ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ O0O ĐẶNG THỊ HƢƠNG ĐÀO TẠO CÁN BỘ QUẢN LÝ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA Ở VIỆT NAM ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CỦA HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH Hà Nội, 2015 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ O0O ĐẶNG THỊ HƢƠNG ĐÀO TẠO CÁN BỘ QUẢN LÝ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA Ở VIỆT NAM ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CỦA HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh Mã số: 62 34 05 01 LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS. LÊ QUÂN Hà nội, năm 2015 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu được nêu trong luận án là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng. Kết quả nghiên cứu của luận án do tác giả tự tìm hiểu, phân tích, tổng hợp, chưa từng được công bố trong một công trình nào khác. Tác giả luận án Đặng Thị Hƣơng ii MỤC LỤC Lời cam đoan………………………… ………………………………………. i Mục lục………………………………… …………………………………… ii Danh mục các chữ viết tắt……………… ……………………………………. vi Danh mục các bảng……………………… …………………………………… vii Danh mục các sơ đồ, hình vẽ.……………… …………………………………. ix MỞ ĐẦU………………………………… …………………………………… 1 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC LIÊN QUAN ĐẾN ĐÀO TẠO VÀ ĐÀO TẠO CÁN BỘ QUẢN LÝ…………… 8 1.1 Tổng quan nghiên cứu về đào tạo và đào tạo cán bộ quản lý trong doanh nghiệp nhỏ và vừa trên thế giới…………………………………… 8 1.2 Tổng quan nghiên cứu về đào tạo và đào tạo cán bộ quản lý trong doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Việt Nam……………………… ……………. 15 1.3 Nhận diện cơ hội nghiên cứu……………………………… …………… 20 Kết luận chƣơng 1…………………………………………………………… 22 CHƢƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ ĐÀO TẠO CÁN BỘ QUẢN LÝ TRONG DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CỦA HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ………………………………… ……… 23 2.1 Khái niệm cơ bản về đào tạo và đào tạo cán bộ quản lý trong doanh nghiệp nhỏ và vừa………………………………………….……………… 23 2.1.1 Khái niệm cán bộ quản lý…………………… … ………………… 23 2.1.2 Khái niệm doanh nghiệp nhỏ và vừa……………………………… 25 2.1.3 Khái niệm đào tạo và đào tạo cán bộ quản lý………………………… 28 2.1.4 Đặc điểm hoạt động quản lý của doanh nghiệp nhỏ và vừa và đặc điểm của đào tạo cán bộ quản lý trong doanh nghiệp nhỏ và vừa …………. 34 2.1.5 Vai trò của đào tạo cán bộ quản lý trong doanh nghiệp nhỏ và vừa… 38 iii 2.2. Một số vấn đề về đào tạo cán bộ quản lý trong doanh nghiệp nhỏ và vừa đáp ứng yêu cầu của hội nhập kinh tế quốc tế….……… …………… 41 2.2.1 Hội nhập kinh tế quốc tế và các yêu cầu đối với đào tạo cán bộ quản lý trong doanh nghiệp nhỏ và vừa khi tham gia hội nhập kinh tế quốc tế… 41 2.2.2 Nội dung đào tạo cán bộ quản lý …………………………………… 45 2.2.3 Phương pháp đào tạo cán bộ quản lý ………………………………… 50 2.2.4 Tổ chức đào tạo cán bộ quản lý ……………………………………… 54 2.2.5 Đánh giá hiệu quả đào tạo cán bộ quản lý …………………………… 60 2.3 Các yếu tố ảnh hƣởng đến đào tạo cán bộ quản lý trong doanh nghiệp nhỏ và vừa khi tham gia hội nhập kinh tế quốc tế…………….……………. 64 2.3.1 Nhận thức và sự quan tâm tích cực của lãnh đạo doanh nghiệp đến đào tạo cán bộ quản lý…………………………………………….……… 65 2.3.2 Chiến lược hoạt động kinh doanh và chiến lược đào tạo, phát triển nguồn nhân lực của doanh nghiệp ……… ….……….…………….……… 66 2.3.3 Năng lực tài chính…………………………………………… ……… 67 2.3.4 Năng lực đào tạo và tổ chức đào tạo của doanh nghiệp ………… …. 67 2.3.5 Thái độ và nhu cầu học tập nâng cao năng lực của cán bộ quản lý…. 68 2.3.6 Các chính sách hỗ trợ đào tạo, phát triển nguồn nhân lực của chính phủ và các cơ quan quản lý nhà nước dành cho doanh nghiệp nhỏ và vừa 69 2.3.7 Vai trò của Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa đối với đào tạo cán bộ quản lý………………………………………………………………… … 69 2.3.8 Chất lượng và sự phát triển của thị trường dịch vụ đào tạo… ……… 70 2.4 Kinh nghiệm quốc tế về đào tạo cán bộ quản lý trong doanh nghiệp nhỏ và vừa của một số quốc gia trên thế giới và bài học cho Việt Nam…… 72 2.4.1 Kinh nghiệm về đào tạo cán bộ quản lý trong doanh nghiệp nhỏ và vừa của một số quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới…………………… 72 2.4.2 Một số bài học đối với đào tạo cán bộ quản lý trong doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam…………………………………………………… 81 Kết luận chƣơng 2…………………………………………………………… 85 iv CHƢƠNG 3: PHƢƠNG PHÁP VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ĐÀO TẠO CÁN BỘ QUẢN LÝ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CỦA HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ… … …. 86 3.1 Nguồn dữ liệu và phƣơng pháp nghiên cứu………….………………… 86 3.1.1 Nguồn dữ liệu…………………………………………………….… 86 3.1.2 Phương pháp nghiên cứu…………………………….…………….…. 87 3.2 Khái quát chung về sự phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa ởViệt Nam 91 3.2.1 Sự phát triển của doanh nghiệp nhỏ và vừa những năm gần đây …… 91 3.2.2 Vai trò và sự đóng góp của doanh nghiệp nhỏ và vừa….….………… 97 3.2.3 Đặc điểm của doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam …….……….… 100 3.3 Kết quả nghiên cứu về đào tạo cán bộ quản lý trong doanh nghiệp nhỏ và vừa đáp ứng yêu cầu của hội nhập kinh tế quốc tế…………… …….… 104 3.3.1 Nội dung, phương pháp đào tạo cán bộ quản lý…….…………….… 104 3.3.2 Tổ chức đào tạo cán bộ quản lý ………………………………….… 112 3.3.3 Đánh giá hiệu quả đào tạo cán bộ quản lý ………………….……… 122 3.3.4 Các yếu tố ảnh hưởng đến đào tạo cán bộ quản lý trong doanh nghiệp nhỏ và vừa…………………………………………………….…………… 126 3.3.5 Nghiên cứu điển hình về đào tạo cán bộ quản lý trong doanh nghiệp nhỏ và vừa……………………………………………………….………… 139 3.4 Kết luận chung về đào tạo cán bộ quản lý trong doanh nghiệp nhỏ và vừa đáp ứng yêu cầu của hội nhập kinh tế quốc tế….……………………. 146 3.4.1 Những kết quả đạt được ………………………… …………………. 146 3.4.2 Những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân………………………………. 149 Kết luận chƣơng 3…………………………………………………………… 153 CHƢƠNG 4: GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ VỀ ĐÀO TẠO CÁN BỘ QUẢN LÝ TRONG DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CỦA HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ……… …………………… 154 4.1 Định hƣớng và quan điểm đào tạo cán bộ quản lý trong DNNVV ở Việt Nam đáp ứng yêu cầu của hội nhập kinh tế quốc tế……….………… 154 v 4.1.1 Định hướng phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam trong bối cảnh chủ động, tích cực hội nhập kinh tế quốc tế….…………………. 152 4.1.2 Quan điểm đào tạo cán bộ quản lý trong doanh nghiệp nhỏ và vừa đáp ứng yêu cầu của hội nhập kinh tế quốc tế……………………………… 156 4.2 Một số giải pháp về đào tạo cán bộ quản lý trong doanh nghiệp nhỏ và vừa đáp ứng các yêu cầu của hội kinh tế quốc tế…………….……………. 163 4.2.1 Nâng cao nhận thức của lãnh đạo doanh nghiệp nhỏ và vừa về đào tạo cán bộ quản lý ………………………………… …………………………. 163 4.2.2 Xây dựng chiến lược đào tạo cán bộ quản lý gắn với chiến lược kinh doanh ……………………………………………………………………… 165 4.2.3 Đổi mới nội dung và phương pháp đào tạo cán bộ quản lý……….… 166 4.2.4 Hoàn thiện công tác tổ chức đào tạo; hình thành bộ phận chuyên trách về đào tạo, phát triển nguồn nhân lực trong DNNVV… …………………. 172 4.2.5 Thành lập quỹ đào tạo và phát triển nguồn nhân lực………………… 175 4.2.6 Chú trọng xây dựng văn hóa học tập, hướng tới xây dựng mô hình tổ chức học tập trong DNNVV……………………………………………… 176 4.2.7 Xây dựng cơ chế khuyến khích cán bộ quản lý học tập, nâng cao năng lực quản lý…………… …………………………………………….…… 179 4.3 Một số kiến nghị đối với cơ quan quản lý nhà nƣớc và các bên liên quan…….………………………………………………………………………. 180 4.3.1 Đề xuất, kiến nghị với các cơ quan quản lý nhà nước……………… 180 4.3.2 Đề xuất đối với các hiệp hội và tổ chức cung cấp dịch vụ đào tạo quản lý………………………………………………………………………. 182 Kết luận chƣơng 4…………………………………………………………… 184 KẾT LUẬN………………………………….…………….…………………. 185 DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN………………………………….……….………………… 187 TÀI LIỆU THAM KHẢO…………………………….…………………… 188 PHỤ LỤC…………………………………………….…… ………………… I vi DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT APEC Diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á Thái Bình Dương ASEAN Hiệp hội hợp tác các quốc gia Đông Nam Á ASEM Diễn đàn hợp tác Á Âu CBQL CEO Cán bộ quản lý Giám đốc điều hành CIEM Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương DN Doanh nghiệp DNNVV Doanh nghiệp nhỏ và vừa GDP Tổng sản phẩm quốc nội HDI Chỉ số phát triển con người HĐQT Hội đồng quản trị ILO Tổ chức lao động quốc tế JSBC Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ Nhật Bản KSA Mô hình KSA: Kiến thức, kỹ năng, thái độ KTQT Kinh tế quốc tế NĐ-CP Nghị định – Chính phủ NNL Nguồn nhân lực NQ/TW Nghị quyết /Trung ương OECD Tổ chức Hợp tác phát triển kinh tế PACE Trường doanh nhân PACE PTI TNHH Trường đào tạo doanh nhân PTI Trách nhiệm hữu hạn SBA Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ của Mỹ VCCI Phòng Thương mại và công nghiệp Việt Nam vii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1 Tiêu chí xác định DNNVV của một số nước và vùng lãnh thổ. 26 Bảng 2.2 Tiêu chí xác định doanh nghiệp siêu nhỏ, doanh nghiệp nhỏ, doanh nghiệp vừa…………………………………………… 28 Bảng 2.3 Nội dung đào tạo cán bộ quản lý trong DNNVV…………… 49 Bảng 2.4 Các cấp độ đánh giá hiệu quả đào tạo………………………… 59 Bảng 3.1 Số lượng DNNVV hoạt động đến 31/12 hàng năm theo tiêu chí lao động…………………………………………………… 93 Bảng 3.2 Số lượng DNNVV hoạt động đến 31/12 hàng năm theo tiêu chí vốn………………………………………………………… 93 Bảng 3.3 Tỷ trọng các chỉ tiêu cơ bản của DNNVV trong tổng số doanh nghiệp năm 2011………………………………………. 94 Bảng 3.4 Trình độ học vấn của chủ sở hữu, cán bộ quản lý trong DNNVV Việt Nam năm 2011 . ……………………………… 102 Bảng 3.5 Mức độ đào tạo kiến thức và kỹ năng quản lý kinh doanh trong DNNVV………………………………………………… 105 Bảng 3.6 Mức độ đào tạo kiến thức, kỹ năng hội nhập KTQT trong DNNVV……………………………………………………… 106 Bảng 3.7 Mức độ đào tạo kiến thức, kỹ năng chuyên môn và ngành nghề kinh doanh trong DNNVV……………………………… 108 Bảng 3.8 Mức độ sử dụng các phương pháp đào tạo cán bộ quản lý trong DNNVV………………………………………………… 110 Bảng 3.9 Tổ chức đào tạo cán bộ quản lý trong DNNVV………………. 113 Bảng 3.10 Căn cứ phân tích nhu cầu đào tạo cán bộ quản lý trong DNNVV……………………………………………………… 114 viii Bảng 3.11 Lập kế hoạch đào tạo cán bộ quản lý trong DNNVV. ………. 115 Bảng 3.12 Đào tạo lực lượng lao động trong doanh nghiệp nhỏ và vừa…. 116 Bảng 3.13 Hỗ trợ tổ chức đào tạo cán bộ quản lý trong DNNVV ……… 117 Bảng 3.14 Đánh giá giảng viên tham gia đào tạo cán bộ quản lý trong DNNVV……… ……………………………………………… 120 Bảng 3.15 Hiệu quả đào tạo cán bộ quản lý trong DNNVV…………… 123 Bảng 3.16 Hiệu quả đào tạo của các chương trình đào tạo quản lý ……… 125 Bảng 3.17 Các yếu tố ảnh hưởng đến đào tạo cán bộ quản lý trong DNNVV……………………………………………………… 127 Bảng 3.18 Kết quả hoạt động kinh doanh của công ty giai đoạn 2011- 2013…………………………………………………………… 140 Bảng 3.19 Danh sách khóa đào tạo quản lý năm 2012-2013…………… 141 Bảng 4.1 Nhu cầu đào tạo cán bộ quản lý trong DNNVV đáp ứng yêu cầu của hội nhập kinh tế quốc tế……………………………… 168 [...]... điểm của đào tạo cán bộ quản lý trong DNNVV đáp ứng yêu cầu của hội nhập kinh tế quốc tế; +) Các yếu tố ảnh hưởng đến đào tạo cán bộ quản lý trong DNNVV đáp ứng yêu cầu của hội nhập kinh tế quốc tế; +) Hiệu quả đào tạo cán bộ quản lý trong DNNVV; +) Các giải pháp cho đào tạo cán bộ quản lý trong DNNVV đáp ứng các yêu cầu của hội nhập kinh tế quốc tế 22 CHƢƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ ĐÀO TẠO CÁN BỘ QUẢN LÝ... bộ quản lý trong doanh nghiệp nhỏ và vừa đáp ứng yêu cầu của hội nhập kinh tế quốc tế Chƣơng 3: Phƣơng pháp và kết quả nghiên cứu đào tạo cán bộ quản lý trong doanh nghiệp nhỏ và vừa đáp ứng yêu cầu của hội nhập kinh tế quốc tế Chƣơng 4: Giải pháp và kiến nghị về đào tạo cán bộ quản lý trong doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam đáp ứng yêu cầu của hội nhập kinh tế quốc tế 7 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN CÁC CÔNG... nghiên cứu điển hình về đào tạo và đào tạo cán bộ quản lý trong các DNNVV tại Việt Nam, liên quan đến thực trạng đào tạo cán bộ quản lý, kinh nghiệm đào tạo và đào tạo cán bộ quản lý; đào tạo, phát triển NNL trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế Kết quả tổng quan tài liệu đã cho thấy một số khoảng trống về đào tạo cán bộ quản lý trong DNNVV đáp ứng yêu cầu của hội nhập kinh tế quốc tế cần tiếp tục được... định các đặc điểm về nội dung, phương pháp, tổ chức đào tạo cán bộ quản lý trong DNNVV đáp ứng các yêu cầu của hội nhập kinh tế quốc tế  Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến đào tạo cán bộ quản lý trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế  Đánh giá hiệu quả đào tạo cán bộ quản lý trong DNNVV, nhấn mạnh kết quả thực hiện công việc của cán bộ quản lý và kết quả hoạt động của DNNVV  Đề xuất các giải pháp và. .. pháp đào tạo, tổ chức đào tạo nhằm đáp ứng các yêu cầu và thách thức của hội nhập kinh tế quốc tế tại Việt Nam chưa được làm rõ - Những yếu tố ảnh hưởng đến đào tạo cán bộ quản lý trong DNNVV trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế chưa được các nghiên cứu trước đây đánh giá cụ thể - Hiệu quả đào tạo cán bộ quản lý trong DNNVV trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế chưa được quan tâm nghiên cứu - Các. .. cho đào tạo cán bộ quản lý trong DNNVV đáp ứng các yêu cầu của hội nhập kinh tế quốc tế 3 3 Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu Đối tƣợng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận án là hoạt động đào tạo cán bộ quản lý trong các DNNVV ở Việt Nam đáp ứng các yêu cầu của hội nhập KTQT theo cách tiếp cận của quản trị nguồn nhân lực và quản trị kinh doanh Phạm vi nghiên cứu  Về nội dung Đề cập đến đào tạo, ... nhau: đào tạo trong nền kinh tế quốc dân, đào tạo tại các cơ sở giáo dục chuyên nghiệp, đào tạo trong doanh nghiệp Đề tài nghiên cứu của luận án tập trung vào đào tạo cán bộ quản lý trong DNNVV đáp ứng yêu cầu của hội nhập kinh tế quốc tế, vì vậy, luận án sẽ tổng hợp các công trình nghiên cứu điển hình liên quan tới hướng nghiên cứu này  Về đào tạo và tổ chức đào tạo trong doanh nghiệp Về lý thuyết, đào. .. đến đào tạo cán bộ quản lý trong DNNVV ở Việt Nam phục vụ các yêu cầu của hội nhập KTQT ngày càng sâu, rộng Về thực tiễn: + Qua nghiên cứu và khảo sát, luận án đã làm rõ các đặc điểm của đào tạo cán bộ quản lý trong DNNVV đáp ứng các yêu cầu của hội nhập KTQT, đồng thời xem xét và đánh giá thực trạng đào tạo cán bộ quản lý trong DNNVV ở Việt Nam hiện nay + Luận án cũng đã đánh giá một cách tổng thể các. .. TRONG DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CỦA HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ 2.1 Khái niệm cơ bản về đào tạo và đào tạo cán bộ quản lý trong doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) 2.1.1 Khái niệm cán bộ quản lý Nguồn nhân lực của một tổ chức bao gồm tất cả những người lao động làm việc trong tổ chức Một bộ phận lao động trong tổ chức thực hiện công việc quản lý được gọi là cán bộ quản lý Hiện nay có nhiều cách... tạo cán bộ quản lý trong các DNNVV Việt Nam đáp ứng yêu cầu của hội nhập có ý nghĩa khoa học cả về lý luận và thực tiễn 2 Mục tiêu nghiên cứu Mục tiêu nghiên cứu của luận án là xây dựng luận cứ khoa học về đào tạo cán bộ quản lý trong DNNVV đáp ứng yêu cầu của hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu, rộng; từ đó đề xuất các giải pháp cho đào tạo cán bộ quản lý trong các DNNVV Việt Nam Các mục tiêu nghiên . đào tạo cán bộ quản lý trong doanh nghiệp nhỏ và vừa đáp ứng yêu cầu của hội nhập kinh tế quốc tế Chƣơng 4: Giải pháp và kiến nghị về đào tạo cán bộ quản lý trong doanh nghiệp nhỏ và vừa ở. trò của đào tạo cán bộ quản lý trong doanh nghiệp nhỏ và vừa 38 iii 2.2. Một số vấn đề về đào tạo cán bộ quản lý trong doanh nghiệp nhỏ và vừa đáp ứng yêu cầu của hội nhập kinh tế quốc tế .………. đến đào tạo và đào tạo cán bộ quản lý Chƣơng 2: Cơ sở lý thuyết về đào tạo cán bộ quản lý trong doanh nghiệp nhỏ và vừa đáp ứng yêu cầu của hội nhập kinh tế quốc tế Chƣơng 3: Phƣơng pháp và