1 BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN GIÁO TRÌNH MƠ ĐUN CHỌN VÀ THẢ GIỐNG Mã số: MĐ 03 ́ NGHỀ: NI TƠM THẺ CHÂN TRĂNG Trình độ: Sơ cấp nghề TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN: Tài liệu thuộc loại giáo trình nên nguồn thơng tin phép dùng ngun trích dùng cho mục đích đào tạo tham khảo Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc sử dụng với mục đích kinh doanh thiếu lành mạnh bị nghiêm cấm MÃ TÀI LIỆU: MĐ 03 LỜI GIỚI THIỆU Giáo trình “Chọn thả giống tơm thẻ chân trắng” cung cấp cho học viên kiến thức tiêu chuẩn đánh giá chất lượng giống tôm thẻ chân trắ ng, phương pháp chọn giống tôm thẻ chân trắ ng , cách vận chuyển thả giống tôm thẻ chân trắ ng theo yêu cầu kỹ thuật Tài liệu có giá trị hướng dẫn học viên học tập tham khảo để vận dụng thực tế sản xuất điều chỉnh cho phù hợp với điều kiện bối cảnh thực tế địa phương Được tạo điều kiện nguồn lực phương pháp làm việc từ Vụ Tổ chức cán bộ, Bộ Nông nghiệp Phát triển nông thôn lãnh đạo Trường Trung học thủy sản; tiến hành biên soạn giáo trình ”Chọn thả giống tơm thẻ chân trắng ” Giáo trình phản biện, nghiệm thu hội đồng nghiệm thu Bộ Nông nghiệp Phát triển nông thôn thành lập Nội dung Giáo trình gồm bài: Bài 1: Chọn giống tôm thẻ chân trắ ng Bài 2: Thuần độ mặn Bài 3: Vận chuyển giống tôm thẻ chân trắ ng Bài 4: Thả giống Trong trình biên soạn, tham khao nhiều tài liệu, thực tế tìm hiểu giúp đỡ, tham gia hợp tác chuyên gia, đồng nghiệp đơn vị Tuy nhiên Giáo trình khơng tránh khỏi thiếu sót, mong đóng góp ý kiến bổ sung đồng nghiệp , người nuôi tôm thẻ chân trắng bạn đọc để giáo trình hồn chỉnh lần tái sau Nhóm biên soạn trân trọng cám ơn Vụ Tổ chức cán bộ, Bộ Nông nghiệp Phát triển nông thôn, lãnh đạo giáo viên trường Trung học thủy sản, chuyên gia đồng nghiệp tạo điều kiện thuận lợi giúp đỡ thực Giáo trình Tham gia biên soạn: Chủ biên: K.s Đặng Thị Minh Diệu K.s Huỳnh Thị Minh Hằng Đồng biên soạn: Th.s Lê Thị Minh Nguyệt Th.s Nguyễn Thị Phương Thanh Th.s Lê Tiến Dũng Th.s Đỗ Quang Tiền Vương MỤC LỤC ĐỀ MỤC TRANG Tuyên bố bảng quyền Lời giới thiệu Mục lục Mô đun chọn thả giống tôm thẻ chân trắng Bài 1: Chọn giống tôm thẻ chân trắng A Nội dung Vai trò giống nuôi tôm thẻ chân trắ ng Các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng giống tôm thẻ chân trắ ng 10 Chọn nơi bán tôm giống thẻ chân trắ ng 11 Chọn theo phương pháp cảm quan 11 4.1 Kiểm tra trạng thái hoạt động 13 4.2 Kiểm tra ngoại hình màu sắc 13 4.3 Kiểm tra chiều dài trọng lượng 14 Chọn theo phương pháp sốc môi trường 15 5.1 Chọn theo phương pháp sốc bằng formol 15 5.2 Chọn theo phương pháp hạ độ mặn 16 Kiể m tra mức độ nhiễm bệnh 16 B Câu hỏi tập thực hành 17 C Ghi nhớ 17 Bài 2: Thuần độ mặn 18 A Nội dung 18 Đo độ mặn nước ao nuôi 18 1.1 Dụng cụ đo độ mặn 18 1.2 Cách tiến hành 19 Đo độ mặn nước bể tôm giống 21 2.1 Dụng cụ đo độ mặn 21 2.2 Cách tiến hành 21 Thuần độ mặn 21 B Câu hỏi tập thực hành 22 C Ghi nhớ 22 Bài 3: Vận chuyển giống tôm thẻ chân trắng 23 A Nội dung 23 Xác định ngày tuổi 23 Xác định mật độ vận chuyển giống tôm thẻ chân trắng 25 2.1 Cơ sở lựa chọn mật độ vận chuyển 25 2.2 Xác định mật độ vận chuyển 25 Đóng bao 25 3.1 Chuẩn bị 25 3.2 Cách đóng bao 26 Chọn phương tiện vận chuyển 28 4.1 Cơ sở lựa chọn xe vận chuyển 28 4.2 Cách vận chuyển 28 Chọn thời gian vận chuyển 29 B Câu hỏi tập thực hành 29 C Ghi nhớ 29 Bài 4: Thả giống 30 A Nội dung 30 Kiểm tra yếu tố môi trường 30 1.1 Đo pH nước 30 1.2 Đo oxy hòa tan 32 1.3 Đo độ kiềm 34 1.4 Đo độ 36 Thuần nhiệt độ 37 2.1 Đo nhiệt độ 37 2.2 Cách nhiệt độ 38 Thả giống 40 3.1 Xác định thời gian địa điểm thả 41 3.2 Xác định mật độ thả 41 3.3 Cách thả 42 3.4 Đánh giá chất lượng tôm giống sau thả 42 B Câu hỏi tập thực hành 43 C Ghi nhớ 43 Hướng dẫn giảng dạy mô đun 44 Tài liệu tham khảo 51 Danh sách Ban chủ nhiệm xây dựng chương trình, biên soạn giáo trình dạy nghề nuôi tôm thẻ chân trắng 52 Danh sách Hội đồng nghiệm thu chương trình, giáo trình dạy nghề ni tơm thẻ chân trắng MÔ ĐUN CHỌN VÀ THẢ GIỐNG TƠM THẺ CHÂN TRẮNG Mã mơ đun: MĐ 03 Mơ đun chọn thả giống tôm thẻ chân trắng mơ đun chun mơn nghề, mang tính tích hợp kiến thức kỹ thực hành giúp người học học có sở lý luận để vận dụng vào thực tế sản xuất Nội dung mơ đun trình bày cách chọn thả giống, độ mặn, vận chuyển giống thả giống tôm sú Đồng thời mô đun trình bày tập, thực hành cho dạy để học viên nắm bắt kiến thức cần thiết sau học Sau học xong mô đun học viên có kiến thức bước cơng việc như: nêu yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng tôm giống; nêu tiêu chuẩn đánh giá chất lượng tôm giống; nêu bước thả tôm thả tôm hiệu Học viên có kỹ thực phương pháp chọn tơm, đóng bao vận chuyển tơm giống, đo yếu tố môi trường ao nuôi ảnh hưởng đến phát triển tôm bằng dụng cụ đơn giản nhiệt kế, tỷ trọng kế, đĩa đo độ trong, test kit thực việc thả tôm yêu cầu kỹ thuật ́ Bài 1: CHỌN GIỐNG TÔM THẺ CHÂN TRĂNG Mã bài: MĐ 03-01 Tơm thẻ chân trắ ng (Pennaeus.vannamei) có nguồn gốc từ vùng biển xích đạo Ðơng Thái Bình Dương (biển phía Tây Mỹ La tinh ) Ðây lồi tơm thẻ chân trắ ng quý có nhu cầu cao thị tr ường nuôi phổ biến khu vực Mỹ La tinh cho sản lượng lớn gần 200 nghìn (1999) Những năm gần tơm thẻ chân trắ ngđược hố ni thành cơng Trung Quốc Một số địa phương Trung Quốc Quảng Ðông coi tôm thẻ chân trắ ng đối tượng thay cho tơm he Trung Quốc (P.chinensis) Năm 2001 tôm thẻ chân trắ ng Trung Quốc nuôi xuất sang Mỹ với khối lượng lớn giá rẻ Chúng giới thiệu số kinh nghiệm yếu tố kỹ thuật để học viên tham khảo áp dụng nhằm đa dạng hoá đối tượng nuôi sản phẩm xuất Việt Nam Tôm giống thẻ chân trắ ng định thành công lớn đến vụ ni tất loại hình ni tơm Nhiều năm qua tình trạng giống chất lượng xảy phổ biến Đây ngun nhân dẫn đến tình trạng tơm thẻ chân trắ ng chết liên miên , suất thấp tồn khu vực ni Vì thế, việc lựa chọn giống đảm bảo chất lượng yếu tố quan trọng góp phần định thành cơng đến suất vụ ni phịng tránh bệnh gây cho tôm Mục tiêu: - Chọn nơi bán tôm thẻ chân trắ ng giống chất lượng; - Biết tiêu chuẩn đánh giá chất lượng giống tốt để thả nuôi; - Thực hịện chọn giống tôm thẻ chân trắ ng theo ngoại hình bằng phương pháp sốc mơi trường; - Rèn luyện tính cẩn thận, nghiêm túc, xác q trình làm việc A Nội dung Vai trị giống ni tơm thẻ chân trắ ng Nếu nghề trồng trọt tục ngữ có câu “ Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống”, nghề chăn ni nói chung nghề ni tơm thẻ chân trắ ng nói riêng chất lượng giống có ảnh hưởng lớn đến kết nuôi Trong trồng lúa, giống không tốt, nông dân không trắng, nuôi tôm, giống khơng tốt, người ni bị phá sản.Chất lượng giống định 50% thành công cho vụ nuôi Nếu giao đàn giống chất lượng cho người nuôi tôm thẻ chân trắ ng giỏi chắn khơng đạt kết Để bảo đảm chất lượng giống thuỷ sản, cần có giải pháp chủ động nguồn tơm bố mẹ nhân tạo, nuôi dưỡng hợp lý, bảo đảm chất lượng phơi trứng Bên cạnh đó, quan chức thực kiểm dịch bắt buộc chất lượng tôm giống sở sản xuất trước cho phép xuất bán giống Hiện nay, thị trường giống tôm thẻ chân trắ ng chưa bảo hộ nên có tình trạng cạnh tranh thiếu lành mạnh , khơng sở sản xuất tơm thẻ chân trắ ng giống “ì ạch” đầu không ổn định Nhiều người nuôi tôm thẻ chân trắ ng sẵn sàng chọn mua giống tôm thẻ chân trắ ng đảm bảo chất lượng với giá cao bình thường ; nhà sản xuất giống tơm thẻ chân trắ ng chân sẵn sàng đầu tư để sản xuất giống với điều kiện giá phải phù hợp để trì hoạt động sản xuất, kinh doanh Tuy nhiên, hai đối tượng lại có hội gặp Bởi người ni khó xác định đâu giống tôm thẻ chân trắ ng , số đối tượng sản xuất, kinh doanh giống lại thường dùng chiêu giống để lừa người nuôi Số sở làm ăn chân chính, đầu tư lớn để nâng cao chất lượng thường bị lợi dụng nhãn hiệu, bao bì, bị cạnh tranh giá nên khó đứng vững thị trường Để nâng cao sản xuất giống tôm thẻ chân trắ ng , ngành Nông nghiệp cần tăng cường quản lý điều kiện sản xuất, kinh doanh giống thủy sản, yêu cầu khắc phục xử lý sở chưa đủ điều kiện, đồng thời hướng dẫn quyền sở thực kiểm tra, giám sát sở sản xuất đóng địa bàn Mặt khác, triển khai thành lập thí điểm mơ hình tổ hợp tác, chi hội sản xuất , kinh doanh giống tơm thẻ chân trắ ng Ngồi việc giúp phát triển sản xuất , tổ chức tham gia giám sát, ngăn ngừa tình trạng gian lận thương mại sản xuất , kinh doanh giống tôm thẻ chân trắ ng Tăng cường phối hợp với trung tâm đào tạo cán khoa học kỹ thuật ngành Thủy sản lớn để đào tạo cán kỹ thuật cho trại sản xuất, kinh doanh giống tôm thẻ chân trắ ng ; đồng thời chuyển giao, phổ biến quy trình sản xuất giống cho trại sản xuất giống địa phương, bước nâng cao chất lượng sản xuất giống chỗ 10 Phối hợp chặt chẽ với ngành , cấp kiểm tra , xử lý nghiêm sở sản xuất tôm thẻ chân trắ ng giống chất lượng , chưa kiểm dịch gốc Đây tiền đề góp phần xây dựng uy tín, chất lượng, thương hiệu giống tôm thẻ chân trắ ng để nông dân hạn chế thiệt hại , rủi ro nuôi tôm Các yếu tố ảnh hƣởng đến chất lƣợng giống tơm thẻ chân trắ ng Để trì nâng cao chất lượng giống tôm thẻ chân trắ ng , trước hết cần có hiểu biết yếu tố ảnh hưởng nhằm điều khiển hạn chế ảnh hưởng tiêu cực yếu tố Có thể nói chất lượng giống tôm thẻ chân trắ ng phụ thuộc chủ yếu vào yếu tố: chất lượng đàn tôm thẻ chân trắ ng bố mẹ , kỹ thuật sinh sản kỹ thuật ương nuôi, vận chuyển giống Các biện pháp quản lý nâng cao chất lượng giống tôm thẻ chân trắ ng Để quản lý nâng cao chất lượng giống tôm thẻ chân trắ ng , sở sản xuất nên trọng biện pháp sau: a) Chọn tôm thẻ chân trắ ng bố mẹ nuôi vỗ thành thục Chất lượng tôm thẻ chân trắ ng bố mẹ để nuôi vỗ thành thục phải tiêu chuẩn kỹ thuật sau: - Khối lượng : tôm thẻ chân trắ ng đực không nhỏ với tôm thẻ chân trắ ng không nhỏ 40 gam 35 gam, đối - Ngoại hình: Cơ thể nguyên vẹn, cân đối, vỏ không thô ráp dập nứt; râu dài 1,5 - 2,0 lần chiều dài thân, đầu đủ phần phụ - Màu sắc: tự nhiên màu loài - Trạng thái hoạt động: khoẻ mạnh, hoạt động bình thường - Mức độ nhiễm bệnh: Khơng có mầm bệnh Taura (TSV), bệnh đốm trắng (WSSV), bệnh đầu vàng (YHV), bệnh hoại tử vỏ quan tạo máu (IHHNV), BP, khơng có mầm bệnh vi khuẩn - Cơ quan sinh dục : tơm thẻ chân trắ ng đực Petasma cịn ngun vẹn, khơng có vết lạ, túi chứa tinh phồng, màu trắng sữa; tôm thẻ chân trắ ng Thelycum cịn ngun vẹn , khơng có vết lạ, buồng trứng từ giai đoạn I đến III b) Chọn tôm thẻ chân trắ ng bố mẹ cho đẻ 38 Nhiệt độ thích hợp cho đối tượng tơm thẻ chân trắ ng nuôi phổ biến ta 28 – 300C Khi nhiệt độ cao, cường độ trao đổi chất tôm thẻ chân trắ ng tăng, tiêu thụ nhiều oxy lượng oxy hòa tan nước giảm Điều nguy hiểm cho tôm Khi nhiệt độ < 250C hay > 320C, tôm thẻ chân trắ ng giảm ăn khoảng 30 – 50% Bên cạnh yếu tố làm tôm thẻ chân trắ ng bị sốc, suy giảm sức đề kháng, thay đổi nhiệt độ ảnh hưởng đến khả phát triển mầm bệnh Khi nhiệt độ cao, bệnh nhiễm khuẩn thường xảy Nhiệt độ thấp, bệnh nấm, virus có hội phát triển Để giữ nhiệt độ nước khơng biến đổi nhiều theo nhiệt độ khơng khí, cần giữ mực nước ao ln > 1m, có mương bao sâu đáy ao 30 – 50cm che mát dọc theo bờ ao Tóm lại, tơm thẻ chân trắ ng động vật biến nhiệt nên nhiệt độ nhân tố vật lý có ảnh hưởng quan trọng chi phối hoạt động sống tôm 2.1.2 Cách đo nhiệt độ nước + Đặt nhiệt kế vào mẫu nước cần đo + Sau thời gian 2-3 phút, đọc kết vạch thủy ngân xuất Hình 12: Nhiệt kế đo nhiệt độ nƣớc 2.2 Cách thuầ n nhiêṭ đô ̣ Điều quan trọng trước thả giống chất lượng nước ao nước túi đựng giống phải gần giống độ mặn, nhiệt độ, độ pH, Thơng thường nước bao tơm nước ao chênh lệch nhiều nhiệt độ, độ mặn, độ pH… Tốt trước thả giống xuống ao nuôi tôm ta phải độ mặn nhiệt độ Phƣơng pháp nhiệt độ nhà: Cho tất tôm nước bao tơm vào thùng nhựa 60 lít sau ta lấy nước ao ni tơm đổ (vào thùng nhựa có 39 chứa tơm giống, phút đổ lít Hoặc dùng bọc nước treo miệng thùng cho nước chảy từ từ vào thùng Đến nước đầy thùng ta tiến hành thả tôm xuống ao nuôi tôm Phương pháp nhiệt độ ao nuôi tôm: Các bao tôm chuyển thả mặt ao khoảng 30 - 40 phút để cân bằng nhiệt độ bọc, sau mở bọc cho tơm bơi từ từ Nên làm cầu gần mặt nước để mở bọc thả tôm dễ dàng, tránh lội xuống làm đục nước ao Nếu lội xuống ao thả tơm không nên lại nhiều làm bẩn đáy ao nuôi Hình 13: Ngâm túi đựng tơm giống ao trƣớc thả 40 Hình 14 : Thả giống mơi trƣờng ao nuôi Thả giống Lưu ý: a/ Khi thả giống tôm thẻ chân trắ ng cần tuân thủ nguyên tắc:  Thả số lượng  Tôm thẻ chân trắ ng nguồn gốc  Thời gian thả không kéo dài b/ Khi tôm thẻ chân trắ ng vận chuyển đến trại, cần nhanh chóng cho bao tôm thẻ chân trắ ng xuống ao Những bao bị thủng rò nước xác định riêng  Cách xác định tỉ lệ sống tôm giống sau vận chuyển đến ao: - Chọn mẫu ngẫu nhiên 5–10% số túi; - Đổ túi thau; - Dùng tay xoay tròn nước thau để tôm thẻ chân trắ ng chết tụ vào giữa; - Dùng ống nhựa hút số tôm thẻ chân trắ ng chết ra; - Đếm số tôm thẻ chân trắng sống thau; Tỷ lệ sống tôm thẻ chân trắ ng giống tỷ lệ % tổng số tôm thẻ chân trắ ng sống bao chọn lấy mẫu so với tổng số lượng tôm thẻ chân trắ ng đóng vào bao Ví dụ: 41 Gọi X tỉ lệ sống tôm thẻ chân trắ ng giống mẫu A tổng số tôm thẻ chân trắ ng giống sống bao chọn lấy B tổng số tôm thẻ chân trắ ng đóng bao X = A/B x 100% Căn vào tỷ lệ sống, xác định tổng số lượng giống tôm thẻ chân t rắ ng khỏe thả ao 3.1 Xác định thời gian địa điểm thả 3.1.1 Xác định thời gian thả: Thời gian thả ngày liên quan đến nhiệt độ môi trường nước , nên thả vào lúc nhiệt độ thuận lợi để tránh gây sốc tôm thẻ chân trắ ng làm giảm tỉ lệ hao hụt Thời gian tốt ngày để thả lúc sáng sớm (5 - sáng) chiều mát (4 - chiều) không thả thời tiết xấu, trời mưa, ngày giông bão Cần ý lượng oxy hòa tan nước phải đảm bảo thả giống (có thể chạy quạt nước sục khí trước, sau thả giống), hóa nhiệt độ nước bao ni tơm với ao nuôi cần ý thời gian nên ngắn tôm sú, tôm chân trắng tỉnh lại nhanh dễ có tượng tơm mạnh ăn tơm yếu 3.1.2 Xác định địa điểm thả: Khi thả tôm thẻ chân trắ ng nên chú ý thả ở đầ u hướng gió để tôm thẻ chân trắ ng dể dàng phân tán khắ p ao Khi thả cho ̣n mô ̣t vi ̣trí nhấ t đinh không nên lô ̣i ̣ nhiề u dưới ao sẽ làm bẩ n nước ao 3.2 Xác định mật độ thả Mật độ tiêu kỹ thuật quan trọng quy trình ni Mật độ có quan hệ tỉ lệ nghịch với tốc độ tăng trưởng tơm Nếu ni thưa tơm thẻ chân trắng có tốc độ tăng trưởng nhanh sản lượng khơng cao chưa tận dụng hết cơng suất ao Nhưng ni với mật độ dày tốc độ tăng trưởng giảm, thời gian nuôi kéo dài dễ phát sinh dịch bệnh Vì phải chọn mật độ ni vừa phải Để chọn mật độ ni thích hợp cho ao cần ý đến vấn đề sau: - Điề u kiê ̣n m ôi trường tự nhiên ở vùng nuôi ( đặc điểm thổ nhưỡng , chấ t lươ ̣ng nước , khí hậu) - Sự sẵn có, chấ t lươ ̣ng và giá thành của thức ăn - Hình thức ni - Độ sâu diện tích ao 42 - Trình độ chăm sóc, quản lý Tuy nhiên, rấ t khó mà tách biệt yếu tố Chẳ ng ̣n thiế t kế ao tố t có thể bù đắ p cho mô ̣t số trở nga ̣i về môi trường và cỡ tôm thẻ chân trắ ng thu hoa ̣ch bị giới hạn bởi mơi trường xấ u Khi chấ t lươ ̣ng nước ta ̣i chỗ xấ u hoă ̣c quá thay đổ i thì chỉ nên áp du ̣ng ̣ thố ng nuôi suấ t thấ p hay áp du ̣ng ̣ thố ng nuôi suấ t cao với điề u kiê ̣n quản lý tố t thì mới có hiê ̣u quả Nế u ao nuôi và trang thiế t bi ̣sử du ̣ng có thể giúp ta ̣o vùng cho ăn sa ̣ch v rộng mật độ nuôi suấ t có thể cao Mật độ thả nuôi tùy thuộc lớn vào điều kiện ao ni, ao có độ sâu mức nước >1,5m, có hệ thống quạt nước sục khí hồn chỉnh thả mật độ >80 con/m2, mức nước thấp hệ thống quạt nước, sục khí chưa đảm bảo nên thả mật độ thấp mức Trước hết thả số tôm giống vào ao nuôi ngày để thử trước Tơm thẻ chân trắng có tỉ lệ sống cao nên mật độ phụ thuộc vào độ sâu nước ao thiết bị nuôi Ao sâu 1m, mật độ thường 12 con/m2; ao sâu 1,2m mật độ từ 12 - 18 con/m2; ao cao sản khép kín mật độ 50 - 65 con/m2 Độ sâu diện tích ao liên quan đến thay đổi tiêu thủy hóa mơi trường Nhìn chung, ao sâu, diện tích rộng, thống tạo khơng gian hoạt động cho tôm thẻ chân trắ ng giữ ổn định môi trường thời tiết thay đổi Ao rộng, sâu thay đổi nhiệt độ oxy môi trường nước theo nhiệt độ khơng khí ao nhỏ nên thả ni số lượng nhiều nghĩa ni với mật độ cao Ao rộng thoáng tác dụng gió tạo thành dịng đối lưu tầng mặt tầng đáy, khu vực khu vực khác ao, tạo điều kiện cho điều hòa phân phối chất dinh dưỡng oxy nước tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển thức ăn tự nhiên làm tăng suất ni Tuy ao ni q sâu khơng tốt ảnh hưởng đến chất lượng cơng trình, lớp nước đáy trao đổi, chất lắng đọng nhiều, oxy hòa tan thấp, thức ăn tự nhiên giảm nên không thuận lợi cho đời sống tôm 3.3 Cách thả: Thả tơm giống vào đầu hướng gió để tôm dễ dàng phân tán khắp ao Thả giống kỹ thuật góp phần nâng cao tỷ lệ sống đàn tôm 3.4 Đánh giá chấ t lượng tôm giố ng sau thả Trong ̣ thố ng nuôi suấ t cao , cầ n phải ước lươ ̣ng tỉ lê ̣ số ng chinh xác ́ tỉ lệ sống tôm thẻ chân trắng ao để giúp quản lý thức ăn cho tốt Viê ̣c làm hữu ích cho hệ thống nuôi suất thấp Cho dù tô m thẻ chân trắ ng có tắ m bằ ng formalin hay ương hoă ̣c thả trực tiế p thì trước ước lươ ̣ng tôm thẻ chân trắ ng phải biế t chinh xác số tôm thẻ chân trắ ng thả vào ao nuôi Ít ́ 43 phải đếm số lượng tơm thẻ chân trắng có tron g bao, tố t là bao chứa tôm, sau đó tinh số lươ ̣ng tôm thẻ chân trắ ng trung binh có ao rồ i nhân với ́ ̀ số bao để biế t tổ ng số lươ ̣ng tôm Khi đế m tôm thẻ chân trắ ng các bao lấ y mẫu nên đế m từng mô ̣t bằ ng muỗ ng hay chén nhỏ Đối với tôm thẻ chân trắng xử lý bằ ng formalin thì nên ước lươ ̣ng tôm thẻ chân trắ ng thấ t thoát khoảng 10% Ước lượng tỉ lệ sống giai đoạn đầu tháng thả tôm thẻ chân trắng phải kết hợp nhiều cách bao gồ m sự hiê ̣n diê ̣n của tôm thẻ chân trắ ngở bờ ao , sử dụng lưới kiểm tra tỉ lệ sống sàng ăn Nế u tỉ lê ̣ số ng thấ p 30% tháng đầu sau thả nên tháo cạn ao bắt đầu thả lại tôm Trong ngày đầu , có thể ước lươ ̣ng tỷ lê ̣ số ng của đàn tôm thẻ chân trắ ng bằ ng cách dùng lưới diện tích – 3m2 sâu 1m Dùng lưới đặt ao, thả vào lưới 1000 – 2000 tôm bô ̣t , cho tôm ăn bình thường Sau – ngày kéo lưới lên đếm tôm giống xác định tỉ lệ sống tôm giống lại Trong tuầ n đầ u sau thả giớ ng , ước lượng tỉ lệ sống tôm thẻ chân trắng nhờ vào “lưới ước lượng tỉ lệ sống” Mô ̣t lưới nhỏ khoảng 2m2 sâu 1m sẽ giúp đế m chinh xác số tôm Hai tuầ n tiế p theo , ước lượng tỉ lệ sống cần ́ phải dựa vào lượng thức ăn tôm thẻ sử dụng số tôm sàn ăn B Câu hỏi tập thực hành: - Bài tập 1: Đo yếu tố môi trường - Bài tập 2: Thực hành Kỹ thuật thả tơm - Bài tập 3: Tính tỉ lệ sống tôm giống vận chuyển ao nuôi trước thả tôm C Ghi nhớ Học xong mô đun này, học sinh cần ý nội dung sau: - Thả tôm yêu cầu kỹ thuật - Thả tôm với mật độ phù hợp 44 HƢỚNG DẪN GIẢNG DẠY MƠ ĐUN I Vị trí, tính chất mô đun: Mô đun chọn thả giống tôm thẻ chân trắng mô đun chuyên môn nghề chương trình đào tạo sơ cấp nghề “ni tơm thẻ chân trắng”, bố trí học sau mơ đun chun môn khác: Xây dựng chuẩn bị ao học trước mơ đun: Quản lý chăm sóc; phịng trị bệnh tôm thẻ chân trắng; thu hoạch bảo quản tơm; có nội dung thực , tập có phần lý thuyết để giới thiệu, hướng dẫn Chọn thả giống tôm thẻ chân trắng mơ đun tích hợp kiến thức kỹ thực hành; giảng dạy thực hành sở dạy nghề, địa phương, trang trại ao ni tơm có đầy đủ trang thiết bị dụng cụ cần thiết II Mục tiêu: + Nêu yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng tôm giống; + Nêu tiêu chuẩn đánh giá chất lượng tôm giống; + Nêu bước thả tôm; + Thực phương pháp chọn tơm, đóng bao vận chuyển tôm giống; + Đo yếu tố môi trường ao nuôi ảnh hưởng đến phát triển tôm bằng dụng cụ đơn giản nhiệt kế, tỷ trọng kế, đĩa đo độ trong, test kit; + Thực việc thả tôm yêu cầu kỹ thuật; + Rèn luyện tính cẩn thận, thao tác xác, đảm bảo an toàn lao động III Nội dung mơ đun Mã Tên MĐ 03-01 Chọn tôm giống MĐ 03-02 Thuần độ mặn MĐ 03-03 Vận chuyển Thời lƣợng (giờ học) Loại dạy Địa điểm Lý thuyết phịng học chun mơn Tích hợp Lớp học/Thực địa 10 Tích Lớp 20 14 Tổng Lý số thuyết 20 Thực hành 13 Kiểm tra 45 giống MĐ 03-04 hợp Thả giống Tích hợp học/Thực địa Lớp học/Thực địa Kiểm tra kết thúc mô đun Tổng số 18 15 72 14 50 IV Hƣớng dẫn thực tập, thực hành Bài 1: Chọn giống tôm thẻ chân trắng Bài tập 1: - Nguồn lực: Hình ảnh, mẫu vật tơm giống bảng câu hỏi trắc nghiệm - Cách tổ chức thực hiện: chia nhóm nhỏ, khoảng 5-7 học viên/nhóm - Thời gian hồn thành: 10 phút/nhóm - Phương pháp đánh giá: Giáo viên đánh giá học viên thông qua bảng nhận diện tôm giống tốt hay không tốt thông qua bảng trả lời - Kết sản phẩm cần đạt được: Học viên nhận diện đàn tôm giống đạt chất lượng thơng qua màu sắc, kích thước,… Bài tập 2: - Nguồn lực: nước ngọt, formol, khúc xạ kế, mẫu vật tôm giống, thau, xô, chậu - Cách tổ chức thực hiện: Chia nhóm nhỏ, khoảng học viên/nhóm; ½ số nhóm thực sốc formol ½ số nhóm cịn lại thực sốc độ mặn - Thời gian hoàn thành: nhóm thực hành 10 phút - Phương pháp đánh giá: Giáo viên hướng dẫn, theo dõi học viên cách pha formol nước Dựa vào kỹ cần có tiến hành sốc tơm giống phiếu đánh giá - Kết sản phẩm cần đạt được: cách tiến hành sốc trình tự bước; pha chế formol độ mặn nồng độ yêu cầu (Vì thời gian sốc formol để kiểm tra tôm 30 phút sốc độ mặn với thời gian nên chờ thời gian để nhận diện đàn tôm tốt nhiều thời gian) Bài 2: Thuần độ mặn Bài tập 1: 46 - Nguồn lực: máy đo độ mặn, mẫu nước - Cách tổ chức thực hiện: Chia nhóm nhỏ, học viên/nhóm tiến hành lấy nước đo độ mặn - Thời gian hoàn thành: sau phút (mỗi học viên có phút để lấy nước đo độ mặn) - Phương pháp đánh giá: Giáo viên quan sát cách học viên lấy mẫu nước, cách ngắm máy đo độ mặn cách thao tác khác phiếu đánh giá - Kết sản phẩm cần đạt được: Đo đọc kết xác độ mặn, thao tác xác theo trình tự Bài tập 2: - Nguồn lực: máy đo độ mặn, nước ngọt, thau, xô, chậu, mẫu vật tơm giống (nếu có) - Cách tổ chức thực hiện: Chia theo nhóm học viên/nhóm Tiến hành độ mặn từ cao xuống thấp - Thời gian hoàn thành: sau 30 phút - Phương pháp đánh giá: Giáo viên hướng dẫn, theo dõi học viên cách pha nước để hạ độ mặn Dựa vào kỹ năng, thái độ cần có tiến hành hạ độ mặn để đánh giá học viên (nghiêm túc, xác, …) - Kết sản phẩm cần đạt được: Cách tiến hành sốc trình tự bước; pha chế lượng nước nồng độ yêu cầu, thời gian Bài 3: Vận chuyển tôm giống Bài tập 1: - Nguồn lực: vật mẫu, thau, cốc, tô, - Cách tổ chức thực hiện: học viên nhận bảng câu hỏi điền vào - Thời gian hoàn thành: 20 phút - Phương pháp đánh giá: Giáo viên đánh giá học viên dựa vào kết bảng câu hỏi - Kết sản phẩm cần đạt được: Mật độ tôm giống vận chuyển phải tương ứng thích hợp với thời gian vận chuyển tơm giống Bài tập 2: Tính số lượng cho tơm vào bao chứa bằng phương pháp so sánh mật độ (so màu) bằng phương pháp đong - Nguồn lực: mẫu vật tôm giống, thau, xô, vượt 47 - Cách tổ chức thực hiện: Chia thành nhóm nhỏ, nhóm khoảng học viên Tiến hành đong tôm cho rơm vào bao theo u cầu - Thời gian hồn thành: 30 phút - Phương pháp đánh giá: Giáo viên hướng dẫn, quan sát học viên thực đếm tôm, thao tác đóng bao, bơm oxy vào bao - Kết sản phẩm cần đạt được: Các bước tiến hành trình tự việc đếm tơm, đóng bao Khi bơm oxy vào bao khơng có bọt khí 4 Bài 4: Thả giống Bài tập 1: - Nguồn lực: test kiểm tra môi trường test pH, test kiềm, test oxy, đĩa secchi đo độ - Cách tổ chức thực hiện: chia nhóm nhỏ khoảng học viên/nhóm, nhóm tiến hành đo yếu tố mơi trường; chia nhóm đo yếu tố khác - Thời gian hoàn thành: sau 10 phút - Phương pháp đánh giá: tiến hành phương pháp, sử dụng thang đo chuẩn - Kết sản phẩm cần đạt được: Đọc kết xác bước tiến hành đo yếu tố mơi trường theo trình tự Bài tập 2: - Nguồn lực: bảng câu hỏi trắc nghiệm - Cách tổ chức thực hiện: học viên nhận bảng câu hỏi điền vào - Thời gian hoàn thành: 30 phút - Phương pháp đánh giá: Giáo viên đánh giá học viên dựa vào kết bảng câu hỏi trả lời học viên - Kết sản phẩm cần đạt được: Học viên trả lời hiểu phương pháp thả tôm kỹ thuật thời gian, địa điểm, mật độ, Bài tập 3: - Nguồn lực: bảng câu hỏi dạng tập - Cách tổ chức thực hiện: học viên nhận bảng câu hỏi tính tốn tỉ lệ sống tơm - Thời gian hồn thành: 30 phút - Phương pháp đánh giá: giáo viên dực vào kết mà học viên trả lời giấy - Kết sản phẩm cần đạt được: học viên tính tỉ lệ sống tơm sau thả 48 V Yêu cầu đánh giá kết học tập 5.1 Bài 1: Chọn giống tôm thẻ chân trắng Bài tập Tiêu chí đánh giá Cách đánh giá Bài tập Chọn đàn tôm giống màu sắc, kích thước, chất lượng tơm giống đạt u cầu Đối chiếu với đáp án câu hỏi Bài tập Các bước tiến hành sốc tơm trình tự bước; pha chế độ mặn formol nồng độ Quan sát thao tác học viên, đối chiếu với kỹ pha chế nồng độ formol, độ mặn trình tự tiến hành 5.2 Bài 2: Thuần độ mặn: Bài tập Tiêu chí đánh giá Cách đánh giá Bài tập Kết độ mặn đọc xác Quan sát thao tác học viên, đối chiếu kỹ thực hiện: lấy mẫu cho vào máy; đóng; ngắm Bài tập Độ mặn sau tiến hành Quan sát thao tác học viên, đối chiếu với kỹ thực bước độ mặn Bài 3: Vận chuyển tôm giống Bài tập Bài tập Tiêu chí đánh giá Cách đánh giá Mật độ tôm giống cần vận Đối chiếu đáp án bảng chuyển phù hợp với thời 49 gian vận chuyển Trình tự bước đếm tơm, đóng bao u cầu Bao đóng tơm khơng có bọt khí Quan sát thao tác thực học viên, đối chiếu kỹ tiến hành kết đạt Tiêu chí đánh giá Bài tập trắc nghiệm Cách đánh giá Bài 4: Thả tôm giống Bài tập Bài tập + Cách lấy mẫu đo yếu tố môi trường phương pháp + Đọc kết xác Giáo viên quan sát thao tác trình thực học viên đánh giá theo tiêu chuẩn phiếu đánh giá Bài tập Các kỹ thuật phương pháp thả tôm yêu cầu kỹ thuật thời gian địa điểm Đối chiếu với đáp án bảng trắc nghiệm Bài tập Kết tính tỉ lệ sống Đối chiếu với đáp án tôm bảng trắc nghiệm U CẦU VỀ ĐÁNH GIÁ HỒN THÀNH MƠ ĐUN Đánh giá trình học tập Đợt kiểm tra Nội dung Thời gian Thời điểm Hệ số Kiểm tra lần Lý thuyết Sau số Hệ số 2.0 Kiểm tra lần Thực hành Sau số Hệ số 2.0 Kiểm tra lần Thực hành Sau số Hệ số 2.0 Kiểm tra kết thúc Lý thuyết + Kết thúc mô Hệ số 3.0 50 mô đun thực hành đun (Kiểm tra trắc nghiệm 30% + Thực hành 70%) Kiểm tra kết thúc mô đun: - Đủ số điểm kiểm tra định kỳ (lần 1, ) đạt trung bình cộng từ 5,0 điểm trở lên dự kiểm tra kết thúc mô đun; - Lần kiểm tra kết thúc mô đun thứ 5,0 điểm kiểm tra lần 2; - Sau lần kiểm tra kết thúc mô đun đạt 5,0 điểm phải học lại mô đun; TÀI LIỆU THAM KHẢO Bộ Thủy sản, 2000 Tiêu chuẩn ngành Thủy sản Việt Nam Nhà xuất Nông nghiệp Tieu chuẩn ngành 28 TCN 124: 1998 “ Tôm biển , tôm thẻ chân trắ ng giống PL15 – yêu cầu kỹ thuật” Trần Minh Anh, 1989 Đặc điểm sinh học kỹ thuật nuôi tôm he Nhà xuất TP.HCM Nguyễn Thanh Phương, 1993 Một số bệnh thường gặp Tôm biển cách phòng trị Bộ Thủy sản – Tập huấn khuyến ngư khu vực phía Nam, Cần Thơ 1993 51 Sở Thủy sản Khánh Hòa, 1995 Kỹ thuật sản xuất Tôm sú giống – Tài liệu tập huấn Kỹ thuật sản xuất vận chuyển tôm giống Phạm Văn Tình, 1996 Kỹ thuật ni tơm sú Nhà xuất Nông nghiệp TP.HCM Nguyễn Văn Hảo, 2001 Một số vấn đề kỹ thuật nuôi tôm sú công nghiệp Nhà xuất Nông nghiệp DANIDA – Bô ̣ Thủy sản , 2003 Quản lý sức khỏe tôm ao nuôi Nguyễn Văn Hảo , Nguyễn Thanh Cẩn , Huỳnh Thị Hiếu Thuận , Nguyễn Nhứt , Nguyễn Đức Minh 2002 Kết bước đầu nuôi tôm thẻ chân trắ ng vùng nước hóa Gị Cơng Tây – Tiền Giang 10 Nguyễn Thị Hịa, 2006 Hội nghị sơ kết tình hình sản xuất giống nuôi tôm thẻ chân trắng đại bàn tỉnh Khánh Hòa 9/2006 Sở Thủy sản Khánh Hòa 11 Huỳnh Kim Khánh , 2004 Đề tài “ Thử nuôi tôm thẻ chân trắ ng vannmei Khánh Hòa” Pennaeus 52 DANH SÁCH BAN CHỦ NHIỆM XÂY DỰNG CHƢƠNG TRÌNH DẠY NGHỀ TRÌNH ĐỘ SƠ CẤP (Kèm theo Quyết định số 2744 /BNN-TCCB ngày 15 tháng 10 năm 2010 Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp Phát triển nông thôn) Chủ nhiệm: Bà Lê Thị Minh Nguyệt - Phó hiệu trưởng Trường Trung học Thủy sản Phó chủ nhiệm: Ơng Hồng Ngọc Thịnh - Chun viên Vụ Tổ chức cán bộ, Bộ Nơng nghiệp Phát triển nông thôn Thƣ ký: Bà Đặng Thị Minh Diệu - Phó trưởng Khoa Trường Trung học Thủy sản Các ủy viên: - Bà Nguyễn Thị Hoàng Trâm - Giáo viên Trường Trung học Thủy sản - Bà Nguyễn Thị Phương Thanh, Trưởng khoa Trường Trung học Thủy sản - Ông Đỗ Quang Tiền Vương - Viện nghiên cứu Ni trồng Thủy sản II - Ơng Đồn Quang Chiến, Chuyên viên Trung tâm Khuyến nông Khuyến ngư Quốc gia./ DANH SÁCH HỘI ĐỒNG NGHIỆM THU CHƢƠNG TRÌNH, GIÁO TRÌNH DẠY NGHỀ TRÌNH ĐỘ SƠ CẤP (Theo Quyết định số 3495 /QĐ-BNN-TCCB ngày 29 tháng 12 năm 2010 Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp Phát triển nông thơn) Chủ tịch: Ơng Lê Văn Thắng - Phó Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Thủy sản Thƣ ký: Ông Phùng Hữu Cần - Chuyên viên Vụ Tổ chức cán bộ, Bộ Nông nghiệp Phát triển nông thơn Các ủy viên: - Ơng Đinh Quang Thuấn - Giảng viên Trường Cao đẳng Thủy sản - Ông Nguyễn Minh Niên – Viện nghiên cứu Nuôi trồng Thủy sản - Ơng Nguyễn Huy Điền - Phó giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia./ ... chương trình, biên soạn giáo trình dạy nghề ni tơm thẻ chân trắng 52 Danh sách Hội đồng nghiệm thu chương trình, giáo trình dạy nghề ni tơm thẻ chân trắng MÔ ĐUN CHỌN VÀ THẢ GIỐNG TÔM THẺ CHÂN TRẮNG... Mục lục Mô đun chọn thả giống tôm thẻ chân trắng Bài 1: Chọn giống tôm thẻ chân trắng A Nội dung Vai trò giống nuôi tôm thẻ chân trắ ng Các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng giống tôm thẻ chân. .. DẠY MƠ ĐUN I Vị trí, tính chất mơ đun: Mơ đun chọn thả giống tôm thẻ chân trắng mô đun chuyên môn nghề chương trình đào tạo sơ cấp nghề “ni tơm thẻ chân trắng? ??, bố trí học sau mô đun chuyên môn