Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368 Lời nói đầu Trong bất kỳ hoạt động sản suất kinh doanh nào cũng đòi hỏi phải có hoạt động quản lý, trong đó hạch toán kế toán là một trong những công cụ hạch toán hữu hiệu nhất không thể thiếu trong hệ thống quản lý kinh tế, tài chính của các đơn vị cũng nh trên phạm vi toàn bộ nền kinh tế quốc dân. Nguyên tắc cơ bản của hạch toán kinh tế là sự tự trang trải chi phí và cách thu lợi nhuận.Vấn đề đặt ra là làm thế nào để xã hội đợc định mức chi phí mà đơn vị cần tự trang trải và làm thế nào để xác định đợc kết quả kinh doanh. Điều này chỉ có thể thực hiện đợc thông qua hạch toán chính xác quá trình sản xuất kinh doanh tính đúng tính đủ giá thành suất và tính giá thành sản phẩm. Hoạt động này rất quan trọng đối với tất cả đơn vị sản xuất ra sản phẩm (Vì vậy, vấn đề hoàn thiện công tác hạch toán chi phí sản kinh doanh là một vấn đề hết sức quan trọng cho bất kỳ đơn vị sản xuất kinh doanh nào muốn tồn tại và phát triển trong cơ chế thị trờng, trong đó có các đơn vị xây dựng cơ bản. Thông qua công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm, những thông tin và nhận định chính xác sẽ giúp các nhà quản lý, lãnh đạo Doanh nghiệp phân tích đánh giá đợc tình hình, thực hiện các định mức chi phí và dự toán chi phí, tình hình sử dụng tài khoản, vật t, máy móc thiết bị, lao động tiền vốn là tiết kiệm hay lãng phí, có hiệu quả hay không.Từ đó, đề ra các biện pháp hữu hiệu nhằm hạ thấp chi phí sản suất là cơ sở hạ giá thành sản phẩm và đa ra các quyết định quản lý thích hợp cho sự phát triển sản xuất kinh doanh và yêu cầu quản trị của các Doanh nghiệp. Chính vì vậy, việc tổ cức công tác kế toán chi phí sản suất và tính giá thành sản phẩm là yêu cầu thiết yếu và luôn là vấn đề mang tính thời sự đợc các Doanh nghiệp quan tâm chú ý. Công ty xây dựng số 12 là Doanh nghiệp thuộc lĩnh vực xây dựng, khối lợng sản phẩm xây lắp lớn, đa dạng về chủng loại, hình thức.Vì vậy cũng nh các doanh nghiệp sản suất khác việc tổ chức công tác kế toán chi phí sản suất và tính giá thành sản phẩm ở công ty là cả một vấn đề lớn cần đặc biệt quan tâm. 1 Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368 Nhận thức đợc tầm quan trọng đó,trong thời gian thực tập ở công ty xây dựnh số 12 VINACONEX em đã đi sâu tìm hiểu công tác: Hoàn thiện kế toán chi phí sản suất và tính giá thành sản phẩm ở công ty. Dựa vào tình hình thực tế sản suất kinh doanh của công ty kết hợp đợc với lý luận đợc trang bị trên ghế nhà trờng, em đã chọn đề tài: "Hoàn thiện kế toán chi phí sản suất và tính giá thành sản phẩm ở công ty xây dựng số 12 -vinaconex" cho luận văn tốt nghiệp của mình chuyên đề bao gồm các phần chính sau: Phần I: Những vấn đề lý luận cơ bản về hạch toán chi phí sản suất và tính giá thành sản phẩm trong Doanh nghiệp xây dựng. Phần II: Thực trạng về công tác hạch toán chi phí sản suất và tính giá thành sản phẩm ở công ty xây dựng số 12 VINACONEX. Phần III: Một số ý kiến đề suất nhằm hoàn thiện kế toán chi phí sản suất và tính giá thành sản phẩm tại công ty xây dựng số 12- VINACONEX. Trong quá trình thực tập, mặc dù em đã có rất nhiều cố gắng và nhận đợc sự giúp đỡ tận tình của thầy hớng dẫn và các cô chú anh chị ở phòng kế toán công ty song do nhận thức và trỉnh độ có hạn nên luận văn chắc chắn không tránh khỏi những khiếm khuyết thiêú sót. Em rất mong muốn và chân thành tiếp thu những ý kiến đóng góp, bổ sung nhằm hoàn thiện hơn nữa luận văn của mình. Em xin trân trọng cảm ơn ! Phần I: Những vấn đề lý luận cơ bản về kế toán chi phí sản suất và tính giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp xây dựng 2 Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368 I. Bản chất và nội dung kinh tế của chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm ở doanh nghiệp xây dựng . 1. Đặc điểm ngành xây dựng và ảnh hởng của nó đến kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp xây dựng Xây dựng cơ bản là một ngành sản xuất độc lập có chức năng tái sản xuất tài sản cố định cho nền kinh tế quốc dân. Nó tạo nên cơ sở vất chất cho xã hội, tăng tiềm lực kinh tế và quốc phòng cho đất nớc. Vì vậy một bộ phận lớn của thu nhập kinh tế quốc dân nói chung và tích luỹ nói riêng cùng với vốn đầu t tài trợ của nớc ngoài đợc sử dụng trong linh vực xây dựng cơ bản. Xây dựng là một ngành sản suất độc lập có đặc thù về mặt kinh tế, tổ chức quản lý và kỹ thuật chi phối trực tiếp đến việc tổ chức công tác kế toán nói chung và tổ chức kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành nói riêng. Các doanh ngiệp xây dựng cũng có những đặc điểm khác biệt, chính sự khác biệt này đã có những ảnh hởng, chi phối nhất định đến việc tổ chức chi chi phí sản suất và tính giá thành chi phí sản phẩm. Sự chi phối này đợc thể hiện nh sau: - Sản suất xây lắp là một loại sản phẩm công nghiệp đặc biệt theo đơn đặt hàng, sản phẩm xây lắp mang tính chất đơn chiếc riêng lẻ.Mỗi đối tợng xây lắp đồi hỏi yêu cầu kỹ thuật, kết cấu hình thức ,địa điểm xây dựng thích hợp cụ thể trên từng thiết kế dự toán của từng đối tợng riêng biệt. Vì vậy, khi thi công xây lắp các tổ chức phải luôn thay đổi phơng thức tổ chức thi công, biện pháp thi công sao cho phù hợp với đặc điểm của từng loại sản phẩm xây lắp, đảm bảo cho việc thi công mang lại hiệu quả kinh tế cao nhất và sản xuất đợc liên tục. Mặt khác, do tính chất đơn chiếc riêng lẻ nên chi phí bỏ ra để thi công xây dựng các công trình có nội dung và cơ cấu không đồng nhất nh các loại sản phẩm công nghiệp. - Từ đặc điểm trên, kế toán phải tính đến việc hạch toán chi phí tính giá thành và tính kết quả thi công cho từng loaị sản phẩm xây lắp riêng biệt từng công trình, hạng mục công trình hoặc từng nhóm sản phẩm xây lắp nếu chúng đợc xây dựng cùng một nhóm thiết kế mẫu và trên cùng một địa điểm nhất định 3 Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368 .Đối tợng sản xuất xây dựng cơ bản thờng có khối lợng lớn ,giá trị lớn thời gian thi công tơng đối dài. - Sản xuất xây dựng thờng diễn ra ngoài trời chịu tác động trực tiếp từ các yếu tố thuộc về điều kiện tự nhiên và do vậy việc thi công xây lắp mang tính thời vụ. Các yếu tố về môi trờng có ảnh hởng đến kỹ thuật thi công, tiến độ thi công đồng thời còn phải chú ý đến những biện pháp bảo quản máy thi công và vật liệu ngoài trời. Hơn nữa, việc thi công dài ngày và diễn ra ngoài trời nên có thể gặp nhiều rủi ro tạo ra những khoản thiệt hại bất ngờ nh: Thiệt hại do phải đi làm lại, thiệt hại do phải ngừng thi công. Những khoản thiệt hại này phải đợc tổ chức theo dõi một cách chặt chẽ và có phơng pháp hạch toán nguyên nhân gây ra. Nói chung, đặc điểm của các doanh nghiệp xây dựng có một ảnh hởng nhất định đến kế toán toàn Doanh nghiệp nói chung và với kế toán chi phí và tính giá thành nói riêng. Mỗi một doanh nghiệp xây dựng khác nhau thì có những điểm khác nhau và sự ảnh hởng của nó đến kế toán cũng khác nhau. 2. Vai trò, ý nghĩa của công tác hạch toán kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp xây dựng. Mục tiêu lớn nhất của mỗi doanh nghiệp là thực hiện tiết kiệm chi phí sản xuất và hạ giá thành sản phẩm, đối với mỗi doanh nghiệp xây dựng cũng vậy. Do đó, công tác quản lý chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm là một bộ phận quan trọng trong công tác quản lý sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp xây dựng. Trong khi đó kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm lại là công cụ sắc bén không thể thiếu đợc của công tác quản lý chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây dựng. Chúng ta có thể nói rằng công tác hạch toán kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm giữ một vai trò hết sức quan trọng trong công tác quản lý và tổ chức sản xuất kinh doanh của một doanh nghiệp xây dựng. 4 Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368 Nh vậy, có thể thấy rằng chi phí sản xuất của một Doanh nghiệp xây dựng là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ hao phí về lao động sống và lao động vật hoá, các chi phí khác mà Doanh nghiệp đã chia ra để tiến hành các hoạt động sản xuất trong một thời kỳ. Các chi phí này phát sinh thờng xuyên và gắn liền với quá trình sản xuất, thi công xây lắp. II. Lý luận chung về chi phí sản xuất và giá thành sản xuất trong doanh nghiệp xây dựng. 1. Chi phí sản xuất trong doanh nghiệp xây dựng. Hoạt động sản xuất kinh doanh chủ yếu của một Doanh nghiệp sản suất là thực hiện ra những loại sản phẩm nhất định và tiêu thụ những loại sản phẩm đó trên thị trờng nhằm thu lợi nhuận. Để đạt đợc mục tiêu kinh doanh trong hoạt động, các doanh nghiệp phải bỏ ra chi phí nhất định. Trong quá trình sản xuất thi công xây lắp Doanh nghiệp thờng xuyên bỏ ra những chi phí về các loại đối tợng lao động t liệu lao động và sức lao động của con ngời. Đâu là các yếu tố cơ bản để tiến hành các hoạt động sản suất song sự tham gia của mỗi yếu tố này là khác nhau dẫn đến sự hình thành những chi phí tơng ứng nh: Chi phí về khấu hao tài sản cố định, chi phí về nguyên vật liệu (gọi là chi phí về lao động vật hoá ), chi phí về tiền lơng trả cho ngời lao động (gọi là hao phí về lao động sống ), chi phí dịch vụ mua ngoài và các chi phí bằng tiền khác Trong điều kiện nền kinh tế hàng hoá, cơ chế này giúp chúng ta có thể biết đợc số chi phí mà Doanh nghiệp đã chi trong thời kỳ là bao nhiêu nhằm tính toán các chỉ tiêu kinh tế tổng hợp phục vụ yêu cầu quản lý. 2. Các loại chi phí trong doanh nghiệp xây dựng: Cũng giống nh các ngành sản xuất khác, cấu thành của giá thành sản phẩm xây lắp cũng đợc quy định bao gồm 3 khoản mục chi phí: Chi phí NVL trực tíêp, Chi phí nhân công trực tiếp; Chi phí sản suất chung, ngoài ra trong ngành xây dựng còn có một số loại chi phí đó là chi phí sử dụng máy thi công. Đây là một loại chi phí chỉ có trong Doanh nghiệp xây dựng và chính nó đã tạo ra tính đặc thù trong các Doanh nghiệp xây dựng. 5 Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368 * Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp: Chi phí nguyên vất liệu trực tiếp gồm tất cả chi phí vật liệu trực tiếp sử dụng cho thi công, xây lắp các công trình. Cụ thể là: +Vật liệu chính : Gạch, cát, đá, sỏi, xi măng, gỗ vật liệu kết cấu bê tông đúc sàn, panel +Vật liệu phụ: Đinh ,kẽm ,giây buộc ,kính ,sơn, vôi ve +Nhiên liệu: Xăng ,dầu ,ga ,than củi +Vật liệu khác: Giá trị thiết bị đi kèm với vật liệu kiến trúc nh thiết bị vệ sinh, thiết bị thông hơi, thông gió, chiếu sáng, truyền dẫn hơi nóng (Kể cả chi phí sơn, mạ,bảo quản thiết bị này ). * Chi phí nhân công trực tiếp : Chi phí nhân công trực tiếp là các khoản mà doanh nghiệp phải trả cho công nhân trực tiếp thi công xây lắp và trả cho lao động thuê ngoài nh: + Tiền lơng của công nhân trực tiếp tham gia xây dựng công trình và lắp đặt thiết bị (kể kả lao động thuê ngoài ) + Phụ cấp làm đêm thêm giờ và các khoản phụ cấp có tính chất lợng nh phụ cấp trách nhiệm,phụ cấp công trờng. + Lơng phụ: Nh lơng nghỉ phép của công nhân xây dựng Trong chi phí nhân công trực tiếp không bao gồm: Lơng của công nhân vận chuyển ngoài công trờng. * Chi phí sử dụng máy thi công : Trong hoạt động xây lắp cần phải sử dụng các loại máy thi công chuyên dùng, Máy thi công xây lắp là một bộ phận của TSCĐ, bao gồm tất cả các loại xe, máy kể cảc các thiết bị đợc chuyển động bằng động cơ (chạy bằng hơi nớc, dầu, xăng ) đ ợc sử dụng trực tiếp cho các công tác xây lắp trên các công tr- ờng thay thế cho sức lao động của con ngời trong các công việc san lấp đất đá, nhào trộn vôi vữa, bê tông. Chi phí máy thi công chiếm một tỷ trọng không nhỏ trong giá thành sản phẩm xây lắp, do vậy cần phải tổ chức theo dõi riêng và có phơng pháp phân bổ hợp lý cho các đối tợng sử dụng. 6 Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368 Chi phí sử dụng máy thi công chiếm một tỷ trọng không nhỏ trong giá thành xản phẩm xây lắp, do vậy cần phải tổ chức theo dõi riêng và có phơng pháp phân bổ hợp lý cho các đối tợng sử dụng. Chi phí sử dụng máy thi công là toàn bộ các chi phí vật liệu, nhân công, các chi phí trực tiếp dùng cho quá trình sử dụng máy phục vụ cho các công trình xây lắp. Đặc điểm của xây dựng cơ bản là máy thi công luôn gắn liền với địa điểm xây dựng mà địa điểm xây dựng lại không cố định. Do vậy máy thi công phải di chuyển theo các địa điểm thi công theo từng thời kỳ. Ngời ta chia chi phí sử dụng máy thi công ra làm 2 loại: + Chi phí thờng xuyên: Chi phí thờng xuyên là những chi phí hàng ngày cần thiết cho việc sử dụng máy thi công. Các chi phí này khi phát sinh đợc tính hết một lần vào chi phí sử dụng máy nh: Chi phí nhiên liệu dùng cho máy thi công: Tiền lơng, phụ cấp lu động của công nhân điều khiển máy, kể cả công nhân phục vụ máy, khấu hao máy thi công, chi phí máy thi công (đi thuê nếu có ) chi phí sửa chữa thờng xuyên máy thi công và các chi phí khác. + Chi phí tạm thời : Chi phí tạm thời là chi phí phát sinh 1 lần tơng đối lớn không định mức hay tính trớc đợc. Các chi phí này khi phát sinh không tính hết một lần vào chi phí sử dụng máy mà đợc phân bổ theo thời gian sử dụng ở công trờng nh: Chi phí tháo lắp, chạy thử sau khi lắp để sử dụng kể cả lần lắp sau khi giao trả đặt để máy, chi phí vận chuyển máy thi công đến địa điểm xây dựng, chi phí đa xe, máy về nơi đặt để máy, chi phí di chuyển máy trong phạm vi công trờng * Chi phí sản suất chung : Chi phí sản suất chung là những chi phí phục vụ sản xuất xây lắp , những chi phí có tính chất dùng chung cho hoạt động xây lắp gắn liền với từng công trình cụ thể nh : + Chi phí vật liệu: Chi phí vật liệu xuất dùng chung cho hoạt động xây lắp nh vật liệu dùng để bảo dỡng, bảo chì công cụ, dụng cụ trên công trờng 7 Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368 + Chi phí công cụ dụng cụ sản xuất xây lắp: Ván khuôn, giàn giáo, cuốc xẻng + Chi phí khấu hao TSCĐ: Khấu hao máy thi công trong trờng hợp doanh nghiệp không theo dõi riêng chi phí sử dụng máy thi công (không tách chi phí máy thi công ra thành một loại chi phí riêng mà vẫn nằm trong chi phí sản suất chung). Khấu hao TSCĐ khác phuc vụ cho công trờng. + Chi phí dịch vụ mua ngoài: chi phí tiền điện nớc điện thoại, chi phí sửa chữa TSCĐ thuê ngoài + Các chi phí bằng tiền khác nhằm phục vụ hay liên quan đến hoạt động xây lắp trên công trờng không thuộc những khoản trên. 3. Giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp xây dựng : Giá tiền sản phẩm xây lắp là biểu hiện bằng tiền của chi phí sản xuất thi công tính cho 1 khối lợng xây lắp hoặc côn trình ,hạng mục cônh trình do doanh nghiệp đã sản xuất xây lắp hoàn thành . Giá thành sản phẩm là chỉ tiêu chất lợng quan trọng đối với các doanh nghiệp sản xuất cũng nh đối với toàn bộ nền kinh tế quốc dân. Trong điều kiện cạnh tranh ngày càng trở nên gay gắt thì việc hạ giá thành sản phẩm là con đờng cơ bản để tăng cờng doanh lợi. Sản phẩm chất lợng tốt, giá thành hạ sẽ là tiền đề tích cực giúp Doanh nghiệp đẩy mạnh tiêu thụ, tăng nhanh vòng quay vốn và đem lại ngày càng nhiều lợi nhuận, từ đó tăng tích luỹ cho Doanh nghiệp, nâng cao đời sống cho công nhân viên. Giá thành sản phẩm là chỉ tiêu kinh tế tổng hợp,phản ánh chất lợng hoạt động sản xuất, phản ánh kết quả sử dụng các loại tài sản, vật t, lao động, tiền vốn trong quá trình sản xuất cũng nh các giải pháp kinh tế kỹ thuật mà Doanh nghiệp đã thực hiện nhằm đạt đợc mục đích sản xuất. Đó là có đợc khối lợng sản phẩm nhiều nhất với chi phí sản xuất tích kiệm và giá thành hạ. Đó cũng là một đồi hỏi khách quan khi các Doanh nghiệp thực hiện chế độ hạch toán kinh tế. 8 Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368 Giá thành sản phẩm xây lắp là toàn bộ chi phí sản suất (bao gồm: Chi phí NVL trực tiếp, Chi phí nhân cônh trực tiếp, Chi phí sử dụng máy thi công ,Chi phí sản xuất chung) tính cho từng công trình, hạng mục công trình khối lợng xây lắp hoàn thành đến giai đoạn quy ớc đã hoàn thành nghiệm thu bàn giao đ- ợc chấp nhận thanh toán. Khác với doanh nghiệp công nghiệp ở Doanh nghiệp xây dựng giá thành sản phẩm xây lắp có tính chất khác biệt: Mỗi công trình, hạng mục công trình, hay khối lợng xây lắp sau khi đã hoàn thành đều có giá trị riêng. 4. Các loại giá thành sản phẩm trong Doanh nghiệp xây dựng : * Giá thành dự toán công tác xây lắp : Do sản phẩm xây dựng có giá trị lớn, thời gian thi công dài và mang tính chất đơn chiếc, có kết cấu phức tạp, khối lợng lớn nên công trình và hạng mục công trình đều có giá trị dự toán riêng phụ thuộc rất lớn vào địa điểm xây dựng(giá cả vật liệu) cho công trình ở từng địa phơng làm ảnh hởng đến giá trị của từng dự toán công trình. Căn cứ vào giá trị dự toán của từng công trình ta có thể xác định đợc giá trị dự toán của chúng Giá thành dự toán của từng công trình hạng mục công trình = Giá trị dự toán của công trình hạng mục công trình + Lãi định mức *Giá thành kế hoạch công tác xây lắp : Giá thành kế hoạch đợc xây dựng dựa trên những định mức tiên tiến của nội bộ Doanh nghiệp xây dựng.Với giá thành kế hoạch của công tác xây lắp không những cho phép ta tính toán chính xác những chi phí sản xuất phát sinh trong giai đoạn kế hoạch mà còn cho phép tính toán đến nội dung, kết quả và các biện pháp tỏ chức kỹ thuật cần phải thực hiện sao cho chi phí sản xuất thực 9 Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368 tế không vợt quá tổng số chi phí sản xuất dự kiến trong kế hoạch. Giá thành kế hoạch phản ánh trỉnh độ quản lý giá thành của Doanh nghiệp . Giá thành kế hoạch công tác xây lắp = Giá thành dự toán công tác xây lắp - Mức hạ giá thành kế hoạch (Công tác này tính cho từng công trình, hạng mục công trình ) *Giá thành thực tế công tác xây lắp : Giá thành thực tế là biểu hiện bằng tiền của tất cả các chi phí mà DN xây lắp đã bổ ra để hoàn thành một khối lợng xây dựng nhất định ,đợc xác định theo số liệu kế toán cung cấp. Giá thành thực tế công tác xây lắp không chỉ bao gồm chi phí trong định mức mà còn có thể bao gồm những chi phí thực tế phát sinh không cần thiết nh: Thiệt hại do phá đi, thiệt hại ngừng sản xuất ,mất mát hao hụt vật t . do nguyên nhân chủ quan của Doanh nghiệp . * Giữa 3 loại giá thành trên có quan hệ về mặt lợng nh sau : Giá thành dự toán Giá thành kế hoạch Giá thành thực tế Việc so sánh các loại giá thành này đợc thực hiện trên cùng một đối tợng tính giá thành (Từng công trình, hạng mục công trình hay khối lợng xây lắp hoàn thành nhất định ) 5. Mối quan hệ giữa chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm xây lắp. Hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm đợc coi là khâu trung tâm của công tác kế toán. ở đây vai trò của ngời kế toán trong công việc quản lý chi phí sản xuất và tính giá thành là rất quan trọng. Việc xác định đúng đối tợng kế toán tập chi phí sản suất và phơng pháp tính giá thành sản phẩm thích hợp hay tổ chức tập hợp và phân bổ từng loại chi phí sản xuất đã xác định . đã góp phần quyết định trong việc xác định chi phí và tính giá thành sản phẩm. Các sản phẩm của ngành xây dựng có giá trị lớn, thời gian thi công dài, nguyên vật liệu dùng cho thi công rất đa dạng và nhiều chủng loại khác nhau nên việc đánh giá phân bổ chi phí cho cá đôid tợng là rất phức tạp đòi hỏi ngời kế toán phải có một nhận thức đúng đắn và một sự hiểu biết sâu trong công tác xây dựng thì mới có thể hoàn thành công việc một cách tốt nhất. 10