Giáo trình nghề trồng đào lê mạn mô đun chuẩn bị giống

Bài 1: Nhân giống cây bằng phương pháp gieo hạt Mục tiêu - Nhắc lại được mục đích và các yêu cầu kỹ thuật trong xây dựng vườn ươm.. Trong đó: P: Diện tích đất sản xuất cho một loài cây

GIÁO TRÌNH MÔ ĐUN

CHUẨN BỊ GIỐNG

MÃ SỐ: MĐ 02 NGHỀ: TRỒNG ĐÀO, LÊ, MẬN

Trình độ: Sơ cấp nghề

TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN

Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể được phép dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và

tham khảo

Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh

doanh thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm

MÃ TÀI LIỆU: MĐ 02

LỜI GIỚI THIỆU

Đào, lê, mận là những cây ăn quả có giá trị kinh tế lớn được tiêu dùng trong nước và xuất khẩu Lá, hoa, vỏ và hạt có thể làm thuốc chữa bệnh Sau khi

phát triển chương trình dạy nghề trình độ sơ cấp nghề “Trồng đào, lê, mận”

phục vụ đào tạo nghề cho lao động nông thôn của đề án 1956 thì việc biên soạn tài liệu dùng cho học viên nhằm đáp ứng trong giảng dạy, học tập, thực hành và

tham khảo là một nhu cầu hết sức cần thiết

Giáo trình mô đun “Chuẩn bị giống” là mô đun thứ hai trong 5 mô đun của chương trình dạy nghề “Trồng đào, lê, mận” nhằm trang bị cho học viên

những kiến thức và kỹ năng cơ bản trong việc lựa chọn giống, tạo giống để trồng Giáo trình gồm 3 bài:

Bài 1: Nhân giống bằng phương pháp gieo hạt

Bài 2: Nhân giống bằng phương pháp chiết cành

Bài 3: Nhân giống bằng phương pháp ghép

Để hoàn thành giáo trình này, chúng tôi trân trọng cảm ơn Vụ Tổ chức cán bộ - Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Tổng cục Dạy nghề - Bộ Lao động Thương binh và Xã hội, lãnh đạo Trường Cao đẳng nghề Công nghệ và Nông lâm Đông Bắc, các bạn đồng nghiệp đã tạo điều kiện và giúp đỡ chúng tôi trong quá trình thu thập tài liệu và biên soạn giáo trình Vì thời gian có hạn nên giáo trình không thể tránh khỏi những thiếu sót, rất mong được sự đóng góp và xây dựng của bạn đọc để giáo trình được hoàn thiện hơn

Tham gia biên soạn:

1 Ths: Đặng Minh Tuấn (Chủ biên)

2 Ks: Nguyễn Khắc Quang

3 Ths: Hà Thị Minh Thu

4 Ks: Nguyễn Thị Hưng

5 Ks: Phạm Thị Loan

MỤC LỤC

LỜI GIỚI THIỆU 2

Bài 1: Nhân giống cây bằng phương pháp gieo hạt 8

Mục tiêu 8

A Nội dung 8

1 Xây dựng vươn ươm 8

1.1 Khái niệm vườn ươm 8

1.2 Mục đích 8

1.3 Chọn địa điểm lập vườn ươm 8

1.3.1 Vị trí vườn ươm 9

1.3.2 Điều kiện đất 9

1.4 Phân loại vườn ươm 11

1.4.1 Các loại vườn ươm theo tính chất sản xuất 12

1.4.2 Các loại vườn ươm theo cách thức sản xuất 13

1.5 Thiết kế và xử lý thực bì khu đất 15

1.5.1 Thiết kế vườn ươm 14

1.5.2 Xử lý thực bì và tạo mặt bằng 17

1.6 Xây dựng vườn ươm 18

1.6.1 Xử lý đất 18

1.6.2 Xây dựng các công trình trong vườn 18

2 Tạo cây giống từ hạt 19

2.1 Cơ sở khoa học và ưu nhược điểm của phương pháp 19

2.1.1 Cơ sở khoa học 19

2.1.2 Ưu, nhược điểm 19

2.2 Thu hái, bảo quản hạt giống 19

2.2.1 Tầm quan trọng của hạt giống 19

2.2.2 Chọn cây lấy giống: 21

2.2.3 Nhận biết độ chín của quả, hạt giống 21

2.2.4 Các phương pháp thu hái quả, hạt 22

2.2.5 Tách quả lấy hạt 24

2.3 Tạo cây giống từ hạt 24

2.3.1 Tạo giá thể 24

2.3.1.1 Tạo luống gieo ươm 24

2.3.1.2 Đóng bầu 27

2.3.2 Xử lý hạt giống 30

2.3.2.1 Xử lý hạt bằng nước nóng 29

2.3.2.2 Xử lý hạt bằng cơ học 31

2.3.2.3 Xử lý hạt bằng hóa học 31

2.3.3 Gieo hạt, cây cây và chăm sóc sau gieo hạt 32

2.3.3.1 Gieo hạt 32

2.3.3.2 Cấy cây 35

2.3.4 Chăm sóc cây con 37

2.3.4.1 tưới nước 37

2.3.4.2 Che nắng 38

2.3.4.3 Che mưa 38

2.3.4.4 Chống rét 39

2.3.4.5 Làm cỏ, phá váng 39

2.3.4.6 Bón thúc 39

2.3.4.7 Hãm cây 39

3 Phòng, trừ sâu bệnh hại cây con ở vươn ươm 39

3.1 Phòng, trừ sâu hại 39

3.1.1 Đặc tính chung của các nhóm sâu hại 43

3.1.2 Phương hướng phòng, trừ chung 43

3.2 Phòng, trừ bệnh hại 45

3.3 Điều chế một số loại thuốc phòng trừ bệnh hại cây con 49

3.3.1 Thuốc Booc đô 49

3.3.2 Thuốc lưu huỳnh - vôi 51

3.3.3 Sử dụng thuốc trừ sâu 52

3.3.3.1 Nguyên tắc khi sử dụng thuốc trừ sâu 52

3.3.3.2 Cách phun 53

4 Tiêu chuẩn cây con xuất vườn 54

B Câu hỏi và bài tập thực hành 54

1 Câu hỏi 54

2 Bài tập thực hành 54

C Ghi nhớ 55

Bài 2: Nhân giống cây bằng phương pháp chiết cành 56

Mục tiêu 56

A Nội dung: 56

1 Nguyên lý chiết cành 56

1.1 Cơ sở khoa học 56

1.2 Ưu, nhược điểm 56

1.3 Thời vụ chiết 56

2 Chuẩn bị các điều kiện chiết cành 57

2.1 Dụng cụ 57

2.2 Nguyên vật liệu 57

2.3 Chuẩn bị cây chiết 58

3 Chiết cành 58

3.1 Chọn cành chiết 59

3.2 Khoanh và bóc vỏ 59

3.3 Bó bầu 59

4 Cắt, giâm cành chiết 61

4.1 Cắt canh chiết 61

4.2 Giâm cành chiết 62

5 Chăm sóc cành chiết sau giâm 63

5.1 Chăm sóc: 63

5.2 Cắt tỉa, tạo hình cành chiết trong vườn giâm 64

6 Tiêu chuẩn cây con xuất vườn 64

B Câu hỏi và bài tập thực hành 64

1 Câu hỏi 64

2 Bài tập thực hành 65

C Ghi nhớ: 66

Bài 3: Nhân giống cây bằng phương pháp ghép cây 67

Mục tiêu: 67

A Nội dung 67

1 Nguyên lý ghép 67

1.1 Cơ sở khoa học 67

1.2 Ưu, nhược điểm 67

1.3 Các phương pháp ghép: 69

1.4 Thời vụ ghép 71

2 Chuẩn bị các điều kiện ghép cây 71

2.1 Dụng cụ 71

2.1.1 Chuẩn bị dao ghép 71

2.1.2 Các dụng cụ khác 73

2.2 Nguyên vật liệu 73

2.3 Chuẩn bị gốc ghép 74

3 Ghép đoạn cành 74

3.1 Cắt cành ghép trên cây mẹ 74

3.2 Cắt đoạn cành ghép 75

3.3 Tạo gốc ghép 76

3.4 Áp vết ghép 77

3.5 Buộc vết ghép: 77

4 Ghép mắt nhỏ có gỗ 78

4.1 Cắt cành lấy mắt ghép 78

4.2 Mở miệng gốc ghép 79

4.3 Cắt mắt ghép 79

4.4 Áp vết ghép 79

4.5 Buộc vết ghép: 80

5 Chăm sóc cây sau ghép 80

5.1 Bảo quản giấy ni lông 80

5.2 Tỉa bỏ mầm của gốc ghép (mầm dại): 80

5.3 Tưới nước 80

5.4 Bón phân 80

5.5 Phòng trừ sâu bệnh hại cây sau ghép 81

6 Tiêu chuẩn cây con xuất vườn 81

B Câu hỏi và bài tập thực hành 82

1 Câu hỏi 82

2 Bài tập thực hành 83

C Ghi nhớ: 83

HƯỚNG DẪN GIẢNG DẠY MÔ ĐUN 85

I Vị trí, tính chất của mô đun: 85

II Mục tiêu: Error! Bookmark not defined. III Nội dung chính của mô đun: 85

IV Hướng dẫn thực hiện bài tập, bài thực hành 86

V Yêu cầu về đánh giá kết quả học tập 99

VI Tài liệu tham khảo 105

Danh sách Ban chủ nhiệm xây dựng chương trình………107

Danh sách Hội đồng nghiệm thu……… 107

CÁC THUẬT NGỮ CHUYÊN MÔN, CHỮ VIẾT TẮT

MĐ: Mô đun

LT: Lý thuyết

TH: Thực hành

KT: Kiểm tra

MÔ ĐUN: CHUẨN BỊ GIỐNG

Mã số mô đun: MĐ 02 Giới thiệu mô đun

Mô đun “Chuẩn bị giống” là mô đun thứ 2 trong chương trình dạy nghề trình độ sơ cấp nghề “Trồng đào, lê, mận” được bố trí giảng dạy sau mô đun

“Lập kế hoạch sản xuất và tiêu thụ sản phẩm” Mô đun có tổng thời gian học tập

là 108 giờ, trong đó có 24 giờ lý thuyết, 78 giờ thực hành và 06 giờ kiểm tra hết

mô đun Mô đun nhằm trang bị cho người học những kiến thức và kỹ năng cơ bản về thiết kế xây dựng vườn ươm, tổ chức sản xuất giống cây trồng; tạo cây con từ hạt, chiết cành, ghép cây; chọn cây đào, lê, mận đủ tiêu chuẩn đem trồng

Nội dung của mô đun được biên soạn tích hợp giữa lý thuyết và thực hành phù hợp với điều kiện thực tiễn tại cơ sở đào tạo Mô đun có thể được sử dụng để giảng dạy độc lập trong các khoá tập huấn hoặc dạy nghề dưới 3 tháng cho lao động nông thôn liên quan đến nghề “Trồng đào, lê, mận”

Phương pháp học tập: người học đọc trước tài liệu, nghe giảng, thảo luận, trả lời câu hỏi và thực hành từng nội dụng cụ thể Phần hướng dẫn thực hành ban đầu cho cả lớp, hướng dẫn thường xuyên theo nhóm và từng học viên thực hành Phương pháp đánh giá:

- Kiểm tra định kỳ: Đánh giá mức độ tiếp thu kiến thức của người học thông qua bài kiểm tra kiến thức bằng hình thức thi trắc nghiệm hoặc vấn đáp với tổng thời gian là 02 giờ; đánh giá kỹ năng thông qua thực hành với thời gian thực hiện là 04 giờ, giáo viên đánh giá thông qua việc quan sát và theo dõi các thao, động tác và kết quả hoàn thành công việc thực hành của học viên

- Kiểm tra hết mô đun: Kiểm tra bằng bài tập tổng hợp cho từng học viên hoặc nhóm học viên sau khi hoàn thành mô đun với thời gian thực hiện là 06 giờ:

+ Kiểm tra kiến thức thông qua hình thức kiểm tra trắc nghiệm hoặc vấn đáp do giáo viên chuẩn bị trước

+ Đánh giá kỹ năng thông qua quá trình thực hiện một số công việc trực tiếp tại hiện trường hoặc đánh giá kết quả thông qua sản phẩm cuối cùng

Bài 1: Nhân giống cây bằng phương pháp gieo hạt

Mục tiêu

- Nhắc lại được mục đích và các yêu cầu kỹ thuật trong xây dựng vườn

ươm Trình bày được nội dung trình tự các bước nhân giống đào, lê, mận từ hạt

- Chọn được địa điểm lập vườn ươm, thiết kế, xử lý thực bì, xử lý đất và xây dựng vườn ươm đúng yêu cầu kỹ thuật Nhân được cây giống đào, lê, mận bằng phương pháp gieo hạt đúng yêu cầu kỹ thuật

- Đảm bảo an toàn lao động, cẩn thận và có ý thức trách nhiệm trong công việc, bảo vệ cây trồng, tiết kiệm nguyên vật liệu và vệ sinh môi trường

A Nội dung

1 Xây dựng vươn ươm

1.1 Khái niệm vườn ươm

Vườn ươm là nơi sản

xuất cây con, chăm sóc và

nuôi dưỡng cây nhằm tạo đủ

cây con, có chất lượng nhằm

đáp ứng về nhu cầu giống cây trồng nông lâm nghiệp

Vườn ươm sẽ tổ chức sản xuất thực hiện kỹ thuật liên hoàn chặt chẽ có điều kiện đầu tư tiền vốn, nhân công, vật tư kỹ thuật nhờ vậy mà cây giống sản xuất ra thỏa mãn yêu cầu sản xuất nông lâm nghiệp

1.3 Chọn địa điểm lập vườn ươm

Lựa chọn địa điểm lập vườn ươm rất quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến

số lượng, chất lượng và giá thành cây con Do vậy, khi lựa chọn địa điểm lập vườn ươm cần cân nhắc đến các yếu tố

Chọn địa điểm xây

dựng vườn ươm càng gần

nơi trồng càng tốt để thuận

tiện trong vận chuyển cây

giống, đảm bảo cây con dễ

thích nghi, phù hợp với

điều kiện lập địa, sinh thái

nơi trồng nâng cao chất

lượng, hiệu quả

Vườn ươm nên

hướng về phía Nam,

không nên xây dựng

vườn ươm ở nơi bị cây

cối, nhà cao tầng, núi non

che bóng Tránh các

hướng gió Bắc, gió Tây

hoặc Tây Nam

1.3.2 Điều kiện đất

Đất cung cấp nước,

chất dinh dưỡng và không

khí cho cây con, đất còn là

nơi sinh trưởng, phát triển

của hệ rễ Vì vậy, đất

vườn ươm ảnh hưởng trực tiếp đến sinh trưởng, phát triển của cây con Đất vườn ươm cần đảm bảo các yêu cầu:

Đất nền vườn: chọn đất cát pha có kết cấu tơi xốp, thoáng khí, khả năng

thấm nước và giữ nước tốt, thuận lợi cho việc làm đất, chăm sóc cây, bứng bầu

Đất đóng bầu: tuỳ theo từng loại cây lựa chọn loại đất hoặc tạo hỗn hợp

ruột bầu cho phù hợp Đất đóng bầu thường có thành phần cơ giới nhẹ (đất cát pha) hoặc thành phần cơ giới trung bình Gieo ươm trên đất tốt, cây sinh trưởng nhanh, phát triển cân đối, khoẻ, mập, khi trồng có tỷ lệ sống cao và có sức đề kháng tốt với hoàn cảnh bất lợi

1.3.3 Nguồn nước tưới

Vườn ươm phải gần nguồn nước sạch, lợi dụng các nguồn nước mặt

(sông, suối, ao ) để hạ giá thành sản xuất

Điều tra và xác định được lưu lượng nước tưới phải đảm bảo cung cấp đủ

cho kế hoạch sản xuất cây con ngay trong cả mùa khô hạn (công tưới nước có

thể chiếm tới 30 - 40% giá thành sản xuất cây giống)

1.3.4 Diện tích vườn ươm

Hình 2.1.2: Địa hình chon để lập vườn ươm

Hình 2.1.3: Đất chọn lập vườn ươm

Diện tích vườn ươm phải đủ rộng, thoả mãn được nhu cầu sản xuất và cung cấp cây con theo kế hoạch (căn cứ vào nhu cầu và kế hoạch sản xuất để xác định diện tích gieo ươm cho phù hợp tránh đầu tư lãng phí)

Diện tích đất sản xuất thường xuyên được tính như sau:

A n

A N

P  .

Trong đó:

P: Diện tích đất sản xuất cho một loài cây (m2

) N: Số lượng cây con sản xuất hàng năm

n: Số lượng cây con trên đơn vị diện tích

A: Số năm nuôi cây (dưới 12 tháng coi là 1)

B: Tổng số các khu đất trong vườn

C: Số khu đất dùng để gieo ươm hàng năm

Diện tích gieo ươm được tính cho từng loài cây, cộng với diện tích cần dùng cho từng loài cây sẽ có diện tích vườn ươm cần dùng Diện tích tính được

là diện tích sản xuất, cần cộng với khoảng 40% dự phòng để làm rãnh luống,

đường đi (nếu có)

Ví dụ: Cần gieo ươm 1.000.000 cây Đào, cứ 1 m2

+ 1.000 m2 = 3.500 m21.4 Phân loại vườn ươm

Gồm có 2 loại vườn ươm:

- Vườn ươm theo tính chất sản xuất

- Vườn ươm theo cách thức sản xuất

thời gian ngắn thường

không quá 3 năm nhằm

phục vụ cho việc tạo rừng

dài hạn quy mô lớn lên

được sử dụng trong thời

đ) Vườn ươm vừa và lớn

Là vườn ươm có diện tích từ 3 đến 20 ha để đáp ứng các yêu cầu trong các chương trình trồng rừng các vùng rộng lớn

1.4.2 Các loại vườn

ươm theo cách thức sản

xuất

a) Vườn ươm nền đất

Đất vườn ươm được

cày, bừa, lên luống để gieo

ươm cây nền luống không

có gì ngăn cách nước được

lông lót vào luống hoặc bể

để chứa và giữ nước khi

tưới

Hình 2.1.6: vườn ươm nền đất

Hình 2.1.8: Vườn ươm nilon Hình 2.1.7: Vườn ươm nền xây

d) Vườn ươm treo

Cây con được cấy

vào bầu ươm làm bằng

nhựa cứng thủng đáy được

đặt và treo trên giàn, giá,

nên không tiếp xúc với mặt

đất mà tiếp xúc trực tiếp với

không khí, để rễ cọc không

ra khỏi bầu, còn rễ phụ sẽ

phát triển đầy đủ, nên còn

gọi là “bầu luyện rễ”

Tóm lại: Mỗi loại vườn ươm đều có những ưu, nhược điểm nhất định tuy nhiên khi áp dụng vào thực tế cần xem xét đến một số khía cạnh về điều kiện về kinh tế, quy mô và sự ổn định đầu ra cho sản phẩm mà ta có thể lựa chọn loại hình vườn ươm hợp lý để tránh lãng phí và hạ được giá thành sản phẩm tối đa

1.5 Thiết kế và xử lý thực bì khu đất

1.5.1 Thiết kế vườn ươm

a) Dự trữ diện tích đất ươm

Diện tích đất ươm bao gồm 2 loại:

- Đất sản xuất gồm đất trực tiếp gieo hạt cấy cây và đất luân canh

- Đất không sản xuất gồm đất làm rãnh, luống, hệ thống đường đi lại, tưới nước, làm nhà ở để bảo vệ này, nhà kho

b) Phân chia các khu trong vườn ươm

Đối với đất tại chỗ dùng để sản xuất cây con thì phải ưu tiên khu đất tốt

để phân chia các khu gieo ươm

Khu gieo ươm được bố trí theo hình chữ nhật hoặc hình vuông để tạo luống cân đối để sản xuất thuận tiện

Đất không sản xuất căn cứ vào yêu cầu cụ thể của vườn ươm đường trực chính nên bố trí đi qua trung tâm của vườn ươm chia thành các khu sau:

Hình 2.1.9: Vườn ươm treo

Khu gieo ươm trực tiếp

và các công trình phụ trợ cho vươn ươm

Khu dự trữ cho đảo và chuyển bầu Khu ươm hạt

Khu sản xuất

Sơ đồ 01: Sơ đồ qui hoạch mặt bằng vườn ươm

Khu 1: Đây là khu

chiếm diện tích nhiều

nhất của vườn ươm và

cũng là khu sản xuất

chính của vườn ươm Bao

gồm các hệ thống luống

ươm (có thể là luống bầu

hoặc luống ươm cây trực

tiếp trên nền đất), thông

thường các luống rộng

không quá 1 m và dài

không quá 15 m để thuận

tiện cho việc chăm sóc

đảm bảo tạo cho cây con

một điều kiện sinh trưởng

tốt nhất

- Tại khu vực này

người ta thường làm giàn che bóng cho cây con

- Là nơi tập trung ươm cây con ở trong bầu do vậy cây cần được che bóng, che mưa, nắng trong giai đoạn gieo cây con

Khu 2: Đây là khu

vực dùng để ươm hạt

sau khi xử lý (đối với

những loại hạt cần thiết

phải gieo hạt ra luống),

diện tích khu này thường

không lớn, chỉ chiếm

một diện tích nhỏ trong

vườn ươm Tuy nhiên

các biện pháp kỹ thuật

canh tác ở khu này yêu

cầu phải kỹ càng hơn

các khu khác, từ các kỹ

thuật lên luống, làm đất

hay gieo hạt

Các luống gieo có kích thước rộng khoảng 1 m là vừa, cần làm luống cao

và yêu cầu đất để gieo hạt phải rất nhỏ, thông thường để tạo điều kiện cho hạt nảy mầm và rễ mầm phát triển thuận lợi thì ta nên làm môi trường gieo ươm bằng hỗn hợp giữa cát và đất

Hình 2.1.10: Khu sản xuất

Hình 2.1.11: Khu ươm hạt

Khu 3: Đây là khu

dự trữ cho việc đảo và

chuyển bầu đối với những

loài cây đòi hỏi thời gian

gieo ươm dài, hoặc là nơi

chờ của cây giống trước

khi xuất vườn Tùy vào

mục đích kích doanh cây

con mà ta bố trí diện tích

khu này lớn hay nhỏ

Nói chung vị trí của

các khu cần phải được bố

trí sao cho hợp lý nhất,

làm sao tận dụng được

mọi lợi thế của vườn ươm,

giảm bớt công đi lại Hình

dáng kích cỡ các khu thích hợp nhất là hình chữ nhật, nhưng cũng tùy thuộc vào điều kiện thực tế của địa hình mà ta có bố trí cho phù hợp nhất

Khu 4: Là nơi

trồng và một số loại cây

sinh trưởng dài ngày có

thể gieo ươm trực tiếp

1.5.2 Xử lý thực bì và tạo mặt bằng

Tùy theo mức độ thực bì mà tiến hành xử lý bằng phương pháp phát đốt dọn toàn diện, phát đốt dọn theo băng hay không cần xử lý Xử lý thực bì cần phải hoàn tất trước khi xây dựng vườn ươm 1 tháng

Tiến hành san mặt bằng vườn ươm băng các dụng cụ chuyên dụng, nếu ở nơi có độ dốc trên 100

phải san thành các băng theo bậc thang để sản xuất cây

Hình 2.1.13: Khu gieo và ươm trực tiếp

Hình 2.1.12: Khu dự trữ cho đảo và chuyển bầu

1.6 Xây dựng vườn ươm

1.6.2 Xây dựng các công trình trong vườn

Sau khi ta đã có được những quy hoạch tổng thể cho vườn ươm, công việc tiếp theo là ta bắt tay vào việc xây dựng vườn ươm Nội dung của công việc xây dựng vườn ươm bao gồm:

Xây dựng hàng rào bảo vệ: Công việc đầu tiên khi ta bắt tay vào xây

dựng vườn ươm là việc làm hàng rào bảo vệ, tùy thuộc vào quy mô cũng như là mục đích sử dụng và điều kiện kinh tế mà ta có thể chọn lựa vật liệu làm hàng rào vườn ươm khác nhau Đối với các vườn ươm chuyên dụng lớn người ta thường làm hàng rào bảo vệ bằng dây thép gai kiên cố, tuy nhiên đối với các vườn ươm thời vụ, vườn ươm cấp hộ gia đình thì ta có thể tận dụng các nguồn vật liệu có sẵn trong vùng như là tre, nứa Để đảm bảo chắc chắn và lâu dài cho hàng rào bảo vệ tốt nhất ta trồng bổ sung các loài cây gai xung quanh hàng rào, làm “hàng rào xanh” như: cây mây, cọ, cọ dầu, găng,

Xây dựng hệ thống đường đi lại: Trong một vườn ươm nhất thiết cần phải

có hệ thống đường đi lại đặc biệt là đối với các vườn ươm chuyên dụng Trong vườn ươm cần có cả hệ thống đường đi chính và đường đi phụ, tùy thuộc vào quy mô vườn ươm rộng hay hẹp mà ta có thể bố trí nhiều hay ít hệ thống đường

đi lại, hình dáng đường đi thẳng hay uốn lượn thì lại phụ thuộc vào địa hình cụ thể của vườn ươm

Xây dựng hệ thống tưới tiêu: Tùy thuộc vào điều kiện địa hình, quy mô

vườn ươm và điều kiện kinh tế mà ta có thể xây dựng hệ thống tưới tiêu hiện đại hoặc chỉ dùng dây dẫn nước và dùng ô doa để tưới điều kiện địa hình, quy mô vườn ươm và điều kiện kinh tế mà ta có thể xây dựng hệ thống tưới tiêu hiện đại hoặc chỉ dùng dây dẫn nước và dùng ô doa để tưới

Hệ thống luống gieo ươm: Tùy thuộc vào địa hình cụ thể mà ta có thể làm

luống gieo ươm theo đường thẳng hay đường cong, hoặc theo đường uốn lượn Luống gieo ươm ta cần thiết kế phù hợp, nếu luống gieo ươm quá dài và quá rộng sẽ gây khó khăn trong việc gieo ươm và chăm sóc Một luống gieo ươm dài

từ 10-15 m là phù hợp, rộng từ 0.8-1 m

Chú ý: Đối với những nơi có địa hình dốc, nhất thiết chúng ta phải thiết

kế hệ thống luống gieo ươm theo đương đồng mức để chống lại sự xói mòn đất cũng như tận dụng làm hệ thống tưới tiêu cho cho vườn ươm

Hệ thống giàn che: Đối với một số loài cây gieo ươm trong gia đoạn vườn

ươm sẽ phải trải qua một giai đoạn cần được che bóng mới đảm bảo sinh trưởng

phát triển tốt Tùy thuộc vào loài cây kinh doanh, quy mô, điều kiên kinh tế ta

có thể thiết kế hệ thống giàn che kiên cố hay tạm thời Đối với những vườn ươm chuyên dụng người ta thường sử dụng vật liệu che phủ bằng Polyme, còn đối với các vườn ươm hộ gia đình ta có thể tận dụng các nguồn nguyên liêu có sẵn như tre, nứa, lá cọ, lá móc để làm giàn che

2 Tạo cây giống từ hạt

2.1 Cơ sở khoa học và ưu nhược điểm của phương pháp

2.1.1 Cơ sở khoa học

Từ xa xưa trong quá trình sản xuất nông lâm nghiệp người nông dân đã quan tâm đến chất lượng hạt giống vì hạt giống là cơ sở quyết định năng xuất cây trồng Giống cây trồng nói chung và hạt giống nói riêng, là một điều kiện không thể thiếu trong trồng trọt Sự nảy mầm của hạt được xác định là khi rễ con nhú ra khỏi vỏ hạt

Các yếu tố ảnh hưởng đến sự nảy mầm của hạt

- Nước: Nước là yếu tố cơ bản của sự nảy mầm vì hạt muốn nẩy mầm thì

phải trải qua quá trình hút nước

- Nhiệt độ: là yếu tố ảnh hưởng lớn đến sự sinh trưởng của thực vật Sự

nẩy mầm của hạt là tổ hợp của các quá trình bao gồm nhiều phản ứng và pha khác nhau một trong đó là nhiệt độ

- Ánh sáng: Ảnh hưởng đến toàn bộ đời sống của thực vật từ khi hạt nẩy

mầm sinh trưởng ra hoa kết quả rồi chết

- Không khí: Không khí trong tự nhiên luôn tồn tại một tỷ lệ nhất định hàm

lượng các chất, nhiều thí nghiệm khẳng định sự nảy mầm của hạt ở các loài đều cần ôxy khi thành phần các chất khí thay đổi làm chậm quá trình nảy mầm của hạt

Những điểm chú ý khi nhân giống bằng hạt

- Nắm được các đặc tính, sinh lý của hạt: một số hạt chín sinh lý sớm, nảy mầm ngay trong hạt (hạt mít, hạt bưởi); một số hạt có vỏ cứng cần xử lý hoá chất, bóc bỏ vỏ cứng trước khi gieo (hạt xoài, hạt mận) và một số hạt khi để lâu

sẽ mất sức nảy mầm (hạt nhãn, hạt vải)

- Đảm bảo các điều kiện ngoại cảnh cho hạt nảy mầm tốt: nhiệt độ, không quá thấp hoặc quá cao, độ ẩm đất đảm bảo 70 - 80% độ ẩm bão hoà và đất gieo hạt phải tơi xốp, thoáng khí

- Tuân thủ nghiêm ngặt các bước chọn lọc: khả năng sinh trưởng, năng suất, phẩm chất

2.1.2 Ưu, nhược điểm

a) Ưu điểm của phương pháp nhân giống bằng hạt

- Kỹ thuật đơn giản, dễ làm

- Chi phí lao động thấp, do đó giá thành cây con thấp

- Hệ số nhân giống cao

- Tuổi thọ của cây trồng bằng hạt thường cao

- Cây trồng bằng hạt thường có khả năng thích ứng rộng với điều kiện ngoại cảnh

b) Nhược điểm của phương pháp nhân giống bằng hạt

- Cây giống trồng từ hạt thường khó giữ được những đặc tính của cây mẹ

- Cây giống trồng từ hạt thường lâu ra quả

- Cây giống trồng từ hạt thường có thân tán cao, gặp khó khăn trong việc chăm sóc cũng như thu hái sản phẩm

Do những nhược điểm như vậy nên phương pháp nhân giống bằng hạt chỉ được sử dụng trong một số trường hợp:

- Gieo hạt lấy cây làm gốc ghép

- Sử dụng phương pháo gieo hạt đối với những cây ăn quả chưa có phương pháp khác tốt hơn

- Dùng trong công tác lai tạo chọn lọc giống

Các phương pháp gieo hạt làm cây giống

Gieo ươm hạt trên luống đất: Hạt được gieo thành hàng hoặc theo hốc với

các khoảng cách tuỳ thuộc vào loại cây ăn quả, gieo ươm để lấy cây ra ngôi hoặc gieo trực tiếp lấy cây giống Độ sâu lấp hạt từ 1 - 3 cm tuỳ thuộc vào thời vụ gieo và tuỳ thuộc vào hạt giống cây ăn quả đem gieo Các khâu chăm sóc phải được làm thường xuyên như: tưới nước giữ ẩm, nhổ cỏ, xới xáo phá váng, bón phân đặc biệt là theo dõi, phát hiện và phòng trừ bệnh kịp thời Bón thúc bằng nước phân chuồng pha loãng 1/10 - 1/15 hoặc các loại phân vô cơ pha loãng 1%

Gieo ươm hạt trong bầu: Phương pháp gieo ươm hạt trong túi bầu được

sử dụng cho cả phương pháp nhân giống bằng hạt và gieo ươm cây gốc ghép cho nhân giống bằng phương pháp ghép Hạt giống được gieo trực tiếp vào túi bầu tiêu chuẩn hoặc gieo vào túi bầu nhỏ rồi tiến hành ra ngôi sau Hạt giống thường được xử lý và ủ cho nứt nanh mới tiến hành gieo Hỗn hợp bầu đang được sử

dụng là đất, phân chuồng hoai mục và supe lân (tỷ lệ: 1m 3 đất mặt + 200 - 300

kg phân chuồng hoai mục + 10 - 15 kg supe lân) Các khâu kỹ thuật chăm sóc

được tiến hành tương tự như phương pháp gieo ươm hạt trên luống đất

2.2 Thu hái, bảo quản hạt giống

2.2.1 Tầm quan trọng của hạt giống

Hạt giống là tư liệu sản xuất đặc biệt vì nó là nguyên liệu sống do vậy khác nhau giữa các vùng khí hậu, giữa các năm trong vùng và trong cùng một loài cây thì cũng rất khác nhau Giữa các tuổi cây mẹ lấy giống, phải thấy những nét đặc thù này để sản xuất kinh doanh

Do ảnh hưởng của tính di truyền của từng loài cây và thời tiết từng năm

mà cây có năm được mùa, năm mất mùa hạt giống Những năm được mùa sản lượng hạt nhiều và chất lượng hạt cũng tốt hơn, còn những năm mất mùa thì ngược lại Sự sai khác theo năm về sản lượng và chất lượng hạt giống đó, sẽ gây khó khăn cho công tác gieo trồng, mặt khác nhiều loại hạt giống cây bảo quản phức tạp cho nên cần phải biết cách thu hái, chế biến kịp thời và bảo quản hạt giống để đảm bảo có đủ hạt giống tốt chủ động phục vụ kế hoạch trồng

Hạt giống có tầm quan trọng đặc biệt trong công tác dự báo sản lượng sẽ giúp cho việc đặt kế hoạch thu hái, chế biến, cất trữ được chủ động và giúp cho việc lên phương an thực hiện kế hoạch trồng cây Giống tốt là biện pháp hàng đầu để tăng năng suất Giống tốt sẽ giúp bồi dưỡng và định hướng cây trồng phát triển, đạt hiệu quả chất lượng được nâng cao

2.2.2 Chọn cây lấy

giống:

Căn cứ vào mục

đích kinh doanh để chọn

cây lấy giống:

- Cây lấy giống phải

là cây đạt tiêu chuẩn theo

mục đích kinh doanh, có

hình tán cân đối và không

bị sâu bệnh hại

- Nguồn giống tốt

nhất phải được lấy từ các

vườn giống chuyên doanh,

kết hợp với việc lựa chọn

cây lấy giống đồng thời

- Tuổi cây lấy giống

nên lấy giống ở giai đoạn

thành thục

- Cây mẹ lấy giống

phải ra hoa kết quả từ 3

năm trở lên

2.2.3 Nhận biết độ chín của quả, hạt giống

Muốn thu hoạch được hạt giống tốt và nhiều, cần phải xác định thời kỳ thu hái chính xác Tìm hiểu quá trình chín của hạt và nhận biết hạt chín làm cơ

Hình 2.1.14: Cây chọn lấy giống

Hình 2.1.15: Cây không lấy giống

sở cho xác định đúng thời điểm thu hái Độ chín của quả, hạt có mối tương quan nhất định, qua màu sắc, mùi vị có thể nhận biết được quả chín

Cần nhận biết được độ chín quả để thu hái kịp thời đúng lúc Nếu thu hái hạt còn non, chất dự trữ chưa tích luỹ đầy đủ, lượng nước trong hạt còn nhiều, hạt sẽ khó bảo quản, chóng mất sức nảy mầm Nếu thu hoạch quả muộn, hạt có thể rơi rụng hoặc bị gió và nước đem đi xa hoặc bị chim thú ăn hạt

Trên thực tế thu hoạch hạt giống bắt đầu từ việc thu hái quả, cho nên trước hết cần phải nhận biết quả chín

Nhận biết quả chín: Thường căn cứ vào hình thái, mầu sắc vỏ quả để nhận

biết độ chín của quả

Nhận biết hạt chín: Đa số các loại cây hạt chín có liên quan tới quả chín,

thông thường khi quả chín thì hạt cũng chín Để loại trừ những trường hợp ngoại lệ,

có thể nhận biết hạt chín thông qua màu sắc, mùi vị, hình thái vỏ hạt, nhân Mỗi loại hạt khi chín thì vỏ hạt, nhân có mầu sắc, mùi vị, hình thái đặc trưng riêng

Bảng 01: Nhận biết đặc trưng chín của quả - hạt cây đào, lê, mận

TT Loài cây Đặc điểm nhận biết Thời Thời vụ thu hái

3 Mận

Vỏ quả chuyển từ mầu xanh sang mầu

tìm thẫm (Mận tam hoa) hoặc mầu vang

(Mận cơm)

Vỏ hạt chuyển từ mầu trắng ngà sang mau nâu nhạt

Tháng 4 đến tháng 8 tùy từng giống mận

.2.4 Các phương pháp thu hái quả, hạt

Căn cứ vào đặc điểm của quả chín, cách rơi rụng của quả, hạt mà áp dụng các phương pháp thu hái thích hợp

a)Thu hái trên cây:

Áp dụng: với những loài cây khi quả chín, hạt rơi rụng ngay hoặc dễ bị

gió đưa đi xa

Cách tiến hành:

- Có thể trèo lên cây để hái quả hoặc đứng dưới đất dùng dụng cụ thu hái,

hoặc kết hợp khai thác chặt cây lấy quả

- Loại quả to

khi thu hái từng quả,

loại quả nhỏ thu hái

nhiều, cần thu hái

cây nào hết cây ấy,

- Thu hái từ

trên xuống dưới, từ

trái sang phải hoặc ngược lại để tránh leo trèo nhiều lần, lãng phí sức, năng xuất thấp

b)Thu nhặt trên mặt đất:

Áp dụng: với những cây có hạt to, nặng khi chín rơi rụng xuống đất như:

Đào, Lê, mận Cần thu hoạch nhiều lần kịp thời để đảm bảo chất lượng hạt và

cây rồi rung cành

cây cho quả chín

xấu, quả sâu bệnh

Hình 2.1.16: thu hái trên cây

Hình 2.1.17: Dụng cụ thu hái quả, hạt giống cây trồng

(1 Dao lấy quả; 2 Móc lấy quả; 3 Câu liêm;

4 Kéo cắt cành; 5 Thang)

- Không được ken cây lấy quả làm cây mẹ bị chết, làm ảnh hưởng đến mùa ra hoa quả năm sau

- Sau khi thu hái quả cần được đóng gói để vận chuyển về nơi chế biến, bảo quản kèm theo phiếu ghi chép như sau:

2.2.5 Tách quả lấy hạt

Tách quả lấy hạt nhằm lấy hạt chắc, loại trừ tạp vật, hạt lép, giảm bớt trọng lượng trong bảo quản, kéo dài sức sống của hạt Tùy theo đặc điểm của từng loại quả mà có cách tách quả lấy hạt khác nhau

Đối với quả đào, lê, mận phải tách hạt ra khỏi quả vì nếu không tách để lâu hạt sẽ bị mốc, thối, hoặc nảy mầm Sau khi thu hái quả, loại bỏ tạp vật, phân loại quả rồi đem ủ nơi cao ráo thoáng gió từ 2-3 ngày cho chín đều, vỏ quả mềm

ra để tách hạt được dễ dàng Có thể ngâm quả trong nước lã một vài ngày (tùy loại quả) sau đó chà sát, đãi lấy hạt tốt để ráo nước rồi đem bảo quản

2.3 Tạo cây giống từ hạt

2.3.1 Tạo giá thể

2.3.1.1 Tạo luống gieo ươm

Lên luống nổi có gờ: Là loại luống mà mặt luống cao hơn mặt rãnh, xung quanh mép luống có gờ cao bao bọc

Mục đích

- Giữ cho hạt không bị trôi dạt khi mưa to

- Giữ ẩm trên luống

Kích thước

- Chiều rộng luống 0,8 đến 1 m

- Chiều dài luống 8 đến 10 m tùy theo địa hình ta có thể làm dài hơn hoặc ngắn hơn, không lên

làm luống quá dài gây

bất lợi cho việc đi lại

- Gờ thẳng, phẳng, cao 3  5 cm, rộng 3  5 cm

- Má luống và mép gờ được đập chặt nghiêng một góc so với mặt luống 45500

Trình tự các bước lên luống nổi có gờ

Đập má luống, mép gờ

Tạo hình luống

Tạo gờ luống

Sơ đồ 2: Trình tự các bước lên luống nổi có gờ

Hình 2.1.20: Tạo hình luống Hình 2.1.19: Định hình luống

đảm bảo được lợi

hiệu quả và lợi

- Đất màu: Thường sử dụng đất tầng A, B dưới tán rừng, sàng lấy đất nhỏ

- Phân hữu cơ đã ủ hoai, sàng nhỏ

- Phân supe lân sàng nhỏ

- Ngoài các thành phần trên có thể trộn thêm trấu, mùn cưa tuỳ từng điều kiện cụ thể

hỗn hợp ruột bầu phải trộn

với nhau theo nguyên tắc:

Nguyên liệu nhiều đổ trước,

nguyên liệu ít đổ sau, tạo

Lấy và mở miệng túi

bầu: Lấy và mở miệng túi bầu

bằng tay không thuận

So đồ 3: Trình tự các bước đóng bầu (Vỏ bầu bằng P.E, xếp trên nền đất)

Hình 2.1.26: Căng dây chia ô

vào luống bầu tạo má

luống lấp kín chiều cao

Đối tượng áp dụng: Phương pháp này được áp dụng phổ biến với các loại

hạt giống cây trồng như: Lê, Mận, Đào

Trình tự các ác bước xử lý hạt giống bằng nước nóng

0,05% (0,5 gam thuốc cho 1 lít

nước) ngâm hạt trong thời gian

Ngâm hạt trong nước nóng

Ủ và rửa chua hạt

Sơ đồ 4: Trình tự các bước xử lý hạt giống bằng nước nóng

Hình 2.1.32: Làm sạch hạt

Hình 2.1.33: Khử trùng hạt

c) Bước 3: Ngâm hạt trong nước nóng

Ngâm hạt vào nước

nóng nhiệt độ 40  450

C trong thời gian 6  12 giờ

(duy trì nhiệt độ trong thời

gian ngâm hạt), hết thời

gian ngâm, rửa lại hạt, để

ráo nước rồi đem ủ

d) Bước 4: Ủ và rửa chua hạt:

- Cho hạt vào túi

vải rồi đem ủ trong tro

Đối tượng áp dụng: Những loại hạt vỏ dầy, cứng, khó thấm nước

Cách tiến hành: Gõ nhẹ để vỏ nứt đối với hạt Đào, mận hoặc trộn hạt

với cát khô và xoa dể bào mòn phần vỏ cứng của hạt như hạt Lê, Đào, Mận

2.3.2.3 Xử lý hạt bằng hóa học

Khái niệm: Dùng các hợp chất hoá học để kích thích hạt nảy mầm

Đối tượng áp dụng: Thường áp dụng đối với một số loại hạt giống khó

nẩy mầm và yêu cầu cao về các điều kiện nẩy mầm Trong thực tế hạt cây Đào,

Lê, mận chưa thấy sử lý bằng cách trên

Hình 2.1.34: Ngâm hạt trong nước nóng

Hình 2.1.35: Ủ và rửa chua hạt

2.3.3 Gieo hạt, cây cây và chăm sóc sau gieo hạt

2.3.3.1 Gieo hạt

a) Thời vụ gieo hạt

Là thời gian gieo hạt phù hợp đối với từng loại hạt giống ở từng địa phương và đáp ứng được thời vụ trồng cây Ở miền Bắc thường gieo hạt vào mùa khô từ tháng 9 đến tháng 2 năm sau

Nếu hạt nhỏ như Lê, Bạch

đàn trước khi gieo nên

Bước 3: Vãi hạt

Chia lượng hạt gieo

thành các 3 phần để gieo

cho đều 1/3 lượng hạt

đầu tiên dùng để gieo

1/2 diện tích đất nền

gieo, 1/3 lượng hạt tiếp

theo gieo tiếp 1/2 diện

hoặc thùng hoa sen lỗ nhỏ

tưới nước 12 lần/ngày

tưới 2  3 l/m2/lần

Gieo hạt Hình 1 Hình 2.1.37: Gieo hạt

Hình 2.1.38: Lấp đất

Hình 2.1.39: Che phủ, tưới nước luống gieo

Rắc thuốc trừ sâu

hoặc bình xịt, dầu hoả

xung quang luống gieo

chống côn trùng ăn hạt,

ăn mầm

Phương pháp gieo hạt vào bầu: Áp dụng với một số loại hạt nhỡ như:

đào, mận

Trình tự các bước gieo hạt vào bầu:

Bước 1: Tạo hố trong bầu: Tạo hố gieo ở giữa bầu sâu bằng chiều dài hạt Bước 2: Gieo hạt Chọn hạt đã nứt nanh đem gieo, gieo 12 hạt vào giữa mỗi bầu, không gieo hạt

Sơ đồ 6: trình tự các bước gieo hạt vào bầu

Hình 2.1.41: Gieo hạt vào bầu

Hình 2.1.40: Rắc thuốc (a Đường rắc thuốc)

a

Bước 4: Che phủ và tưới nước:

cho luống cây mầm và

luống bầu trước nửa

ngày

Chọn cây cấy:

Mỗi loài cây khác nhau

thi có tiêu chuẩn cây

que cấy xiên nhẹ góc

450 so với thân cây mầm

sâu hơn chiều dài của rễ

Hình 2.1.42: Che phủ, tưới nước

Hình 2.1.43: Cây tiêu chuẩn đem cấy

Hình 2.1.44: Để cây trong chậu nước

b Trình tự các bước cấy cây vào bầu

Bước 1: Tạo hố cấy

Hố cấy tạo ở giữa bầu

có hình chữ V lệch, sâu hơn

chiều dài rễ cái khoảng 0,5 cm

Bước 2: Cấy cây vào bầu

Đưa rễ cây xuống hố

cấy sao cho rễ thẳng và ở

Che phủ và tưới nước

Sơ đồ 7: Trình tự các bước cấy cây mầm vào bầu

Hình 2.1.46: Cấy cây vào bầu Hình 2.1.45: Tạo hố cấy

Hình 2.1.47: Ép đất

Bước 4: Che phủ và tưới nước Dùng ràng ràng hoặc dàn che để che nắng cho cây sau đó dùng thùng hoa sen lỗ nhỏ để tưới nước, duy trì độ ẩm của đất khoảng 60  70%

2.3.4 Chăm sóc cây con

2.3.4.1 tưới nước

a) Sự cần thiết phải tưới nước

- Cây con ở vườn ươm rất cần nước vì cây còn nhỏ bộ rễ chưa phát triển mạnh chủ yếu sử dụng độ ẩm trên tầng đất mặt nên phải thường xuyên tưới nước cho cây

- Luống mới gieo hạt, luống cây mầm mới mọc, thời tiết khô hanh tưới 1

luống gieo hạt nhỏ, luống

cây mầm, luống cây mới

cấy, có thể dùng bình phun

hoặc thùng hoa sen để tưới

hoặc vòi có gắn sen tưới

Tưới thấm:

Áp dụng cho

những luống cây đã lớn,

Ngừng tưới nước trước

khi cây xuất vườn 0,5 đến

1 tháng

Chú ý:

- Chỉ dùng nước

sạch để tưới cho cây

Hình 2.1.48: Tưới nước phun cho cây con

Hình 2.1.49: Tưới thấm

- Không tưới cây khi trời đang nắng to (từ 10 giờ sáng đến 3 giờ chiều)

- Không tưới ướt sũng mặt luống vì sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho nấm bệnh dễ phát triển và có thể gây chết cây vì bị ngập úng

mới cấy, cây ưa bóng,

cây chịu bóng đều cần

được che nắng

Phương pháp

thực hiện: Đa phần

cây con ở giai đoạn

vươn ươm đều ưa

bóng do vậy cần lập dàn che Đối với những loài cây ưa sáng hoàn toàn giai đoạn đầu che bóng 50  60% sau đó dỡ dần dàn che Đối với những loài cây nuôi trong vườn từ 1 năm trở lên làm dàn che cố định

2.3.4.3 Che mưa

Mục đích: Mưa lớn

làm trôi dạt hạt, dập cây

mầm, nghiêng ngả hoặc bật

gốc cây con nên phải che

mưa cho cây

Đối tượng: Những

luống gieo hạt, luống cây

mầm mới mọc, luống cây

mạ, luống cây con đều cần

được che mưa

Phương pháp thực

hiện: Dùng những thanh tre

uấn thành hình vòng cung

cắm ngang qua luống cách nhau khoảng 0,8m đến 1m sau đó dùng cây hoặc dây

cố định các nóc vòm, dùng ni lông phủ qua và chèn chặt phần chân ni lông che phủ

Hình 2.1.50: Che nắng cho cây bằng lưới đen

Hình 2.1.51: làm vòm che mưa cho cây

2.3.4.4 Chống rét

Mục đích: Ở các tỉnh vùng núi phía Bắc mùa đông thường có sương muối,

giá lạnh làm chết hàng loạt cây con vì vậy phải chống rét cho cây

Đối tượng: Những luống gieo hạt, luống cây mầm mới mọc, luống cây

mạ, luống cây con đều cần

được che mưa

Phương pháp thực hiện

Ban đêm dùng dàn che

để che sương cho cây

Sáng sớm tưới nước lã

rửa sương muối còn bám ở lá

Tăng cường bón phân

hữu cơ ủ hoai và supe lân để

tăng sức đề kháng với giá lạnh

sâu bệnh hại vườn ươm

- Cung cấp oxy cho rễ hô hấp

Các loại phân bón thường dùng

Hình 2.1.52: Hun khói chống rét cho cây

Hình 2.1.53: Làm cỏ, phá váng