BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ NGUYỄN VĂN THUẬN GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG CÁ TRA Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGÀNH KINH TẾ NÔNG NGHIỆP MÃ NGÀNH: 62 31 10 01 GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN PGS.TS. VÕ THÀNH DANH Năm 2015 i MỤC LỤC Chương 1. GIỚI THIỆU 1 1.1. ĐẶT VẤN ĐỀ 1 1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU 2 1.2.1. Mục tiêu chung 2 1.2.2. Mục tiêu cụ thể 2 1.3. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU 3 1.4. PHẠM VI VÀ GIỚI HẠN NGHIÊN CỨU 3 1.4.1. Phạm vi nghiên cứu 3 1.4.2. Địa bàn nghiên cứu 3 1.4.3. Đối tượng nghiên cứu 3 1.4.4. Chủ thể nghiên cứu 3 Chương 2. LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU 4 Chương 3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 13 3.1. MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU 13 3.2. PHƯƠNG PHÁP THU THẬP SỐ LIỆU 15 3.2.1.Số liệu thứ cấp 15 3.2.2.Số liệu sơ cấp 15 3.2.2.1. Xác định cỡ mẫu điều tra 15 3.2.2.2. Phương pháp lấy mẫu 15 3.2.2.3. Phương pháp thu thập thông tin 16 3.3. PHƯƠNG PHÁP XỬ LÝ VÀ PHÂN TÍCH SỐ LIỆU 17 3.3.1. Phương pháp thống kê mô tả 17 3.3.2. Phương pháp phân tích nhân tố khám phá 17 3.3.3. Phân tích nhân tố khẳng định (Confirmatory Factor Analysis – CFA) 18 3.3.4. Phương pháp phân tích hồi quy bội 18 Chương 4. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 20 4.1. MÔ TẢ VÙNG NGHIÊN CỨU ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG 20 4.1.1. Điều kiện tự nhiên 20 4.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội 21 4.2. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG SẢN XUẤT, CHẾ BIẾN VÀ TIÊU THỤ CÁ TRA Ở ĐBSCL 21 4.2.1. Thực trạng sản xuất 21 4.2.2. Thực trạng chế biến và tiêu thụ cá tra ở ĐBSCL 27 4.2.2.1. Thực trạng chế biến và tiêu thụ cá tra chung 27 4.2.2.2. Thực trạng chế biến, tiêu thụ của các công ty chế biến tổng mẫu điều tra 30 4.2.3. NHỮNG KHÓ KHĂN TRONG SẢN XUẤT CÁ TRA 36 4.2.4. NHỮNG KHÓ KHĂN TRONG CHẾ BIẾN VÀ TIÊU THỤ CÁ TRA 38 4.3. PHÂN TÍCH CẤU TRÚC THỊ TRƯỜNG ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP CHẾ BIẾN, XUẤT KHẨU CÁ TRA 39 4.3.1. Phân tích cấu trúc thị trường (S) 39 4.3.1.1. Kiểm tra độ phù hợp của thang đo 39 4.3.1.2. Phân tích nhân tố khám phá các biến cấu trúc thị trường 40 4.3.1.3. Phân tích nhân tố khẳng định (CFA) 47 ii 4.3.2. Phân tích thực hiện thị trường (C) 50 4.3.2.1. Kiểm định độ phù hợp của thang đo 50 4.3.2.2. Phân tích nhân tố khám phá 50 4.3.2.3. Phân tích nhân tố khẳng định 53 4.3.3. Phân tích ảnh hưởng của các nhân tố cấu trúc thị trường và thực hiện thị trường đến hiệu quả thị trường 55 4.3.3.1. Hồi quy biến kết quả thực hiện thị trường (P) lên biến cấu trúc thị trường (S) và thực hiện thị trường (C) 55 4.3.3.2. Hồi quy biến thực hiện thị trường 56 4.3.4. Kết luận kết quả phân tích 57 4.4. PHÂN TÍCH CẤU TRÚC THỊ TRƯỜNG ĐỐI VỚI CÁC HỘ NUÔI CÁ TRA 58 4.4.1. Phân tích cấu trúc thị trường (S) 58 4.4.1.1. Kiểm tra độ phù hợp của thang đo 58 4.4.1.2. Phân tích nhân tố khám phá (EFA) 58 4.4.1.3. Phân tích nhân tố khẳng định (CFA) 66 4.4.2. Phân tích thực hiện thị trường (C) 69 4.4.2.1. Kiểm tra độ phù hợp của thang đo 69 4.4.2.2. Phân tích nhân tố khám phá (EFA) 69 4.4.2.3. Phân tích nhân tố khẳng định (CFA) 75 4.4.3. Phân tích ảnh hưởng của các nhân tố cấu trúc thị trường và thực hiện thị trường đến hiệu quả thị trường 78 4.4.3.1. Hồi quy biến kết quả thực hiện thị trường (P) lên biến cấu trúc thị trường (S) và thực hiện thị trường (C) 78 4.4.3.2. Hồi quy các biến thực hiện thị trường (C) 79 4.4.4. Kết luận kết quả phân tích 82 4.5. GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG CÁ TRA 85 Chương 5. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 88 5.1. KẾT LUẬN 88 5.2. KIẾN NGHỊ 91 TÀI LIỆU THAM KHẢO 92 PHẦN PHỤ LỤC 95 iii DANH MỤC BẢNG Bảng 3.1. Phân bố mẫu điều tra trên địa bàn 5 tỉnh 16 Bảng 4.1. Nguồn cung cấp con giống và tình trạng con giống 24 Bảng 4.2. Các phương thức thanh toán tiền thức ăn trong sản xuất cá tra tại ĐBSCL năm 2013 25 Bảng 4.3. Các loại thông tin nông hộ nhận được 27 Bảng 4.4. Các nguồn cung cấp thông tin cho nông hộ hiện nay 27 Bảng 4.5. Kim ngạch xuất khẩu thuỷ sản theo chủng loại 11 tháng của năm 2012 (so với cùng kỳ năm trước, triệu USD, %) 28 Bảng 4.6. Phân loại qui mô doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh cá Tra 30 Bảng 4.7. Nhận thức của doanh nghiệp về GIÁ CẢ mong đợi của người tiêu dùng 31 Bảng 4.8. Sự chuẩn bị của doanh nghiệp về tiếp thị để thâm nhập thị trường 33 Bảng 4.3.1. Ma trận nhân tố sau khi xoay 40 Bảng 4.3.2. Ma trận điểm hệ số nhân tố 43 Bảng 4.3.3. Ma trận nhân tố sau khi xoay 50 Bảng 4.3.4. Ma trận điểm hệ số nhân tố 52 Bảng 4.4.1. Ma trận nhân tố sau khi xoay 59 Bảng 4.4.2. Ma trận điểm hệ số nhân tố 63 Bảng 4.4.3. Ma trận nhân tố sau khi xoay 70 Bảng 4.4.4. Ma trận điểm hệ số nhân tố 73 iv DANH MỤC HÌNH Hình 3.1. Mô hình lý thuyết (Nguồn: Eleni, 2009) 13 Hình 4.3.1. Kết quả CFA (lần 1) của thang đo S (chuẩn hóa) 48 Hình 4.3.2. Kết quả CFA (lần 3) của thang đo S (chuẩn hóa) 49 Hình 4.3.4. Kết quả CFA (lần 1) của thang đo C (chuẩn hóa) 54 Hình 4.3.5. Mô hình SCP của các doanh nghiệp chế biến xuất khẩu cá tra 57 Hình 4.4.1. Kết quả CFA (lần 3) của thang đo S (chuẩn hóa) 67 Hình 4.4.2. Kết quả CFA (lần 4) của thang đo S (chuẩn hóa) 68 Hình 4.4.3. Kết quả CFA (lần 1) của thang đo C (chuẩn hóa) 76 Hình 4.4.4. Kết quả CFA (lần 3) của thang đo C (chuẩn hóa) 77 Hình 4.4.5. Mô hình SCP của các hộ nuôi cá tra 83 1 Chương 1. GIỚI THIỆU 1.1. ĐẶT VẤN ĐỀ Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản của Việt Nam tính đến 10 tháng đầu năm 2013 đạt khoảng 5,4 tỷ USD Trong đó, kim ngạch xuất khẩu cá tra phi lê cùng kỳ đạt trên 1,4 tỷ USD, chiếm tỷ trọng khoảng 26% tổng kim ngạch xuất khẩu của ngành [37]. Con số này đã nói lên được tầm quan trọng của ngành cá tra của Việt Nam nói chung, và ở đồng bằng Sông Cửu Long (ĐBSCL) nói riêng. Chính vì vậy, nghề nuôi cá tra cũng đã phát triển mạnh trong nhiều năm qua. Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, diện tích nuôi năm 2013 đạt 5.950 ha, tăng hơn gấp đôi so với năm 2003 (2700 ha) [38]. Cũng tính đến 10 tháng đầu năm 2013, có đến 217 doanh nghiệp tham gia xuất khẩu cá tra của Việt Nam sang trên 142 thị trường trên thế giới [7]. Xuất khẩu cá tra ở Việt Nam tăng vọt trong những năm gần đây trở thành một trong những mặt hàng xuất khẩu thủy sản quan trọng của Việt Nam. Năm 2003, sản lượng xuất khẩu cá tra của Việt Nam chỉ có khoảng hơn 35 nghìn tấn thì đến 10 tháng đầu năm 2013, con số này đã lên đến gần 650 nghìn tấn, với kim ngạch xuất khẩu gần 1,5 tỷ USD. Trong đó, EU và Bắc Mỹ là hai thị trường nhập khẩu cá tra phi lê lớn nhất, gần 50% về lượng và 50% về kim ngạch xuất khẩu [7]. Kết quả phát triển ngành cá tra được như thế là do Việt Nam nói chung và ĐBSCL nói riêng có sản lượng sản xuất và xuất khẩu đứng đầu thế giới. Nhiều doanh nghiệp đã hình thành vùng nuôi riêng cho doanh nghiệp theo những tiêu chuẩn chất lượng dựa vào nhu cầu của khách hàng. Ngoài ra, còn có những nguyên nhân khác góp phần cho sự tăng trưởng này như: nhu cầu tiêu dùng cá tra phi lê ở các nước nhập khẩu gia tăng, nền kinh tế châu Âu được phục hồi và lãi suất cho vay tín dụng xuất khẩu của Nhà nước được điều chỉnh giảm, theo Thông tư số 108/2014/TT-BTC của Bộ Tài chính (giảm mức lãi suất cho vay cho các doanh nghiệp xuất khẩu từ mức 8,7%/năm xuống còn 7,8%/năm). Tuy nhiên, ngành hàng cá tra của Việt Nam cũng gặp không ít những khó khăn bên trong cũng như bên ngoài ngành trong những năm gần đây. Cụ thể vào đầu năm 2011, ngành cá tra đối mặt với nhiều khó khăn về vốn và nguyên liệu. Ngành hàng cá tra đang đối mặt với những khó khăn về vốn, trong khi chi phí đầu vào tăng cao, cùng với những quy định ngày càng khắt khe của thị trường nhập khẩu. Mặc dù giá cá tra đang ở mức cao nhưng người nuôi chưa yên tâm đầu tư mở rộng diện tích thả nuôi. Giá xuất khẩu bình quân trong quý I/2011 là 2,54 USD/kg, tăng 20% so với giá trung bình của năm 2010 (2,14 USD/kg), nhưng giá nhập khẩu nguyên liệu còn tăng với tỷ lệ cao hơn nhiều lần. Đến năm 2012, tình trạng thiếu vốn cho sản xuất và chế biến, giá cả thức ăn chăn nuôi gia tăng mạnh, khủng hoảng kinh tế của EU, giá cả xuất khẩu cá tra phi lê sụt giảm, nhu cầu nhập khẩu cá tra phi lê của các nước nhập khẩu lớn có xu 2 hướng giảm v.v… Những khó khăn này đã khiến cho nhiều hộ nuôi phải ngừng nuôi, nhiều doanh nghiệp chế biến phải lao đao. Mặc dù Chính phủ Việt Nam đã đưa ra một số chính sách hỗ trợ sự phát triển của ngành nhưng những khó khăn này cũng đã ảnh hưởng trực tiếp đến kim ngạch xuất khẩu năm 2012, cụ thể: trong năm 2012, mặc dù sản lượng xuất khẩu gia tăng 4,2%, nhưng kim ngạch xuất khẩu lại giảm đến 4,7%. Những khó khăn nêu trên còn dẫn đến xu thế là tỷ trọng diện tích và sản lượng cá tra nguyên liệu tự nuôi của các doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu gia tăng và tỷ trọng này giảm đối với các hộ nuôi riêng lẻ bên ngoài doanh nghiệp. Nhìn chung, những thách thức nêu trên đã ít nhiều làm thay đổi cấu trúc và hoạt động thị trường của ngành, cũng như những thay đổi trong kết quả hoạt động của ngành là điều không thể tránh khỏi. Sang năm 2013, ngành hàng cá tra lại tiếp tục phải đối mặt với hàng loạt khó khăn, như doanh nghiệp chế biến xuất khẩu cá tra bị thiếu vốn, một mặt lại thiếu nguồn nguyên liệu cá tra để đáp ứng cho các đơn hàng do có nhiều nông dân treo ao. Bên cạnh đó, xuất khẩu cá tra còn phụ thuộc quá nhiều vào thị trường Mỹ, cũng như chưa có sự gắn kết giữa các tác nhân tham gia chuỗi giá trị cá tra. Ngoài những khó khăn mang tính nội tại như đã nêu, ngành hàng cá tra còn phải đối mặt với nhiều thách thức từ môi trường kinh doanh bên ngoài như gặp phải nhiều rào cản thương mại, đặc biệt là những rào cản phi thuế quan, đồng thời trên thị trường xuất khẩu xuất hiện thêm các đối thủ cạnh tranh xuất khẩu. Thêm vào đó, giá cả điện gia tăng cũng ảnh hưởng đáng kể đến giá thành sản phẩm xuất khẩu, do vậy làm giảm năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp chế biến xuất khẩu cá tra trong nước. Trong những năm qua, việc tiếp thị toàn cầu cho sản phẩm cá tra với tư cách là một nhãn hiệu quốc gia chưa được các nhà xuất khẩu Việt Nam chú trọng. Mặc dù các nhà chế biến và xuất khẩu cá tra đã có rất nhiều nỗ lực để mở rộng thị trường sang nhiều nước khác nhau trên thế giới nhưng dường như họ vẫn đang vất vả và bị động trong việc đối phó với các rào cản thương mại. Từ những bất cập như đã được nêu ở trên, nghiên cứu “Giải pháp phát triển thị trường cá tra ở đồng bằng sông Cửu Long” trở nên hết sức cần thiết nhằm để thúc đẩy cho ngành hàng này phát triển một cách ổn định và bền vững trong những năm sắp tới. Để đạt được những mong đợi này, đề tài nghiên cứu được thực hiện nhằm đạt được mục tiêu dưới đây. 1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU 1.2.1. Mục tiêu chung Phân tích hoạt động của thị trường cá tra, nhằm thúc đẩy ngành hàng cá tra hoạt động có hiệu quả hơn ở ĐBSCL. 1.2.2. Mục tiêu cụ thể Để đạt được mục tiêu chung nói trên, đề tài nghiên cứu sẽ được thực hiện nhằm thỏa mãn các mục tiêu cụ thể sau: 3 (i) Phân tích thực trạng sản xuất và tiêu thụ của ngành nuôi cá tra ở ĐBSCL. (ii) Phân tích cấu trúc thị trường cá tra ở ĐBSCL. (iii) Xác định các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả thị trường của ngành hàng cá tra. (iv) Đề xuất các giải pháp để nâng cao hiệu quả ngành hàng cá tra. 1.3. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU 1. Thực trạng sản xuất và tiêu thụ cá tra của Việt Nam có được những thuận lợi và gặp phải những khó khăn gì? 2. Các chiến lược cạnh tranh trong thị trường cá tra là gì? 3. Những yếu tố tác động nào có ảnh hưởng đến hiệu quả thị trường ? 1.4. PHẠM VI VÀ GIỚI HẠN NGHIÊN CỨU 1.4.1. Phạm vi nghiên cứu Đề tài nghiên cứu chủ yếu tập trung vào thị trường xuất khẩu cá tra phi lê của Việt Nam ở ĐBSCL, do hiện tại phần lớn cá tra ở ĐBSCL được tiêu thụ qua kênh xuất khẩu (trên 97%) [22]. Ngoài ra, nghiên cứu này chỉ tập trung phân tích hai thị trường nhập khẩu cá tra chủ yếu của Việt Nam là EU và Bắc Mỹ vì thị phần của 2 thị trường này chiếm khoảng 50% trong tổng số. 1.4.2. Địa bàn nghiên cứu Đề tài nghiên cứu tập trung tại 5 tỉnh, thành phố đang có quy mô sản xuất cá tra lớn nhất của ĐBSCL là An Giang, Đồng Tháp, Cần Thơ, Bến Tre và Vĩnh Long. Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (BNN&PTNT), diện tích nuôi thả cá tra của ĐBSCL là 5.477 ha, với mức sản lượng đạt được là 930.690 tấn (Bảng 1.4). Trong đó, diện tích nuôi của 5 tỉnh này chiếm tới khoảng 5.018 ha (chiếm 91%), với mức sản lượng đạt được là 859.303 tấn, chiếm 92% tổng sản lượng cá tra của toàn vùng [4]. Do vậy, việc chọn 5 tỉnh này làm điểm khảo sát là đảm bảo được tính đại diện của mẫu quan sát (Phụ lục 1.1). 1.4.3. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là cấu trúc thị trường cá tra, cũng như những hoạt động và hiệu quả thị trường cá tra ở ĐBSCL. 1.4.4. Chủ thể nghiên cứu Trong nghiên cứu này, các hộ nuôi và doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu cá tra được xem là 2 chủ thể nghiên cứu chính của đề tài. 4 Chương 2. LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU Mô hình cấu trúc, thực hiện và kết quả thực hiện thị trường SCP (Structure – Conduct – Performance) đã được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau trong nền kinh tế, trong đó có lĩnh vực thủy sản. Mô hình này mô tả và chỉ ra những thay đổi trong cấu trúc thị trường dẫn đến những hành vi thực hiện các hoạt động thị trường của nhà sản xuất thay đổi, và cuối cùng sẽ dẫn đến những thay đổi trong kết quả thực hiện thị trường, như giá cả, chất lượng sản phẩm, giá trị gia tăng của sản phẩm, sản phẩm mới. Những thay đổi trong cấu trúc thị trường (S) cũng có khả năng tác động trực tiếp hoặc gián tiếp đến kết quả thực hiện thị trường (P) thông qua các hoạt động thực hiện thị trường (C). Ngoài ra, bản thân các hoạt động thị trường cũng có khả năng tương tác với nhau để dẫn đến những thay đổi trong kết quả thực hiện thị trường. Một sự thay đổi trong cấu trúc thị trường có thể tác động đến một hoặc nhiều hoạt động thị trường. Giống vậy, một hoạt động thị trường được thực hiện có thể làm ảnh hưởng đến một hoặc nhiều kết quả thị trường khác nhau. Chẳng hạn như khi nghiên cứu về cách thức hoạt động của các doanh nghiệp thủy sản. Mô hình SCP là một trong những khung tiếp cận chuẩn mực được áp dụng trong một phân tích thị trường của Egdell trong năm 2000 [10]. Mô hình này có 3 cấu tố chính: cấu trúc ngành, thực hiện thị trường và kết quả thị trường. Trong đó, cấu tố đầu tiên muốn nói đến số lượng và quy mô của các tác nhân tham gia trong chuỗi cung ứng, sự khác biệt sản phẩm, các rào cản xuất, nhập ngành. Cấu tố này được xác định bởi những đặc tính tổ chức của thị trường. Những đặc tính này tác động đến bản chất cạnh tranh và hành vi giá cả trong thị trường. Cấu tố thứ hai liên quan đến cơ chế phối hợp của thị trường và chính sách giá cả được áp dụng bởi các tác nhân trong chuỗi cung ứng. Cả hai cấu tố này theo nghiên cứu của Craene (1995) có thể tác động đến kết quả thị trường, cái đo lường mối quan hệ giữa giá cả và sản lượng, cũng như đo lường hiệu quả của việc cải tiến và đầu tư, đặc biệt trong nghiên cứu và phát triển [8]. Một cách cụ thể hơn, theo Gronhaug (1984) cho rằng cấu trúc ngành đề cập đến những vấn đề bán hàng, việc làm, kỹ thuật, tình trạng cạnh tranh của các doanh nghiệp, và đứng ở tầm vĩ mô nó đề cập đến vấn đề phân phối nguồn lực, vị trí địa lý và mô tả ngành [13]. Còn cấu tố thứ hai – thực hiện thị trường – theo Jasjko (1999) sẽ liên quan đến việc xác định hành vi cạnh tranh của doanh nghiệp và dính líu đến thông tin thị trường, đầu tư, những hệ thống cải tiến chất lượng, khung pháp lý và môi trường vĩ mô ổn định [17]. Cuối cùng, cấu tố thứ ba – hiệu quả thị trường – theo Delome (2002), dính líu tới những nỗ lực để tối đa hóa phúc lợi của người tiêu dùng bởi việc tạo ra những sản phẩm với mức chi phí thấp hơn, sự phân phối hợp lý của những sản phẩm giữa những người tiêu dùng có nhu cầu khác nhau, cũng như thông qua những cải tiến chất lượng, việc đa dạng hóa sản phẩm, kỹ thuật, sự ổn định trong giá cả và việc làm [9]. 5 Nói chung, mô hình SCP cố gắng giải thích và dự đoán kết quả thực hiện thị trường của một ngành như là kết quả của cấu trúc thị trường và thực hiện thị trường. Giả định rằng có mối quan hệ nhân quả và ổn định giữa chúng [17]. Thêm vào đó, theo Cabral (2003) cũng giả thuyết rằng không chỉ cấu trúc ngành có thể ảnh hưởng đến thực hiện và hiệu quả thị trường mà ngược lại thực hiện và hiệu quả thị trường cũng có khả năng ảnh hưởng đến cấu trúc ngành [18]. Trong những năm gần đây, đứng trước bối cảnh của nền kinh tế thế giới có nhiều biến động, khủng hoảng kinh tế và cạnh tranh quốc tế ngày càng một gay gắt hơn. Do vậy đã làm ảnh hưởng không nhỏ đến phát triển kinh tế của nhiều quốc gia trên thế giới, đặc biệt là các quốc gia có tham gia thương mại quốc tế như Việt Nam. Cũng chính lý do này mà việc nghiên cứu và phân tích cấu trúc, thực hiện và hiệu quả thực hiện thị trường của những sản phẩm chủ lực của các quốc gia (trồng trọt, chăn nuôi, thủy sản) ngày càng được quan tâm nhiều hơn theo thời gian, đặc biệt đối với ngành hàng thủy sản. Theo Lê Xuân Sinh và nhóm cộng tác viên (1997), trong khoảng thời gian từ năm 1990 đến năm 1996, thị trường cá nước ngọt là thị trường phân tán, tự phát, chưa có cách thức tổ chức và quản lý mang tính khoa học, và chưa có chiến lược rõ ràng cho các kênh phân phối chính, vì thế đầu ra cho các sản phẩm cá nước ngọt ở ĐBSCL gặp nhiều trở ngại, sản lượng xuất khẩu ít nên quy mô nuôi, sản xuất không nhiều, chỉ có những loài cá có giá trị kinh tế cao mới dễ tiêu thụ [23] . Những trở ngại về kênh phân phối cá tại ĐBSCL không giống nhau trong từng tỉnh và từng sản phẩm. Theo nghiên cứu của PingSun Leung (1999), đối với những loại cá trắng thả nuôi tại tỉnh Tiền Giang, hệ thống kênh thị trường hiện tại thì hoàn toàn hiệu quả và phù hợp với việc phân phối số lượng lớn thủy sản cho TP. Hồ Chí Minh. Nhưng khó khăn lớn nhất lại nằm ở chỗ thiếu vốn, khó khăn về vận chuyển. PingSun Leung cho rằng: để phát triển thị trường cá trắng ở ĐBSCL trong thời gian sắp tới, các chính sách cần phải chú trọng là giải quyết khó khăn cho thương lái về các vấn đề vận chuyển hàng thủy sản tươi sống, giải quyết tốt cung – cầu trên thị trường, sự thiếu hụt vốn và tính toán kinh tế trong kinh doanh [32]. Trên góc độ xuất khẩu, vấn đề đầu ra của ngành hàng thủy sản Việt Nam trong bối cảnh hội nhập là nâng cao sức cạnh tranh và gia tăng xuất khẩu khi Việt Nam gia nhập WTO. Theo Võ Thanh Thu và nhóm cộng tác viên (2002), điều quan trọng nhất để xuất khẩu thủy sản của Việt Nam là nắm chắc các đặc điểm khác nhau về kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, tiêu dùng, những quy định xuất khẩu thủy sản trong từng thị trường mà Việt Nam muốn đưa sản phẩm vào như Mỹ, EU, Nhật Điểm quan trọng nữa là việc nắm bắt xu hướng phát triển ngành thủy sản trên thế giới như áp dụng sản xuất thủy sản theo hướng công nghiệp, tiêu chuẩn chất lượng quốc tế, hoàn thiện và đa dạng hệ thống kênh phân phối xuất khẩu đặt trong bối cảnh hội nhập, cạnh tranh toàn cầu, ứng dụng kỹ thuật hiện đại, công cụ công nghệ thông tin, sự tác động lẫn nhau của các tác nhân trong [...]... khẩu các sản phẩm chăn nuôi của Ấn Độ, thay vì các nước xuất khẩu sản phẩm chăn nuôi đi mở rộng thị trường thế giới [1] Tóm lại, có mối quan hệ nhân quả giữa cấu trúc thị trường, hoạt động thị trường và hiệu quả thị trường Ngoài ra, còn có mối quan hệ hỗ tương giữa các biến thực hiện thị trường trong quá trình hoạt động Cấu trúc thị trường thay đổi có ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến hiệu quả thị. .. hiện thị trường của công ty và kết quả thị trường Đồng thời, kết quả của nghiên cứu này cũng cho thấy hoạt động thực hiện thị trường của công ty bị ảnh hưởng bởi cấu trúc ngành công nghiệp và cả 2 có ảnh hưởng đến kết quả thị trường Thêm vào đó, nghiên cứu cũng nhận ra được tầm quan trọng của chiến lược khác biệt sản phẩm trong việc xác định cách thức hoạt động thị trường của các công ty thủy sản ở Hy... càng vào sâu trong sông Sự thay đổi dòng chảy sông và tình trạng xói lở đất dọc 2 bờ sông Tiền, sông Hậu gây thiệt hại cho các công trình hạ tầng thủy sản, nhà ở Bên cạnh đó chất lượng môi trường nước có chiều hướng suy giảm do tốc độ phát triển các ngành kinh tế hiện nay trong đó có sự phát triển quá mức của ngành thủy sản trong thời gian qua đã làm kìm hãm sự phát triển nghề nuôi cá tra hiện nay 20... hơn cho các khu vực sâu trong nội đồng, đây là điều kiện phù hợp với nuôi cá tra thâm canh năng suất cao Việc xâm nhập mặn được xem là nguyên nhân ngăn cản sự phát triển nghề nuôi cá tra Độ mặn lớn hơn 4‰ được xem là yếu tố bất lợi, ảnh hưởng đến việc phát triển nuôi cá tra Các vùng nhiễm mặn dưới 4‰ hoặc vùng có độ mặn cao vào mùa kiệt nhưng lại ngọt vào mùa lũ có ưu thế hơn trong việc nuôi cá tra, tác... hiệu quả thị trường trong quá khứ có tác động đến hoạt động thị trường hiện tại và hoạt động thị trường hiện tại lại có ảnh hưởng đến hiệu quả thị trường hiện tại Điều này đòi hỏi nhà sản xuất phải thường xuyên đánh giá hiệu quả hoạt động thị trường của mình, đây cũng là một thách thức không nhỏ cho nhà sản xuất, đặc biệt đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa có năng lực thị trường thấp như ở Việt Nam... môi trường nước mặn giúp giảm thiểu dịch bệnh hơn so với các vùng ngọt quanh năm phía thượng nguồn sông Tiền, sông Hậu Hàng năm sông Cửu Long chuyển trên 700 tỷ m3 nước ra biển Đông, với lưu lượng bình quân là 18.500 m3/s Các hoạt động của con người, sản xuất nông nghiệp và nghề nuôi cá tra trên sông Tiền và sông Hậu thải ra một lượng lớn chất thải vào dòng sông Tuy nhiên, với lưu lượng lớn của sông Cửu. .. Cửu Long, nhất là trong mùa lũ đã giúp cho khả năng tự làm sạch môi trường và rửa trôi (sức tải môi trường) của dòng sông Tiền và sông Hậu là rất lớn Bên cạnh những thuận lợi như đã được nêu trên, phát triển ngành hàng cá tra ở ĐBSCL cũng gặp phải những bất lợi sau như việc xây đắp đập thủy điện ở các nước thượng nguồn sông Mê Kông đã làm giảm lưu lượng dòng chảy sông, đặc biệt là mùa khô, ảnh hưởng... khá phổ biến ở Việt Nam tính đến thời điểm nghiên cứu này; (2) Mô hình này phù hợp với điều kiện thị trường cá tra ở Việt Nam hiện nay; và (3) Mô hình này tương đối đơn giản để áp dụng so với các mô hình khác Bên cạnh việc sử dụng 11 mô hình SCP, nghiên cứu cũng sẽ kết hợp với một số phân tích các chỉ tiêu tài chính để làm rõ bức tranh chung về thị trường cá tra ở ĐBSCL Do vậy, phương pháp tiếp cận... 20,2% Trong khi ở Đức lại giảm 18,5% [38] Đây là dấu hiệu thị trường tốt cho Việt Nam do lợi thế về khoảng cách đối với thị trường xuất khẩu được thu hẹp, cơ hội tăng khả năng cạnh tranh do giảm chi phí vận chuyển Xu hướng chuyển đổi vị trí thị trường xuất khẩu trong top 20 nước xuất khẩu thuỷ sản chính của Việt Nam theo hướng sụt giảm thị trường của các nước thuộc EU và gia tăng thị trường các nước châu... rào cản kỹ thuật và thị trường từ các nước nhập khẩu Son cũng đã tiên đoán rằng: sẽ có một sự gia tăng diện tích nuôi, người nuôi và các doanh nghiệp chế biến quan tâm nhiều hơn chất lượng sản phẩm, nhu cầu liên kết giữa người nuôi và doanh nghiệp chế biến gia tăng Do vậy, Son đã đề xuất những giải pháp để phát triển thị trường cá tra bao gồm: (1) Tăng cường hệ thống thông tin thị trường, (2) Quy hoạch