ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ ĐINH LÊ PHẠM TUÂN XOÁ ĐÓI GIẢM NGHÈO Ở HUYỆN TỨ KỲ, TỈNH HẢI DƢƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÍ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH Hà Nội - Năm 2014 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ ĐINH LÊ PHẠM TUÂN XOÁ ĐÓI GIẢM NGHÈO Ở HUYỆN TỨ KỲ, TỈNH HẢI DƢƠNG Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 60 34 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÍ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. ĐINH VĂN THÔNG Hà Nội - Năm 2014 MỤC LỤC Danh mục các chữ viết tắt……………………………………………… i Danh mục các bảng………………………………………………………… ii Danh mục hình vẽ…………………………………………… …………… iii LỜI MỞ ĐẦU…………………………………………………………… 01 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ XOÁ ĐÓI GIẢM NGHÈO…………………………………………………………… 07 1.1. Một số vấn đề lý luận cơ bản về đói nghèo………………………… 07 1.1.1. Các khái niệm đói nghèo…………… …………………………… 07 1.1.2. Nguyên nhân dẫn tới đói nghèo… ………………… …………… 11 1.1.3. Tiêu chí xác định đói nghèo………………………… …………… 15 1.2. Kinh nghiệm xóa đói giảm nghèo ở một số huyện………… ……… 17 1.2.1. Nội dung xóa đói giảm nghèo……………………………………… 17 1.2.2. Kinh nghiệm xóa đói giảm nghèo…………………….…………… 23 1.3. Quan điểm của Đảng ta về xoá đói giảm nghèo………… ……… 30 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG XOÁ ĐÓI GIẢM NGHÈO Ở HUYỆN TỨ KỲ, TỈNH HẢI DƢƠNG………………………………… ………… 35 2.1. Đặc điểm về tự nhiên, kinh tế, xã hội huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dƣơng. 35 2.1.1. Đặc điểm tự nhiên………… ……………………………………… 35 2.1.2. Đặc điểm về kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng………………… 38 2.2. Công tác xoá đói giảm nghèo giai đoạn 2006-2013 ở huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dƣơng……………………………………………………………. 45 2.2.1. Thực trạng đói nghèo giai đoạn 2006-2013 ở huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương………………………………………………………………. 45 2.2.2. Các nguyên nhân dẫn đến đói nghèo giai đoạn 2006 - 2013 ở huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương…………………………………………………… 49 2.2.3. Tình hình xoá đói giảm nghèo ở huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương 60 2.3. Đánh giá chung về công tác xoá đói giảm nghèo ở huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dƣơng thời gian qua……………………………………………. 71 CHƢƠNG 3: ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP NHẰM XOÁ ĐÓI GIẢM NGHÈO Ở HUYỆN TỨ KỲ, TỈNH HẢI DƢƠNG……….……. 73 3.1. Định hƣớng xoá đói giảm nghèo ở huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dƣơng 73 3.1.1. Định hướng chung…………………………………………………… 73 3.1.2. Mục tiêu…………………………………….……………………… 76 3.2. Các giải pháp thực hiện mục tiêu xoá đói giảm nghèo ở huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dƣơng thời gian tới………………… …………………… 77 3.2.1. Đổi mới tư duy về chính sách xoá đói giảm nghèo………………… 77 3.2.2. Giải pháp tăng cường lãnh đạo cấp ủy Đảng, nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể huyện…………………………………….………… 79 3.2.3. Giải pháp về cơ chế, chính sách … …………………… …………. 82 3.2.4. Thu hút các dự án đầu tư trong và ngoài nước…………… ….……. 86 3.2.5. Đẩy mạnh tuyên truyền vận động thực hiện chương trình xóa đói giảm nghèo…………………………………………………………………. 87 3.3.Kiến nghị, đề xuất công tác xoá đói giảm nghèo ở huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dƣơng…………………………………………… …………… 88 3.3.1. Kiến nghị cấp có thẩm quyền…………………….…………………. 88 3.3.2. Kiến nghị về vốn và giải ngân vốn Nghân hàng chính sách xã hội huyện Tứ Kỳ………………………………………………………… …… 88 3.3.3. Kiến nghị các cơ quan thực hiện thực hiện chính sách hỗ trợ và dự án người nghèo…….……………………………………………………… 89 KẾT LUẬN……………………………………………………………… 90 Danh mục tài liệu tham khảo…………………………………… 92 Phụ lục 01……………………………………………… ………………… … Phụ lục 02………………………………………………………………… … Phụ lục 03…………………………………………………………………. … DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT Ký hiệu Nguyên nghĩa 1 CNH-HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa 2 HĐND Hội đồng nhân dân 3 KT-XH Kinh tế xã hội 4 LTTP Lương thực Thực phẩm 5 UBND Ủy ban Nhân dân 6 XĐGN Xóa đói giảm nghèo DANH MỤC BẢNG BIỂU STT Bảng Nội dung Trang 1 Bảng 1.1 Chuẩn nghèo qua các giai đoạn 21 2 Bảng 2.1 Giá trị sản xuất công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp huyện Tứ Kỳ giai đoạn 2008 - 2011 40 3 Bảng 2.2 Lao động làm việc trong các ngành kinh tế 44 4 Bảng 2.3 Cơ cấu lao động trong các ngành kinh tế của huyện Tứ Kỳ giai đoạn 2006 - 2011 45 5 Bảng 2.4 Số lượng, cơ cấu các loại hộ thuộc nhóm hộ điều tra nhanh 49 6 Bảng 2.5 Tổng hợp nguyên nhân dẫn đến tình trạng phát sinh nghèo 50 7 Bảng 2.6 Trình độ văn hóa của các hộ điều tra (%) 52 8 Bảng 2.7 Số người của hộ điều tra phân theo địa danh và ngành sản xuất 54 9 Bảng 2.8 Phân tích tỷ lệ các ngành nghề hoạt động trong từng nhóm hộ (%) 55 10 Bảng 2.9 Phân loại đất theo mục đích sử dụng 55 11 Bảng 2.10 Số khẩu trung bình của một hộ điều tra phân theo nhóm thu nhập 56 12 Bảng 2.11 Bình quân lao động trong một hộ 58 13 Bảng 2.12 Kết quả giảm nghèo 2006 – 2010 67 14 Bảng 2.13 Kết quả giảm nghèo 2011 – 2013 68 DANH MỤC HÌNH STT Hình Nội dung Trang 1 Hình 1.1 Vòng luẩn quẩn của đói nghèo 14 2 Hình 2.1 Kết quả giảm nghèo 2006 – 2010 68 3 Hình 2.2 Kết quả giảm nghèo 2011 – 2013 69 1 LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết đề tài Nghèo đói là tình trạng chung của nhiều quốc gia trên thế giới, đặc biệt là các quốc gia đang phát triển trong đó có Việt Nam, cũng như tỉnh Hải Dương và huyện Tứ Kỳ nói riêng. Vì vậy, xoá đói giảm nghèo là một vấn đề mang tính chất toàn cầu và của nhiều thời đại. Việt Nam là một nước đang phát triển, với tỷ lệ đói nghèo cao, với mục tiêu công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, thì nhiệm vụ xoá đói giảm nghèo đã trở thành một trong những nhiệm vụ cấp thiết. Huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương vào thời điểm 2013 với tỷ lệ đói nghèo là 11,7%; tỷ lệ cận nghèo 6,91% là huyện nghèo nhất tỉnh Hải Dương đang nằm trong nỗ lực thực hiện mục tiêu xoá đói nghèo trong năm tiếp theo. Là huyện chủ yếu sản xuất nông nghiệp (chiếm khoảng 80% tổng dân số huyện), thu nhập thấp, đời sống một bộ phận nhân dân gặp nhiều khó khăn, tỷ lệ hộ nghèo của huyện còn cao hơn so với mức bình quân của toàn tỉnh Hải Dương; Thực tế nêu trên, trong những năm vừa qua, các cấp ủy Đảng, chính quyền, các tổ chức chính trị xã hội từ huyện đến cơ sở đã tập trung cao công tác lãnh đạo, chỉ đạo phát triển kinh tế xã hội, xóa đói, giảm nghèo, nâng cao mức sống cho nhân dân. Nhưng việc chỉ đạo chưa thật sâu và chưa đồng bộ ở các cấp công tác xóa đói giám nghèo. Thực hiện trên các mặt về công tác xóa đói giảm nghèo như vốn, mở làng nghề giải quyết việc làm, mở nhà máy, xí nghiệp để giải quyết công ăn việc làm chưa thật hiệu quả, cùng với sự phát triển của nền kinh tế, với chuẩn đói nghèo mới, tỷ lệ đói nghèo tăng lên. Chính từ vấn đề khó khăn này nên em đã chọn đề tài: “Xoá đói giảm nghèo ở huyện Tứ Kỳ tỉnh Hải Dương” làm luận văn tốt nghiệp thạc sỹ. 2 2. Tình hình nghiên cứu Nghèo đói là một hiện trạng phổ biết trong phạm vi cả thế giới, cho nên vấn đề này đã được rất nhiều người quan tâm nghiên cứu ở nhiều khía cạnh khác nhau. Ở Việt Nam sau những năm đổi mới trước tình hình bức bách của thực tiễn về công tác xoá đói giảm nghèo có rất nhiều học giả nghiên cứu quan tâm, các cơ quan nhà nước, chính phủ, các cơ quan chức năng nghiên cứu dưới dạng công trình khoa học, luận văn ở nhiều khía cạnh khác nhau, cụ thể: Các công trình do Bộ Lao động – Thương binh vã Xã hội làm chủ biên: - Đói nghèo ở Việt Nam ( Hà Nội, 1993); - Nhận diện đói nghèo ở nước ta (Hà Nôi, 1993); - Xóa đói giảm nghèo (Hà Nội, 1996); - Xóa đói giảm nghèo với tăng trưởng kinh tế ( Nxb Lao động, 1997). Luận văn, luận án có các công trình sau: - Luận án Tiến sĩ kinh tế của Trần Thị Hằng: Vấn đề giảm nghèo trong nền kinh tế thị trường ở Việt Nam hiện nay, Học việc Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, 2001; - Luận văn Thạc sĩ kinh tế của Bùi Thị Lý: Vấn đề xóa đói giảm nghèo ở tỉnh Phú Thọ hiện nay, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, 2000; - Luận văn Thạc sĩ kinh tế của Đỗ Thế Hạnh: Thực trạng và những giải pháp kinh tế chủ yếu nhằm xóa đói giảm nghèo ở vũng định canh, định cư tỉnh Thanh Hóa, Học viện chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, 1998; - Luận văn Thạc sĩ của Tào Bằng Huy: Những giải pháp cơ bản nhằm xóa đói giảm nghèo ở tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 2001 – 2010, Đại học Kinh tế Quốc dân, 1999; Các công trình nghiên cứu chủ yếu tập trung ở cấp vĩ mô hoặc cấp cao hơn cấp huyện như: Cấp nhà nước, cấp ngành và nghiêu cứu cấp Trung ương 3 đến cấp tỉnh là chủ yếu; ở cấp huyện có tác giả nghiên cứu chủ yếu tập trung bài viết nhỏ, bài báo hoặc báo cáo cụ thể: - Bài viết của tác giả Hương Giang, Huyện Tam Nông, tỉnh Phú Thọ với công tác xóa đói giảm nghèo, ngày 24/4/2014; - Bài viết của tác giả Minh Nguyệt, Xây dựng nông thôn mới gắn với xóa nghèo bên vững, viết 22/4/2013. Các công trình nghiêm cứu trên đề cập vấn đề đói nghèo khác nhau dưới góc độ khác nhau cả về lý luận và thực tiễn, ở cấp huyện ít có bài viết về công tác đói nghèo. Đặc biệt ở huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương chưa bài viết nào phân tích cách đầy đủ, hệ thống về lý luận, thực tiễn và giải pháp về công tác xoá đói giảm nghèo. Vì vậy, đề tài tác giả lựa chọn để nghiên cứu không trùng với các công trình nghiên cứu đã công bố. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Hệ thống hoá các vấn đề lý luận về xoá đói giảm nghèo; nghiên cứu, đánh giá thực trạng hoạt động xoá đói giảm nghèo ở huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương; đề xuất các giải pháp, kiến nghị để nâng cao hiệu quả hoạt động xoá đói giảm nghèo tại huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để thực hiện mục đích nghiên cứu trên, luận văn trả lời các câu hỏi nghiên cứu cụ thể như sau: - Xóa đói giảm nghèo là gì ? Tiêu chí để xác định đói nghèo như thế nào ? Các nội dung xóa đói giảm nghèo gồm những gì ? Quan điểm của đảng về về xóa đói giảm nghèo? - Thực trạng xóa đói giảm nghèo ở huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương như thế nào? [...]... Cơ sở lý luận và thực tiễn về xoá đói giảm nghèo Chương 2: Thực trạng xóa đói giảm nghèo ở huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương Chương 3: Định hướng và một số giải pháp nhằm xóa đói giảm nghèo ở huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương trong thời gian tới 6 CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ XÓA ĐÓI GIẢM NGHÈO 1.1 Một số vấn đề lý luận cơ bản về đói nghèo 1.1.1 Các khái niệm về đói nghèo * Thế nào là đói nghèo Đói nghèo. .. đánh giá sâu sắc thực tiễn xóa đói giảm nghèo huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương thời gian qua - Đưa ra giải pháp đồng bộ cho công tác xóa đói giảm nghèo cụ thể cho huyện Tứ Kỳ thời gian tới - Luận văn góp phần cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn cho việc hoạch chính sách xóa đói giảm nghèo trên địa bàn huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương trong thời gian tới 7 Bố cục luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục và...- Gồm các giải pháp nào để thực hiện để xóa đói nghèo ở huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương ? 4 Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Thực trạng công tác xoá đói giảm nghèo tại huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương - Phạm vi nghiên cứu: Hoạt động xóa đói giảm nghèo của huyện Tứ Kỳ tỉnh Hải Dương từ năm 2006 đến nay 5 Phƣơng pháp nghiên cứu Luận văn đã sử dụng các... Báo cáo tổng kết hàng năm của UBND huyện Tứ Kỳ, Đề án xóa đói giảm nghèo UBND huyện, báo cáo Phòng lao động Thương binh và xã hội huyện, Chi cục Thống kê huyện, báo cáo Ban chỉ đạo xóa đói giảm nghèo huyện từ năm 2006 đến nay và Quy hoạch phát triển huyện Tứ Kỳ đến 2020 - Số liệu điều tra thực tế của tác giả Thực hiện điều tra trực tiếp các hộ nghèo, các hộ mới tái nghèo và một số hộ khác bằng bảng... Hải Dương và với hai tỉnh Hải Dương, Hải Phòng Phía Đông Nam giáp huyện Thái Thụy, phía Nam giáp huyện Đông Hưng, phía Tây Nam giáp huyện Hưng Hà 23 Góc phía Tây giáp huyện Phù Cừ tỉnh Hưng Yên Phía Tây Bắc giáp các huyện: Thanh Miện và Ninh Giang của tỉnh Hải Dương Phía Đông Bắc giáp huyện Vĩnh Bảo của thành phố Hải Phòng Con sông Luộc chảy men theo gần như toàn bộ ranh giới với các tỉnh Hải Dương, ... lệ hộ nghèo huyện giảm dưới 21%, trong đó tỷ lệ hộ nghèo của 13 xã nghèo là 50% Kết quả đó là chuyển đổi và dựa trên thế mạnh của huyện Lục Ngạn, là kinh nghiệm cho nhiều huyện trong việc xóa đói giảm nghèo * Huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh Huyện Kỳ Anh nằm ở phía Nam tỉnh Hà Tĩnh, trước đây được nhiều người biết đến bởi sự nghèo nàn, lạc hậu Gần đây đã có những chuyển biến đáng mừng Tốc độ tăng trưởng kinh... thêm thu nhập và xóa đói giảm nghèo Bên cạnh đó Huyện Quỳnh Phụ kết hợp phát triển ngành kinh tế hiện Đại như cho một số nhà máy nước ngoài vào hoạt động huyện nhà như mở khu Công nghiệp cầu nghìn ngành: dệt may xuất khẩu, dây da,…để giải quyết công ăn việc làm và xóa đói giảm nghèo chính các hộ gia đình Đó là biện pháp chủ yếu Huyện Quỳnh Phụ tỉnh Thái Bình sử dụng để xóa đói giảm nghèo trong giai... sống cho người dân hay dự báo tỷ lệ giảm đói nghèo địa bàn huyện 5.3 Phƣơng pháp phân tích và so sánh Để đánh giá thực trạng đói nghèo huyện sử dụng việc phân tích về kinh tế qua các chỉ tiêu từ đó so sách giữa các chỉ tiêu với nhau, so sánh với huyện khác trong toàn tỉnh Hải Dương và so sánh với chỉ tiêu trung bình tỉnh Hải Dương để đánh giá mức tăng, giảm của hộ nghèo 6 Những đóng góp luận văn - Phân... vấn đề nghèo đói, xoá đói giảm nghèo trong mối quan hệ tổng thể với các vấn đề phát triển nói chung của xã hội một cách biện chứng và sâu sắc; Qua đó nghiên cứu sự biến động của hoạt động xoá đói giảm nghèo qua các năm trước (từ năm 2006 đến năm 2013), từ đó rút ra nhận xét đánh giá sự tăng lên trong hiệu quả hoạt động xoá đói giảm nghèo của huyện Tứ Kỳ và xu thế của hoạt động xoá đói giảm nghèo trong... chuẩn nghèo năm thứ j TNj là thu nhập bình quân đầu người của các hộ gia đình năm thứj Trong trường hợp này chuẩn nghèo được lấy ở khoảng giữa của 1/2 và 1/3 thu nhập bình quân đầu người của hộ gia đình 1.2.2 Kinh nghiệm xóa đói giảm nghèo * Huyện Quỳnh Phụ, tỉnh Thái Bình Huyện Quỳnh Phụ tỉnh Thái Bình nằm (chính giữa phía Bắc tỉnh) tại hai ngã ba ranh giới giữa tỉnh Thái Bình với hai tỉnh: Hưng Yên, Hải . xác định đói nghèo như thế nào ? Các nội dung xóa đói giảm nghèo gồm những gì ? Quan điểm của đảng về về xóa đói giảm nghèo? - Thực trạng xóa đói giảm nghèo ở huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương như. Cơ sở lý luận và thực tiễn về xoá đói giảm nghèo Chương 2: Thực trạng xóa đói giảm nghèo ở huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương Chương 3: Định hướng và một số giải pháp nhằm xóa đói giảm nghèo ở huyện. hiện để xóa đói nghèo ở huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương ? 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Thực trạng công tác xoá đói giảm nghèo tại huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương. -