BỘ GIÁO DỤC VÀ ðÀO TẠO TRƯỜNG ðẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI PHẠM HỒNG PHIẾN GIẢI PHÁP NÂNG CAO TRÁCH NHIỆM BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG CỦA CÁC DOANH NGHIỆP CHẾ BIẾN THỦY SẢN TRÊN ðỊA BÀN THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG LUẬN VĂN THẠC SĨ HÀ NỘI – 2013 BỘ GIÁO DỤC VÀ ðÀO TẠO TRƯỜNG ðẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI PHẠM HỒNG PHIẾN GIẢI PHÁP NÂNG CAO TRÁCH NHIỆM BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG CỦA CÁC DOANH NGHIỆP CHẾ BIẾN THỦY SẢN TRÊN ðỊA BÀN THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG CHUYÊN NGÀNH : QUẢN TRỊ KINH DOANH Mà SỐ : 60.34.01.02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. QUYỀN ðÌNH HÀ HÀ NỘI – 2013 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…… ……………………… i LỜI CAM ðOAN Tôi xin cam ñoan ñây là công trình nghiên cứu của tôi và chưa từng ñược công bố trong bất cứ công trình khoa học nào, chưa ñược ñăng trong bất cứ tài liệu, tạp chí, hội nghị nào khác. Những kết quả nghiên cứu trong luận văn là hoàn toàn trung thực Hải Phòng, ngày 20 tháng 9 năm 2013 Học viên Phạm Hồng Phiến Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…… ……………………… ii LỜI CẢM ƠN Tôi xin bày tỏ lời cảm ơn sâu sắc tới PGS.TS Quyền ðình Hà, người ñã tận tình hướng dẫn tôi hoàn thành luận văn này. Xin gửi lời cảm ơn chân thành ñến tập thể các thấy cô giáo và cán bộ Bộ môn Quản trị Kinh doanh - Khoa Quản trị Kinh doanh - Trường ñại học Nông nghiệp Hà Nội ñã giúp ñỡ, ñóng góp nhiều ý kiến quý báu và tạo ñiều kiện cho tôi trong quá trình hoàn thành luận văn này. Xin gửi lời cảm ơn tới các ñồng chí cán bộ quản lý môi trường Chi cục Bảo vệ môi trường Thành phố, Phòng cảnh sát phòng chống tội phạm về môi trường Thành phố, Phòng Tài nguyên và Môi trường quận, huyện nơi tôi thực hiện luận văn ñã tạo ñiều kiện, giúp ñỡ tôi trong suốt quá trình hoàn thiện luận văn. Cuối cùng tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới gia ñình và người thân ñã chăm sóc và ñộng viên tôi trong học tập và cuộc sống. Hà nội, ngày 20 tháng 9 năm 2013 Học viên Phạm Hồng Phiến Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…… ……………………… iii MỤC LỤC Lời cam ñoan i Lời cảm ơn ii Mục lục iii Danh mục các từ viết tắt v Danh mục bảng vi 1 ðẶT VẤN ðỀ 1 1.1 Tính cấp thiết của ñề tài 1 1.2 Mục tiêu nghiên cứu 3 1.3 ðối tượng nội dung và phạm vi nghiên cứu 3 2 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 5 2.1 Cơ sở lý luận 5 2.1.1 Các khái niệm chính 5 2.1.2 Nội dung về trách nhiệm bảo vệ môi trường của doanh nghiệp 7 2.1.3 Trách nhiệm BVMT của các doanh nghiệp chế biến thủy sản 8 2.1.4 Các yếu tố ảnh hưởng ñến trách nhiệm BVMT của doanh nghiệp 16 2.2 Cơ sở thực tiễn 28 2.2.1 Những kinh nghiệm ngoài nước về nâng cao trách nhiệm bảo vệ môi trường của các doanh nghiệp 28 2.2.2 Những kinh nghiệm trong nước về nâng cao trách nhiệm BVMT của các doanh nghiệp 33 3 ðẶC ðIỂM ðỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 36 3.1 ðặc ñiểm ñịa bàn nghiên cứu 36 3.1.1 ðiều kiện tự nhiên 36 3.1.2 Tiềm năng kinh tế 38 3.2 Phương pháp nghiên cứu 40 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…… ……………………… iv 3.2.1 Phương pháp chọn ñiểm nghiên cứu 40 3.2.2 Phương pháp thu thập tài liệu 41 4 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 45 4.1 Thực trạng trách nhiệm bảo vệ môi trường của doanh nghiệp chế biến thủy sản trên ñịa bàn Hải Phòng 45 4.1.1 Thực trạng tuân thủ các quy ñịnh của pháp luật về BVMT 45 4.1.2 Thực trạng thực hiện các biện pháp BVMT nêu trong báo cáo ñánh giá tác ñộng môi trường ñã ñược phê duyệt, bản cam kết BVMT ñã ñăng ký và tuân thủ tiêu chuẩn môi trường. 49 4.1.3 Thực trạng về các hoạt ñộng liên quan ñến việc thực hiện các biện pháp phòng ngừa, hạn chế các tác ñộng xấu ñối với môi trường của các doanh nghiệp CBTS 53 4.1.4 Thực trạng về các hoạt ñộng khắc phục ONMT do hoạt ñộng của doanh nghiệp CBTS gây ra 59 4.1.5 Thực trạng hoạt ñộng tuyên truyền, giáo dục, nâng cao ý thức BVMT cho người lao ñộng trong doanh nghiệp CBTS 65 4.1.6 Thực trạng về thực hiện chế ñộ báo cáo về môi trường theo quy ñịnh của pháp luật về BVMT 66 4.1.7 Thực trạng về chấp hành chế ñộ thanh tra, kiểm tra BVMT 69 4.1.8 Thực trạng về nộp thuế môi trường, phí BVMT 75 4.2 Các giải pháp nâng cao trách nhiệm BVMT của các doanh nghiệp chế biến thủy sản trên ñịa bàn TP Hải Phòng 78 4.2.1 ðối với doanh nghiệp chế biến thuỷ sản 78 4.2.2 ðối với các cơ quan quản lý nhà nước về môi trường 89 5 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 94 5.1 Kết luận 94 5.2 Kiến nghị 96 TÀI LIỆU THAM KHẢO 98 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…… ……………………… v DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT BVMT: Bảo vệ môi trường ONMT: Ô nhiễm môi trường CBTS: Chế biến thuỷ sản XK: Xuất khẩu TNHH: Trách nhiệm hữu hạn SX: Sản xuất TM: Thương mại CP: Cổ phần HP: Hải Phòng CB: Chế biến XNK: Xuất nhập khẩu MT: Môi trường QL: Quản lý VP: Vi phạm SL: Só lượng Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…… ……………………… vi DANH MỤC BẢNG STT Tên bảng Trang 3.1 Diện tích ñất nuôi trồng thuỷ sản trên ñịa bàn thành phố 39 3.2 Số mẫu ñiều tra 42 4.1 Các văn bản quản lý môi trường ñã ban hành. 45 4.2 Thực trạng tuân thủ các quy ñịnh của pháp luật về BVMT trong doanh nghiệp CBTS 47 4.3 Tình hình vi phạm cam kết về môi trường, báo cáo ñánh giá tác ñộng môi trường của doanh nghiệp 51 4.4 Số doanh nghiệp ñã bị xử lý vi phạm cam kết về môi trường 52 4.5 Thực trạng phòng ngừa và hạn chế ONMT của các doanh nghiệp CBTS ñiều tra 54 4.6 Tình hình thực hiện các hoạt ñộng BVMT của các DN CBTS ñiều tra 55 4.7 Các biện pháp cần thiết phải áp dụng trong trường hợp phát hiện có hoạt ñộng gây hại cho môi trường của doanh nghiệp CBTS 56 4.8 Mức ñộ vận hành các công trình xử lý chất thải của các doanh nghiệp ñiều tra 57 4.9 Những lợi ích của doanh nghiệp khi thực hiện BVMT 58 4.10 Thực trạng công trình xử lý môi trường của các doanh nghiệp 60 4.11 Mức ñộ hoạt ñộng các công trình xử lý môi trường của các doanh nghiệp 60 4.12 Thực trạng về các hoạt ñộng khắc phục ONMT của doanh nghiệp CBTS 62 4.13 Các hành ñộng cụ thể của doanh nghiệp khi gây ONMT 62 4.14 ðộng thái của doanh nghiệp CBTS khi gây ONMT 63 4.15 Tình hình ONMT trong các doanh nghiệp CBTS 64 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…… ……………………… vii 4.16 Thực trạng các hoạt ñộng nhằm nâng cao ý thức BVMT cho người lao ñộng trong doanh nghiệp CBTS 65 4.17 Số doanh nghiệp thực hiện báo cáo quan trắc về môi trường hàng năm 67 4.18 Số doanh nghiệp thực hiện báo cáo quản lý chất thải nguy hại 68 4.19 Nguyên nhân doanh nghiệp không thực hiện việc BVMT 68 4.20 Chấp hành chế ñộ thanh, kiểm tra về BVMT trường trong các doanh nghiệp CBTS 69 4.21 Hình thức kiểm tra môi trường của cơ quan chức năng 70 4.22 Nhận xét về trách nhiệm BVMT của các chủ thể quản lý 71 4.23 Biện pháp cần thực hiện ñể nâng cao trách nhiệm BVMT 72 4.24 Số tiền phạt của doanh nghiệp vi phạm về môi trường 74 4.25 Số tiền phí BVMT các doanh nghiệp CBTS ñã kê khai nộp 77 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…… ……………………… 1 1. ðẶT VẤN ðỀ 1.1. Tính cấp thiết của ñề tài Bảo vệ môi trường (BVMT) sống và ngăn ngừa những nguồn tác ñộng ảnh hưởng xấu tới môi trường sống gây nguy hại ñến sức khoẻ của con người hiện ñang là một trong những mối quan tâm hàng ñầu của các quốc gia trên thế giới. Cũng như nhiều ngành khác, ngành thuỷ sản một mặt phải chịu ảnh hưởng của ô nhiễm môi trường (ONMT) gây nên bởi chất thải từ các khu chế xuất như khu công nghiệp, nông nghiệp, các khu ñô thị; mặt khác quá trình phát triển công nghiệp chế biến thuỷ sản (CBTS) cũng ñóng góp vào việc làm cho tình trạng ô nhiễm môi trường nghiêm trọng hơn. Trong những năm gần ñây, lĩnh vực CBTS ở Việt Nam ñã có sự phát triển vượt bậc, hiện nay ñã có trên 400 doanh nghiệp với trên 550 cơ sở CBTS quy mô công nghiệp và Việt Nam ñang ñứng thứ 8 về giá trị xuất khẩu thủy sản trên thế giới. Sự phát triển nhanh chóng của ngành công nghiệp CBTS ñã góp phần thúc ñẩy sự tăng trưởng kinh tế của ñất nước, khai thác tiềm năng thế mạnh kinh tế của các ñịa phương, tạo ra nhiều sản phẩm và giải quyết ñược nhiều công ăn việc làm cho người lao ñộng… Bên cạnh những giá trị to lớn mà ngành CBTS ñã mang lại, thì hoạt ñộng CBTS cũng gây ra không ít vấn ñề môi trường. Công nghiệp CBTS gây phát sinh các chất thải ở 3 dạng rắn, lỏng, và khí. ðặc biệt nước thải CBTS ñông lạnh có ñộ ô nhiễm cao ñến rất cao, giàu nitơ, lipit và các chất hữu cơ dễ phân hủy sinh học ñã góp phần gây ONMT nghiêm trọng. Mức ñộ của COD (lượng oxy cần thiết cho quá trình oxy hoá các chất hữu cơ trong nước thành CO2 và H2O) dao ñộng từ 300-5000mg/l, BOD 5 (lượng oxy cần thiết ñể vi sinh vật tiêu thụ trong quá trình oxy hóa các chất hữu cơ trong nước trong 5 ngày) từ 150-3500mg/l, SS từ 80-600mg/l, tổng N từ 20-250mg/l, tổng P từ 10-50mg/l. Ngoài ra nước thải CBTS còn chứa các hóa chất tẩy rửa, các hóa chất bảo quản… [...]... nghiên c u ñ xu t các gi i pháp nâng cao trách nhi m BVMT c a các doanh nghi p CBTS trên ñ a bàn thành ph H i Phòng - M c tiêu c th : M t là, H th ng hóa cơ s lý lu n và th c ti n v trách nhi m BVMT c a các doanh nghi p CBTS Hai là, ðánh giá th c tr ng trách nhi m BVMT c a các doanh nghi p CBTS trên ñ a bàn thành ph H i Phòng; Phân tích các y u t nh hư ng ñ n trách nhi m BVMT c a các doanh nghi p CBTS... ……………………… 3 nghi p CBTS trên ñ a bàn thành ph H i Phòng + ð xu t nh ng gi i pháp ch y u ñ nâng cao trách nhi m BVMT c a m t s lo i hình doanh nghi p CBTS trên ñ a bàn thành ph H i Phòng - Ph m vi nghiên c u ð tài nghiên c u trách nhi m BVMT c a các doanh nghi p CBTS trên ñ a bàn thành ph H i Phòng ð tài nghiên c u trách nhi m BVMT c a các doanh nghi p CBTS trên các góc ñ c a các d ng công ngh ch bi n ñi n... nh ng gi i pháp ch y u nh m nâng cao trách nhi m BVMT c a các doanh nghi p CBTS trên ñ a bàn thành ph H i Phòng 1.3 ð i tư ng n i dung và ph m vi nghiên c u - ð i tư ng nghiên c u S nh n th c, hi u bi t v lu t pháp; trách nhi m và hành ñ ng BVMT c a các doanh nghi p CBTS trên ñ a bàn thành ph H i Phòng; các ñi u ki n và y u t nh hư ng ñ n trách nhi m BVMT trong doanh nghi p, các nhà qu n lý doanh nghi... v môi trư ng ñ i v i các doanh nghi p CBTS trên ñ a bàn thành ph H i Phòng g m: S Tài nguyên và Môi trư ng, Công an thành ph (Phòng c nh sát phòng ch ng t i ph m môi trư ng - PC 49), U ban nhân dân các qu n, huy n; S ngành liên quan như: S Công thương, S Xây d ng T ch c b máy c a các cơ quan này ñư c ki n toàn theo hư ng chuyên nghi p nh m nâng cao năng l c, hi u l c qu n lý theo th m quy n: c p thành. .. trách v b o v môi trư ng ði u 124 Trách nhi m c a M t tr n T qu c Vi t Nam và các t ch c thành viên 2.1.4 Các y u t nh hư ng ñ n trách nhi m BVMT c a doanh nghi p + Y u t ch quan - Nh n th c, hi u bi t c a doanh nghi p v lu t pháp, trách nhi m BVMT Vi c th c hi n trách nhi m BVMT là m t công vi c không th b qua trên con ñư ng h i nh p c a các doanh nghi p Vi t Nam, b i nó v a mang l i l i ích cho doanh. .. nay, vi c th c hi n t t trách nhi m xã h i c a doanh nghi p ñ c bi t là b o v môi trư ng s giúp các doanh nghi p nâng cao kh năng c nh tranh, thâm nh p vào các th trư ng qu c t và ñ m b o s phát tri n b n v ng c a doanh nghi p T i Vi t Nam, bên c nh các gương doanh nghi p ñi n hình có các sáng ki n và th c hi n t t các chính sách v môi trư ng, dư lu n l i xôn xao trư c nh ng v án v môi trư ng như: Công... có s tác ñ ng ñ n môi trư ng m cñ khác nhau Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …… ……………………… 2 Xu t phát t lý do ñó, tôi l a ch n nghiên c u ñ tài “Gi i pháp nâng cao trách nhi m b o v môi trư ng c a các doanh nghi p ch bi n th y s n trên ñ a bàn thành ph H i Phòng 1.2 M c tiêu nghiên c u - M c tiêu chung: Trên cơ s nghiên c u ñánh giá th c tr ng trách nhi m b o BVMT;... nâng cao kh năng c nh tranh c a doanh nghi p, c a qu c gia Công vi c này ñ i v i các doanh nghi p nư c ta m i ch b t ñ u, song s là v n ñ mang tính ch t lâu dài Nh n th c v trách nhi m xã h i - trách nhi m BVMT c a doanh nghi p” Trách nhi m xã h i - trách nhi m BVMT c a doanh nghi p ñư c hi u là s cam k t c a doanh nghi p ñóng góp cho vi c phát tri n kinh t b n v ng thông qua nh ng vi c làm nâng cao. .. a các doanh nghi p là không kinh doanh nên s t n h i c a môi trư ng Trách nhi m xã h i v môt trư ng: Môi trư ng s ng trong lành là nhu c u ñ u tiên và quan tr ng nh t c a con ngư i T t c chúng ta hi n nay ñ u ñang s ng trong m t môi trư ng ô nhi m, mà doanh nghi p ñóng m t vai trò r t l n V y, trách nhi m xã h i ñ u tiên c a doanh nghi p là không kinh doanh trên s t n h i c a môi trư ng Ph n l n các. .. trư ng H i Phòng thư ng xuyên tuyên truy n ph bi n nâng cao nh n th c v b o v môi trư ng ñ i v i các doanh nghi p trên ñ a bàn thành ph nói chung và doanh nghi p CBTS nói riêng; ñư c th c hi n trong nh ng d p k ni m v môi Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …… ……………………… 24 trư ng Có văn b n ñôn ñ c, hư ng d n các doanh nghi p th c hi n ch ñ báo cáo, quan tr c môi trư ng . TẠO TRƯỜNG ðẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI PHẠM HỒNG PHIẾN GIẢI PHÁP NÂNG CAO TRÁCH NHIỆM BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG CỦA CÁC DOANH NGHIỆP CHẾ BIẾN THỦY SẢN TRÊN ðỊA BÀN THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG. TẠO TRƯỜNG ðẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI PHẠM HỒNG PHIẾN GIẢI PHÁP NÂNG CAO TRÁCH NHIỆM BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG CỦA CÁC DOANH NGHIỆP CHẾ BIẾN THỦY SẢN TRÊN ðỊA BÀN THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG. BVMT 75 4.2 Các giải pháp nâng cao trách nhiệm BVMT của các doanh nghiệp chế biến thủy sản trên ñịa bàn TP Hải Phòng 78 4.2.1 ðối với doanh nghiệp chế biến thuỷ sản 78 4.2.2 ðối với các cơ quan