BỘ GIÁO DỤC VÀ ðÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM BÙI THỊ THU HIỀN NGHIÊN CỨU HIỆN TRẠNG HỆ THỐNG CÂY TRỒNG VÀ ðỀ XUẤT BIỆN PHÁP KỸ THUẬT TRỒNG TRỌT HỢP LÝ TẠI HUYỆN YÊN MÔ TỈNH NINH BÌNH LUẬN VĂN THẠC SĨ HÀ NỘI - 2014 BỘ GIÁO DỤC VÀ ðÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM BÙI THỊ THU HIỀN NGHIÊN CỨU HIỆN TRẠNG HỆ THỐNG CÂY TRỒNG VÀ ðỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP KỸ THUẬT TRỒNG TRỌT TẠI HUYỆN YÊN MÔ TỈNH NINH BÌNH CHUYÊN NGÀNH : KHOA HỌC CÂY TRỒNG Mà SỐ : 60.62.01.10 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS. NGUYỄN XUÂN MAI HÀ NỘI - 2014 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp Page i LỜI CAM ðOAN Tôi xin cam ñoan ñây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Kết quả nghiên cứu trong luận văn là kết quả lao ñộng của chính tác giả. Các số liệu và kết quả trình bày trong luận văn là trung thực và chưa từng ñược ai công bố trong bất cứ công trình nào khác. Tôi xin cam ñoan rằng mọi sự giúp ñỡ cho việc thực hiện luận văn này ñã ñược cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn này ñã ñược chỉ rõ nguồn gốc. Tác giả luận văn Bùi Thị Thu Hiền Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp Page ii LỜI CẢM ƠN Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS. Nguyễn Xuân Mai, người ñã tận tình giúp ñỡ, hướng dẫn tôi trong suốt thời gian thực hiện ñề tài cũng như trong quá trình hoàn chỉnh luận văn tốt nghiệp. Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy, cô giáo Ban ñào tạo sau ðại học; Khoa Nông học, ñặc biệt là các thầy cô trong bộ môn canh tác học – Khoa Nông học – Học viện Nông nghiệp Việt Nam; Huyện ủy, Hội ñồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, phòng Nông nghiệp và PTNT, Chi cục Thống kê, phòng Tài nguyên và Môi trường, Văn phòng HðND&UBND, Trạm khuyến nông huyện, trạm Bảo vệ thực vật huyện Yên Mô, Trung tâm khí tượng thủy văn Ninh Bình; Ủy ban nhân dân các xã, thị trấn, Hợp tác xã nông nghiệp ðông Thôn xã Yên Thái và bà con nông dân huyện Yên Mô (tỉnh Ninh Bình) ñã tận tình giúp ñỡ tôi trong quá trình nghiên cứu và hoàn chỉnh luận văn tốt nghiệp. Cuối cùng tôi xin biết ơn gia ñình, bạn bè và ñồng nghiệp ñã ủng hộ, ñộng viên khích lệ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu. Tác giả luận văn Bùi Thị Thu Hiền Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp Page iii MỤC LỤC Lời cam ñoan i Lời cảm ơn ii Mục lục iii Danh mục bảng vi Danh mục hình viii Danh mục các từ và thuật ngữ viết tắt ix MỞ ðẦU 1 1 Tính cấp thiết của ñề tài 1 2 Mục ñích và yêu cầu nghiên cứu của ñề tài 2 3 Ý nghĩa của ñề tài 2 CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN TÀI LIỆU 4 1.1 Lý thuyết về hệ thống 4 1.1.1 Một số các khái niệm: 4 1.1.2 Cơ sở khoa học của xác ñịnh cơ cấu cây trồng 8 1.1.3 Quan ñiểm phát triển hệ thống nông nghiệp 11 1.1.4 Lý thuyết của một số mô hình phát triển nông nghiệp 12 1.1.5 Biện pháp kỹ thuật với sự phát triển nông nghiệp bền vững 13 1.1.6 Một số biện pháp kỹ thuật trồng trọt 15 1.2 Tình hình nghiên cứu và phát triển hệ thống cây trồng 18 1.2.1 Tình hình nghiên cứu ở nước ngoài 18 1.2.2 Thực tiễn nghiên cứu ở Việt Nam 22 1.2.3 Một số kết quả nghiên cứu về cây lạc ở Việt Nam 26 1.3 ðặc ñiểm của huyện Yên Mô. 30 CHƯƠNG 2 NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 34 2.1 ðối tượng và phạm vi nghiên cứu. 34 2.1.1 ðối tượng nghiên cứu. 34 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp Page iv 2.1.2 Phạm vi nghiên cứu 34 2.2 Nội dung nghiên cứu 35 2.2.1 ðánh giá ñiều kiện tự nhiên và kinh tế - xã hội của huyện Yên Mô. 35 2.2.2 ðánh giá hiện trạng sử dụng ñất của huyện 35 2.2.3 ðánh giá tình hình sản xuất, thực trạng hệ thống cây trồng, các công thức luân canh trên ñịa bàn huyện Yên Mô. 35 2.2.4 Tiến hành mội số thí nghiệm trên ñồng ruộng 35 2.2.5 ðề xuất một số giải pháp góp phần chuyển ñổi cơ cấu cây trồng của huyện Yên Mô. 36 2.3 Phương pháp nghiên cứu 36 2.3.1 Thu thập thông tin từ các số liệu thứ cấp. 36 2.3.2 Thu thập thông tin sơ cấp. 36 2.3.3 Tiến hành một số thí nghiệm trên ñồng ruộng 37 2.3.4 Phương pháp tính toán tổng hợp và sử lý số liệu. 39 CHƯƠNG 3 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 41 3.1 ðiều kiện tự nhiên - kinh tế - xã hội 41 3.1.1 ðiều kiện tự nhiên 41 3.1.2 ðiều kiện kinh tế, xã hội liên quan ñến sản xuất nông nghiệp 50 3.1.3 Tình hình dân số và lao ñộng của huyện. 56 3.2 Hiện trạng sử dụng ñất 61 3.2.1 Hiện trạng sử dụng ñất tự nhiên 62 3.2.2 Hiện trạng sử dụng ñất sản xuất nông nghiệp 64 3.3 Hiện trạng sử dụng ñất sản xuất nông nghiệp huyện năm 2013. 64 3.4 Thực trạng hệ thống cây trồng, công thức luân canh trên ñịa bàn huyện Yên Mô. 65 3.4.1 Hệ thống cây trồng chủ yếu của huyện. 65 3.4.2 Hiện trạng cây trồng, giống cây trồng. 68 3.4.3 Vấn ñề sử dụng phân bón cho cây trồng 73 3.4.4 Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật phòng trừ dịch hại cây trồng. 75 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp Page v 3.4.5 Hiện trạng các công thức trồng trọt tại huyện Yên Mô. 76 3.4.6 Hiệu quả kinh tế của hệ thống cây trồng 78 3.4.7 Nhận xét chung về thực trạng hệ thống cây trồng: 81 3.5 Kết quả thí nghiệm và ñề xuất giải pháp kỹ thuật trong sản xuất lạc tại huyện Yên Mô. 82 3.5.1 Thí nghiệm so sánh một số giống lạc trong công thức trồng trọt (Ngô xuân – ñậu tương hè thu – Ngô ñông) tại vụ xuân năm 2014. 82 3.6 Nghiên cứu ảnh hưởng của các loại phân bón NPK ñến khả năng sinh trưởng phát triển và năng suất cây lạc vụ xuân 2014 tại huyện Yên Mô. 90 3.6.1 Ảnh hưởng của các loại phân bón NPK ñến các chỉ tiêu sinh trưởng phát triển của cây lạc. 91 3.6.2 Ảnh hưởng của các loại phân bón NPK ñến chiều cao thân chính và số cành của lạc. 92 3.6.3 Ảnh hưởng của các loại phân bón NPK ñến chỉ số diện tích lá (LAI) và khả năng tích lũy chất khô của lạc. 93 3.6.4 Ảnh hưởng của các loại phân bón NPK ñến mức ñộ nhiễm bệnh hại trên lạc. 94 3.6.5 Ảnh hưởng của các loại phân bón NPK ñến các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất của lạc 95 3.6.6 Hiệu quả kinh tế khi bón các loại phân bón NPK khác nhau cho lạc. 97 3.7 ðề xuất một số biện pháp kỹ huật trồng trọt trên ñịa bàn huyện Yên Mô. 98 KẾT LUẬN VÀ ðỀ NGHỊ 103 1 Kết luận 103 2 ðề nghị 104 TÀI LIỆU THAM KHẢO 105 PHỤ LỤC 108 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp Page vi DANH MỤC BẢNG STT Tên bảng Trang 3.1 Cơ cấu, diện tích các loại ñất chính huyện Yên Mô 47 3.2 Giá trị sản xuất trên ñịa bàn huyện 52 3.3 Cơ cấu giá trị sản xuất nông nghiệp trên ñịa bàn huyện 54 3.4 Diễn biến sản xuất trồng trọt huyện Yên Mô 55 3.5 Tình hình sử dụng ñất huyện Yên Mô năm 2013 62 3.6 Hiện trạng sử dụng ñất sản xuất nông nghiệp năm 2013 64 3.7 Diện tích, năng suất, sản lượng các cây trồng năm 2013 66 3.8 Các loại cây trồng vụ xuân năm 2013. 69 3.9 Các loại cây trồng vụ mùa năm 2013. 70 3.10 Các loại cây trồng vụ ñông năm 2013 70 3.11 Hiện trạng sử dụng giống cây trồng năm 2013 71 3.12 Hiện trạng sử dụng phân bón cho một số cây trồng chính của huyện 73 3.13 Hiện trạng các công thức trồng trọt 77 3.14 Hiệu quả kinh tế một số cây trồng 78 3.15 Hiệu quả kinh tế của các công thức trồng trọt 80 3.16 ðặc trưng hình thái của các giống lạc trong ñiều kiện vụ Xuân 2014 83 3.17 Một số ñặc ñiểm sinh trưởng phát triển của các giống lạc trong ñiều kiện vụ Xuân 2014 84 3.18 Chỉ số diện tích lá và khả năng tích lũy chất khô của các giống lạc trong ñiều kiện vụ Xuân 2014 86 3.19 Các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất của các giống lạc trong ñiều kiện vụ Xuân 2014 88 3.20 Tình hình nhiễm bệnh hại của các giống lạc trong ñiều kiện vụ Xuân 2014 89 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp Page vii 3.21 Ảnh hưởng của các loại phân bón NPK ñến các chỉ tiêu sinh trưởng phát triển của giống lạc L19 91 3.22 Ảnh hưởng của các loại phân bón N,P,K ñến chiều cao thân chính và số cành của giống lạc L19 trong vụ Xuân 2014 92 3.23 Ảnh hưởng của các loại phân bón NPK ñến chỉ số diện tích lá (LAI) và khả năng tích lũy chất khô của giống L19 vụ Xuân 2014 93 3.24 Ảnh hưởng của các loại phân bón NPK ñến mức ñộ nhiễm sâu, bệnh hại trên giống lạc L19 vụ Xuân 2014 95 3.25 Ảnh hưởng của các loại phân bón NPK ñến các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất giống lạc L19 vụ Xuân 2014 96 3.26 Hiệu quả kinh tế khi bón các loại phân NPK khác nhau cho giống lạc L19 vụ xuân 2014 97 Học viện Nông nghiệp Việt Nam – Luận văn Thạc sỹ Khoa học Nông nghiệp Page viii DANH MỤC HÌNH STT Tên hình Trang 3.1 Sơ ñồ hành chính huyện Yên Mô năm 2011 41 4.2 Cơ cấu các loại ñất chính huyện Yên Mô 48 3.2 Cơ cấu, diện tích các loại ñất chính huyện Yên Mô 48 3.3 Cơ cấu và chuyển dịch cơ cấu kinh tế chung của huyện 53 3.4 Sơ ñồ hiện trạng sử dụng ñất năm 2012 61 3.5 Cơ cấu sử dụng ñất ñai ở huyện Yên Mô năm 2013 63 [...]... trư ng và ñi u ki n sinh thái c a t ng vùng, t ng bư c nâng cao thu nh p trên m t ñơn v di n tích ñ t nông nghi p Xu t phát t th c t trên chúng tôi ti n hành nghiên c u ñ tài: Nghiên c u hi n tr ng h th ng cây tr ng và ñ xu t bi n pháp k thu t tr ng tr t h p lý t i huy n Yên Mô t nh Ninh Bình 2 M c ñích và yêu c u nghiên c u c a ñ tài 2.1 M c ñích nghiên c u Nghiên c u hi n tr ng h th ng cây tr ng,... i pháp k thu t tr ng tr t thích h p nh m nâng cao hi u qu và tính b n v ng phù h p v i ñi u ki n t nhiên, kinh t xã h i c a huy n Yên Mô, t nh Ninh Bình 2.2 Yêu c u c a ñ tài - ðánh giá ñi u ki n t nhiên, kinh t xã h i t i huy n Yên Mô - ðánh giá hi n tr ng HTCT và hi u qu KT - Th nghi m m t s gi ng cây tr ng (th nghi m gi ng và phân bón) - ð xu t m t s gi i pháp k thu t tr ng tr t t i huy n Yên Mô. .. cơ s khoa h c ñ xác ñ nh h th ng cây tr ng phù h p v i ñi u ki n sinh thái c a huy n Yên Mô H c vi n Nông nghi p Vi t Nam – Lu n văn Th c s Khoa h c Nông nghi p Page 2 K t qu nghiên c u c a ñ tài góp ph n b sung phương pháp lý lu n trong nghiên c u h th ng cây tr ng 3.2 Ý nghĩa th c ti n ð xu t m t s gi i pháp k thu t góp ph n hoàn thi n h th ng cây tr ng c a huy n Yên Mô ñ t hi u qu cao H c vi n Nông... qu v i h th ng cây tr ng và bi n pháp canh tác như sau: cây hàng năm và cây lâu năm ñư c tr ng thành băng xen k r ng t 4 - 5 m, các lo i cây h ñ u c ñ nh ñ m ñư c tr ng thành hai hàng dày theo ñư ng ñ ng m c ñ t o thành hàng rào Khi nh ng cây hàng rào cao 1,5 - 2 m ngư i ta ñ n ñ l i 40 cm g c, cành lá dùng ñ r i lên băng t o l p che ph và gi m, ch ng xói mòn Cây lâu năm thươ ng là cây cà phê, cao... lương th c, th c ph m trên m t ha canh tác tăng g p 4 l n (do cây có c , cây có qu ñư c ñưa thêm vào h th ng cây tr ng) Ch ñ luân canh m i b t ñ u ñư c áp d ng r ng rãi và ñem l i nhi u th ng l i nư c Anh và sau ñó lan r ng ra các nư c B , Hà Lan, ð c, Pháp và các nư c Tây Âu (Lý Nh c và các c ng s , 1987), (Bùi Huy ðáp 1996) Chương trình nghiên c u ph i h p toàn n ð 1960 - 1972 l y h thâm canh tăng... 1995) H th ng cây tr ng là ho t ñ ng s n xu t cây tr ng c a nông tr i bao g m t t c các h p ph n c n có ñ s n xu t m t t h p cây tr ng và m i quan h gi a chúng v i môi trư ng Các h p ph n này, bao g m t t c các y u t v t lý và sinh h c, cũng như k thu t, lao ñ ng qu n lý (Zandstra, 1982) Như v y h th ng cây tr ng là t h p cây tr ng ñư c b trí theo không gian và th i gian v i h th ng bi n pháp k thu t... thích h p v i các cây tr ng có ngu n g c ôn ñ i như b p c i, su hào, khoai tây, hành tây và m t s cây tr ng như l c, khoai lang, cà chua, thu c lá, ngô Nư c ta có t p ñoàn gi ng cây tr ng khá phong phú, t các cây tr ng có ngu n g c nhi t ñ i ñ n các cây tr ng có ngu n g c á nhi t ñ i và ôn ñ i T t p ñoàn gi ng cây tr ng ng n ngày ñ n trung ngày và dài ngày, ñó là cơ s ñ ña d ng hoá cây tr ng, ña d ng... bi n pháp xen canh, g i v các cây tr ng như l c, ñ u tương, v ng t o ngu n h u cơ b sung cho ñ t Ngoài các bi n pháp k thu t cơ b n trên còn có các bi n pháp khác như phòng ch ng d ch h i, th i v , k thu t làm ñ t, tư i nư c M i m t bi n pháp có ý nghĩa, vai trò riêng nhưng chúng có tác ñ ng quan h ch t ch v i nhau trong m t t ng th các bi n pháp k thu t trong s n xu t và ph thu c vào lo i cây tr... qu kinh t và b o v môi trư ng b n v ng 1.2 Tình hình nghiên c u và phát tri n h th ng cây tr ng 1.2.1 Tình hình nghiên c u nư c ngoài T th k th VIII ñ n th k XVIII, trong su t 1000 năm ch ñ luân canh ph bi n trong nông nghi p châu Âu là ch ñ luân canh 3 khu và luân chuy n trong 3 năm, v i h th ng canh tác: Ngũ c c - ngũ c c và b hoá Năng su t ngũ c c trong su t th i kỳ này ch ñ t 5 - 6 t /ha và ñ n th... nào ñó nói lên trình ñ thâm canh s n xu t c a t ng vùng T l cây lương th c cao, t l cây công nghi p, cây th c ph m th p ph n ánh trình ñ phát tri n nông nghi p th p T l các lo i cây tr ng có s n ph m tiêu th t i ch cao, các lo i cây tr ng có s n ph m có giá tr và xu t kh u th p ch ng t s n xu t vùng ñó kém phát tri n và ngư c l i D a vào cơ c u cây tr ng có th bi t ñư c n n nông nghi p c a nư c ñó phát . HIỀN NGHIÊN CỨU HIỆN TRẠNG HỆ THỐNG CÂY TRỒNG VÀ ðỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP KỸ THUẬT TRỒNG TRỌT TẠI HUYỆN YÊN MÔ TỈNH NINH BÌNH CHUYÊN NGÀNH : KHOA HỌC CÂY TRỒNG Mà SỐ : 60.62.01.10. cứu hiện trạng hệ thống cây trồng và ñề xuất biện pháp kỹ thuật trồng trọt hợp lý tại huyện Yên Mô tỉnh Ninh Bình . 2. Mục ñích và yêu cầu nghiên cứu của ñề tài 2.1. Mục ñích nghiên cứu Nghiên. bổ sung phương pháp lý luận trong nghiên cứu hệ thống cây trồng. 3.2. Ý nghĩa thực tiễn ðề xuất một số giải pháp kỹ thuật góp phần hoàn thiện hệ thống cây trồng của huyện Yên Mô ñạt hiệu quả