DN BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN GIÁO TRÌNH MÔ ĐUN CHUẨN BỊ VƯỜN ƯƠM MÃ SỐ: MĐ01 NGHỀ SẢN XUẤT CÂY GIỐNG CAO SU, CÀ PHÊ, HỒ TIÊU Trình độ: Sơ cấp nghề TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể được phép dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham khảo. Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh doanh thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm. MÃ TÀI LIỆU: MĐ 01 2 LỜI GIỚI THIỆU Chương trình đào tạo nghề “Sản xuất cây giống các cây cao su, cà phê, hồ tiêu” cùng với bộ giáo trình được biên soạn đã tích hợp những kiến thức, kỹ năng cần có của nghề, đã cập nhật những tiến bộ của khoa học kỹ thuật và thực tế sản xuất cây giống tại các địa phương trong cả nước, do vậy giáo trình này là một tài liệu hết sức quan trọng và cần thiết đối với những người đã, đang và sẽ làm nghề sản xuất cây giống cao su, cà phê, hồ tiêu. Bộ giáo trình này gồm 7 quyển: 1) Giáo trình mô đun Chuẩn bị vườn ươm 2) Giáo trình mô đun Sản xuất gỗ ghép cao su 3) Giáo trình mô đun Sản xuất cây giống cao su 4) Giáo trình mô đun Sản xuất cây giống cà phê từ hạt 5) Giáo trình mô đun Sản xuất cây giống cà phê ghép 6) Giáo trình mô đun Sản xuất hồ tiêu giống 7) Giáo trình mô đun Tiêu thụ cây giống Để hoàn thiện bộ giáo trình này chúng tôi đã nhận được sự chỉ đạo, hướng dẫn của Vụ Tổ chức Cán bộ – Bộ Nông nghiệp và PTNT; Tổng cục dạy nghề - Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội. Trong quá trình biên soạn chúng tôi cũng nhận được nhiều ý kiến đóng góp của các nhà khoa học, cán bộ kỹ thuật, cán bộ quản lý của các Trung tâm, các cán bộ khuyến nông và những nông dân trực tiếp làm nghề sản xuất cây giống cao su, cà phê, hồ tiêu, Ban Giám Hiệu và các thầy cô giáo Trường Trung học Lâm nghiệp Tây Nguyên. Chúng tôi xin được gửi lời cảm ơn đến Vụ Tổ chức cán bộ – Bộ Nông nghiệp và PTNT, Tổng cục dạy nghề, Ban lãnh đạo các Trung tâm, Trường, các cơ sở sản xuất, các nhà khoa học, các cán bộ kỹ thuật, các thầy cô giáo đã tham gia đóng góp nhiều ý kiến quý báu, tạo điều kiện thuận lợi để hoàn thành bộ giáo trình này. Bộ giáo trình là cơ sở cho các giáo viên soạn bài giảng để giảng dạy, là tài liệu nghiên cứu và học tập của học viên học nghề “Sản xuất cây giống cao su, cà phê, hồ tiêu”. Các thông tin trong bộ giáo trình có giá trị hướng dẫn giáo viên thiết kế và tổ chức giảng dạy các mô đun một cách hợp lý. Giáo viên có thể vận dụng cho phù hợp với điều kiện và bối cảnh thực tế trong quá trình dạy học. Giáo trình này là 01 trong số 07 giáo trình mô đun của chương trình đào tạo nghề “Sản xuất cây giống cao su, cà phê, hồ tiêu” trình độ sơ cấp. Trong mô đun này có 04 bài dạy thuộc thể loại tích hợp. 3 Mặc dù đã hết sức cố gắng nhưng trong quá trình biên soạn chắc chắn không tránh khỏi những sai sót nhất định, chúng tôi mong nhận được nhiều ý kiến đóng góp từ các nhà khoa học, các cán bộ kỹ thuật, các đồng nghiệp và độc giả để giáo trình ngày một hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn! Tham gia biên soạn: 1) Nguyễn Quốc Khánh - Chủ biên 2) Phạm Thị Bích Liễu 3) Lê Thị Nga 4 MỤC LỤC ĐỀ MỤC TRANG Bài 1: Chuẩn bị đất làm vườn ươm 06 Bài 2: Làm giàn che 13 Bài 3: Làm luống và hệ thống tưới tiêu 20 Bài 4: Chuẩn bị bầu đất 25 Hướng dẫn giảng dạy mô đun 33 Yêu cầu về đánh giá kết quả học tập 34 Tài liệu tham khảo 39 Danh sách Ban chủ nhiệm xây dựng chương trình, biên soạn giáo trình dạy nghề trình độ sơ cấp 40 Danh sách Hội đồng nghiệm thu chương trình, giáo trình dạy nghề trình độ sơ cấp 40 5 MÔ ĐUN CHUẨN BỊ VƯỜN ƯƠM Mã số mô đun: MĐ 01 Giới thiệu mô đun: Mô đun xây dựng vườn ươm là mô đun chuyên môn nghề, mang tính tích hợp giữa kiến thức và kỹ năng thực hành cho người làm nghề sản xuất cây giống. Xây dựng vườn ươm là một công việc quan trọng giúp cho cây giống sinh trưởng, phát triển thuận lợi và đạt được các tiêu chuẩn chất lượng trước khi đem trồng. Nội dung mô đun bao gồm các công việc như chuẩn bị đất lập vườn ươm, thiết kế vườn ươm, chuẩn bị bầu đất. Đồng thời mô đun này cũng trình bày hệ thống các bài tập, bài thực hành cho từng bài dạy. Học xong mô đun này, học viên sẽ thực hiện được các khâu kỹ thuật xây dựng vườn ươm. Bài 1: CHUẨN BỊ ĐẤT LÀM VƯỜN ƯƠM Mã bài: MĐ 01-01 Mục tiêu: - Nêu được các bước công việc chuẩn bị đất làm vườn ươm. - Chọn được địa điểm làm vườn ươm phù hợp - Xử lý được cỏ dại và tàn dư thực vật trên diện tích đất chuẩn bị làm vườn ươm. A. Nội dung: 1. Chọn địa điểm Khi chọn địa điểm làm vườn ươm cần đảm bảo các yêu cầu sau: - Vườn ươm phải gần nguồn nước tưới. - Thuận tiện giao thông. - Đất dễ thoát nước, không bị ngập nước và đất bồi trong mùa mưa. - Đất bằng phẳng, tương đối kín gió. - Đất tốt, tơi xốp, có hàm lượng mùn > 3%. 6 Trong thực tế sản xuất, rất khó khi chọn địa điểm làm vườn ươm có thể thỏa mãn tất cả các điều kiện trên. Vì vậy tùy theo điều kiện cụ thể từng nơi mà chọn những điều kiện thích hợp nhất để bố trí cho phù hợp. 2. Xử lý cỏ dại và tàn dư thực vật - Trên đất đã làm vườn ươm cũ: + Dọn sạch cỏ dại và tàn dư thực vật + Thu gom túi bầu nilon + Xử lý vôi bột - Trên đất mới khai hoang: + Tiến hành khai hoang sớm vào đầu mùa khô. + Dọn sạch gốc rễ đưa ra ngoài lô hoặc gom lại thành đống rồi đốt. không nên rải đều cỏ dại và tàn dư thực vật trên toàn bộ khu đất để làm vườn ươm mà đốt vì sẽ ảnh hưởng không tốt đến vi sinh vật có lợi trong đất. Hình 1.1.1. Phát dọn cây bụi, cỏ dại 7 Hình 1.1.2. Đào gốc rễ Hình 1.1.3. Dọn mặt bằng 3. Làm đất 8 - Sử dụng đất tại chỗ: + Cày bừa, cuốc xới kỹ cho đất tơi xốp + Thu gom gốc rễ còn sót đưa ra ngoài lô Hình 1.1.4. Đất được cuốc, xới kỹ Hình 1.1.5. Bừa kỹ - Nếu lấy đất từ nơi khác đến: 9 + Đất phải được làm kỹ, nhỏ + Không lẫn tàn dư thực vật, cỏ dại + Không có đá sỏi và các tạp chất khác + Đất lấy từ tầng đất mặt, đất tốt, hàm lượng mùn cao. + Nếu chưa làm kịp, cần che đậy để không bị rửa trôi. Hình 1.1.6. Che, đậy đất phân để không bị rửa trôi B. Câu hỏi và bài tập thực hành 1. Các câu hỏi: lựa chọn và khoanh tròn vào câu trả lời đúng trong các câu sau: 1. Câu 1: Khi chọn địa điểm làm ườn ươm: a. Đất tại đó rất tốt thì mới được chọn b. Đất tại đó không tốt thì không chọn c. Đất tại đó không tốt vẫn có thể chọn, nhưng phải chở đất từ nơi khác đến để đóng bầu. 2. Câu 2: Yêu cầu về đất sử dụng để đóng bầu ươm cây a. Đất phải được làm kỹ, nhỏ b. Không lẫn tàn dư thực vật, cỏ dại, không có đá sỏi và các tạp chất khác c. Đất lấy từ tầng đất mặt, đất tốt, hàm lượng mùn cao. d. Cả 3 ý trên 10 [...]... đun Chuẩn bị vườn ươm được giảng dạy đầu tiên, làm cơ sở để giảng dạy các mô đun khác trong chương trình dạy nghề Sản xuất cây giống cao su, cà phê, hồ tiêu trình độ sơ cấp nghề; mô đun có thể giảng dạy độc lập - Tính chất: Là mô đun tích hợp giữa kiến thức và kỹ năng thực hành nghề nghiệp, nên tổ chức giảng dạy tại địa bàn thôn, xã nơi có các vườn cây giống cao su, cà phê, hồ tiêu II Mục tiêu: ... việc chuẩn bị đất làm vườn ươm - Nêu được các công việc trong xây dựng vườn ươm - Mô tả các bước công việc trong chuẩn bị bầu đất để ươm cây giống Kỹ năng: - Chọn được địa điểm làm vườn ươm phù hợp, thực hiện tốt các công việc chuẩn bị đất làm vườn ươm - Làm giàn che, luống ươm, hệ thống đường đi, hệ thống tưới và tiêu nước trong vườn ươm phù hợp, thuận tiện và hiệu quả - Chuẩn bị được bầu đất để ươm. .. thuật A Nội dung: 1 Chuẩn bị vật tư, dụng cụ - Túi bầu nilon: Tùy theo loại cây gieo ươm mà có thể sử dụng các loại túi bầu có quy cách khác nhau như: + Bầu ươm cà phê: 14 x 25 cm, 17 x 25 cm + Bầu ươm cao su: 18 x 35 cm, 16 x 33cm… + Bầu ươm hồ tiêu : 14 x 25 cm … - Dụng cụ đục lỗ, tấm gỗ để kê - Hỗn hợp đất phân 2 Đục lỗ túi bầu - Đối với bầu ươm giống các loại cây cao su, cà phê, hồ tiêu đều phải được... lợp vườn ươm Khi lợp giàn lúc đầu chỉ để 20 – 30% ánh sáng tự nhiên đi qua Hình 1.2.8 Vườn ươm cà phê được lợp bằng lưới Hình 1.2.9 Vườn ươm giống hồ tiêu 18 B Câu hỏi và bài tập thực hành 1 Các câu hỏi: 1.1 Sử dụng cọc để làm giàn a Sử dụng cọc gỗ b Sử dụng cọc sắt c Sử dụng cọc bê tông d Tất cả các loại cọc trên đều được 1.2 Chiều cao cọc giàn tính từ mặt đất a Cao 1,2 – 1,4 m b Cao 1,4 – 1,6 m c Cao. .. kiện sản xuất, điều kiện kinh doanh của các vườn ươm tại địa phương gần nơi lớp học và đưa ra ý kiến nhận xét, đánh giá của nhóm + Giáo viên tổng hợp, nhận xét các tình huống thực hành - Thời gian cần thiết để thực hiện công việc: 6 giờ - Địa điểm: Vườn ươm tại địa phương gần nơi lớp học - Kết quả và tiêu chuẩn của sản phẩm: + Các số liệu sơ bộ về địa hình, đất đai, nguồn nước, điều kiện sản xuất, ... với vườn ươm cố định có thể lắp đặt hệ thống tưới phun để tưới trực tiếp vào luống 3 Tạo rãnh thoát nước Tùy theo điều kiện địa hình có thể tạo các rãnh để thoát nước trong vườn ươm Tuyệt đối không được để vườn ươm bị úng ngập 4 Làm bể ngâm phân hữu cơ - Vị trí bể ngâm nên để ở giữa khu vườn ươm để thuận lợi cho việc chăm sóc - Số lượng bể ngâm tùy theo quy mô vườn ươm lớn hay nhỏ Đối với các vườn. .. đất nén chặt để cố định chắc chắn, bạt không bị tụt C Ghi nhớ - Phân hữu cơ phải ngâm lâu mới được tưới - Tùy theo quy mô diện tích vườn ươm, loại cây giống và điều kiện cụ thể của từng vùng, từng gia đình mà thiết kế các hạng mục trong vườn ươm cho phù hợp 25 Bài 4: CHUẨN BỊ BẦU ĐẤT Mã bài: MĐ01-04 Mục tiêu: - Nêu được các bước công việc chuẩn bị bầu đất để ươm cây như đục lỗ túi bầu, trộn hỗn hợp đất... tiêu nước trong vườn ươm phù hợp, thuận tiện và hiệu quả - Chuẩn bị được bầu đất để ươm cây giống Thái độ: - Bảo quản vật tư, thiết bị, dụng cụ cẩn thận - Có ý thức trách nhiệm cao khi thực hiện các công việc chuẩn bị vườn ươm cây giống III Nội dung chính của mô đun: Mã bài MĐ 01-01 Tên bài Chuẩn bị đất làm vườn ươm Loại bài Tích hợp Thời gian Địa điểm Tổng số Lớp học/khu thực hành Lý thuyết 16 3 Thực... thực hiện công việc + Giáo viên kiểm tra, hỗ trợ và giải đáp vướng mắc Nhắc những lưu ý trong quá trình thao tác để đảm bảo an toàn khi lao động - Thời gian cần thiết để thực hiện công việc: 7 giờ - Địa điểm: khu đất chuẩn bị làm vườn ươm - Kết quả và tiêu chuẩn của sản phẩm: + Khu đất được làm sạch cỏ dại, tàn dư thực vật + Đất được làm kỹ, nhỏ, tơi xốp C Ghi nhớ - Địa điểm làm vườn ươm phải thuận lợi... 2m; - Lối đi quanh vườn ươm từ luống đến vách che rộng 0,8 – 1m Hình 1.3.1 Luống và đường đi trong vườn ươm 21 - Giữa các đầu luống nên cắm các cọc để khi kéo dây tưới không làm ảnh hưởng đến cây giống 2 Làm hệ thống tưới - Nguồn nước tưới: nước giếng, nước ao hồ, sông su i… - Hệ thống tưới: máy bơm, ống nước, thùng ô doa… Hình 1.3.2 Giếng cung cấp nước tưới cho vườn ươm - Với vườn ươm quy mô nhỏ, tạm . làm nghề sản xuất cây giống cao su, cà phê, hồ tiêu. Bộ giáo trình này gồm 7 quyển: 1) Giáo trình mô đun Chuẩn bị vườn ươm 2) Giáo trình mô đun Sản xuất gỗ ghép cao su 3) Giáo trình mô đun Sản. Sản xuất cây giống cao su 4) Giáo trình mô đun Sản xuất cây giống cà phê từ hạt 5) Giáo trình mô đun Sản xuất cây giống cà phê ghép 6) Giáo trình mô đun Sản xuất hồ tiêu giống 7) Giáo trình. NÔNG THÔN GIÁO TRÌNH MÔ ĐUN CHUẨN BỊ VƯỜN ƯƠM MÃ SỐ: MĐ01 NGHỀ SẢN XUẤT CÂY GIỐNG CAO SU, CÀ PHÊ, HỒ TIÊU Trình độ: Sơ cấp nghề TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên