trên g c ‘Heman’ và ‘Primavera’ ñã cho nhi u qu hơn cây không ghép khi tr ng trong nhà lư i và ngoài ñ ng,... 130, HW7996 và các g c cà tím là: cà tím EG203, Cà tím mũi né, Cà tím Kalenda, Cà tím East-West, cà tím Cao lãnh T h p ghép cà chua trên g c cà chua TI-ARC128 cho năng su t cao H c vi n Nông nghi p Vi t Nam – Lu n văn Th c s Khoa h c Nông nghi p Page 15 nh t ñ t 56 t n/ha, trong khi năng su t cà chua ghép trên g c cà tím ch ñ t t 41-46 t n/ha, tuy nhiên t l cây b nhi m b nh c a cà chua /cà chua là 5,7%... (Ralstonia solanacearum) và tuy n trùng ðánh giá kh năng ch u mưa và ng p l t c a các lo i g c ghép, các nhà nghiên c u AVRDC ñã s d ng 2 gi ng cà chua FMTT22 và FMT268 ghép trên 8 lo i g c ghép, trong ñó có 4 g c cà chua và 4 g c cà tím Trong ñi u ki n mưa nh 4,2mm và ng p trong 4 ngày th i ñi m sau tr ng 54 ngày, toàn b g c ghép cà tím cho năng su t vư t tr i hơn g c ghép cà chua 1-20% và cho th i gian thu... i Hai gi ng cà chua MV1 và HT7 có ch s b nh héo xanh là 100%, và t t c các cây lây nhi m ñ u b ch t ði u này ch ng t r ng c hai gi ng ñ u là gi ng m n c m v i b nh héo xanh Nhưng khi ñư c ghép trên g c cà ñư c ch n l c EG203 thì ch s b nh c a cây ghép hai gi ng cà chua MV1 và HT7 tương ng là 8% và 0% cho th y cây ghép cà chua trên cà EG203 có kh năng kháng b nh này Ngoài ra, nh ng cây ghép sau khi... qu cho th y: - Cà tím là g c ghép phù h p nh t cho cây cà chua trong ñi u ki n trái v mi n B c Vi t Nam th hi n : T l s ng c a cây cà chua khi ghép lên g c cà tím là cao nh t ñ t >98% cao hơn h n các lo i g c ghép khác (ch ñ t 50-60%) Năng su t c a cây cà chua ghép không sai khác ñáng k so v i cây cà H c vi n Nông nghi p Vi t Nam – Lu n văn Th c s Khoa h c Nông nghi p Page 14 chua không ghép trong cùng . ðÁNH GIÁ SINH TRƯỞNG, PHÁT TRIỂN, KHẢ NĂNG CHỐNG CHỊU CỦAMỘT SỐ GIỐNG CÀ CHUA VÀ CÂY GHÉP CỦA CHÚNG TRỒNG TRÁI VỤ TẠI THÁI BÌNH Chuyên ngành : Khoa học cây trồng Mã số : 60.62.01.11. thuận của môi trường,phù hợp với ñiều kiện ñịa phương, chúng tôi thực hiện ñề tài: “ðánh giá sinh trưởng, phát triển, khả năng chống chịu của một số giống cà chua và cây ghép của chúng trồng trái. trái vụ tại Thái Bình . 1.2. Mục ñích và yêu cầu 1.2.1. Mục ñích Tuyển chọn giống cà chua cho năng suất cao, chất lượng tốt phục vụ ăn tươi và ñánh giá khả năng ứng dụng của cà chuaghép tại Thái