Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368 Lời mở đầu Trong điều kiện nền kinh tế hiện nay, thị trờng luôn là vấn đề sống còn của mỗi quốc gia và có ý nghĩa vô cùng to lớn đối với nền kinh tế quốc dân nói chung cũng nh đối với từng doanh ngiệp nói riêng. Điều đó đòi hỏi mọi doanh nghiệp đều phải xuất phát từ thị trờng, mọi sản phẩm của doanh nghiệp đều nhằm phục vụ nhu cầu tiêu dùng của toàn xã hội. Mục đích cuối cùng của bất kỳ doanh nghiệp nào trên thị trờng cũng là tối đa hoá lợi nhuận. Để đạt đợc mục tiêu đó, doanh nghiệp phải thực hiện tốt khâu tiêu thụ vì chỉ thông qua tiêu thụ doanh nghiệp mới có thể bù đắp toàn bộ chi phí đã chi ra trong quá trình sản xuất, thực hiện quá trình tái sản xuất và thu đợc lợi nhuận. Xí nghiệp may xuất khẩu Việt Thái là đơn vị sản xuất kinh doanh trong lĩnh vực may mặc nhằm phục vụ nhu cầu đời sống nhân dân.Trong điều kiện nền kinh tế thị trờng hiện nay đòi hỏi quá trình hạch toán thành phẩm và tiêu thụ thành phẩm trong doanh nghiệp phải đợc thực hiện chính xác, kịp thời, đầy đủ để cung cấp thông tin hữu ích cho việc ra các quyết định phù hợp của nhà quản lý. Mặt khác, với xu hớng hội nhập của nền kinh tế nớc ta với khu vực và quốc tế nên cần phải đòi hỏi hệ thống kế toán trong đó có kế toán thành phẩm và tiêu thụ thành phẩm ngày càng hoàn thiện. Với vốn kiến thức của bản thân cộng với thực tế quá trình thực tập tại xí nghiệp may xuất khẩu Việt Thái, đợc sự giúp đỡ tận tình của thầy giáo Nghiêm Văn Lợi, nhân viên phòng kế toán xí nghiệp và các phòng ban khác, em đã đi sâu nghiên cứu đề tài Hoàn thiện hạch toán thành phẩm và tiêu thụ thành phẩm tại xí nghiệp may xuất khẩu Việt Thái . Luận văn tốt nghiệp gồm ba phần chính sau: Phần 1: Những vấn đề chung về hạch toán thành phẩm và tiêu thụ thành phẩm. Nguyễn Thị Thu Phơng - Kế toán 42B Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368 Phần 2: Thực trạng hạch toán thành phẩm và tiêu thụ thành phẩm tại xí nghiệp may xuất khẩu Việt Thái. Phần 3: Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện hạch toán thành phẩm và tiêu thụ thành phẩm tại xí nghiệp may xuất khẩu Việt Thái. Nguyễn Thị Thu Phơng - Kế toán 42B Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368 Phần 1: Những vấn đề chung về hạch toán thành phẩm và tiêu thụ thành phẩm trong doanh nghiệp sản xuất i. Sự cần thiết của hạch toán thành phẩm và tiêu thụ thành phẩm thụ trong doanh nghiệp sản xuất 1. Vai trò, ý nghĩa của thành phẩm, tiêu thụ thành phẩm Thành phẩm, tiêu thụ thành phẩm có ý nghĩa sống còn đối với mỗi doanh nghiệp sản xuất. Để đánh giá đúng đắn và đầy đủ ý nghĩa của phần hành này, chúng ta cần nhận thức đúng đắn khái niệm về thành phẩm và các chỉ tiêu kinh tế liên quan đến tiêu thụ thành phẩm. 1.1. Khái niệm về thành phẩm và tiêu thụ thành phẩm * Khái niệm thành phẩm - Thành phẩm là các sản phẩm đã tham gia đầy đủ các bớc gia công chế biến trong quy trình công nghệ, đã đợc kiểm tra hoặc nhập kho để đem bán. - Thành phẩm đã giao cho khách hàng và đợc khách hàng thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán thì đợc gọi là tiêu thụ. * Các chỉ tiêu kinh tế liên quan đến tiêu thụ: - Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ: là tổng giá trị đợc thực hiện do việc bán hàng hoá, sản phẩm, cung cấp lao vụ, dịch vụ cho khách hàng. - Doanh thu thuần về bán hàng và cung cấp dịch vụ: là số chênh lệch giữa tổng số doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ với các khoản giảm trừ nh chiết khấu thơng mại, giảm giá hàng bán, hàng bán bị trả lại, thuế xuất khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế GTGT theo phơng pháp trực tiếp. - Giảm giá hàng bán: là khoản tiền dành cho khách hàng khi doanh nghiệp giao hàng không đúng thời gian hoặc chất lợng. Nguyễn Thị Thu Phơng - Kế toán 42B Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368 - Chiết khấu tơng mại: là khoản tiền dành cho khách hàng khi khách hàng mua với một số lợng lớn trong một lần (bớt giá), hoặc mua nhiều lần trong một khoảng thời gian nhất định (hồi khấu). - Hàng bán bị trả lại: là thành phẩm, hàng hoá đã giao cho khách hàng, khách hàng đã trả tiền hoặc chấp nhận trả tiền, nhng vì hàng không đúng quy định bị khách hàng trả lại. - Giá vốn hàng bán: là giá vốn của sản phẩm, hàng hoá, lao vụ, dịch vụ đã tiêu thụ hoặc cung cấp. - Kết quả tiêu thụ: là kết quả cuối cùng của việc tiêu thụ thành phẩm trong doanh nghiệp đợc thể hiện bằng các chỉ tiêu lãi (lỗ) trong một thời kỳ nhất định. - Lợi nhuận gộp: là số chênh lệch giữa doannh thu thuần về bán hàng và cung cấp dịch vụ với giá vốn hàng bá. - Lợi nhuận thuần của hoạt động sản xuát kinh doanh: là số chênh lệch giữa doanh thu thuần về bán hàng và cung cấp dịch vụ với trị giá vốn hàng bán, chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp. Tuỳ thuộc vào phơng pháp tính thuế GTGT mà nội dung các chỉ tiêu liên quan đến doanh thu, chi phí và kết quả có sự khác nhau, nhng kết quả tiêu thụ theo hai phơng pháp tính thuế GTGT là thống nhất. 1.2. ý nghĩa việc tiêu thụ thành phẩm Tiêu thụ thành phẩm không chỉ có ý nghĩa đối với bản thân doanh nghiệp mà còn đối với cả nền kinh tế của một quốc gia, một khu vực kinh tế . Đối với doanh nghiệp, khâu tiêu thụ trở thành vấn đề mang tính sống còn. Tiêu thụ ảnh hởng đến vòng chu chuyển vốn và hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp. Chỉ thông qua tiêu thụ, doanh nghiệp mới có thể bù đắp đợc chi phí bỏ ra, thu hồi đợc vốn đầu t và tạo ra lợi nhuận cũng nh thực hiện tái sản xuất mở rộng, đảm bảo cho sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp. Đối với nền kinh tế, quá trình lu thông đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của nền kinh tế. Nó tạo ra dòng luân chuyển sản phẩm, hàng hoá, điều phối hoạt động giữa các doanh nghiệp trong các ngành kinh tế khác nhau. Một nền kinh tế có Nguyễn Thị Thu Phơng - Kế toán 42B Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368 sự tiêu dùng mạnh là một nền kinh tế có tăng trởng và phát triển. Mặt khác, kết quả quá trình tiêu thụ thành phẩm cong tạo ra nguồn thu chủ yếu cho ngân sách nhà nớc, để từ đó nhà nớc thực hiện các chính sách về kinh tế- chính trị- xã hội . Tiêu thụ thành phẩm có vai trò quan trọng nh trên nên mỗi doanh nghiệp cần phải quản lý một cách chặt chẽ để không ngừng nâng cao lợi nhuận cho doanh nghiệp. 2. Yêu cầu quản lý thành phẩm và tiêu thụ thành phẩm Quản lý thành phẩm: Thành phẩm là kết quả cuối cùng của doanh nghiệp trong khâu sản xuất, do đó doanh nghiệp cần quản lý chặt chẽ để nắm đợc tiến độ sản xuất cũng nh tiến độ tiêu thụ trong kỳ. Thành phẩm cần phải đợc theo dõi cả về số lợng và giá trị nhập- xuất- tồn kho của từng loại thành phẩm. Quản lý phơng thức bán hàng: Quá trình tiêu thụ thành phẩm của mỗi doanh nghiệp có thể diễn ra theo nhiều phơng thức khác nhau. Điều này có thể ảnh hởng không nhỏ đến sự vận hành hiệu quả của bộ máy kế toán tiêu thụ thành phẩm trong mỗi doanh nghiệp cũng nh cách thức hạch toán. Do đó doanh nghiệp cần lựa chọn phơng thức tiêu thụ phù hợp để đảm bảo thúc đẩy nhanh quá trịnh tiêu thụ cũng nh sự vận hành của bộ máy kế toán doanh nghiệp. Quản lý khối lợng, giá vốn, giá bán của thành phẩm tiêu thụ: Trong tiêu thụ thành phẩm, mỗi doanh nghiệp cần phải quản lý chặt chẽ số lợng, giá vốn và giá bán của thành phẩm tiêu thụ để từ đó cân nhắc, quyết định các biện pháp xúc tiến tiêu thụ nh: giảm giá, chiết khấu, quảng cáo tiếp thị . cũng nh đề ra các kế hoạch sản xuất. Quản lý phơng thức thanh toán và các khoản phải thu khách hàng: Thể thức thanh toán có ảnh hởng trực tiếp đến vòng quay của vốn kinh doanh nên mỗi doanh nghiệp cần quy định các phơng thức thanh toán nhất định gắn với từng hợp đồng và từng khách hàng cụ thể. Nguyễn Thị Thu Phơng - Kế toán 42B Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368 Các khoản phải thu khách hàng cần phải đựơc quản lý trên các khía cạnh: số nợ phải thu của mỗi khách hàng, mỗi hợp đồng; kỳ hạn thanh toán của mỗi khoản nợ; khả năng thu hồi của từng khách hàng . Ngoài ra, trong quá trình tiêu thụ thành phẩm, doanh nghiệp cần quản lý các chi phí ngoài sản xuất để nâng cao lợi nhuận của doanh nghiệp. 3. Nhiệm vụ hạch toán thành phẩm và tiêu thụ thành phẩm Khi hạch toán thành phẩm, tiêu thụ thành phẩm và xác định kết quả tiêu thụ, kế toán cần thực hiện các nhiệm vụ cơ bản sau: - Ghi nhận kịp thời, chính xác thành phẩm nhập, xuất kho của từng loại thành phẩm theo đúng giá thành thực tế (nếu doanh nghiệp áp dụng phơng pháp kê khai thờng xuyên) để từ đó xác định chính xác giá vốn của hàng bán và thành phẩm tồn kho cuối kỳ. - Ghi nhận kịp thời, chính xác và đúng kỳ doanh thu tiêu thụ thành phẩm, các khoản giảm trừ doanh thu, các khoản thuế phải nộp từ đó xác định chính xác doanh thu bán hàng thuần. - Ghi nhận giá vốn phù hợp với phơng pháp hạch toán tổng hợp thành phẩm mà doanh nghiệp đã lựa chọn (phơng pháp kê khai thờng xuyên hoặc kiểm kê định kỳ). - Hạch toán đầy đủ, chính xác chi phí ngoài sản xuất (chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp) theo từng yếu tố chi phí để doanh nghiệp có thể quản lý và thực hiện các biện pháp hạ thấp chi phí, góp phần nâng cao lợi nhuận tiêu thụ thành phẩm của doanh nghiệp. - Xác định và báo cáo kết quả kinh doanh trong kỳ của doanh nghiệp: nhiệm vụ này đợc thực hiện vào cuối mỗi kỳ hạch toán nh tháng, quý, năm. Kế toán cần xác định kết quả tiêu thụ cho từng loại sản phẩm, từng thị trờng tiêu thụ . từ đó đề xuất kiến nghị cho ban lãnh đạo doanh nghiệp ra các quyết đínhản xuất kinh doanh phù hợp. II. Hạch toán thành phẩm trong doanh nghiệp sản xuất 1. Phơng pháp tính giá thành phẩm Nguyễn Thị Thu Phơng - Kế toán 42B Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368 1.1. Giá thành thành phẩm nhập kho. Đối với thành phẩm do các bộ phận sản xuất kinh doanh chính phụ của doanh nghiệp sản xuất, nhập kho trong kỳ thì đợc tính theo giá thành sản xuất thực tế, bao gồm ba khoản mục: chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp và chi phí sản xuất chung. Đối với thành phẩm thuê ngoài gia công nhập kho trong kỳ thì đợc tính theo giá thành thực tế gia công, bao gồm: giá tực têa nguyên vật liệu giao cho ngời nhận gia công, chi phí thuê gia công và các chi phí khác có liên quan trực tiếp đến quá trình gia công. Đối với thành phẩm đã tiêu thụ hoặc đã gửi bán bị khách hàng trả lại thì giá thành thực tế của thành phẩm nhập kho là giá thành thực tế đã dùng để ghi giá trị hàng gửi bán hoặc giá vốn hàng bán. 1.2. Tính giá thành phẩm xuất kho Về nguyên tắc, thành phẩm xuất kho phải tính theo giá tực tế, nhng giá thực tế của thành phẩm xuất kho có thể tính theo các phơng pháp khác nhau. Việc lựa chọn phơng pháp nào là căn cứ vào đặc điểm của doanh nghiệp, trình độ nhân viên kế toán, thủ kho . Các phơng pháp tính giá thành phẩm xuất kho bao gồm: - Giá thực tế đích danh: Theo phơng pháp này, khi xuất lô thành phẩm nào thì tính theo giá thực tế nhập kho của đích danh lô thành phẩm đó. Ưu điểm: Công tác tính giá thành phẩm đợc thực hiện kịp thời và thông qua việc tính giá thành phẩm xuất kho, kế toán có thể theo dõi đợc thời hạn bảo quản của từng lô thành phẩm. Nhợc điểm: Phơng pháp này chỉ thích hợp với những doanh nghiệp có hệ thống kho tàng cho phép bảo quản riêng từng lô thành phẩm nhập kho và chủng loại mặt hàng ít. - Phơng pháp nhập trớc, xuất trớc (FIFO): Theo phơng pháp này, giả định thành phẩm nào nhập vào kho trớc sẽ đợc xuất trớc, vì vậy, thành phẩm xuất kho thuộc lần nhập nào sẽ đợc tính theo giá thực tế của lần nhập đó. Nguyễn Thị Thu Phơng - Kế toán 42B Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368 Ưu điểm: cho phép kế toán có thể tính giá thành phẩm xuất kho kịp thời. Phơng pháp này phù hợp với doanh nghiệp có ít loại thành phẩm, số lần nhập kho của mỗi loại không nhiều. Nhợc điểm: Các chi phí phát sinh hiệ hành không phù hợp với doanh thu phát sinh hiệnhành. - Phơng pháp nhập sau- xuất trớc (LIFO): Theo phơng pháp này, giả định thành phẩm nào nhập kho sau sẽ đợc xuất ra trớc, vì vậy việc tính giá của thành phẩm xuất đợc làm ngợc lại với phơng pháp nhập trớc- xuất trớc. Ưu điểm: Đảm bảo đợc nguyên tắc phù hợp giữa doanh thu và chi phí, do đó sẽ cung cấp đợc thông tin đầy đủ và chính xác hơn về thu nhập của doanh nghiệp. Nhợc điểm: Phơng pháp này dẫn đến thu nhập thuần của doanh nghiệp giảm trong điều kiệnlạm phát và hàng tồn kho có thể bị đánh giá giảm trên bảng cân đối kế toán. - Phơng pháp bình quân cả kỳ dự trữ: Theo phơng pháp này, căn cứ vào giá thực tế của thành phẩm tồn đầu kỳ và nhập trong kỳ, kế toán xác định giá bình quân đơn vị sản phẩm. Căn cứ vào lợng thành phẩm xuất kho trong kỳ và đơn giá bình quân để xác định giá thực tế của thành phẩm xuất trong kỳ theo công thức sau: Đơn giá bình quân = Trị giá thực tế thành phẩm tồn đầu kỳ và nhập trong kỳ Số lợng thành phẩm thực tế tồn đầu kỳ và nhập trong kỳ Giá thực tế của thành phẩm xuất kho = Số lợng thành phẩm xuất kho x Đơn giá thực tế bình quân xuất kho Ưu điểm: Cách tính này đơn giản, dễ làm. Nhợc điểm: Độ chính xác không cao và công việc tính toán tờng dồn vào cuối kỳ hạch toán nên ảnh hởng đến tiến độ của các khâu kế toán khác. 2. Hạch toán chi tiết thành phẩm Nguyễn Thị Thu Phơng - Kế toán 42B Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368 Hạch toán chi tiết thành phẩm là sự phản ánh biến động nhập- xuất- tồn của từng loại thành phẩm cả về hiện vật và giá trị. Nh vậy, công việc hạch toán chi tiết thành phẩm đợc theo dõi ở hai nơi: ở kho và phòng kế toán. Việc hạch toán chi tiết thành phẩm có thể đợc thực hiện theo một trong ba phơng pháp sau tùy thuộc theo điều kiện cụ thể của doanh nghiệp: phơng pháp thẻ song song, sổ đối chiếu luân chuyển và sổ số d. 1.1. Phơng pháp thẻ song song * Trình tự hạch toán: - ở kho: Thủ kho dùng thẻ kho để phản ánh tình hình nhập, xuất, tồn thành phẩm về mặt số lợng. Thẻ kho đợc mở cho từng loại thành phẩm. Cuối tháng thủ kho phải tiến hành tổng cộng số nhập, xuất và tính ra số tồn kho về mặt l- ợng theo từng danh điểm. Thẻ kho Tên thành phẩm Đvt Chứng từ Diễn giải Ngày N- X Số lợng SH NT Nhập Xuất Tồn Cộng - ở phòng kế toán: Kế toán thành phẩm mở sổ chi tiết thành phẩm cho từng loại thành phẩm tơng ứng với từng thẻ kho mở ở kho. Hàng ngày hoặc định kỳ, khi nhận đợc các chứng từ nhập, xuất do thủ kho chuyển lên, kế toán thành phẩm ghi đơn giá hạch toán và tính thành tiền cho từng phiếu nhập, xuất rồi vào sổ chi tiết thành phẩm theo từng cột nhập, xuất, tồn. Sổ chi tiết thành phẩm Tên thành phẩm Đvt: Chứng từ Diễn giải TK ĐƯ Đơn giá Nhập Xuất Tồn SH NT SL TT SL TT SL TT Số d đầu kỳ Nguyễn Thị Thu Phơng - Kế toán 42B Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368 Cộng số PS Số d cuối kỳ Cuối kỳ, kế toán thành phẩm đối chiếu số liệu trên thẻ kho với sổ chi tiết thành phẩm của từng loại và đối chiếu với kế toán tổng hợp về giá trị. Sau khi đối chiếu xong, kế toán thành phẩm lập bảng tổng hợp nhập- xuất- tồn. Bảng tổng hợp nhập- xuất- tồn Tháng năm Đvt: STT Danh điểm ĐVT Tồn ĐK Nhập Xuất Tồn CK SL TT SL TT SL TT SL TT Cộng * Nh vậy, có thể khái quát trình tự hạch toán chi tiết thành phẩm theo phơng pháp thẻ song song nh sau: Phiếu nhập kho Bảng tổng hợp N- X- T kho thành phẩm Thẻ kho Sổ chi tiết thành phẩm Phiếu xuất kho Kế toán tổng hợp Sơ đồ 1:Sơ đồ hạch toán chi tiết thành phẩm theo phơng pháp thẻ song song * Ưu và nhợc điểm của phơng pháp thẻ song song: - Ưu điểm: phơng pháp này cho biết đựoc tình hình biến động chi tiết của thành phẩm về cả mặt giá trị và hiện vật, thuận tiện cho việc đối chiếu và kiểm tra khi xảy ra chênh lệch số liệu. - Nhợc điểm: Khối lợng công tác nhiều, tốn thời gian. 1.2. Phơng pháp sổ đối chiếu luân chuyển Theo phơng pháp sổ đối chiếu luân chuyển, công việc cụ thể tại kho giống nh phơng pháp thẻ song song ở trên. Tại phòng kế toán, kế toán thành phẩm Nguyễn Thị Thu Phơng - Kế toán 42B