1 BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN GIÁO TRÌNH CHĂM SÓC CÁ NUÔI MÃ SỐ: MĐ03 NGHỀ: NUÔI CÁ LỒNG BÈ NƯỚC NGỌT (CÁ CHÉP, CÁ TRẮM CỎ) Trình độ: Sơ cấp nghề 2 TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể được phép dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham khảo. Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh doanh thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm. MÃ TÀI LIỆU: MĐ 03 3 LỜI GIỚI THIỆU Cá chép và cá trắm cỏ là hai đối tượng nuôi truyền thống của nghề nuôi cá nước ngọt ở Việt Nam. Tuy nhiên, thời gian qua bệnh đã gây thiệt hại lớn cho nghề nuôi cá chép và cá trắm cỏ trong lồng bè. Vì vậy, vấn đề kỹ thuật nuôi, quản lý môi trường, quản lý dịch bệnh là cần thiết và cấp bách, đòi hỏi người nuôi cá có những hiểu biết về chuẩn bị lồng bè nuôi, chọn và thả cá giống, chăm sóc cá, quản lý môi trường, quản lý dịch bệnh và lồng bè nuôi cá để nâng cao năng suất nuôi và phát triển bền vững nghề nuôi cá chép, cá trắm cỏ trong lồng trên các hệ thống sông, suối, hồ chứa. Xây dựng chương trình, biên soạn giáo trình dạy nghề “Nuôi cá lồng bè nước ngọt (cá chép, cá trắm cỏ)” được dựa trên cơ sở phân tích nghề. Phần kỹ thuật nghề được kết cấu theo các mô đun. Để tạo điều kiện thuận lợi cho các cơ sở dạy nghề trong quá trình thực hiện, việc xây dựng chương trình, biên soạn giáo trình đào tạo nghề “Nuôi cá lồng bè nước ngọt (cá chép, cá trắm cỏ)” là cấp thiết hiện nay nhằm giúp cho người làm nghề nuôi cá chép, cá trắm cỏ trong lồng bè và bà con lao động nông thôn giảm bớt rủi ro, hướng tới hoạt động nuôi cá chép, cá trắm cỏ trong lồng bè phát triển bền vững. Chương trình, giáo trình dạy nghề “Nuôi cá lồng bè nước ngọt (cá chép, cá trắm cỏ)” trình độ sơ cấp nghề do trường Cao đẳng Thủy sản chủ trì xây dựng và biên soạn theo hướng dẫn tại Thông tư số 31/2010/TT-BLĐTBXH ngày 08/10/2010 của Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội. Chương trình dạy nghề “Nuôi cá lồng bè nước ngọt (cá chép, cá trắm cỏ)” được tích hợp những kiến thức, kỹ năng cần có của nghề. Nghề “Nuôi cá lồng bè nước ngọt (cá chép, cá trắm cỏ)” gồm 06 mô đun cụ thể như sau: 1) Mô đun 01. Chuẩn bị lồng bè nuôi cá 2) Mô đun 02. Chọn và thả cá giống 3) Mô đun 03. Chăm sóc cá nuôi 4) Mô đun 04. Quản lý môi trường và lồng bè nuôi cá 5) Mô đun 05. Phòng, trị bệnh cá nuôi 6) Mô đun 06. Thu hoạch và tiêu thụ cá Giáo trình mô đun “Chăm sóc cá nuôi” là một mô đun chuyên môn, được biên soạn theo chương trình đã được phê duyệt. Mô đun có thể dạy độc lập hoặc cùng một số mô đun khác cho các khóa tập huấn hoặc dạy nghề dưới 3 tháng. Mô đun được dạy sau mô đun “Chọn và thả cá giống” và trước mô đun “Quản lý môi trường và lồng bè nuôi cá” trong chương trình dạy nghề nuôi cá lồng bè nước ngọt. 4 Mô đun “Chăm sóc cá nuôi” dạy cho người học những hiểu biết về chăm sóc cá nuôi lồng bè theo hướng thực hành nuôi tốt, đặc điểm dinh dưỡng của cá, kiểm tra cá, chuẩn bị thức ăn và cho cá ăn. Nội dung giảng dạy được phân bổ trong thời gian 80 giờ gồm 4 bài: Bài 01: Giới thiệu về nuôi trồng thủy sản bền vững Bài 02: Kiểm tra cá Bài 03: Chuẩn bị thức ăn cho cá Bài 04: Cho cá ăn Trong quá trình biên soạn, chúng tôi có sử dụng, tham khảo nhiều tư liệu, hình ảnh của các tác giả trong và ngoài nước, cập nhật những tiến bộ khoa học kỹ thuật, sự góp ý của các chuyên gia, đồng nghiệp, đặc biệt là những vấn đề thực tế về Chăm sóc cá nuôi trong lồng bè tại các địa phương Yên Bái, Hải Dương, Vĩnh Phúc, Hà Nội… Chúng tôi xin chân thành cảm ơn. Nhóm biên soạn xin được cảm ơn Vụ Tổ chức cán bộ - Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, lãnh đạo và giảng viên trường Cao đẳng Thủy sản, các chuyên gia và các nhà quản lý tại địa phương đã đóng góp nhiều ý kiến quý báu và tạo điều kiện thuận lợi để chúng tôi hoàn thành cuốn giáo trình này. Mặc dù đã có nhiều cố gắng nhưng không thể tránh khỏi thiếu sót, rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của đọc giả để giáo trình được hoàn thiện hơn. Tham gia biên soạn: 1. Chủ biên: Th.S Ngô Chí Phương 2. Th.S Ngô Thế Anh 3. Th.S Nguyễn Thanh Hoa 4. KS Nguyễn Tuấn Duy 5 MỤC LỤC ĐỀ MỤC TRANG TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN ………………………………………………….2 MÃ TÀI LIỆU: MĐ 03 2 LỜI GIỚI THIỆU 3 LỜI GIỚI THIỆU 3 MỤC LỤC 5 CÁC THUẬT NGỮ CHUYÊN MÔN, CHỮ VIẾT TẮT 6 MÔ ĐUN CHĂM SÓC CÁ NUÔI 7 Bài 01. Giới thiệu về nuôi trồng thủy sản bền vững 8 1. Phân tích các mối nguy trong nuôi thủy sản lồng bè 8 2. Yêu cầu về phát triển nuôi trồng thủy sản bền vững 9 3. Áp dụng theo hướng thực hành nuôi trồng thủy sản tốt ở Việt Nam 10 Bài 02. Kiểm tra cá 18 1. Chuẩn bị dụng cụ 18 2. Kiểm tra hoạt động của cá 19 3. Thu mẫu kiểm tra 20 4. Kiểm tra cá 21 5. Ghi nhật ký 24 Bài 03. Chuẩn bị thức ăn cho cá 29 1. Đặc điểm dinh dưỡng của cá chép, trắm cỏ 29 2. Lựa chọn thức ăn 31 3. Chế biến thức ăn 41 4. Bảo quản thức ăn 52 Bài 04. Cho cá ăn 55 1. Xác định lượng thức ăn, số lần cho cá ăn 55 2. Cho cá ăn 56 3. Kiểm tra sau khi cho cá ăn 61 4. Điều chỉnh thức ăn 61 HƯỚNG DẪN GIẢNG DẠY MÔ ĐUN 64 I. Vị trí, tính chất của mô đun 64 II. Mục tiêu của mô đun 64 III. Nội dung chính của mô đun 65 IV. Hướng dẫn thực hiện bài tập thực hành 65 V. Yêu cầu về đánh giá kết quả học tập 70 VI. Tài liệu tham khảo 73 PHỤ LỤC ……………………………………………………………………….74 6 CÁC THUẬT NGỮ CHUYÊN MÔN, CHỮ VIẾT TẮT GAP (Good Aquaculture Practices): Thực hành nuôi trồng thủy sản tốt VietGAP (Vietnamese Good Aquaculture Practices): Thực hành nuôi trồng thuỷ sản tốt tại Việt Nam FCR: Lượng thức ăn cá tiêu thụ/lượng tăng trọng của cá FAO: Tổ chức Nông Lương WTO: Tổ chức Y tế Thế giới ILO: Tổ chức Lao động Quốc tế VSATTP: Vệ sinh an toàn thực phẩm TCVN: Tiêu chuẩn Việt Nam VAC: Vườn - ao - chuồng %: Tỷ lệ phần trăm %0: Tỷ lệ phần ngàn ppm: Tỷ lệ phần triệu 7 MÔ ĐUN CHĂM SÓC CÁ NUÔI Mã mô đun: MĐ 03 Giới thiệu mô đun Mô đun “Chăm sóc cá nuôi” là mô đun chuyên môn thuộc chương trình nghề Nuôi cá lồng bè nước ngọt (cá chép, cá trắm cỏ). Mô đun này có thời gian học là 80 giờ trong đó lý thuyết 12 giờ, thực hành 64 giờ và kiểm tra hết mô đun 4 giờ. Mô đun này mang tính tích hợp giữa kiến thức và kỹ năng thực hành. Trong từng nội dung bài đều có các bài tập, các bài thực hành để học viên áp dụng vào trong thực tế xản xuất. Mô đun này trang bị cho người học các kiến thức và kỹ năng nghề để thực hiện các công việc: - Kiểm tra cá - Chuẩn bị thức ăn cho cá - Cho cá ăn Để hoàn thành mô đun này, người học phải đảm bảo một số yêu cầu sau: - Học lý thuyết trên lớp và ngoài thực địa; - Thực hành kỹ năng cơ bản: tất cả các bài tập thực hành được thực hiện ở lồng nuôi cá của các hộ gia đình… tại địa phương mở lớp. Trong quá trình thực hiện mô đun: giáo viên (chuyên gia) kiểm tra, đánh giá mức độ thành thạo các thao tác của người học. Kết thúc mô đun: giáo viên kiểm tra mức độ hiểu biết kiến thức và khả năng thực hiện các kỹ năng của người học. Trong quá trình giảng dạy thực hiện kiểm tra đánh giá theo Quyết định số 14 / 2007 /QĐ-BLĐTBXH ngày 24 tháng 5 năm 2007 của Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội -“Quy chế thi kiểm tra và công nhận tốt nghiệp trong dạy nghề hệ chính quy” 8 Bài 01. Giới thiệu về nuôi trồng thủy sản bền vững Mã bài: MĐ 03- 01 Mục tiêu: - Nêu được lợi ích của việc nuôi thủy sản theo hướng VietGAP; - Áp dụng được nội dung của VietGAP trong nuôi cá chép, trắm cỏ. A. Nội dung: 1. Phân tích các mối nguy trong nuôi thủy sản lồng bè * Mối nguy hiểm với người thực hiện nuôi cá lồng bè - Tác động vật lý có thể gây lên các tổn thương cho người lao động trong nghề như: tiếng ồn, vết thương do các dụng cụ sắc nhọn, vết thương do động vật thủy sản, động vật khác tấn công… - Tác động sinh học: bị các loại ký sinh trùng tấn công (đỉa, giun, sán); các tác nhân cơ hội tấn công các vết thương hở (nấm, vi khuẩn, vi rút) - Tác động hóa học: những người công nhân nuôi thủy sản lồng bè có nhiều nguy cơ phải tiếp xúc trực tiếp với các loại hóa chất (phân bón hóa học, vôi bột, hóa chất khử trùng, hóa chất trị bệnh…) dẫn đến các bệnh lý về hô hấp, bệnh lý ngoài da… * Mối nguy hiểm và rủi ro cho môi trường - Ô nhiễm sinh học: việc nuôi cá lồng bè có thể mang tới môi trường nước những loài thủy sản mới (thủy sản ngoại lai) gây ảnh hưởng đến những loài thủy sản bản địa như: mang đến nguồn gây bệnh, cạnh tranh môi trường sống… - Ô nhiễm hữu cơ: các chất thải trong quá trình nuôi cá là nguyên nhân chính dẫn đến ô nhiễm hữu cơ, việc ô nhiễm sẽ làm thay đổi chất lượng môi trường nước (theo hướng xấu đi). - Ô nhiễm hóa học: hóa chất sử dụng trong các hệ thống nuôi lồng bè như: chất khử trùng, chất kháng sinh, vi chất dinh dưỡng trong thức ăn có thể gây nguy hại đến môi trường, đến hệ thủy sinh vật tự nhiên - Thay đổi môi trường sống: phát triển nuôi thủy sản lồng bè có thể gây ra nhiều ảnh hưởng đến môi trường sống như: thay đổi cảnh quan khu vực nuôi, thay đổi dòng chảy, thay đổi giao thông đường thủy… môi trường mới tạo ra có thể không có khả năng duy trì sự cân bằng sinh thái tự nhiên. * Vấn đề an toàn thực phẩm và sức khỏe cộng đồng: 9 - Vấn đề các loài cá nuôi trong môi trường không đảm bảo: nhiều loài cá được nuôi trong môi trường ô nhiễm có thể mang các chất độc hại trong thịt cá và các chất này lây nhiễm sang con người khi sử dụng cá làm thức ăn - Nhiều loài cá là ký chủ trung gian của các loại kí sinh trùng, các kí sinh trùng này có thể lây nhiễm sang người gây lên các bệnh nguy hiểm như: sán lá gan, sán lá phổi, sán não… - Vấn đề sử dụng thuốc kháng sinh và dư lượng kháng sinh trong thực phẩm: trong thực tế đã có nhiều minh chứng cho thấy dư lượng kháng sinh cao trong các sản phẩm thủy sản ở Việt Nam như: lô hàng cá tra dư lượng kháng sinh bị trả lại - Các loài cá biến đổi gen cũng được coi là mối nguy hiểm khi sử dụng làm thực phẩm cho con người vì nó có thể có những nguy cơ tiềm ẩn gây ra các bệnh lý về dị ứng hoặc nhiễm độc. - Cuối cùng là bản thân con người trong quá trình chế biến, bảo quản, sử dụng cũng cần chú ý đến phương pháp và cách thức vệ sinh an toàn thực phảm để bảo vệ chính mình (ví dụ: không ăn cá trong môi trường ô nhiễm, ăn cá đã nấu chin, không ăn gỏi cá…) 2. Yêu cầu phát triển nuôi trồng thủy sản bền vững Phát triển trong nuôi thủy sản bền vững phải đảm bảo 4 yêu cầu: - Chất lượng sản phẩm thủy sản phù hợp với yêu cầu ngày càng cao của thị trường, trước hết là đảm bảo tiêu chuẩn về vệ sinh an toàn thực phẩm. Đồng thời sản phẩm thủy sản phải đa dạng, có hàm lượng công nghệ cao. - Giá cả sản phẩm thủy sản hợp lý, có sức cạnh tranh trên thị trường toàn cầu. - Khối lượng sản phẩm thủy sản phải có quy mô đủ lớn theo yêu cầu thị trường, cụ thể là theo từng yêu cầu của nhà phân phối, nhất là của nhà nhập khẩu sản phẩm thủy sản từ Việt Nam. - Thời gian cung ứng sản phẩm phải đáp ứng yêu cầu khắt khe của nhà phân phối, nhất là của nhà nhập khẩu sản phẩm thủy sản từ Việt Nam. Để đáp ứng 4 yêu cầu trên, nền nông nghiệp nói chung và ngành thủy sản nói riêng phải được phát triển trên các cơ sở: thực hiện một nền nông nghiệp đa chức năng, vừa sản xuất nông phẩm hàng hóa vừa kết hợp phát triển du lịch sinh thái và tạo cảnh quan môi trường sống tốt đẹp cho con người; nông thủy sản phải được sản xuất theo tiêu chuẩn và quy trình GAP (good agriculture practice), ISO.1.4000 và HCACCP; và áp dụng công nghệ cao trong tất cả các khâu của quá trình sản xuất, từ chọn, tạo, sản xuất giống đến sản xuất và chế biến, bảo quản, tiêu thụ nông thủy sản. Muốn vậy cần triển khai các mô hình sản xuất: 10 - Các trang trại có quy mô lớn về diện tích đất, số lượng vật nuôi, chủ yếu tồn tại dưới hình thức trang trại gia đình hay trang trại cá nhân, trang trại hợp doanh có 1 cấp quản trị, phải trở thành lực lượng sản xuất nông sản hàng hóa chủ yếu kết hợp với du lịch nông thôn trên các vùng nông nghiệp sinh thái. - Các hợp tác xã làm dịch vụ đầu vào- đầu ra cho các trang trại trước hết được thành lập và phát triển do nhu cầu và khả năng quản lý của chính các chủ trang trại sản xuất hàng hóa thủy sản. Đồng thời, việc điều hành hoạt động kinh tế của các HTX phải do những nhà quản trị chuyên nghiệp (được đào tạo và trả công xứng đáng theo giá cả sức lao động trên thị trường) đảm trách. - Sản xuất theo hợp đồng (Contrac farming) giữa các trang trại và doanh nghiệp chế biến, tiêu thụ sản phẩm, trên thị trường trong và ngoài nước, cũng như các doanh nghiệp du lịch sinh thái, phải trở thành hình thức giao dịch buôn bán thủy sản phổ biến và chủ yếu. Doanh nghiệp kinh doanh chế biến, tiêu thụ nông sản và du lịch nông thôn phải là lực lượng nòng cốt tổ chức lại nền nông nghiệp hàng hóa của đất nước. Những mô hình sản xuất kể trên là yếu tố quan trọng để nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả của sản xuất nông nghiệp - cơ sở của sự phát triển bền vững đối với một nước có mức bình quân diện tích trên nhân khẩu thấp như nước ta. Muốn thực hiện được mô hình sản xuất nói trên, thể chế quản lý vĩ mô của Nhà nước phải đảm bảo: - Đào tạo miễn phí cho con em nông dân, từ bậc tiểu học đến phổ thông trung học cơ sở và trung cấp, cao đẳng nghề nông nghiệp, để tạo ra một đội ngũ chủ trang trại “thanh nông tri điền” và các kỹ thuật viên nông nghiệp trên tất cả các vùng nông nghiệp sinh thái. - Đầu tư cho hoạt động khuyến nông, khuyến ngư để nâng cao kỹ năng cho đội ngũ nông dân hiện hữu theo nhu cầu của nông dân và thị trường nông sản, không phân biệt chủ thể (tổ chức) hoạt động khuyến nông. - Tài trợ 100% kinh phí cho các đề tài khoa học kỹ thuật và kinh tế- xã hội phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn, không phân biệt chủ thể (tổ chức và cá nhân) thực hiện các đề tài khoa học này. 3. Áp dụng theo hướng thực hành nuôi trồng thủy sản tốt ở Việt Nam 3.1. Khái niệm về thực hành nuôi thủy sản tốt - GAP có nghĩa là thực hành thủy sản tốt là những nguyên tắc thiết lập nhằm đảm bảo một môi trường sản xuất an toàn, sạch sẽ trong đó thực phẩm phải đảm bảo không chứa các tác nhân gây bệnh có nguồn gốc sinh học (vi khuẩn, nấm, virus, ký sinh trùng ), hóa chất (kim loại nặng, hàm lượng nitrat, dư lượng thuốc Bảo vệ thực vật ). Sản phẩm phải đảm bảo an toàn ngay từ ngoài đồng cho đến người sử dụng. [...]... Áp dụng các biện pháp tổng hợp quản lý sức khỏe cá nuôi trong lồng bè: chọn cá giống tốt, tắm cho cá giống trước khi thả, cho cá ăn đầy đủ dinh dưỡng, quản lý môi trường nuôi phù hợp + Nuôi cá đúng mùa vụ, phù hợp với đặc điểm sinh học đối tượng nuôi; + Hạn chế việc sử dụng hóa chất gây dư lượng trong nuôi trồng thủy sản lồng bè: chất kháng sinh, chất độc khử trùng, hóa chất cấm Tiêu chuẩn Nuôi trồng... Trong nuôi cá lồng bè số lượng cá do người nuôi chủ động vì vậy hoàn toàn có thể xác định số lượng thông qua ghi chép nhật ký số lượng cá hao hụt trong quá trình nuôi 4.2 Kiểm tra ngoại hình Khi cho cá ăn, thu cá người nuôi cần theo dõi quan sát ngoại hình cá khi đến ăn, ngoài ra cần kết hợp kiểm tra ngoại hình khi thu mẫu cá để kiểm tra tăng trưởng: - Cá khỏe thường có màu sắc tươi sáng Da cá sạch... bảo để cá phân bố tự nhiên trên toàn bộ diện tích lồng bè nuôi (tránh dồn cá tập trung) + Với những lồng kích thước nhỏ có thể thu cả điểm chính giữa lồng - Phương pháp thu mẫu: dùng vợt lưới cán dài thu các tại các địa điểm định sẵn, sau đó chuyển cá ngay sang chậu chứa (có sẵn nước sạch và sục khí) 21 Hình 3.2.6: Dùng vợt vớt cá thu mẫu - Ghi số lượng mẫu cá đã đếm vào sổ ghi chép 4 Kiểm tra cá 4.1... lượng cá tránh thao tác nhiều lần làm ảnh hưởng đến sức khỏe của cá; - Đọc số liệu và ghi vào bảng kiểm tra cá sau đó chuyển sang cân khối lượng cá 4.3.2 Cân khối lượng Có 2 cách cân cá: Cân cá thể và cân toàn bộ: * Cân cá thể Cân cá thể là cân từng con cá và ghi kết quả cho đến khi hết số cá mẫu, sau khi đo chiều dài của cá ta chuyển sang cân khối lượng cá Cách tiến hành như sau: - Bắt từng con cá bằng... lên trong một tháng nuôi là: 600g – 400g = 200g/con cá - Tính tốc độ sinh trưởng bình quân ngày: 200g : 30 ngày = 6,7g/ ngày  Cá tăng trọng 200g/ tháng tương đương tăng trưởng bình quân ngày là 6,7g/ ngày 5 Ghi nhật ký 5.1 Ý nghĩa của việc ghi nhật ký nuôi cá Trong thực tế người nuôi cá nói chung và người nuôi cá lồng bè nước ngọt nói riêng ít quan tâm đến công việc này Người nuôi cá phải ghi nhật ký... Bắt từng con cá bằng tay, dùng vải mềm lau khô thân cá; - Đặt cá lên cân; - Đọc kết quả cân khối lượng cá, tình trạng cá và ghi số liệu vào bảng kiểm tra cá; - Chuyển cá đã cân sang một xô, thau khác hay thả xuống lồng bè; - Tính khối lượng của toàn bộ cá bằng cách cộng khối lượng của tất cả các con cá cân (20- 30 con) Bảng 3.2.1: Biểu kiểm tra cá Mẫu cá Khối lượng (g) Chiều dài (cm) 1 2 3 4 5 6 7 30... sở nuôi cá: - Tên cơ sở - Đăng ký hoạt động sản xuất - Địa điểm nuôi cá - Thời gian nuôi cá - Đặc điểm điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội vùng nuôi cá * Thông tin nguồn giống: - Tên và địa chỉ cơ sở sản xuất cá giống - Ngày thả cá - Số lượng cá thả - Cỡ cá thả - Tình trạng sức khỏe đàn cá 5.2.2 Thông tin kỹ thuật Để việc theo dõi và ghi chép thuận lợi, phần nhật ký thông tin kỹ thuật thường được trình. .. tinh bột cá sẽ béo nhanh và chậm lớn * Một số loại thức ăn của cá trắm cỏ - Các loại thực vật thủy sinh thân lớn là thức ăn tự nhiên cho cá trắm cỏ giai đoạn cá trưởng thành: + Bèo 31 + Rong + Cây cỏ nước Hình 3.3.2: Một số thực vật thủy sinh là thức ăn cho cá trắm cỏ 2 Lựa chọn thức ăn Việc lựa chọn thức ăn cho cá chép, trắm cỏ nuôi lồng phụ thuộc vào nhiều yếu tố: - Hình thức nuôi - Mật độ cá nuôi -... thành các nhóm: - Động vật đáy: Đây là nhóm thức ăn ưu thích của cá chép, trong thủy vực các chép thường sục bùn kiếm thức ăn làm đục nước Hình 3.3.1: Một số loài động vật đáy là thức ăn của cá chép 30 1.2 Đặc điểm dinh dưỡng của cá trắm cỏ * Tính ăn của cá trắm cỏ: Cá trắm cỏ là loài ăn thực vật thủy sinh, cá hương cỡ 2- 3cm bắt đầu sử dụng các loại thực vật nhỏ làm thức ăn (bèo tấm) Từ cỡ cá giống... người nuôi cá thể không đánh giá bằng cách bắt cá kiểm tra mà chỉ đánh giá thông qua các các nhận định về cảm quan - Kết quả thu được so sánh với kết quả kiểm tra tháng trước để biết cá lớn nhanh hay chậm, đồng thời kiểm tra tình trạng sức khỏe và bệnh của cá 22 4.3.1 Đo chiều dài Đo chiều dài của cá nhằm xác định kích cỡ của cá so với trọng lượng cơ thể, các bước thực hiện như sau: - Đặt cá lên khay . công việc: - Kiểm tra cá - Chuẩn bị thức ăn cho cá - Cho cá ăn Để hoàn thành mô đun này, người học phải đảm bảo một số yêu cầu sau: - Học lý thuyết trên lớp và ngoài thực địa; - Thực hành. Việt Nam có các ý nghĩa sau: - Tạo niềm tin cho khách hàng; - Nâng cao uy tín và khả năng cạnh tranh trên thị trường; - Nâng tầm của nhà sản xuất trên thị trường; - Đáp ứng yêu cầu của khách. - Là điểm thuận lợi trong việc ký kết hợp đồng - đấu thầu; - Là công bố chính thức về sự cam kết đảm bảo về an toàn chất lượng và liên tục cải tiến nhằm sẵn sàng đáp ứng nhu cầu ngày càng cao