BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TR ƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM HỒNG ĐỨC BẢO PHÒNG NGỪA RỦI RO TỶ GIÁ TẠI CÁC DOANH NGHIỆP DƯỢC PHẨM CHUYÊN NGÀNH: KINH TẾ TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG MÃ SỐ: 60.31.12 LU ẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS PHAN HIỂN MINH TP Hồ Chí Minh – Năm 2009 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam ñoan luận văn thạc sĩ kinh tế “phòng ngừa rủi ro tỷ giá tại các doanh nghiệp dược phẩm” ñược trình bày sau ñây là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi. Các số liệu nêu trong luận văn là số liệu trung thực. TP HCM, tháng 12 năm 2009 HỒNG ĐỨC BẢO Học viên cao học khóa 16 Chuyên ngành: Kinh tế tài chính – Ngân hàng Trường Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh MỤC LỤC Trang TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, ĐỒ THỊ Mở ñầu 1 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ RỦI RO TỶ GIÁ VÀ PHÒNG NGỪA RỦI RO TỶ GIÁ 5 1.1 Khái niệm 5 1.1.1 Rủi ro 5 1.1.2 Tỷ giá hối ñoái 5 1.1.3 Rủi ro tỷ giá hối ñoái ñối với các công ty xuất nhập khẩu 6 1.2 Độ nhạy cảm ñối với rủi ro tỷ giá 7 1.2.1 Độ nhạy cảm giao dịch ñối với rủi ro tỷ giá 7 1.2.2 Độ nhạy cảm kinh tế ñối với rủi ro tỷ giá 8 1.2.3 Độ nhạy cảm chuyển ñổi ñối với rủi ro tỷ giá 9 1.3 Phòng ngừa rủi ro 11 1.3.1 Nhận diện rủi ro 11 1.3.2 Các phương pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá 13 1.3.2.1 Hợp ñồng kỳ hạn 13 1.3.2.2 Hợp ñồng giao sau 14 1.3.2.3 Quyền chọn 16 1.3.2.4 Hoán ñổi 16 1.3.2.5 Một số phương pháp phòng ngừa khác 18 1.4 Kinh nghiệm và bài học phòng ngừa rủi ro tỷ giá tại các doanh nghiệp dược thế giới 21 1.4.1 Đặc thù ngành dược 21 1.4.2 Rủi ro tỷ giá trong ngành dược 22 1.4.3 Kinh nghiệm và bài học phòng ngừa rủi ro tỷ giá tại các hãng dược nước ngoài 22 Kết luận chương 1 25 CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG MỘT SỐ RỦI RO TỶ GIÁ TẠI CÁC DOANH NGHIỆP DƯỢC PHẨM 26 2.1 Tình hình biến ñộng tỷ giá thời gian qua 26 2.1.1 Biến ñộng tỷ giá USD/VNĐ 26 2.1.2 Biến ñộng của ngoại tệ khác 27 2.2 Rủi ro tỷ giá tại các doanh nghiệp dược 29 2.3 Thực trạng rủi ro tỷ giá và quản lý rủi ro tỷ giá trong các DN dược phẩm 32 2.3.1 Mô tả mẫu khảo sát 32 2.3.2 Thực trạng rủi ro tỷ giá và quản lý rủi ro tỷ giá tại các DN dược 33 2.3.2.1 Vấn ñề rủi ro tỷ giá 33 2.3.2.2 Vấn ñề quản trị rủi ro tỷ giá 38 2.3.3 Nguyên nhân của thực trạng 44 2.3.3.1 Nguyên nhân khách quan 44 2.3.3.2 Nguyên nhân chủ quan 47 Kết luận chương 2 49 CHƯƠNG 3: CÁC GIẢI PHÁP PHÒNG NGỪA RỦI RO TỶ GIÁ TẠI CÁC CÔNG TY DƯỢC PHẨM 50 3.1 Giải pháp vĩ mô 50 3.1.1 Cơ chế ñiều hành tỷ giá 50 3.1.2 Hoàn thiện môi trường pháp lý về quản trị rủi ro tài chính 53 3.1.3 Xây dựng và hoàn thiện các yếu tố của một thị trường tài chính hiện ñại 54 3.2 Giải pháp vi mô 58 3.2.1 Xây dựng văn hóa về rủi ro và quản trị rủi ro 58 3.2.2 Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực 59 3.2.3 Xây dựng và hoàn thiện quy trình quản lý rủi ro 60 3.2.4 Xây dựng và phát triển hệ thống thông tin về quản trị rủi ro 71 Kết luận chương 3 72 Kết luận 73 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT DN Doanh nghi ệp EBIT Thu nhập trước thuế và lãi vay MNC Công ty ña quốc gia RRTG Rủi ro tỷ giá TG tỷ giá DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 2.1: Mẫu ñiều tra theo loại hình doanh nghiệp 32 Bảng 2.2: Mẫu ñiều tra theo quy mô vốn 33 DANH MỤC ĐỒ THỊ Đồ thị 2.1: Tình hình biến ñộng TG USD/VND từ 2007 ñến 6 tháng ñầu 2009 27 Đồ thị 2.2: Tình hình biến ñộng TG EURO/VND từ 2007 ñến 6 tháng ñầu 2009 28 Đồ thị 2.3: Nguyên liệu nhập khẩu 2008 29 Đồ thị 2.4: Mối quan tâm của các DN dược về rủi ro tỷ giá 35 Đồ thị 2.5: Mức ñộ thiệt hại của các DN dược về rủi ro tỷ giá 35 Đồ thị 2.6: Tỷ trọng ñồng ngoại tệ dùng trong thanh toán của các DN dược 38 Đồ thị 2.7: Tỷ trọng các DN tìm hiểu các công cụ tài chính phái sinh 39 Đồ thị 2.8: Tỷ trọng các DN sử dụng các biện pháp phòng ngừa tự nhiên 41 Đồ thị 2.9: Tính hiệu quả của các biện pháp phòng ngừa tự nhiên 42 Đồ thị 2.10: Tỷ trọng các DN sử dụng công cụ phái sinh 43 Đồ thị 2.11: Các yếu tố vĩ mô ảnh hưởng công tác quản trị rủi ro tỷ giá tại DN 47 Đồ thị 2.12: Các yếu tố vi mô ảnh hưởng công tác quản trị rủi ro tỷ giá tại DN 49 1 MỞ ĐẦU 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Với xu thế toàn cầu hóa của nền kinh tế thế giới hiện nay, nền kinh tế Việt Nam sẽ trở nên nhạy cảm hơn với những biến ñộng của nền kinh tế thế giới cùng với quá trình hội nhập của mình. Là một loại hình của nền kinh tế, các doanh nghiệp dược phẩm Việt Nam tất yếu cũng chịu ít nhiều ảnh hưởng từ những biến ñộng này. Với nhu cầu nhập khẩu nguyên liệu ñể ñáp ứng cho sản xuất và kinh doanh tại thị trường trong nước do khả năng ñiều chế, sản xuất các dược liệu, dược phẩm trong nước còn khá hạn chế, rủi ro tỷ giá là một thực tế mà các doanh nghiệp này phải ñối diện. Mặt khác, thực trạng về quản trị rủi ro hiện nay còn nhiều bất cập không chỉ ở bản thân doanh nghiệp mà còn nằm trong trình ñộ phát triển chung của thị trường tài chính trong nước. Điều ñó ñòi hỏi Nhà nước cùng các nhà quản trị doanh nghiệp cần phải có những chuẩn bị thật kỹ lưỡng, chu ñáo nhằm ñưa ra ñược những giải pháp căn cơ cho công tác phòng ngừa rủi ro tỷ giá ñối với các doanh nghiệp xuất nhập khẩu nói chung và doanh nghiệp ngành dược nói riêng. Nhằm góp một phần nhỏ sức lực cho công tác phòng ngừa rủi ro tỷ giá tại các doanh nghiệp dược phẩm, trong ñó có doanh nghiệp mà mình ñang công tác, tác giả ñã quyết ñịnh chọn ñề tài “ phòng ngừa rủi ro tỷ giá tại các doanh nghiệp dược phẩm” cho luận văn cao học của mình. Đề tài nhằm mục ñích ñưa ra giải pháp tổng thể gồm các nhóm giải pháp vĩ mô và vi mô giúp phác họa một bức tranh sơ lược về phòng ngừa rủi ro cho các doanh nghiệp dược phẩm, từ ñó hy vọng có thể làm giảm bớt những thiệt hại do biến ñộng tỷ giá gây ra và xa hơn là hướng ñến việc phát triển thị trường dược phẩm trong nước phục vụ tốt hơn nhu cầu thuốc chữa bệnh cho người dân Việt Nam. 2 2. MỤC TIÊU, ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU CÙNG Ý NGHĨA THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI Mục tiêu nghiên cứu: Mục tiêu nghiên cứu của ñề tài nhằm phân tích một số vấn ñề về lý luận chung cho các loại rủi ro tỷ giá của doanh nghiệp như phân loại, nhận diện và giải pháp phòng ngừa rủi ro. Trên cơ sở lý luận này, ñề tài ñi vào phân tích thực trạng rủi ro tỷ giá tại các doanh nghiệp dược phẩm và ñưa ra những giải pháp nhằm phòng ngừa ñối với loại rủi ro trên nhằm giảm thiểu thiệt hại từ biến ñộng bất lợi của tỷ giá gây ra cho các doanh nghiệp. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Khái niệm, phân loại rủi ro tỷ giá và các phương pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá truyền thống cũng như kỹ thuật trong doanh nghiệp. Thực trạng phòng ngừa rủi ro tỷ giá tại các doanh nghiệp dược phẩm rải khắp ñịa bàn cả nước với nhiều loại hình doanh nghiệp khác nhau. Những thông tin thu thập và phân tích ñược thu thập từ ñiều tra, khảo sát một số doanh nghiệp trong ngành. Phương pháp nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu chính là phân tích thống kê, tổng hợp những thông tin ñiều tra, khảo sát thông qua ước lượng và kiểm ñịnh mẫu nhằm ñảm bảo tính khoa học hơn cho các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá. Ngoài ra, ñề tài còn sử dụng một số thông tin thực tế của doanh nghiệp dược phẩm nơi tác giả ñang công tác ñể làm ví dụ phân tích nhằm mang tính xác thực hơn. Ý nghĩa thực tiễn của ñề tài Đề tài dựa trên tình hình thực tế về rủi ro tỷ giá tại doanh nghiệp mà tác giả là người trực tiếp tham gia vào công tác quản trị tài chính tại ñây, ñược khẳng ñịnh thông qua kết quả khảo sát ñiều tra từ các doanh nghiệp trong ngành dược với ñối tượng cung cấp thông tin là những cán bộ, nhân viên hoạt ñộng trong lĩnh vực tài 3 chính, xuất nhập khẩu của các doanh nghiệp. Qua ñó, ñề tài ñã nêu lên ñược thực trạng về rủi ro tỷ giá và công tác phòng ngừa rủi ro tỷ giá tại các doanh nghiệp dược phẩm vốn tồn tại nhiều hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế dẫn ñến thiệt hại cho các doanh nghiệp trong thời gian qua. Từ ñó, ñề tài ñề xuất những giải pháp thiết thực nhằm hạn chế những rủi ro tỷ giá gây ra. [...]... lu n văn Ngoài ph n m ñ u, k t lu n và các ph l c, k t c u lu n văn bao g m 3 chương chính như sau: Chương 1: T ng quan v r i ro t giá và phòng ng a r i ro t giá Chương 2: Th c tr ng r i ro t giá t i các doanh nghi p dư c ph m Chương 3: Các gi i pháp phòng ng a r i ro t giá cho các doanh nghi p dư c ph m 5 CHƯƠNG 1: T NG QUAN V R I RO T GIÁ VÀ PHÒNG NG A R I RO T GIÁ 1.1 Khái ni m 1.1.1 R i ro Trong... i trong t giá mang l i Đ nh y c m ñ i v i các bi n ñ ng t giá th hi n dư i ba hình th c sau: • Đ nh y c m giao d ch ñ i v i r i ro t giá • Đ nh y c m kinh t ñ i v i các r i ro t giá • Đ nh y c m chuy n ñ i ñ i v i các r i ro t giá 1.2.1 Đ nh y c m giao d ch ñ i v i các r i ro t giá Giá tr c a dòng ti n vào và ra c a m t công ty b ng nhi u lo i ngo i t khác nhau s b tác ñ ng b i nh ng thay ñ i trong... m giao d ch và ñ nh y c m kinh doanh ñ i v i r i ro t giá ñư c g i là ñ nh y c m kinh t ñ i v i r i ro t giá, trong ñó thư ng ñ nh y c m giao d ch ñ i v i r i ro t giá chi m ph n t tr ng l n hơn Đ nh y c m kinh t trong trư ng h p ñ ng ti n tăng và gi m giá Khi ñ ng n i t tăng giá, doanh s bán trong nư c có kh năng s gi m ñi ñáng k do giá c hàng hóa tính b ng n i t t các công ty c nh tranh nư c ngoài... i th ñ c quy n trong vi c ñ nh giá nh m ñưa ra m c giá có l i cho h , ñi u này làm cho r i 24 ro t giá c a các doanh nghi p phân ph i tăng lên Đ n lư t các doanh nghi p phân ph i s ñem nh ng kho n thi t h i t t giá này ñưa vào giá bán và h u qu là ngư i tiêu dùng ph i tr giá cao cho nhu c u ch a b nh c a mình T th c ti n trong ngành dư c trên th gi i thì bài h c có th rút ra cho các doanh nghi p dư... thêm thi u Tuy nhiên, ngoài r i ro ñ n t s bi n ñ ng t giá niêm y t, các doanh nghi p nh p kh u ph i ñ i di n m t r i ro t giá khác là s chênh l ch gi a t giá niêm y t c a các ngân hàng thương m i và t giá giao d ch, t c t giá mà các doanh nghi p nh p kh u có th mua ñư c S chênh l ch gi a hai lo i t giá này khá l n, có th i ñi m lên ñ n g n 500VND/USD Đi u khi n cho các doanh nghi p nh p kh u quan tâm... ho t ñ ng kinh doanh qu c t so v i m t công ty thu n túy n i ñ a 1.2.3 Đ nh y c m chuy n ñ i ñ i v i r i ro t giá Đ nh y c m c a các báo cáo tài chính h p nh t c a m t công ty ñ i v i r i ro t giá ñư c g i là ñ nh y c m chuy n ñ i ñ i v i r i ro t giá Ch ng h n, n u tài s n ho c các kho n n c a các công ty con (ho c các chi nhánh) ñư c chuy n ñ i m c t giá khác v i t giá trư c ñây (t giá l ch s ) thì... Nhìn chung, nh ng r i ro kinh doanh thư ng không th phòng ng a ñư c b i chúng “không mua ñi bán l i ñư c” Lo i r i ro th hai, r i ro tài chính hay r i ro ki t giá tài chính là lo i r i ro mà m t doanh nghi p g p ph i do ph i ñ i m t v i nh ng ñ nh y c m t các nhân t th trư ng như lãi su t, t giá, giá c hàng hóa và ch ng khoán H u h t nh ng r i ro tài chính là có th qu n tr r i ro ñư c b i vì có s t... r i ro t giá Ch ng h n n u như ñ ng ngo i t gi m giá làm cho giá c thép c a các công ty nư c ngoài tính b ng n i t s gi m ñi thì ngư i tiêu dùng thép trong nư c s chuy n sang tiêu dùng thép nư c ngoài K t qu là dòng ti n thu vào c a các công ty thép trong nư c gi m ñi Đ nh y c m kinh t ñ i v i r i ro t giá c a các công ty có ho t ñ ng kinh doanh qu c t M c ñ nh y c m kinh t ñ i v i dao ñ ng t giá. .. t r i ro t giá, các doanh nghi p nên ña d ng hóa ñ ng ti n thanh toán trong các giao d ch c a mình Ch ng h n, các doanh nghi p có th s d ng nhi u ñ ng ngo i t m nh khác nhau trong các l a ch n c a mình như 19 USD, EURO, Yên Nh t, ñ làm ñ ng ti n giao d ch Khi m t ñ ng ngo i t b m t cân ñ i cung c u, tăng hay gi m giá m nh thì s chuy n sang ñ ng ngo i t khác ít ch u nh hư ng hơn và t n th t mà doanh. .. ni m khác là ñ nh y c m kinh doanh ñ i v i r i ro t giá Khái ni m này nói lên nh ng dao ñ ng trong t giá s làm thay ñ i dòng ti n trong tương lai c a m t công ty như th nào, bao g m doanh s và chi phí trong tương lai Cùng v i khái ni m ñã nói trên v ñ nh y c m giao d ch ñ i v i r i ro t giá, ñây là k t qu do nh ng thay ñ i trong t giá gi a th i ñi m hi n t i và th i ñi m trong tương lai khi dòng ti n . giá và phòng ngừa rủi ro tỷ giá. Chương 2: Thực trạng rủi ro tỷ giá tại các doanh nghiệp dược phẩm. Chương 3: Các giải pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá cho các doanh nghiệp dược phẩm. 5 CHƯƠNG. phân loại rủi ro tỷ giá và các phương pháp phòng ngừa rủi ro tỷ giá truyền thống cũng như kỹ thuật trong doanh nghiệp. Thực trạng phòng ngừa rủi ro tỷ giá tại các doanh nghiệp dược phẩm rải. Biến ñộng tỷ giá USD/VNĐ 26 2.1.2 Biến ñộng của ngoại tệ khác 27 2.2 Rủi ro tỷ giá tại các doanh nghiệp dược 29 2.3 Thực trạng rủi ro tỷ giá và quản lý rủi ro tỷ giá trong các DN dược phẩm 32