BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG PHẠM THỊ NGỌC LIÊN TƯ TƯỞNG PHÁP QUYỀN HỒ CHÍ MINH VỚI VIỆC XÂY DỰNG NHÀ NƯỚC PHÁP QUYỀN XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM CỦA DÂN, DO DÂN, VÌ DÂN Chuyên ngành: Triết học Mã số: 60.22.80 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN Người hướng dẫn khoa học: TS Trần Ngọc Ánh Đà Nẵng - Năm 2015 LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan cơng trình nghiên cứu tơi Các số liệu, kết nêu luận văn trung thực chưa công bố công trình khác Người cam đoan Phạm Thị Ngọc Liên MỤC LỤC MỞ ĐẦU 1 Tính cấp thiết đề tài .1 Mục tiêu nhiệm vụ nghiên cứu .2 Đối tượng phạm vi nghiên cứu .3 Cơ sở lý luận phương pháp nghiên cứu Bố cục đề tài Tổng quan tài liệu nghiên cứu .3 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ HÌNH THÀNH VÀ NỘI DUNG TƯ TƯỞNG PHÁP QUYỀN HỒ CHÍ MINH .6 1.1 CƠ SỞ HÌNH THÀNH TƯ TƯỞNG PHÁP QUYỀN HỒ CHÍ MINH 1.1.1 Bối cảnh lịch sử - xã hội xuất tư tưởng pháp quyền Hồ Chí Minh .6 1.1.2 Cơ sở lý luận thực tiễn xuất tư tưởng pháp quyền Hồ Chí Minh .9 1.2 NỘI DUNG TƯ TƯỞNG PHÁP QUYỀN HỒ CHÍ MINH 32 1.2.1 Q trình hình thành tư tưởng pháp quyền Hồ Chí Minh 32 1.2.2 Nội dung tư tưởng pháp quyền Hồ Chí Minh 39 CHƯƠNG 2: QUÁ TRÌNH XÂY DỰNG VÀ HOÀN THIỆN NHÀ NƯỚC PHÁP QUYỀN XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM 55 2.1 XÂY DỰNG NHÀ NƯỚC XÃ HỘI CHỦ NGHĨA Ở VIỆT NAM THỜI KỲ TRƯỚC ĐỔI MỚI 55 2.1.1 Nhà nước dân chủ nhân dân (1945-1954) 55 2.1.2 Nhà nước chun vơ sản (1954-1986) .57 2.2 XÂY DỰNG NHÀ NƯỚC PHÁP QUYỀN XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM THỜI KỲ ĐỔI MỚI – MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 60 2.2.1 Quá trình hình thành tư Đảng Cộng sản Việt Nam nhà nước pháp quyền 60 2.2.2 Quan niệm chất đặc trưng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam 67 2.3 NHỮNG THÀNH TỰU VÀ HẠN CHẾ TRONG XÂY DỰNG NHÀ NƯỚC PHÁP QUYỀN 71 2.3.1 Những thành tựu xây dựng nhà nước pháp quyền .71 2.3.2 Những hạn chế xây dựng nhà nước pháp quyền 74 CHƯƠNG 3: VẬN DỤNG TƯ TƯỞNG PHÁP QUYỀN HỒ CHÍ MINH TRONG XÂY DỰNG NHÀ NƯỚC PHÁP QUYỀN XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM CỦA DÂN, DO DÂN, VÌ DÂN 77 3.1 XÂY DỰNG VÀ HOÀN THIỆN HỆ THỐNG PHÁP LUẬT THEO TƯ TƯỞNG PHÁP QUYỀN NHÂN NGHĨA HỒ CHÍ MINH 77 3.2 XÂY DỰNG NHÀ NƯỚC PHÁP QUYỀN THỂ HIỆN QUYỀN LÀM CHỦ CỦA NHÂN DÂN 83 3.3 NHỮNG ĐỊNH HƯỚNG XÂY DỰNG NHÀ NƯỚC PHÁP QUYỀN XÃ HỘI CHỦ NGHĨA CỦA DÂN, DO DÂN, VÌ DÂN TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY 88 3.3.1 Phát huy dân chủ đôi với tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa, đảm bảo thật tôn trọng quyền làm chủ nhân dân .88 3.3.2 Cải cách kiện tồn máy hành nhà nước, xây dựng hành dân chủ, sạch, vững mạnh 92 3.3.3 Tăng cường lãnh đạo Đảng Nhà nước; gắn liền xây dựng, chỉnh đốn Đảng với việc nâng cao hiệu lực quản lí nhà nước 95 3.4 MỘT SỐ KIẾN NGHỊ VỀ GIẢI PHÁP XÂY DỰNG NHÀ NƯỚC PHÁP QUYỀN XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM HIỆN NAY .102 KẾT LUẬN 105 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 108 QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI (bản sao) MỞ ĐẦU Tính cấp thiết đề tài Tư tưởng Hồ Chí Minh Nhà nước xã hội chủ nghĩa gồm nhiều nội dung, chứa đựng tư tưởng sâu sắc xây dựng nhà nước kiểu - nhà nước pháp quyền dân, dân, dân; Chủ tịch Hồ Chí Minh kính u trải qua q trình tìm tịi, nghiên cứu, phân tích tổng kết cách tồn diện, sâu sắc kinh nghiệm học xây dựng nhà nước, lịch sử dân tộc mà nhiều quốc gia khác giới Hơn nữa, tư tưởng pháp quyền Người không dừng lại quyền người ghi văn pháp luật mà thấm đượm lòng thương yêu nhân dân, chăm lo cho ấm no, hạnh phúc nhân dân, thấm đượm lòng nhân ái, nghĩa đồng bào theo đạo lý truyền thống ngàn năm dân tộc Việt Nam, pháp quyền gắn liền với đạo lý làm người Vì thế, pháp quyền Hồ Chí Minh pháp quyền đặc biệt, pháp quyền nhân nghĩa - thứ nhân nghĩa có nội hàm triết lý, mang đậm tính dân tộc dân chủ sâu sắc Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh, tiếp thu giá trị tư tưởng đại loài người, trước nhu cầu thực tiễn phát triển đất nước, Đảng Cộng sản Việt Nam chủ trương lãnh đạo xây dựng nhà nước pháp quyền nước ta Quá trình xây dựng nhà nước xã hội chủ nghĩa dân, dân, dân nước ta suốt chục năm qua đưa lại nhiều kết tích cực Nghị Hội nghị lần thứ III khoá VIII Ban Chấp hành Trung ương Đảng Văn kiện Đại hội Đảng khoá IX, X, XI khẳng định cơng xây dựng hồn thiện nhà nước xã hội chủ nghĩa Việt Nam có tiến quan trọng, nhiên bên cạnh có hạn chế tiếp tục tồn là: Bộ máy nhà nước ta chưa thật sạch, vững mạnh; tình trạng tham nhũng, lãng phí, quan liêu cịn nghiêm trọng, chưa ngăn chặn; hiệu lực quản lý, điều hành chưa cao; Tổ chức máy nhà nước cịn nặng nề, phân cơng phối hợp quan nhà nước việc thực ba quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp Kỷ cương xã hội cịn bị bng lỏng, làm giảm sút lịng tin nhân dân Đảng, nhà nước ta… Đảng Cộng sản Việt Nam chủ trương xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa nhằm mục đích xây dựng chế độ dân chủ triệt để, thực cho nhân dân Phấn đấu tự hạnh phúc người, tạo điều kiện cho người phát triển tự hoàn thiện Nhưng vấn đề nhiều bất cập, hạn chế, yếu kém, đặc biệt số tồn hoạt động lập pháp, hành pháp tư pháp cần hoàn thiện, giải thỏa đáng như: chất lượng hệ thống pháp luật, hiệu lực thực tế văn pháp luật, việc đảm bảo quyền, lợi ích hợp pháp cơng dân hoạt động tư pháp, vấn đề bồi thường thiệt hại hoạt động tư pháp hoạt động quản lý hành nhà nước; vấn đề cải cách thủ tục hành trách nhiệm quan nhà nước, cán công chức; thực pháp luật tăng cường pháp chế Từ phân tích trên, việc nghiên cứu cách bản, có hệ thống vấn đề cấp bách giải pháp xây dựng nhà nước pháp quyền dân, dân, dân có ý nghĩa thời mặt lý luận thực tiễn Cho nên, lý thúc mạnh dạn chọn đề tài “Tư tưởng pháp quyền Hồ Chí Minh với việc xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam dân, dân, dân” làm luận văn tốt nghiệp Mục tiêu nhiệm vụ nghiên cứu 2.1 Mục tiêu Trên sở làm rõ tư tưởng pháp quyền Hồ Chí Minh, luận văn đề xuất kiến nghị vận dụng tư tưởng pháp quyền Hồ Chí Minh xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam dân, dân dân 2.2 Nhiệm vụ Thứ nhất: Làm rõ sở hình thành tư tưởng pháp quyền Hồ Chí Minh Thứ hai: Nội dung tư tưởng pháp quyền Hồ Chí Minh Thứ ba: Vận dụng tư tưởng pháp quyền Hồ Chí Minh vào xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa dân, dân, dân Đối tượng phạm vi nghiên cứu 3.1 Đối tượng nghiên cứu: Nội dung tư tưởng pháp quyền Hồ Chí Minh; Sự vận dụng tư tưởng pháp quyền Hồ Chí Minh vào xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam 3.2 Phạm vi nghiên cứu: Luận văn sâu vào tìm hiểu, làm rõ tư tưởng pháp quyền Hồ Chí Minh để vận dụng vào xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa dân, dân,vì dân thời kỳ đổi Cơ sở lý luận phương pháp nghiên cứu 4.1 Cơ sở lý luận: Đề tài nghiên cứu sở CNDV biện chứng, CNDV lịch sử tư tưởng Hồ Chí Minh đường lối, quan điểm Đảng cộng sản Việt Nam… 4.2 Phương pháp: Trên sở phương pháp luận biện chứng vật, Đề tài sử dụng phương pháp logic lịch sử, phân tích tổng hợp, phương pháp so sánh, quy nạp diễn dịch, hệ thống hóa… Bố cục đề tài Ngồi phần mở đầu, kết luận, phụ lục danh mục tài liệu tham khảo, nội dung đề tài gồm có chương tiết Tổng quan tài liệu nghiên cứu Nhiều năm qua nước ta có nhiều cơng trình nghiên cứu về Chủ tịch Hồ Chí Minh vấn đề xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa dân, dân, dân Tư tưởng nhà nước pháp quyền có bề dày lịch sử hình thành phát triển nước, nay, nhiều học giả đại tiếp tục nghiên cứu vấn đề Tuy nhiên, việc nghiên cứu nguyên tắc xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam với đặc trưng riêng quốc gia độc lập lại chủ yếu đề tài nghiên cứu học giả nước Có thể kể đến cơng trình nghiên cứu tiêu biểu, đề cập cuốn: Nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh Nhà nước pháp luật Viện Nghiên cứu Khoa học Pháp lý, Bộ Tư Pháp, 1993 Tư tưởng Hồ Chí Minh Nhà nước kiểu – Quá trình hình thành phát triển Hồng Văn Hảo, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1995 Tư tưởng Hồ Chí Minh Nhà nước dân, dân, dân Nguyễn Đình Lộc (chủ biên), Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1998 Tìm hiểu tư tưởng Hồ Chí Minh Nhà nước pháp luật Nguyễn Xuân Tế, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1999 Pháp quyền nhân nghĩa Hồ Chí Minh Vũ Đình Hịe, Nxb Văn hóa Thơng tin, Hà Nội, 2001 T.S Phạm Ngọc Anh PGS TS Bùi Đình Phong: Tư tưởng Hồ Chí Minh xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Nxb Lao động, Hà Nội, 2003; Đào Tri Úc, Xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Nxb Chính trị Quốc gia, H, 2005; Xây dựng Nhà nước pháp quyền lãnh đạo Đảng Nguyễn Văn Thảo, Nxb Tư pháp, 2006; Xây dựng Nhà nước pháp quyền bối cảnh văn hoá Việt Nam, Nxb Tư pháp năm 2006 Bùi Ngọc Sơn, Cải cách hành công xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Nxb Tư pháp, 2006 Đoàn Trọng Truyến Hồng Thị Kim Quế (chủ biên), Giáo trình Lý luận chung nhà nước pháp luật, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội, 2007…và số viết báo, tạp chí bài: “Chủ tịch Hồ Chí Minh đặt móng xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam” Song Thành, tạp chí Người đại biểu nhân dân, số 39, 1991; “Nghĩ Hồ Chí Minh điều kiện nâng cao hiệu lực pháp luật” Phạm Ngọc Anh, Báo pháp luật ngày 3/6/1997 “Chủ tịch Hồ Chí Minh người đặt móng cho đời Nhà nước pháp quyền Việt Nam” Nguyễn Thị Kim Dung “Việt Nam kỉ XX”, Nxb Thế giới, Hà Nội,2000 “Một số đặc điểm pháp luật Nhà nước pháp quyền”, Tạp chí Dân chủ Pháp luật, số 4/2002 Hoàng Thị Kim Quế; “Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa nhân dân, nhân dân, nhân dân lãnh đạo Đảng - thành tựu chủ yếu 60 năm xây dựng phát triển”, Tạp chí Nhà nước pháp luật, số 9/2005 Đào Trí Úc; “Xây dựng hồn thiện nhà nước pháp quyền XHCN dân, dân, dân”, Tạp chí Lý luận trị truyền thơng, số 9/2007 Hồng Đình Cúc, “Tư tưởng trị nước Pháp gia vai trị lịch sử”, tạp chí Khoa học công nghệ, Đại học Đà Nẵng, tập 26, số 3/2008 Nguyễn Thị Kim Bình…Tuy nhiên, việc nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh Nhà nước pháp quyền từ vận dụng xây dựng, hồn thiện Nhà nước pháp quyền Việt Nam vấn đề Các cơng trình khoa học cơng bố dừng lại việc khảo sát nội dung riêng lẻ, chưa sâu nghiên cứu cách hệ thống quan điểm Hồ Chí Minh Nhà nước pháp quyền Đề tài tổng kết quan điểm Nhà nước pháp quyền lịch sử, Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng Cộng sản Việt Nam, góp phần hồn thiện sở lý luận nhà nước pháp quyền có ý nghĩa tham khảo thực tiễn xây dựng nhà nước pháp quyền dân, dân, dân, nghiên cứu, giảng dạy lý luận lịch sử Nhà nước pháp luật 99 + Hai là, xây dựng đội ngũ cán lãnh đạo, quản lý cấp, cấp trung ương, đáp ứng yêu cầu nghiệp cơng nghiệp hóa, đại hóa hội nhập quốc tế + Ba là, xác định rõ thẩm quyền, trách nhiệm người đứng đầu cấp ủy, quyền mối quan hệ với tập thể cấp ủy, quan, đơn vị; tiếp tục đổi phương thức lãnh đạo Đảng Chủ tịch Hồ Chí Minh người sáng lập trị cách mạng Việt Nam, đồng thời đặt móng, sở vững cho hành đại Việt Nam Hành nhà nước hoạt động thực thi quyền lực nhà nước nhằm thực hóa đường lối, sách Đảng pháp luật Nhà nước Nâng cao hiệu lực, hiệu hành nhà nước nâng cao vai trị lãnh đạo Đảng tồn xã hội, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Vì Đảng ta phải khơng ngừng học hỏi tư tưởng Hồ Chủ tịch, xếp lại tổ chức, máy đảng tổ chức hệ thống trị gắn liền với cải cách hành theo hướng tinh gọn, hoạt động có hiệu lực, hiệu quả, kiên xếp bước máy tổ chức hệ thống trị nhà nước, quan Đảng, đoàn thể để nâng cao hiệu lực quản lí nhà nước Nghị Đại hội lần thứ XI Đảng dành mục lớn nói nâng cao hiệu lực, hiệu quản lý nhà nước, nhấn mạnh số vấn đề: “Thực tốt chức Nhà nước, giải đắn mối quan hệ nhà nước với thị trường; hoàn thiện máy nhà nước, tạo bước chuyển biến mạnh cải cách hành chính; đẩy mạnh đấu tranh phịng, chống tham nhũng, lãng phí; tăng cường lãnh đạo Đảng, phát huy quyền làm chủ nhân dân việc xây dựng máy nhà nước” [21; 30] Trên tinh thần đó, để nâng cao hiệu lực, hiệu quản lý nhà nước kinh tế, cần thực đồng số giải pháp chủ yếu sau đây: 100 - Thực tốt chức Nhà nước, giải đắn mối quan hệ nhà nước với thị trường: Xây dựng đồng bộ, nâng cao chất lượng tổ chức thực có hiệu hệ thống pháp luật, thể chế sách phát triển kinh tế - xã hội, thực ngày tốt an sinh xã hội phúc lợi xã hội; Xây dựng tổ chức thực tốt chiến lược, quy hoạch, kế hoạch; Quản lý sử dụng hiệu tài sản quốc gia, thực tốt chức chủ sở hữu doanh nghiệp nhà nước; Phát triển mạnh nguồn nhân lực hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế, xã hội đáp ứng yêu cầu phát triển; Bảo đảm quốc phòng, an ninh thực có hiệu đường lối đối ngoại Đảng, giữ vững ổn định trị - xã hội, tạo lập môi trường ngày thuận lợi cho phát triển đất nước; Tăng cường công tác giám sát, giám sát thị trường tài chính, chủ động điều tiết, giảm tác động tiêu cực thị trường, khơng phó mặc cho thị trường can thiệp làm sai lệch quan hệ thị trường - Hoàn thiện máy Nhà nước, tạo bước chuyển mạnh cải cách hành chính: Đẩy mạnh cải cách lập pháp, hành pháp tư pháp, đổi tư quy trình xây dựng pháp luật, nâng cao chất lượng hệ thống pháp luật để tiếp tục xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa; Tập trung xây dựng hành nhà nước vững mạnh, bảo đảm quản lý thống nhất, thông suốt, hiệu lực hiệu quả; Hoàn thiện chế phân cấp, bảo đảm quản lý thống nhất, tăng cường giám sát, kiểm tra, tra; đồng thời đề cao vai trò chủ động, nâng cao lực cấp, ngành Mở rộng dân chủ đôi với tăng cường kỷ luật, kỷ cương; Xây dựng đội ngũ cán bộ, cơng chức, viên chức có phẩm chất đạo đức tốt, có lĩnh trị, có lực, có tính chuyên nghiệp cao, tận tụy phục vụ nhân dân Đề cao trách nhiệm người đứng đầu; Đặt yêu cầu cải cách thủ tục hành q trình xây dựng thể chế, tổng kết kinh nghiệm thực tiễn tăng cường đối thoại 101 Nhà nước với doanh nghiệp nhân dân; mở rộng dân chủ việc xây dựng thể chế, chuẩn mực quốc gia thủ tục hành chính; giảm mạnh thủ tục hành - Đẩy mạnh đấu tranh phòng chống tham nhũng, lãng phí: Hồn thiện thể chế, luật pháp; nâng cao phẩm chất đạo đức đội ngũ công chức; công khai, minh bạch tài sản cán bộ, công chức; tăng cường công tác giám sát, thực dân chủ, tạo chế để nhân dân giám sát cơng việc có liên quan đến ngân sách, tài sản Nhà nước; nâng cao hiệu lực hiệu quan chức năng, khuyến khích phát xử lý nghiêm hành vi tham nhũng, lãng phí; cải cách chế độ tiền lương cán bộ, cơng chức, viên chức Phát huy vai trị Mặt trận Tổ quốc, đoàn thể, nhân dân quan thông tin đại chúng việc phát hiện, đấu tranh phịng chống tham nhũng, lãng phí - Tăng cường lãnh đạo Đảng, phát huy quyền làm chủ nhân dân việc xây dựng máy nhà nước: Hoàn thiện nội dung đổi phương thức lãnh đạo Đảng, gắn quyền hạn với trách nhiệm việc thực chức lãnh đạo cấp ủy đảng; tăng cường dân chủ Đảng phát huy quyền làm chủ nhân dân Tổng kết việc thực thí điểm khơng tổ chức hội đồng nhân dân quận, huyện, phường; Đại hội Đảng cấp bầu bí thư cấp ủy; nhân dân trực tiếp bầu người đứng đầu quyền cấp xã; thể hố hai chức danh bí thư cấp uỷ chủ tịch uỷ ban nhân dân Trên sở đó, lựa chọn phương án phù hợp, hiệu quả, góp phần đổi phương thức tăng cường lãnh đạo Đảng, nâng cao hiệu lực hiệu quản lý điều hành quyền phát huy quyền làm chủ nhân dân, dân chủ trực tiếp; Hồn thiện chế để nhân dân đóng góp ý kiến, phản biện xã hội giám sát công việc Đảng Nhà nước Quy định chế độ cung cấp thơng tin trách nhiệm giải trình quan nhà nước trước 102 nhân dân Hoàn thiện thực tốt quy chế dân chủ sở Phát huy vai trị tổ chức trị - xã hội, tổ chức xã hội người dân việc quản lý tổ chức đời sống cộng đồng theo quy định pháp luật 3.4 MỘT SỐ KIẾN NGHỊ VỀ GIẢI PHÁP XÂY DỰNG NHÀ NƯỚC PHÁP QUYỀN XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM HIỆN NAY Xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa dân, dân, dân, mà pháp luật tôn trọng, quyền làm chủ nhân dân bảo đảm mơ hình nhà nước tốt đẹp, đáp ứng khát vọng tự do, dân chủ, công xã hội người Với Việt Nam, vấn đề xây dựng Nhà nước pháp quyền nhiều điều mẻ đấu tranh lâu dài, phức tạp, phải trải qua bước Tuy nhiên, lãnh đạo tài tình Đảng, với tâm lớn, mục tiêu xây dựng chủ nghĩa xã hội dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, tin nhiệm vụ xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa dân, dân dân ngày hồn thiện Việt Nam Qua đề tài luận văn tốt nghiệp mình, tơi xin mạnh dạn đưa số kiến nghị sau: + Một là, Xây dựng đội ngũ cán bộ, cơng chức sạch, có lực đáp ứng yêu cầu tình hình Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức lĩnh trị, phẩm chất đạo đức, lực lãnh đạo, đạo, điều hành, quản lý nhà nước Có sách đãi ngộ, động viên, khuyến khích cán bộ, cơng chức hồn thành nhiệm vụ có chế loại bỏ, bãi miễn người khơng hồn thành nhiệm vụ, vi phạm kỷ luật, uy tín với nhân dân + Hai là, Cần cần sớm xây dựng, ban hành, thực Luật Trưng cầu ý dân để tăng cường quyền dân chủ trực tiếp nhân dân 103 Ở nước ta, từ Hiến pháp (Hiến pháp 1946), Điều 21 có qui định: “Nhân dân có quyền phúc Hiến pháp việc có quan hệ đến vận mệnh quốc gia” Đến Hiến pháp 1959, việc trưng cầu ý dân qui định Điều 53 (do Ủy ban thường vụ Quốc hội định), Hiến pháp 1980 qui định Điều 100 (do Hội đồng Nhà nước định), Hiến pháp 1992 qui định Điều 53 Điều 84 (do Quốc hội định) Như vậy, chế định trưng cầu ý dân qui định từ Hiến pháp nước ta, thực tế chưa thực thực tiễn quyền lực trực tiếp nhân dân nước ta mức độ hạn chế + Ba là, Cần phải tuyển chọn đội ngũ xây dựng luật chuyên nghiệp đủ mạnh Cần có ban soạn thảo gồm chuyên gia giỏi luật, quản lý có đạo đức tốt Họ làm việc độc lập có phối hợp với chuyên gia lĩnh vực liên quan Tiếp tục đổi nâng cao chất lượng công tác xây dựng pháp luật, trước hết quy trình xây dựng luật, pháp lệnh; luật, pháp lệnh cần quy định cụ thể, tăng tính khả thi để đưa nhanh vào sống Chúng ta thấy rằng, gần 30 năm đổi toàn diện đất nước, có nhiều đổi lĩnh vực lập pháp, song hệ thống luật pháp tỏ chưa theo kịp thực tiễn nhiều bất cập Luật Việt Nam thường "lỗi thời" nhanh chóng, chưa kể đến nhiều quy định chưa đưa vào sống, đổi tư pháp lý xây dựng hoàn thiện hệ thống pháp luật nước ta điều vô quan trọng + Bốn là, Cần phải thật tiết kiệm chi tiêu ngân sách, giảm tối đa khoản chi tiêu không cần thiết để tăng lương cao cho cán bộ, công chức Điều tạo động lực, khuyến khích cán cơng nhân viên nhà nước làm trịn chức trách mình, hạn chế tượng xã hội + Năm là, Cần chọn người có kinh nghiệm ngồi xã hội để tuyển trở lại vào quan nhà nước 104 + Sáu là, Hãy đến với dân, hỏi dân, lắng nghe dân, tìm hiểu sống dân, người ta góp ý Cần nắm dư luận xã hội, kịp thời phát sở Ðảng đảng viên có dấu hiệu vi phạm, để tiến hành kiểm tra, giám sát Đây kênh vô quan trọng để nhân dân đóng góp ý kiến xây dựng Ðảng, kiểm tra, giám sát cán bộ, đảng viên + Bảy là, Cần mở rộng cụ thể quyền hạn đại biểu quốc hội cần tăng hợp lý số lượng đại biểu chuyên trách; có chế để đại biểu Quốc hội gắn bó chặt chẽ có trách nhiệm với cử tri Tiếp tục phát huy dân chủ, tính cơng khai, đối thoại thảo luận, hoạt động chất vấn diễn đàn Quốc hội + Tám là, Nhà nước cần công khai thông tin đầy đủ, xác, kịp thời cho nhân dân biết vấn đề nhân dân cần bàn bạc định Bảo đảm môi trường xã hội lành mạnh, tự do, bình đẳng để người dân thể ý chí Phải có chế thích hợp để cử tri bày tỏ tín nhiệm hay bất tín nhiệm đại biểu mà bầu Thực chế độ cơng khai, minh bạch kinh tế, tài chính, chế sách, quản lý sử dụng đất đai, tài sản công, công tác cán bộ,… + Chín là, Trong thực dân chủ nước ta nay, nên việc ứng cử, tranh cử đặt cách phổ biến + Mười là, Cần xếp, tổ chức lại quan chuyên môn thuộc ủy ban nhân dân cấp theo hướng trách nhiệm rõ ràng, phân công rành mạch, máy gọn nhẹ, tăng cường tính chun nghiệp, giải nhanh cơng việc cá nhân tổ chức, thủ tục hành liên quan tới người dân, doanh nghiệp Nghĩa đẩy mạnh cải cách hành chính, giảm mạnh bãi bỏ loại thủ tục hành gây phiền hà cho tổ chức công dân 105 KẾT LUẬN Chủ tịch Hồ Chí Minh - Anh hùng giải phóng dân tộc, nhà tư tưởng lớn, danh nhân văn hóa kiệt xuất Người hiến dâng đời cho nghiệp đấu tranh nhân dân Việt Nam dân tộc bị áp giới Toàn đời, nghiệp, tư tưởng, đạo đức cách mạng Người tỏa sáng trí tuệ lớn, tâm hồn nhân cách cao Pháp quyền tư tưởng Hồ Chí Minh pháp quyền nhân nghĩa Với Hồ Chí Minh, pháp luật để trừng trị người mà cơng cụ bảo vệ, thực lợi ích người Tư tưởng pháp quyền Người không dừng lại quyền người ghi văn pháp luật mà thấm đượm lòng thương yêu nhân dân, chăm lo cho ấm no, hạnh phúc nhân dân, thấm đượm lòng nhân ái, nghĩa đồng bào theo đạo lý truyền thống ngàn năm dân tộc Việt Nam Sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945, Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm đến quyền lực Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hịa phải thuộc nhân dân, lợi ích phải dân Đó phải nhà nước dân chủ – dân chủ dân làm chủ Đồng thời nhà nước phải vận hành quản lý pháp luật kết hợp chặt chẽ với việc giáo dục đạo đức Hồ Chí Minh người có cơng lớn nghiệp lập hiến lập pháp Nhưng điều quan trọng Người tập trung đạo đưa pháp luật vào sống, làm cho pháp luật có hiệu lực thực tế, tạo chế bảo đảm cho pháp luật thi hành Đối với nước dân chủ, Hồ Chí Minh quan tâm tới lực làm chủ người dân Trước đây, chế độ cũ, bọn thực dân phong kiến tìm cách làm cho dân ngu để dễ trị Trong chế độ mới, Hồ Chí Minh quan tâm giáo dục lại nhân dân, nâng cao dân trí, cho nhân dân biết hưởng quyền dân chủ, biết dùng quyền dân chủ mình, dám nói, dám làm Pháp luật có hiệu lực thực tế nhân dân có hiểu biết định văn hóa, trị, pháp luật, 106 quyền công dân Sự thống đạo đức pháp luật tư tưởng Hồ Chí Minh thể cách nhìn nhận xử lý hành vi phạm pháp, nguyên tắc "có lý","có tình" chi phối hành vi ứng xử người, tơn trọng lý, đề cao tình, tùy trường hợp, tình cụ thể mà Hồ Chí Minh nhấn mạnh mặt hay mặt khác Xử lý hành vi vi phạm pháp luật phải kịp thời, nghiêm minh Pháp luật không loại trừ ai, nhằm ngăn chặn, đẩy lùi xấu, ác, khuyến khích, nâng đỡ, phát huy tốt, thiện vốn có người, không đơn trừng phạt, răn đe Trong giai đoạn nay, Đảng, Nhà nước nhân dân ta xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam dân, dân,vì dân Đó nhà nước hoạt động tinh thần pháp luật, đề cao pháp luật, quyền lực nhân dân thể chế hóa thành pháp luật pháp luật trở thành công cụ để thực quyền làm chủ nhân dân Để đáp ứng nhu cầu đó, địi hỏi cần phải có luật tiến bộ, mang đậm nét nhân văn Trong năm qua, thực đường lối Ðảng, việc xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa đẩy mạnh, đạt kết tích cực, tổ chức máy Nhà nước ngày hoàn thiện hơn, phương thức hoạt động Nhà nước đổi mới; Nhà nước quản lý chủ yếu luật pháp, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, chế, sách nguồn lực Nhà nước, Quốc hội kiện toàn tổ chức, phương thức hoạt động có nhiều đổi mới, chất lượng hoạt động nâng cao Công tác xây dựng pháp luật tăng cường Hoạt động giám sát tình hình kết thực chủ trương, sách Ðảng Nhà nước, dự án, cơng trình trọng điểm quốc gia, vấn đề thiết, quan trọng đất nước đẩy mạnh, chất lượng nâng lên Cơ cấu tổ chức, máy Chính phủ bước xếp, điều chỉnh theo hướng tinh gọn; Cải cách hành trọng, 107 lĩnh vực có quan hệ tới đời sống nhân dân hoạt động doanh nghiệp, bước đầu đạt số kết Cải cách tư pháp đẩy mạnh Việc đào tạo, bồi dưỡng, xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức quan tâm Cơng tác đấu tranh phịng, chống quan liêu, tham nhũng, lãng phí tích cực đạo, đạt số kết Tuy nhiên, công tác xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa chưa theo kịp yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội quản lý đất nước Năng lực xây dựng thể chế cịn hạn chế, hệ thống luật pháp, chế, sách chưa đồng bộ, thống Công tác điều hành, tổ chức thực thi pháp luật có mặt cịn yếu Tổ chức máy số quan nhà nước chưa hợp lý, chồng chéo Chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức chưa đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ tình hình đất nước Cịn nhiều thủ tục hành gây phiền hà cho tổ chức công dân Cải cách tư pháp cịn chậm, cơng tác điều tra, giam giữ, truy tố, xét xử số trường hợp chưa xác, tình trạng án tồn đọng, án bị hủy, bị cải sửa cịn nhiều Quan liêu, tham nhũng, lãng phí nghiêm trọng, chưa ngăn chặn, đẩy lùi… Những yếu lĩnh vực xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa gây khó khăn, làm hạn chế thành tựu đất nước, số lĩnh vực tạo nên xúc xã hội Xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam nghiệp nhiệm vụ có ý nghĩa vơ to lớn Thiết nghĩ nghiệp thực thành công tảng tư tưởng, kim nam hành động chủ nghĩa Mác – Lênin việc thấm nhuần, vận dụng phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh pháp quyền đặt lãnh đạo Đảng Cộng sản Việt Nam Đây yếu tố quan trọng hàng đầu thiếu công đổi Đảng Nhà nước ta 108 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO [1] Phạm Ngọc Anh, Bùi Đình Phong (2003), Tư tưởng Hồ Chí Minh xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, NXB Lao động, Hà Nội [2] Nguyễn Thị Kim Bình (2008), “Tư tưởng trị nước Pháp gia vai trị lịch sử”, Tạp chí khoa học cơng nghệ, Đại học Đà Nẵng, tập 26 (3) [3] Bộ Tư Pháp (1993) Nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh Nhà nước pháp luật Viện Nghiên cứu Khoa học Pháp lý, Hà Nội [4] Bùi Văn Bồng (2012), “Đảng tăng cường đối thoại với dân”, Tạp chí Xây dựng Đảng, 29/2/2012 [5] C.Mác - Ph.Ăngghen: Toàn tập, Tập 1, (1995), NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội [6] C.Mác - Ph.Ăngghen: Tồn tập, Tập 4, (1995), NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội [7] C.Mác - Ph.Ăngghen: Toàn tập, Tập 19, (1995), NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội [8] Hồng Đình Cúc (2007), “Xây dựng hồn thiện nhà nước pháp quyền XHCN dân, dân, dân”, Tạp chí Lý luận trị truyền thơng, (số 9) [9] Quỳnh Cư, Đỗ Đức Hùng (2001), Các triều đại Việt Nam, NXB Thanh Niên, Hà Nội [10] Ngô Huy Cương (2006), Dân chủ pháp luật dân chủ, NXB Tư pháp, Hà Nội [11] Nguyễn Đăng Dung (2005), Sự hạn chế quyền lực Nhà nước, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội 109 [12] Nguyễn Đăng Dung (chủ biên), Bùi Ngọc Sơn Nguyễn Mạnh Tường (2007), Tư tưởng Hồ Chí Minh Nhà nước pháp quyền, NXB Đại học quốc gia, Hà Nội [13] Nguyễn Thị Kim Dung (2000), “Chủ tịch Hồ Chí Minh người đặt móng cho đời Nhà nước pháp quyền Việt Nam” Việt Nam kỉ XX, NXB Thế giới, Hà Nội [14] Đảng Cộng sản Việt Nam (1977), Nghị Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IV Đảng Cộng sản Việt Nam,Nxb Sự thật, Hà Nội [15] Đảng Cộng sản Việt Nam (1987), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI, NXB Sự thật, Hà Nội [16] Đảng Cộng sản Việt Nam (1991), Cương lĩnh xây dựng đất nước thời kỳ độ lên chủ nghĩa xã hội, NXB Sự thật, Hà Nội [17] Đảng Cộng sản Việt Nam (2001), Văn kiện Đại hội đại biểu tồn quốc lần thứ IX, Chính trị Quốc gia, Hà Nội [18] Đảng Cộng sản Việt Nam (2006), Văn kiện tồn Đảng Tồn tập, tập 47, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội [19] Đảng Cộng sản Việt Nam (2007), Văn kiện tồn Đảng Tồn tập, tập 51, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội, [20] Đảng Cộng sản Việt Nam (2011), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, NXB Chính trị Quốc gia [21] Đảng Cộng sản Việt Nam (2011), Văn kiện Đại hội đại biểu tồn quốc lần thứ XI, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội [22] Bùi Kim Đỉnh (chủ biên), Nguyễn Quốc Bảo, Hoàng Thị Điều (2004), Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam, NXB Lý luận trị, Hà Nội [23] Giáo trình Lý luận chung nhà nước pháp luật, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội, 2007 110 [24] Hoàng Văn Hảo (1995), Tư tưởng Hồ Chí Minh Nhà nước kiểu – Q trình hình thành phát triển, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội [25] Hiến pháp Việt Nam luật tổ chức máy nhà nước, NXB Lao động xã hội, Hà Nội, 2002 [26] Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013, NXB Hồng Đức, Hà Nội, 2014 [27] Học viên trị- hành quốc gia Hồ Chí Minh (2009), Chính trị học – vấn đề lý luận thực tiễn, NXB Chính trị hành chính, Hà Nội, [28] Vũ Đình Hịe (2001), Pháp quyền nhân nghĩa Hồ Chí Minh, NXB Văn hóa thơng tin – Trung tâm văn hóa ngơn ngữ Đơng Tây, Hà Nội [29] Trần Minh Hưởng, (2014) Bộ luật hình sửa đổi bổ sung văn hướng dẫn thực hiện, NXB Hồng Đức, Hà Nội [30] Lê Văn Hưu, Phan Phu Tiên, Ngô Sĩ Liên (1993), Đại Việt sử ký toàn thư, tập 1, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội [31] Trần Ngọc Liêu (2013), Quan điểm Chủ nghĩa Mác – Lênin Nhà nước – với việc xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội [32] Nguyễn Đình Lộc (1998), Tư tưởng Hồ Chí Minh Nhà nước dân, dân, dân, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội [33] Nguyễn Ngọc Minh (1982), Chủ tịch Hồ Chí Minh – nghiệp xây dựng Nhà nước kiểu pháp luật Việt Nam, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội [34] Hồ Chí Minh (1971), Nhà nước pháp luật, Tập 3, NXB Lao động, Hà Nội [35] Hồ Chí Minh (2000), Tồn tập, Tập 1, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội 111 [36] Hồ Chí Minh (2000), Tồn tập, Tập 2, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội [37] Hồ Chí Minh (2011), Tồn tập, Tập 3,NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội [38] Hồ Chí Minh (2011), Tồn tập, Tập 4, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội [39] Hồ Chí Minh (2011), Tồn tập, Tập 5, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội [40] Hồ Chí Minh (2011), Tồn tập, Tập 6, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội [41] Hồ Chí Minh (2011), Tồn tập, Tập 7, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội [42] Hồ Chí Minh (2011), Tồn tập, Tập 8, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội [43] Hồ Chí Minh (2002), Tồn tập, Tập 10, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội [44] Hồ Chí Minh (2011), Tồn tập, Tập 15, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội [45] Nguyễn Năng Nam (2011), Xây dựng quyền “Thân dân” theo tư tưởng Hồ Chí Minh, NXB Sự Thật, Hà Nội [46] Lê Hữu Nghĩa (2000), Tư tưởng triết học Hồ Chí Minh, NXB Lao động, Hà Nội [47] Bùi Đình Phong (2006), “Văn hóa trị Hồ Chí Minh”, tạp chí Khoa học Chính trị, (số 5) [48] Vũ Thị Phụng (1993), Lịch sử Nhà nước pháp luật Việt Nam, NXB Đại học Quốc gia, Hà Nội [49] Lê Văn Quán (2008), Lịch sử tư tưởng trị - xã hội Việt Nam từ Bắc thuộc đến thời Lý - Trần, NXB Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội [50] Hoàng Thị Kim Quế (2002), “Một số đặc điểm pháp luật Nhà nước pháp quyền”, Tạp chí Dân chủ Pháp luật, (số 4) [51] Hồng Thị Kim Quế (2006), Cải cách hành cơng xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, NXB Tư pháp, Hà Nội 112 [52] Hồng Thị Kim Quế (chủ biên) (2007), Giáo trình Lý luận chung nhà nước pháp luật, NXB Đại học Quốc gia, Hà Nội [53] Bùi Ngọc Sơn, (2004), “Chính phủ nhà nước pháp quyền”, Tạp chí khoa học pháp lý, (1) [54] Bùi Ngọc Sơn (2006), Xây dựng Nhà nước pháp quyền bối cảnh văn hoá Việt Nam, NXB Tư pháp, Hà Nội [55] Đặng Đình Tân (2006), Thể chế Đảng cầm quyền - Một số vấn đề lý luận thực tiễn, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội [56] Nguyễn Xuân Tế (1999), Tìm hiểu tư tưởng Hồ Chí Minh Nhà nước pháp luật NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội [57] Song Thành (1991), “Chủ tịch Hồ Chí Minh đặt móng xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam”, tạp chí Người đại biểu nhân dân, (39) [58] Nguyễn Văn Thảo (2006), Xây dựng Nhà nước pháp quyền lãnh đạo Đảng”, NXB Tư pháp, Hà Nội [59] Hồ Bá Thâm, (2009), “Dân chủ hóa, phân quyền hóa cấu hệ thống quyền lực nhà nước theo tu pháp quyền biện chứng”, Tạp chí Nghiên cứu Lập pháp, (11) [60] Nguyễn Tài Thư (1993), Lịch sử tư tưởng Việt Nam, Tập 1, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội [61] Trần Dân Tiên (1975), Những mẫu chuyện đời hoạt động Hồ Chủ tịch, NXB Sự Thật, Hà Nội [62] Đào Tri Úc, (2005), Xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội [63] Đào Trí Úc (2005), “Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa nhân dân, nhân dân, nhân dân lãnh đạo Đảng - thành tựu chủ yếu 60 năm xây dựng phát triển”, Tạp chí Nhà nước pháp luật, (số 9) 113 [64] Đào Tri Úc, (2007), Mơ hình tổ chức hoạt động Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, NXB Tư pháp, Hà Nội [65] Văn phòng Quốc hội (1995), Hiến pháp Việt Nam năm 1946, 1959, 1980 1992, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội [66] V.I.Lênin (1977), Toàn tập, Tập 33, NXB Tiến bộ, M [67] V.I.Lênin (1978), Toàn tập, Tập 43, NXB Tiến bộ, M [68] V.I.Lênin (1981), Toàn tập, Tập 32, NXB Tiến bộ, M ... nhân văn, tất người văn hóa trị Việt Nam Dân gốc (của nước) - tư tưởng trị xuyên suốt lịch sử dân tộc Việt Nam lịch sử dân tộc kiểm chứng: Chỉ quyền an dân, dân, trọng dân nước thịnh, quyền xa dân, . .. nghĩa Việt Nam dân, dân, dân? ?? làm luận văn tốt nghiệp Mục tiêu nhiệm vụ nghiên cứu 2.1 Mục tiêu Trên sở làm rõ tư tưởng pháp quyền Hồ Chí Minh, luận văn đề xuất kiến nghị vận dụng tư tưởng pháp... Chí Minh Thứ ba: Vận dụng tư tưởng pháp quyền Hồ Chí Minh vào xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa dân, dân, dân Đối tư? ??ng phạm vi nghiên cứu 3.1 Đối tư? ??ng nghiên cứu: Nội dung tư tưởng