Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368 Lời nói đầu Hệ thống thông tin tin học là một ứng dụng đầy đủ và toàn diện nhất các thành tựu của công nghệ thông tin vào tổ chức. Ngày nay, không một tổ chức hay một đơn vị nào là không có nhu cầu xây dựng hệ thống thông tin. Không những nhu cầu xây dựng hệ thống thông tin tăng lên mà quy mô và mức độ của chúng cũng tăng lên không ngừng. Do đặc thù của các hệ thống thông tin là sản phẩm đơn chiếc (không giống bất kỳ một hệ thống nào trớc đó), với quy mô và độ phức tạp ngày càng tăng, lại là sản phẩm không nhìn thấy nên phân tích và thiết kế trở thành một yêu cầu bắt buộc để có một hệ thống tốt. 1. Sự cần thiết và lý do chọn đề tài Cùng với một số ngành công nghệ cao khác, công nghệ thông tin đang là một trong các động lực quan trọng làm thay đổi sâu sắc đời sống kinh tế, văn hoá, xã hội của thế giới hiện đại. Tin học hoá quản lý là quá trình áp dụng những thành tựu khoa học công nghệ thông tin phục vụ cho hoạt động quản lý với tốc độ cao và độ chính xác tối đa. Thấy đợc tầm quan trọng đó, Nhà máy Thuỷ điện Hoà Bình đã xây dựng và đa vào áp dụng rất nhiều các ứng dụng tin học mà Phòng Vật t là một trong những đối tợng đã đợc áp dụng. Qua tìm hiểu thực tế tại Phòng Vật t Nhà máy Thuỷ điện Hoà Bình và để đáp ứng nhu cầu quản lý của lãnh đạo đơn vị em đã lựa chọn đề tài: Phân tích thiết kế hệ thống thông tin quản lý vật t tại Nhà máy Thuỷ điện Hoà Bình. 2. Đối tợng và phạm vi nghiên cứu Xuất phát từ nhận thức trên, với mong muốn góp phần nhỏ bé của mình vào việc phân tích thiết kế một hệ thống thôngtin cụ thể. Hệ thống Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368 Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368 thông tin của Nhà máy Thuỷ điện Hoà Bình nói chung và quản lý vật t nói riêng là đối tợng mà đề tài tập trung nghiên cứu. Song hệ thống thông tin của Nhà máy cũng nh của toàn Tổng công ty là thống nhất và gắn bó chặt chẽ với nhau tạo thành một thể thống nhất khá lớn vì vậy đề tài chỉ giới hạn nghiên cứu trong phạm vi nhà máy và vị trí của hệ thống thông tin quản lý vật t tại đơn vị. 3. Mục đích nghiên cứu Với mục đích giúp cho cấp dới là những ngời chịu trách nhiệm quản lý vật t cho các phân xởng có điều kiện quản lý chặt chẽ hơn hoặc dùng tham khảo cho các nhà máy nhỏ. Chơng trình đợc sử dụng để quản lý thông tin, tổng hợp, lập báo cáo về vật t. Với hệ thống thông tin mới sẽ đảm bảo: - Cung cấp thông tin một cách chính xác, kịp thời, đầy đủ, nhanh chóng, phục vụ tốt cho quá trình quản lý. - Tận dụng năng lực tài nguyên (hệ thống máy tính), năng lực con ngời nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý. - Tiết kiệm chi phí do thất thoát, lãng phí vật t, giảm thiểu sai sót có thể xảy ra trong quá trình quản lý, đồng thời hỗ trợ cho nhân viên trong công việc. - Giảm thiểu sự chồng chéo công việc giữa các phòng ban đơn vị, tối u hoá hệ thống thông tin quản lý, dần nâng cao hiệu quả quản lý của đơn vị. 4. Cấu trúc của chuyên đề thực tập gồm 3 chơng Chơng I: Tổng quan về Phòng vật t Nhà máy thủy điện Hoà Bình và đề tài nghiên cứu Trong chơng này giới thiệu tổng quan về cơ sở thục tập và lý do lựa chọn đề tài. Chơng II: Cơ sở lý luận về phân tích thiết kế hệ thống thông tin Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368 Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368 Trong chơng này trình bày các vấn đề phơng pháp luận cơ bản làm cơ sở trong việc nghiên cứu đề tài. Chơng III: Phân tích và thiết kế hệ thống thông tin quản lý vật t tại Nhà máy thuỷ điện Hoà Bình Chơng này trình bày những kết quả quan trọng nhất của việc nghiên cứu đề tài nh phân tích hệ thống thông tin, sơ đồ luồng chức năng, sơ đồ luồng dữ liệu, sau đó là thiết kế chơng trình, thiết kế giải thuật và thiết kế giao diện màn hình. Cuối chuyên đề là phần kết luận, kết quả thu đợc và phụ lục chơng trình. Hà Nội, ngày 09 tháng 05 năm 2006 Sinh viên Nguyễn Thị Thuý Hồng Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368 Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368 mục lục Lời nói đầu 1 mục lục .4 chơng I 6 giới thiệu chung 6 1. Tổng quan về Nhà máy thuỷ điện Hoà Bình .6 2. Giới thiệu về phòng Vật t Nhà máy thuỷ điện Hoà Bình 13 2.1.Chức năng của phòng Vật t 13 2.2.Nhiệm vụ của phòng Vật t .13 2.3. Sơ đồ tổ chức phòng vật t gồm 24 ngời .14 chơng II .18 Cơ sở lý luận về phân tích thiết kế hệ thống thông tin 18 1. hệ thống thông tin phục vụ quản lý .18 1.1.Khái niệm 18 b.Thông tin trong quản lý 18 c. Một số khái niệm về hệ thống thông tin 19 1.2.Thông tin và xử lý thông tin trong tổ chức .20 a. Mô hình logic 21 b. Mô hình vật lý ngoài 22 c. Mô hình vật lý trong .22 1.3.Tầm quan trọng của hệ thống thông tin hoạt động tốt 22 2. các mô hình hệ thống thông tin 23 2.1.Sơ đồ chức năng nghiệp vụ (BFD) 23 2.2 Sơ đồ luồng dữ liệu (DFD) 24 Một số các ký pháp thờng dùng: .24 2.3. Mô hình dữ liệu 26 a. Mục đích của việc xây dựng mô hình dữ liệu : 26 b. Các thành phần của mô hình dữ liệu bao gồm : 26 c. Các kiểu liên kết: 27 d. Các giai đoạn trong quá trình xây dựng mô hình dữ liệu : 28 e. Quá trình chuẩn hoá mô hình dữ liệu 28 2.4. Mô hình quan hệ .29 3. CáC GIAI ĐOạN PHáT TRIểN Hệ THốNG THÔNG TIN 29 3.1. Giai đoạn đánh giá yêu cầu .30 3.2. Giai đoạn phân tích chi tiết .31 3.3. Giai đoạn thiết kế logic .32 3.4. Đề xuất các phơng án của giải pháp 33 3.5. Thiết kế vật lý ngoài .34 3.6. Triển khai kỹ thuật hệ thống .34 3.7. Cài đặt, bảo trì và khai thác hệ thống 35 4. Công cụ thực hiện đề tài 36 4.1. Cơ sở dữ liệu 36 4.2. Các khái niệm liên quan đến cơ sở dữ liệu 37 4.3. Những hoạt động chính của cơ sở dữ liệu .37 a. Cập nhật dữ liệu 37 b. Truy vấn dữ liệu .38 c. Lập báo cáo từ cơ sở dữ liệu .38 d. Cấu trúc tệp và mô hình dữ liệu .38 e. Cơ sở dữ liệu và mạng 39 f. Cơ sở dữ liệu hớng đối tợng .39 4.4. Giới thiệu về ngôn ngữ lập trình Visual Foxpro 40 Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368 Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368 a. Việc sử dụng Visual Foxpro đã áp dụng triệt để thành tựu của tin học hiện đại 40 b. Lập trình nhập dữ liệu 41 c. Báo cáo .41 d. Tạo thực đơn 41 e. Triển khai 41 Chơng III .42 Phân tích, thiết kế Hệ THốNG THÔNG TIN quản lý vật t .42 1. Phân tích hệ thống .42 1.1.Mô tả hệ thống hiện tại .42 1.2.Phân tích hệ thống 43 2. thiết kế hệ thống thông tin .47 2.1.Sơ đồ phân r chức năng của hệ thốngã 47 2.2.Sơ đồ luồng dữ liệu của hệ thống .48 2.3.Thiết kế cơ sở dữ liệu cho hệ thống 57 2.4. Một số thuật toán sử dụng trong chơng trình .61 2.5.Một số giao diện chơng trình .63 kết luận .69 71 Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368 Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368 chơng I giới thiệu chung 1. Tổng quan về Nhà máy thuỷ điện Hoà Bình -Tên gọi : Nhà máy thuỷ điện Hoà Bình -Tên giao dịch quốc tế : HOABINH HYDROPOWER PLANT -Website : http://www.hbinhpp.evn.com.vn Chinh phục sông Đà đã trở thành niềm mơ ớc của các thế hệ ngời Việt Nam. Ngay từ cuối năm 1970, khi dân tộc ta đang tiến hành cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nớc, con cháu của thời đại Hồ Chí Minh đã bắt tay vào công cuộc chinh phục sông Đà, chuẩn bị các tiền đề và điều kiện để xây dựng đất nớc ta đàng hoàng hơn, to đẹp hơn nh lời Bác Hồ đã dậy. Ngay sau ngày hoà bình lập lại ở miền Bắc(1954) Đảng ta chủ trơng đa miền Bắc tiến thẳng lên CNXH, bỏ qua giai đoạn phát triển TBCN. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III của Đảng(1960), đã xác định: cùng một lúc, cách mạng Việt Nam phải tiến hành song song hai nhiệm vụ chiến l- ợc: giải phóng miền Nam thống nhất đất nớc và xây dựng CNXH ở miền Bắc. Trong hai nhiệm vụ đó nhiệm vụ cách mạng CNXH ở miền Bắc là nhiệm vụ cách mạng đối với sự phát triển của toàn bộ cách mạng nớc ta. Đối với sự nghiệp xây dựng XHCN ở miền Bắc, Đảng ta chủ trơng u tiên phát triển công nghiệp nặng một cách hợp lý để thực hiện một bớc công nghiệp hoá XHCN. Trong định hớng phát triển công nghiệp nặng, một số ngành công nghiệp then chốt đợc chú trọng đầu t là: điện, than, gang thép, phân đạm, cơ khí. Là một đất nớc vừa trải qua cuộc chiến tranh khốc liệt nên các cơ sở vật chất kỹ thuật hầu nh không có, tiềm lực kinh tế yếu kém. Trớc thực Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368 Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368 trạng đó, Đảng và Nhà nớc ý thức muốn xây dựng CNXH thì điện khí hoá phải đi trớc một bớc. Trong đó, muốn tận dụng điều kiện tự nhiên sẵn có, hạn chế thấp nhất vốn đầu t và tranh thủ sự giúp đỡ về vốn đầu t, kinh nghiệm và khoa học- kỹ thuật của hệ thống của các nớc XHCN nhất là Liên Xô, thì xây dựng thuỷ điện là phơng án kinh tế và có tính khả thi nhất. Chính vì lẽ đó, ngay từ đầu, công trình thuỷ điện Hoà Bình trên sông Đà đã là mối quan tâm sâu sắc và đợc Đảng và Nhà nớc cử cán bộ đến điều tra, khảo sát, lập luận chứng kinh tế - kỹ thuật làm tiền đề cho việc xây dựng công trình thuỷ điện lớn nhất Đông Nam á - công trình thế kỷ XX. Thuỷ điện Hoà Bình là công trình xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật lớn nhất ở nớc ta trong thế kỷ XX, có thể sang thế kỷ XXI chúng ta có đủ sức mạnh và trí tuệ xây dựng những công trình lớn hơn về quy mô công nghiệp, hiện đại hơn về mức độ tự động hoá, nhng với thuỷ điện Hoà Bình trên sông Đà nét đặc thù, sự độc đáo và tính lịch sử của nó khó có công trình nào sánh nổi trong một thời gian còn lâu dài. Nó trở thành niềm tự hào sự ngỡng mộ của cả dân tộc khi đặt những bớc đi đầu tiên trên chặng đờng công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nớc. Giá trị to lớn của thuỷ điện Hoà Bình đậm nét nhất là vị trí đầu mối thuỷ điện quan trọng nhất trong hệ thống năng lợng toàn quốc cuối thế kỷ XX đầu thế kỷ XXI. Với 8 tổ máy mỗi tổ 240MW, tổng công suất phát điện 1920MW, mỗi năm nhà máy thuỷ điện Hoà Bình cung cấp cho đất nớc nguồn năng lợng sạch và ổn định trên 8 tỷ KW/h điện. Từ khi phát điện hoà trên lới điện quốc gia, nguồn năng lợng đã làm thay đổi cục diện điện năng của Việt Nam mở ra thời kỳ của công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nớc. Giá trị giao thông thuỷ lợi của thuỷ điện Hoà Bình cũng rất to lớn. Nhờ có nó mà tuyến giao thông thuỷ Hà Nội Việt Trì - Hoà Bình Sơn La trên 300 km đợc cải thiện. Tàu vài ngàn tấn trung chuyển hàng hoá qua đập sông Đà có thể nối liền mạch máu giao thông Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368 Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368 thuỷ giữa đồng bằng sông Hồng với vùng đất bao la của Tây Bắc. Nhờ có thuỷ điện Hoà Bình với hồ chứa nớc có dung tích 9,5tỷ m 3 , trong đó dung tích phòng lũ 5,6 tỷ m 3 , dung tích hữu ích để khai thác năng lợng là 5,65 tỷ m 3 , mức nớc dâng bình thờng là 117m. Vì vậy mà khả năng điều tiết nớc chống hạn, chống lũ sông Đà đợc nâng lên. Làm giảm bớt nỗi lo, giảm bớt sức tàn phá của thiên tai, tiết kiệm nhân tài vật lực đối phó với lũ ở hạ lu sông Đà. Thuỷ điện Hoà Bình đã làm thay đổi một phần cảnh quan môi trờng theo hớng có lợi cho đời sống con ngời ở trong vùng. Nó làm tăng diện tích mặt nớc hồ chứa, điều hoà khí hậu, tặng độ ẩm kích thích thảm thực vật che phủ phát triển, tạo môi trờng tốt nuôi trồng đánh bắt thuỷ sản, làm thay đổi cơ cấu kinh tế theo hớng sản xuất hàng hoá, hình thành các vùng chuyên canh có lợi cho quốc kế dân sinh ở địa phơng. Là một tổ hợp công trình ngầm có thiết bị máy móc hiện đại với mức độ tự động hoá cao ở thế hệ mới, sau 15 năm vận hành cả 8 tổ máy đều đảm bảo công suất thiết kế cần thiết, không xảy ra sự cố giữ vững dòng điện liên tục trong mọi tình huống bất lợi, nh những trận lũ lớn mang tính lịch sử hàng trăm năm. Đạt đợc kết quả đó là nhờ có hệ thống công trình thuỷ công vững chắc đợc vận hành hết sức thận trọng theo quy trình quy phạm. Công trình và đầu mối chính bao gồm: - Đập đất đá khối lợng trên 24 triệu m 3 dài 743mét, cao 128mét. - Công trình xả nớc vận hành: là đập bê tông cao 70m, rộng 106m có 2 tầng, tầng dới là 12 cửa xả đáy, kích thớc 6x10m, tầng trên là 6 cửa xả mặt, kích thớc 15x15m, khả năng xả đợc 35.400m 3 /s. - Gian máy: Đợc xây dựng ngầm trong núi đá có chiều cao 50,5m, rộng 19,5m, dài 260m. Tại đây lắp đặt thiết bị của tổ máy. Song song với gian máy là gian biến thế gồm 24 máy biến áp một pha, công suất 105MVA, nâng điện áp từ 15,75 lên 220KV. Điện năng đợc dẫn ra ngoài Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368 Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368 hầm bằng đờng cáp đầu áp lực cao 220KV, sau đó đa lên trạm phân phối ngoài trời 220/110/35KV. - Cửa nhận nớc và tuyến năng lợng: Cửa nhận nớc kiểu tháp cao 70m, trên có bố trí các lới chắn rác và các cửa van sửa chữa. Nớc dẫn vào tua bin bằng 8 tuynen chịu áp lực, mỗi tuynen dài 210m, đờng kính 8m qua các tổ máy và thoát ra hạ lu ở máy 1 và máy 2 bằng 2 đờng tuynen độc lập, ở tổ máy 3 đến 8 đờng xả đợc ghép đôi 2 máy 1 tuynen - Trạm 550KV: có 2 máy biến áp 450MVA, tổng công suất là 900MVA nối với đờng dây tải điện 500KV Bắc Nam. Nhờ có tổ hợp công trình ngầm quy mô lớn và thiết bị máy móc hiện đại cùng với hệ thống công trình thuỷ công vững chắc và hoàn thiện cho nên thuỷ điện Hoà Bình đã đảm nhiệm đợc những chức năng tổng hợp: chống lũ, phát điện, tới tiêu và đảm bảo giao thông thủy nội địa. Trải qua 15 năm xây dựng gian khổ của 4 vạn cán bộ công nhân Việt nam, 3 ngàn chuyên gia Liên Xô tập trung chủ yếu ở các đơn vị Tổng Công ty Xây dựng Sông Đà, Liên hiệp Công ty Lắp máy 10, S đoàn 565, Công ty Thi công Cơ giới 12, Công ty Khảo sát Thiết kế điện. Ngày 13/12/1988 dòng điện sông Đà từ tổ máy 1 đã hoà vào lới điện quốc gia. Năm 1994 toàn bộ công trình với 8 tổ máy đợc chính thức khánh thành. Với đội ngũ cán bộ kỹ thuật tài năng, lực lợng công nhân lành nghề, gần 850 cán bộ công nhân viên nhà máy thuỷ điện Hoà Bình đã quản lý vận hành, khai thác 8 tổ máy ngày càng đạt hiệu quả cao. Chống lũ sông Đà, giảm lũ sông Hồng, bảo vệ công trình, bảo vệ thủ đô Hà Nội và đồng bằng là nhiệm vụ mang tính tổng hợp cực kỳ quan trọng nhng cũng hết sức phức tạp, đòi hỏi phải thực hiện nghiêm ngặt theo quy trình vận hành điều tiết hồ chứa. Hàng năm đón trớc mùa ma Nhà máy thuỷ điện Hoà Bình phải triệt để sử dụng thể tích 5,6 tỷ m 3 hữu ích để tham gia chống lũ. Từ năm 1988 đến nay, sau 15 năm phát điện, việc điều tiết xả lũ vừa phải đảm bảo an toàn với chính bản thân công trình đồng thời Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368 Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368 phải đáp ứng năng lực để sản xuất điện năng ở mức cần thiết theo đúng kế hoạch. Hàng năm trung bình nhà máy phải cắt lũ từ 4 đến 6 trận lũ lớn, đặc biệt ngày 18/08/1996 đã cắt trận lũ lớn có đỉnh là 22.651 m 3 /s ứng với tần suất 0.5% lớn nhất 15 năm qua. Nếu không có việc điều tiết của hồ Hoà Bình thì mực nớc hạ lu tại Hoà Bình, Hà Nội trong đỉnh lũ 18/08/1996 đã vợt quá khả năng bảo vệ của đê sông Đà và đê sông Hồng. Về hiệu quả sản xuất điện năng, trớc khi có thuỷ điện Hoà Bình nguồn năng lợng toàn quốc thiếu trầm trọng, phải cắt điện các phụ tải luân phiên. Khi nhà máy thuỷ điện Hoà Bình phát điện thì tình trạng thiếu điện đã giảm đi rất nhiều. Hệ thống đờng dây tải điện 500KV Bắc-Nam ra đời, thuỷ điện Hoà Bình đã bổ sung kịp thời nguồn điện cho các tỉnh miền Trung và miền Nam. Với thuỷ điện Hoà Bình đất nớc ta đã có nguồn điện năng đủ mạnh góp phần mở rộng các khu công nghiệp lớn, phát triển lới điện nông thôn, tạo nguồn lực cho việc xây dựng tiếp các nhà máy thuỷ điện loại vừa và nhỏ ở khu vực miền Trung và Tây Nguyên. Từ khi vận hành đến nay, về mùa khô nhà máy điều tiết phát điện xả lũ xuống hạ lu lợng nớc luôn luôn lớn hơn 680m 3 /s vào thời kỳ đổ ải cho nông nghiệp lên tới gần 1000m 3 /s đảm bảo cho các trạm bơm làm việc cấp đủ nớc phục vụ gieo cấy kịp thời. Ngoài việc tăng lu lợng nớc về mùa kiệt cho hạ lu còn góp phần đẩy mặn ra xa các cửa sông, nên đã tăng cờng đợc diện tích trồng trọt ở khu vực này, mặt khác khi có công trình thuỷ điện Hoà Bình đã cải thiện đáng kể phía thợng lu với hơn 200 km chiều dài mặt nớc hồ để vận tải đờng thuỷ góp phần đem lại lợi ích rất lớn cho công cuộc phát triển kinh tế xã hội của đồng bào các dân tộc vùng Tây Bắc. Mùa kiệt đảm bảo đợc lu lợng theo quy định đã làm tăng mực nớc hạ lu từ 0,5 đến 1,5m tạo điều kiện cho các tàu thuyền đi lại phục vụ giao thông. Để thực hiện đợc các nhiệm vụ nêu trên, Nhà máy thuỷ điện Hoà Bình đã xây dựng một mô hình tổ chức khoa học và hợp lý. Ban giám đốc bao gồm một Giám đốc và hai Phó Giám đốc. Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368