i L I CAM ðOAN Tơi xin cam đoan cơng trình nghiên c u c a riêng tơi Các k t qu nghiên c u lu n án trung th c, s li u lu n án có ngu n g c rõ ràng Tác gi Bùi S Tu n ii M CL C TRANG PH BÌA L I CAM ðOAN I M C L C II DANH M C CÁC CH VI T T T VII DANH M C CÁC B NG, BI U, SƠ ð VÀ H P VIII M ð U Chương CƠ S ðÁP LÝ LU N V CH T LƯ NG NGU N NHÂN L C NH M NG NHU C U XU T KH U LAO ð NG 1.1 NGU N NHÂN L CVÀ XU T KH U LAO ð NG 1.1.1 Khái ni m v ngu n nhân l c 1.1.2 Ngư i ñi xu t kh u lao ñ ng ho t ñ ng xu t kh u lao ñ ng 10 1.1.2.1 Các khái ni m c a qu c t v ngư i ñi xu t kh u lao ñ ng: 10 1.1.2.2 Khái ni m ngư i Vi t Nam ñi xu t kh u lao ñ ng .13 1.1.2.3 N i dung ho t ñ ng xu t kh u lao ñ ng 13 1.1.2.4 M t s ngành ngh ch y u c a lao ñ ng Vi t Nam ñi xu t kh u .14 1.1.3 Ngu n nhân l c ñáp ng nhu c u xu t kh u lao ñ ng 15 1.1.4 Ch t lư ng ngu n nhân l c 16 1.1.4.1 Ch t lư ng ngu n nhân l c 16 1.1.4.2 Ch t lư ng ngu n nhân l c b i c nh toàn c u hoá 21 1.1.5 Th trư ng xu t kh u lao ñ ng 23 1.1.5.1 ð c ñi m c a th trư ng xu t kh u lao ñ ng 23 1.1.5.2 Cung - c u lao ñ ng xu t kh u 25 1.1.5.3 Phát tri n th trư ng xu t kh u lao ñ ng 28 1.2 N I DUNG LIÊN QUAN ð N CH T LƯ NG NGU N NHÂN L C ðÁP NG NHU C U XU T KH U LAO ð NG .28 1.2.1 Ch t lư ng ngu n nhân l c ñáp ng nhu c u xu t kh u lao ñ ng .28 1.2.2 Các y u t c u thành tiêu chí đánh giá ch t lư ng ngu n nhân l c nh m ñáp ng nhu c u xu t kh u lao ñ ng 30 1.2.2.1 Y u t v th l c tiêu chí đánh giá tr c ti p .31 1.2.2.2 Y u t v giáo d c, ñào t o tiêu chí ñánh giá tr c ti p 32 1.2.2.3 Y u t v ý th c xã h i tiêu chí ñánh giá tr c ti p 33 iii 1.2.2.4 M t s tiêu chí đánh giá gián ti p .35 1.2.3 Các nhân t ch y u nh hư ng ñ n ch t lư ng ngu n nhân l c ñáp ng nhu c u xu t kh u lao ñ ng 37 1.2.3.1 Công tác n ch n lao ñ ng .38 1.2.3.2 Trình đ phát tri n c a giáo d c - ñào t o chung ñ a phương 40 1.2.3.3 Th ch , sách .40 1.2.3.4 Văn hoá ngh 41 1.2.3.5 Y t , chăm sóc s c kho c ng ñ ng .42 1.2.3.6 Trình đ phát tri n kinh t c a ñ a phương 42 1.2.3.7 V trí đ a lý nơi ngư i lao ñ ng cư trú 43 1.3 HI U QU TRONG XU T KH U LAO ð NG 44 1.3.1 Chi phí h i m t s r i ro ñ i v i ngư i ñi xu t kh u lao ñ ng 44 1.3.1.1 Chi phí h i 44 1.3.1.2 M t s r i ro có th g p nư c 45 1.3.2 ðánh giá hi u qu c a lao ñ ng ñi xu t kh u lao ñ ng 46 1.4 KINH NGHI M M T S NHÂN L C ðÁP NƯ C V ð M B O CH T LƯ NG NGU N NG NHU C U XU T KH U LAO ð NG VÀ BÀI H C ð I V I VI T NAM 49 1.4.1 Kinh nghi m c a Philippin 49 1.4.2 Kinh nghi m c a Hàn Qu c .52 1.4.3 Kinh nghi m c a n ð 55 1.4.4 Bài h c kinh nghi m có th v n d ng cho Vi t Nam .59 Tóm t t chương .62 Chương PHÂN TÍCH TH C TR NG CH T LƯ NG NGU N NHÂN L C ðÁP NG NHU C U XU T KH U LAO ð NG C A VI T NAM TRONG TH I GIAN QUA 63 2.1 T NG QUAN V CH T LƯ NG NGU N NHÂN L C C A VI T NAM VÀ XU T KH U LAO ð NG 63 2.1.1 ð c ñi m kinh t - xã h i nh hư ng ñ n ch t lư ng ngu n nhân l c 63 2.1.2 Th c tr ng v ch t lư ng ngu n nhân l c Vi t Nam 66 2.1.2.1 V y u t th l c 66 2.1.2.2 V y u t giáo d c – ñào t o .68 iv 2.1.2.3 V y u t ý th c xã h i 69 2.1.3 Khái quát v xu t kh u lao ñ ng c a Vi t Nam .69 2.1.3.1 Xu t kh u lao ñ ng c a Vi t Nam th i kỳ 1980 ñ n 1990 69 2.1.3.2 Xu t kh u lao ñ ng t năm 1991 ñ n 71 2.2 TH C TR NG CH T LƯ NG NGU N NHÂN L C VI T NAM ðÁP NG NHU C U XU T KH U LAO ð NG .75 2.2.1 Nhu c u nh n lao ñ ng th c tr ng lao ñ ng Vi t Nam t i m t s th trư ng ch y u 75 2.2.1.1 Th trư ng ðài Loan .75 2.2.1.2 Th trư ng Malaysia 80 2.2.2.3 Th trư ng Hàn Qu c 85 2.2.2.4 Th trư ng Nh t B n .90 2.2.2 Phân tích ch t lư ng ngu n nhân l c nh m ñáp ng nhu c u xu t kh u lao ñ ng nhân t nh hư ng .94 2.2.3.1 Phân tích ch t lư ng ngu n nhân l c ñáp ng nhu c u xu t kh u lao ñ ng 95 2.2.3.2 Phân tích nhân t nh hư ng ñ n ch t lư ng ngu n nhân l c ñáp ng nhu c u xu t kh u lao ñ ng 108 2.2.3 Th c tr ng v cơng tác đào t o lao đ ng trư c xu t c nh 111 2.3 HI U QU TRONG XU T KH U LAO ð NG .115 2.3.1 Phòng ng a tránh ñư c r i ro c a lao đ ng Vi t Nam nư c ngồi góp ph n nâng cao hi u qu xu t kh u lao ñ ng 115 2.3.2 ðánh giá hi u qu kinh t - xã h i c a ngư i ñi xu t kh u lao ñ ng 117 2.3.2.1 S lao ñ ng vi c làm ñư c t o qua xu t kh u lao ñ ng góp ph n gi m s c ép vi c làm nư c .117 2.3.2.2 C i thi n thu nh p c a ngư i lao ñ ng ngu n thu ngo i t c a nhà nư c 118 2.3.2.3 Hình thành l c lư ng lao đ ng có, tay ngh l i s ng cơng nghi p 120 2.3.2.4 Qu ng bá hình nh lao ñ ng Vi t Nam th trư ng lao ñ ng qu c t 122 2.4 NH NG ƯU ðI M, H N CH VÀ NGUYÊN NHÂN V CH T LƯ NG NGU N NHÂN L C ðÁP NG NHU C U XU T KH U LAO ð NG NƯ C TA 122 2.4.1 Nh ng ưu ñi m 122 2.4.2 M t s h n ch .124 v 2.4.3 Nguyên nhân c a nh ng h n ch .126 Tóm t t chương 130 Chương GI I PHÁP NÂNG CAO CH T LƯ NG NGU N NHÂN L C NH M ðÁP NG NHU C U XU T KH U LAO ð NG C A VI T NAM ð N NĂM 2020 132 3.1 XU HƯ NG PHÁT TRI N C A DI CƯ LAO ð NG QU C T 132 3.1.1 Xu hư ng di cư lao ñ ng qu c t .132 3.1.1.1 Tình hình chung 132 3.1.1.2 ð c ñi m 132 3.1.1.3 Xu th phát tri n .134 3.1.1.4 ð c ñi m lu t pháp v di cư lao ñ ng qu c t c a m t s nư c .135 3.1.2 Xu hư ng nh n lao ñ ng c a m t s nư c .141 3.1.2.1 Xu hư ng chung 141 3.1.2.2 Xu hư ng m t s th trư ng nh n lao ñ ng 142 3.2 QUAN ðI M VÀ M C TIÊU XU T KH U LAO ð NG 146 3.2.1 Quan ñi m c a ð ng Nhà nư c 146 3.2.2 Quan ñi m c a tác gi phát tri n ho t ñ ng XKLð 146 3.2.3 M c tiêu ho t ñ ng xu t kh u lao ñ ng th i gian t i 147 3.3 GI I PHÁP NÂNG CAO CH T LƯ NG NGU N NHÂN L C NH M ðÁP NG NHU C U XKLð C A VI T NAM ð N NĂM 2020 148 3.3.1 Nhóm gi i pháp nâng cao ch t lư ng n ch n ñào t o lao ñ ng 150 3.3.2 Nhóm gi i pháp v ch sách c a Nhà nư c 155 3.3.3 Nhóm gi i pháp phát tri n th trư ng xu t kh u lao ñ ng 162 3.3.4 Nhóm gi i pháp v tuyên truy n, nâng cao nh n th c v yêu c u ch t lư ng k ngh ho t ñ ng xu t kh u lao ñ ng 166 3.3.5 Nhóm gi i pháp đ y m nh phát tri n – kinh t xã h i nâng cao ch t lư ng y t , chăm sóc s c kho c ng ñ ng .169 3.4 ðI U KI N ð M B O TH C HI N CÁC GI I PHÁP NÂNG CAO CH T LƯ NG LAO ð NG XU T KH U C A VI T NAM 170 3.4.1 Ki n ngh v i Qu c h i .171 3.4.2 Ki n ngh v i Chính ph 171 3.4.3 Ki n ngh v i B Lao ñ ng Thương binh Xã h i 172 vi 3.4.4 Ki n ngh v i B , Ngành liên quan 173 3.4.5 Ki n ngh v i c p quy n đ a phương 173 3.4.6 ð i v i ngư i lao ñ ng 174 Tóm t t Chương 175 K T LU N 176 NH NG CƠNG TRÌNH NGHIÊN C U ðà CÔNG B 179 C A TÁC GI LIÊN QUAN ð N ð TÀI LU N ÁN 179 DANH M C TÀI LI U THAM KH O 180 PH L C vii DANH M C CÁC CH VI T T T Ch vi t t t Ch vi t ñ y ñ BLðTBXH B Lao ñ ng – Thương binh Xã h i CNH-HðH Cơng nghi p hố, Hi n đ i hố HðLð H p đ ng lao đ ng HTLð H p tác lao ñ ng IOM T ch c Di cư Qu c t (International Organization for Migration) ILO T ch c Lao ñ ng Qu c t (International Labour Organization) Lð Lao ñ ng LLLð L c lư ng lao ñ ng NNL Ngu n nhân l c NLð Ngư i lao ñ ng SLð S c lao ñ ng TTLð Th trư ng lao ñ ng XHCN Xã h i ch nghĩa XKLð Xu t kh u lao ñ ng UNIFEM Qu Phát tri n Ph n Liên h p qu c (United Nations Development Funds for Women) viii DANH M C CÁC B NG, SƠ ð , BI U VÀ H P CÁC B NG B ng 1.1: M t s so sánh v yêu c u ch t lư ng Lð xu t kh u lao ñ ng nư c 29 B ng 2.1: Các ch s phát tri n ngư i c a Vi t Nam qua năm 67 B ng 2.2: S lao ñ ng ñi làm vi c nư c XHCN t 1980 - 1990 70 B ng 2.3: S lư ng lao ñ ng ñi làm vi c nư c t 1991-1995 71 B ng 2.4: S lư ng lao ñ ng ñưa ñi XKLð t B ng 2.5: S lư ng Lð ñưa ñi làm vi c năm 1996 - 2000 .72 nư c t 2001 - 2010 73 B ng 2.6 : M t s ñơn hàng ðài Loan nh n lao ñ ng Vi t Nam .78 B ng 2.7: M t s h p ñ ng c a Malaysia ti p nh n lao ñ ng Vi t Nam .84 B ng 2.8: M t s h p ñ ng c a Nh t B n ti p nh n lao ñ ng Vi t Nam 93 B ng 2.9: ðánh giá v ch t lư ng lao ñ ng xu t kh u c a Vi t Nam .95 B ng 2.10: ðáp ng yêu c u th trư ng XKLð c a lao ñ ng Vi t Nam .96 B ng 2.11 : Trình đ chun mơn k thu t c a lao ñ ng ñư c kh o sát 97 B ng 2.12: ðánh giá c a Lð v n i dung h c trư c ñi XKLð 99 B ng 2.13: T ñánh giá v b n thân so v i yêu c u c a th trư ng 99 B ng 2.14: Khó khăn đ i v i NLð làm vi c nư c ngồi 100 B ng 2.15: M t s nh n xét c a Lð Vi t Nam so v i Lð nư c 103 B ng 2.16: Lý ch s d ng Malaysia n d ng lao ñ ng Vi t Nam 105 B ng 2.17: ðánh giá ch t lư ng lao ñ ng Vi t Nam c a 30 nhà máy Malaysia (t ng ñi m t i ña 300 ñi m) 106 B ng 2.18: Các nhân t nh hư ng ñ n ch t lư ng NNL ñi XKLð .109 B ng 2.19: Ý ki n v phương th c n ch n lao ñ ng 110 B ng 2.20: N i dung t ng quát phân ph i th i gian .112 B ng 2.21: T ng h p phát sinh liên quan ñ n lao ñ ng Vi t Nam m t s nư c th i gian v a qua .115 B ng 2.22: T tr ng c a XKLð t ng s vi c làm hàng năm 117 B ng 2.23: S ti n ngư i lao ñ ng ñi xu t kh u g i v 119 so v i kim ng ch xu t kh u hàng năm (2000 - 2010) 119 B ng 2.24: S lư ng Lð ñưa ñi theo th trư ng tr ng ñi m (2000-2010) 123 ix CÁC SƠ ð Sơ ñ 1.1: Các y u t c u thành ch t lư ng NNL ñáp ng nhu c u XKLð 31 Sơ ñ 1.2: Các nhân t ch y u nh hư ng ñ n ch t lư ng NNL ñáp ng nhu c u XKLð .38 Sơ ñ 1.3: H th ng qu n lý lao đ ng ngồi nư c c a Hàn Qu c .52 Sơ ñ 1.4: Quy trình xu t kh u lao đ ng c a Hàn Qu c 54 CÁC BI U ð Bi u ñ 2.1: T ng GDP tăng trư ng trung bình hàng năm 2000-2008 63 Bi u ñ 2.2: H s co giãn vi c làm v i GDP nư c, 2004, 2008 64 Bi u ñ 2.3: Lao ñ ng Vi t Nam ñưa ñi làm vi c t i ðài Loan hàng năm t năm 2000-2010 77 Bi u ñ 2.4: S li u th ng kê v Lð nư c làm vi c t i ðài Loan (tính đ n tháng 4/2010) 79 Bi u ñ 2.5: Cơ c u ngành ngh lao ñ ng Vi t Nam làm vi c t i ðài Loan tính đ n tháng 4/2010 80 Bi u ñ 2.6: Lð Vi t Nam ñưa ñi làm vi c hàng năm t i Malaysia 2000-2010 .83 Bi u ñ 2.7: Lð Vi t Nam ñi làm vi c t i Hàn Qu c 2000-2010 88 Bi u ñ 2.8: Lð Vi t Nam ñưa ñi làm vi c t i Nh t B n (2000-2010) 94 CÁC H P H p 2.1 : Xu t kh u lao ñ ng Hưng Yên 118 H p 2.2 : Xã s ng b ng ngo i t 120 H p 2.3 : 'Ôsin' x ðài thành bà ch chè s ch 121 M ð U Lý ch n ñ tài Ho t ñ ng xu t kh u lao ñ ng (XKLð) ñư c ð ng Nhà nư c ta xác ñ nh lĩnh v c kinh t ñ i ngo i quan tr ng, m t b ph n c a sách gi i quy t vi c làm, ch tiêu XKLð ñư c Qu c h i ñưa vào k ho ch hàng năm Ch trương ñã ñư c th hi n c th Báo cáo v phương hư ng, nhi m v phát tri n kinh t - xã h i năm (2006 - 2010) t i ð i h i ñ i bi u toàn qu c l n th X c a ð ng là:“ Ti p t c th c hi n chương trình XKLð, tăng t l lao đ ng xu t kh u ñã qua ñào t o, qu n lý ch t ch b o v quy n l i đáng c a ngư i lao ñ ng” Trong nh ng năm qua ho t ñ ng XKLð ñã thu ñư c m t s k t qu kh quan, góp ph n t o vi c làm, xố đói, gi m nghèo, c i thi n ñ i s ng cho ngư i lao ñ ng gia đình h M t b ph n lao ñ ng ñã ti p thu kinh nghi m, k thu t, công ngh tiên ti n s n xu t c a nư c b n Theo th ng kê chưa ñ y ñ , hi n có 500.000 lao đ ng Vi t Nam ñang làm vi c có th i h n nư c (t i 46 qu c gia vùng lãnh th ) v i nhi u lo i ngành ngh trình đ khác H ng năm s lao ñ ng chuy n v nư c g n t USD, nâng cao thu nh p cho b n thân, gia đình xã h i, tăng ngu n v n ñ u tư phát tri n s n xu t So v i m t s ngành khác, thu nh p c a ngư i lao đ ng làm vi c nư c ngồi có hi u qu cao, v n đ u tư ít, ñem l i l i ích nhi u m t… Tuy nhiên l c lư ng lao ñ ng (LLLð) Vi t Nam ñi XKLð ph n l n xu t thân nơng dân H đư c g i nh ng lao đ ng “3 khơng” : không ngh , không ngo i ng , không tác phong cơng nghi p k lu t lao đ ng Cho ñ n nh ng năm g n ñây, dù có chuy n bi n t l ngư i XKLð có ngh v n r t th p so v i yêu c u th c t , n a tác phong công nghi p k lu t lao ñ ng, hi u bi t v phong t c t p quán pháp lu t c a nư c s t i cịn r t kém, t l lao đ ng vi ph m k lu t ph i v trư c th i h n thư ng cao so v i nư c phái c khác, ví d s vi c 200 công nhân n ngành may c a Vi t Nam đình cơng khơng ñúng quy ñ nh Jordan năm 2008, t l lao ñ ng Vi t Nam b h p ñ ng làm ăn cư trú b t h p pháp m t s th trư ng cịn tương đ i 206 STT Tên ñi u c qu c t B n ghi nh gi a B LðTBXH Vi t Nam T Bên ký k t nư c Ngày ký Hàn Qu c 25/5/2004 Hàn Qu c 2/6/2004 Hàn Qu c 24/7/2006 Hàn Qu c 8/2008 Xã h i Vi t Nam B Ngu n nhân l c Vương qu c 9/12/2007 Vương qu c Ô man h p tác lĩnh v c Ô man ch c Công ngh công nghi p Hàn Qu c v vi c ñưa k sư Vi t Nam sang làm vi c t i Hàn Qu c B n ghi nh gi a B LðTBXH Vi t Nam B Lao ñ ng Hàn Qu c v vi c ñưa lao ñ ng sang làm vi c t i Hàn Qu c (hi u l c năm) 10 B n ghi nh gi a B LðTBXH Vi t Nam B Lao ñ ng Hàn Qu c v vi c ñưa lao ñ ng sang làm vi c t i Hàn Qu c (ký gia h n) B n ghi nh gi a B LðTBXH Vi t Nam B 11 Lao ñ ng Hàn Qu c v vi c ñưa lao ñ ng sang làm vi c t i Hàn Qu c (ký gia h n) 12 B n Ghi nh gi a B Lao ñ ng – Thương binh ngu n nhân l c Hi p ñ nh gi a nư c C ng hoà Xã h i ch 13 nghĩa Vi t Nam Chính ph Nhà nư c Ca-ta Nhà nư c 11/1/2008 Ca-ta v quy ñ nh n d ng lao ñ ng Vi t Nam ñi làm vi c t i Ca-ta B n Ghi nh gi a B Lao ñ ng – Thương binh 14 Xã h i Vi t Nam B Lao ñ ng Chính 8/4/2008 Bun-ga-ri sách xã h i C ng hồ Bun-ga-ri v thúc đ y h p tác lĩnh v c lao ñ ng Xã h i Hi p đ nh gi a Chính ph nư c C ng hoà Xã 15 h i ch nghĩa Vi t Nam Chính ph Liên bang Nga v vi c cơng dân nư c C ng hồ Xã LB Nga 27/10/2008 207 STT Tên ñi u c qu c t Bên ký k t nư c Ngày ký h i ch nghĩa Vi t Nam làm vi c có th i h n t i Liên bang Nga công dân Liên bang Nga làm vi c có th i h n t i nư c C ng hoà Xã h i ch nghĩa Vi t Nam B n Ghi nh gi a B Lao ñ ng – Thương binh 16 Xã h i Vi t Nam B Lao ñ ng, v n ñ Slovakia 27/10/2008 UAE 16/2/2009 Lào 24/3/2009 xã h i Gia đình nư c C ng hồ Slovakia (v thúc ñ y h p tác lĩnh v c lao ñ ng, vi c làm Xã h i) 17 B n Ghi nh gi a Chính ph nư c C ng hoà xã h i Ch nghĩa Vi t Nam Chính ph Ti u vương qu c A r p th ng nh t (UAE) lĩnh v c nhân l c 18 Hi p ñ nh gi a Chính ph CHXHCN Vi t Nam CHDCND Lào v vi c c ti p nh n chuyên gia Vi t Nam ñi làm vi c t i Lào Ngu n: C c Qu n lý lao ñ ng nư c - B LðTBXH 208 Ph l c 6: Trích Quy t đ nh s 19 /2007/Qð-BLðTBXH ngày 18 tháng 07 năm 2007 c a BLðTBXH ði u Cán b c a b máy ho t ñ ng ñưa ngư i lao ñ ng ñi làm vi c nư c B máy ho t ñ ng ñưa ngư i lao ñ ng ñi làm vi c nư c c a doanh nghi p d ch v ph i có nh t (chín) cán b chun trách có đ nh ng u ki n sau đây: a) Có trình đ t cao đ ng tr lên; b) Có lý l ch rõ ràng; c) Không th i gian b truy c u trách nhi m hình s , ch p hành b n án hình s c a tồ án, ñang b áp d ng bi n pháp giáo d c t i xã phư ng, th tr n ho c ñưa vào s ch a b nh, s giáo d c Ngồi nh ng u ki n quy ñ nh kho n ði u này, cán b chuyên trách t ng lo i hình nghi p v ph i có u ki n c th sau ñây: 2.1 Cán b chuyên trách v th trư ng: a) Có chun mơn, nghi p v thu c chuyên ngành kinh t , lu t; b) Có trình đ ngo i ng phù h p v i t ng th trư ng mà doanh nghi p d ki n ñưa ngư i lao đ ng đ n làm vi c; c) Có hi u bi t nh ng quy ñ nh c a pháp lu t Vi t Nam nư c ti p nh n liên quan ñ n ngư i lao ñ ng Vi t Nam ñi làm vi c nư c 2.2 Cán b chuyên trách v qu n lý lao đ ng: a) Có chun mơn, nghi p v thu c chuyên ngành lu t, qu n tr nhân l c; b) Có trình đ ngo i ng phù h p v i t ng th trư ng mà doanh nghi p d ki n ñưa ngư i lao ñ ng ñ n làm vi c; c) Am hi u nh ng quy ñ nh c a pháp lu t Vi t Nam nư c ti p nh n liên quan ñ n ngư i lao ñ ng Vi t Nam ñi làm vi c nư c 209 2.3 Cán b chuyên trách b i dư ng ki n th c c n thi t: a) Có kinh nghi m hi u bi t v ho t ñ ng ñưa ngư i lao ñ ng ñi làm vi c nư c ngoài; b) Có hi u bi t nh ng quy đ nh c a pháp lu t Vi t Nam nư c ti p nh n liên quan ñ n ngư i lao ñ ng Vi t Nam ñi làm vi c nư c 2.4 Cán b nghi p v tài chính: a) Có chun mơn, nghi p v thu c chun ngành tài chính, k tốn; b) Am hi u quy ñ nh c a pháp lu t lĩnh v c ho t ñ ng ñưa ngư i lao ñ ng ñi làm vi c nư c ngồi Cán b gi v trí lãnh đ o ñi u hành b máy ho t ñ ng ñưa ngư i lao ñ ng ñi làm vi c nư c c a doanh nghi p d ch v ngồi u ki n quy đ nh t i ñi m c kho n ði u này, ph i có đ u ki n sau đây: a) Có trình đ t đ i h c tr lên; b) Có lý l ch rõ ràng; c) Có nh t ba (03) năm kinh nghi m lĩnh v c ñưa ngư i lao ñ ng ñi làm vi c nư c ho c ho t ñ ng lĩnh v c h p tác quan h qu c t ; d) Không ph i ngư i b x lý hình th c k lu t t m c c nh cáo tr lên lĩnh v c ho t ñ ng ñưa ngư i lao ñ ng ñi làm vi c nư c ngồi; ho c ngư i gi v trí lãnh đ o u hành b máy ho t ñ ng ñưa ngư i lao ñ ng ñi làm vi c nư c t i nh ng doanh nghi p d ch v b thu h i gi y phép vi ph m pháp lu t lĩnh v c ho t ñ ng ñưa ngư i lao ñ ng ñi làm vi c nư c ði u T ch c c a b máy chuyên trách b i dư ng ki n th c c n thi t cho ngư i lao ñ ng trư c ñi làm vi c nư c ngồi B máy chun trách đ b i dư ng ki n th c c n thi t cho ngư i lao ñ ng trư c ñi làm vi c nư c ngồi đư c t ch c thành trư ng ho c trung tâm ñào t o, ph i có nh t nh ng b ph n sau ñây: a) B ph n ñào t o; b) B ph n qu n lý h c viên ði u Nhi m v 210 B máy chuyên trách b i dư ng ki n th c c n thi t cho ngư i lao ñ ng ñ th c hi n nhi m v sau ñây: a) Tr c ti p t ch c b i dư ng ki n th c c n thi t cho ngư i lao ñ ng; b) Qu n lý chương trình đào t o, th i gian lên l p c a giáo viên, h c viên; c) Th c hi n h p ñ ng liên k t v b i dư ng ki n th c c n thi t; d) Biên so n tài li u; ñ) Qu n lý h c viên; e) T ch c ki m tra c p ch ng ch sau m i khóa h c ði u Cán b c a b máy B máy chuyên trách b i dư ng ki n th c c n thi t có nh t ba (03) cán b qu n lý ph i ñáp ng ñi u ki n quy ñ nh t i ñi m 2.3 kho n ði u c a Quy ñ nh ði u 10 B ph n chuyên trách b i dư ng ki n th c c n thi t t i chi nhánh ð i v i chi nhánh ñư c doanh nghi p giao nhi m v b i dư ng ki n th c c n thi t cho ngư i lao ñ ng trư c làm vi c nư c ngồi ph i có b ph n chuyên trách b i dư ng ki n th c c n thi t cho ngư i lao ñ ng t i doanh nghi p th c hi n quy ñ nh t i ñi u 6, c a Quy ñ nh ………… 211 Ph l c 7: Danh m c văn b n quy ph m pháp lu t v XKLð hi n hành Lu t Ngư i Lao ñ ng Vi t Nam làm vi c nư c ngồi theo h p ñ ng, năm 2006 Ngh ñ nh s 126/2007/Nð-CP ngày 01/8/2007 c a Chính ph quy đ nh chi ti t hư ng d n thi hành m t s ñi u c a Lu t Ngư i lao ñ ng Vi t Nam ñi làm vi c nư c ngồi theo h p đ ng; Ngh đ nh s 144/2007/Nð-CP ngày 10/9/2007 c a Chính ph quy ñ nh x ph t vi ph m hành ho t đ ng đưa ngư i lao ñ ng Vi t Nam ñi làm vi c nư c ngồi; Quy t đ nh s 144/2007/Qð-TTg ngày 31/8/2007 c a Th tư ng Chính ph v vi c thành l p, qu n lý s d ng Qu H tr vi c làm nư c; Thông tư liên t ch s 08/2007/TTLT-BLðTBXH-BTP ngày 11/7/2007 c a B Lao ñ ng - Thương binh Xã h i – B Tư pháp hư ng d n chi ti t m t s v n ñ v n i dung H p ñ ng b o lãnh vi c lý h p ñ ng b o lãnh cho ngư i lao ñ ng ñi làm vi c nư c theo h p ñ ng; Thông tư liên t ch s 16/2007/TTLT-BLðTBXH-BTC ngày 04/9/2007 c a B Lao ñ ng - Thương binh Xã h i – B Tài quy ñ nh c th v ti n môi gi i ti n d ch v ho t ñ ng ñưa lao ñ ng Vi t Nam ñi làm vi c nư c ngồi theo h p đ ng; Thông tư liên t ch s 17/2007/TTLT-BLðTBXH-NHNNVN ngày 04/9/2007 c a B Lao ñ ng - Thương binh Xã h i – Ngân hàng Nhà nư c quy ñ nh vi c qu n lý s d ng ti n ký qu c a doanh nghi p ti n ký qu c a ngư i lao ñ ng ñi làm vi c nư c theo h p đ ng; Thơng tư s 21/2007/TT-BLðTBXH ngày 08/10/2007 c a B Lao ñ ng Thương binh Xã h i hư ng d n chi ti t m t s ñi u c a Lu t Ngư i lao ñ ng ñ ng Vi t Nam ñi làm vi c nư c ngồi theo h p đ ng Ngh ñ nh s 126/2007/Nð-CP ngày 01/8/2007 c a Chính ph quy đ nh chi ti t hư ng d n 212 m t s ñi u c a Lu t Ngư i lao ñ ng Vi t Nam làm vi c nư c ngồi theo h p ñ ng Quy t ñ nh c a B trư ng B LðTBXH v vi c thành l p, ban hành quy ch ho t ñ ng c a H i ñ ng qu n lý Ban ñi u hành Qu H tr vi c làm ngồi nư c; 10 Quy t đ nh s 18/2007/Qð-BLðTBXH ngày 18/7/2007 c a B trư ng B Lao ñ ng - Thương binh Xã h i ban hành chương trình b i dư ng ki n th c c n thi t cho ngư i lao ñ ng trư c làm vi c nư c ngồi 11 Quy t ñ nh s 19/2007/Qð-BLðTBXH ngày 18/7/2007 c a B trư ng B Lao ñ ng - Thương binh Xã h i ban hành “Quy ñ nh v t ch c b máy ho t ñ ng ñưa ngư i lao ñ ng ñi làm vi c nư c b máy chuyên trách b i dư ng ki n th c c n thi t cho ngư i lao ñ ng trư c ñi làm vi c nư c ngồi” 12 Quy t đ nh s 20/2007/Qð-BLðTBXH ngày 02/8/2007 c a B trư ng B Lao ñ ng - Thương binh Xã h i ban hành ch ng ch b i dư ng ki n th c c n thi t cho ngư i lao ñ ng trư c ñi làm vi c nư c 213 Ph l c 8: M t s quy ñ nh ñ i v i tu nghi p sinh t i Nh t B n qua bư c hu n luy n Chương trình hu n luy n bư c m t (1) ði u - T 20 tu i ñ n 40 tu i Chương trình th c t p n i trú chun mơn bư c hai - ðã qua chương trình hu n luy n - T t nghi p PTTH, có kinh nghi m - Ph i qua ki m tra đánh giá k t qu q trình hu n luy n tư cách ñ o ki n ñ i ngh nghi p ñ c v i cá - B o ñ m vi c làm sau v nư c nhân tu - Có gi y ch ng nh n qua khóa - Ph i đư c phép đ i hình th c cư trú nghi p ñào t o ti ng Nh t b n sinh - Có gi y ch ng nh n đ s c kho làm vi c - Không thu c ñ i tư ng mà pháp lu t Nh t th a nh n - Ho t ñ ng ph m vi nh t đ nh (2) Hình - Hu n luy n th c cư trú (3) - Cơng vi c khơng đư c gi n đơn, - Th c hành chuyên sâu k K q thơng d ng năng, k thu t đư c hu n luy n nư c nhà yêu c u - Ph i ký h p ñ ng th c t p n i trú (4) H p - Ph i ký h p ñ ng gi a t ch c gi a th c t p sinh cơng ty ti p đ ng đưa nh n tu nghi p sinh nh n theo Lu t lao ñ ng Nh t B n (5) - G m ti n ăn m t s chi phí khác - Hư ng tr c p theo h p ñ ng lao 214 Chương trình th c t p n i trú Chương trình hu n luy n bư c m t chuyên môn bư c hai Tr c p theo qui ñ nh h p ñ ng (khơng đ ng - ðư c áp d ng Lu t c p lương t i cho tu k chi phí b i thư ng lao đ ng) nghi p - 30.000-40.000 Yên/ tháng (không thi u công nhân Nh t B n sinh k chi phí ăn u ng) (6) - Hư ng tồn b ch đ b o hi m - Theo Lu t b o hi m tai n n lao B o ñ i v i tu nghi p sinh nư c ngồi đ ng Nh t B n trình n i trú hi m - Hư ng tồn b ch đ b o hi m ñ i v i th c t p sinh (7) Ti n -Hư ng toàn b ch ñ b o hi m ñ i Hư ng toàn b ch ñ b o hi m ñ i v i tu nghi p sinh nư c v i tu nghi p sinh nư c thư ng/ vé máy bay v Ngu n: C c Qu n lý lao đ ng ngồi nư c, tài li u b i dư ng ki n th c cho lao ñ ng ñi làm vi c t i Nh t B n (2007), Hà N i 215 Ph l c 9: Danh sách doanh nghi p XKLð ñư c kh o sát STT Tên doanh nghi p Công ty c ph n 01 Tên vi t t t Lo i hình DN VIRASIMEX Doanh nghi p Nhà Xu t nh p kh u V t ð a ch Hà N i nư c CP chi ph i tư thi t b ñư ng s t Công ty V n t i bi n 02 ISALCO Xu t kh u lao Doanh nghi p Nhà H i Phịng nư c đ ng 03 T ng Công ty Lâm nghi p Vi t Nam Công ty Xu t kh u 04 VINAFOR Doanh nghi p Nhà Hà N i nư c SOVILACO TP H Chí nư c lao đ ng-Thương Doanh nghi p nhà Minh Nhà nư c TP H Chí m i Du l ch 05 Trư ng nhân l c qu c t Công ty c ph n 06 SIM Minh VILEXIM Doanh nghi p nhà xu t nh p kh u nư c c ph n chi h p tác ñ u tư Hà N i ph i vilexim Công ty c ph n 07 CHAU HUNG Công ty c ph n thương m i Châu Hưng Yên JSC Hưng 08 T ng Công ty xây HYCO 4-JSC 10 Cơng ty c ph n đ u HANIC., tư t ng h p Hà N i LOD., corp Minh Công ty c ph n Hà N i Công ty c ph n Hà N i CORP Công ty C ph n 09 TP H Chí nư c d ng thu l i Doanh nghi p Nhà Phát tri n ngu n nhân l c LOD 216 STT Tên vi t t t Lo i hình DN ð a ch Công ty c ph n Du VITOURCO Công ty c ph n Vĩnh Phúc Công ty c ph n ð u CTM CORP 11 Tên doanh nghi p Công ty C ph n Hà N i Doanh nghi p Nhà Hà N i l ch Xu t nh p kh u Vĩnh Phúc 12 tư Thương m i CTM 13 14 T ng Công ty thép Vi t Nam Công ty c ph n nư c GLO- Công ty c ph n Hà N i Doanh nghi p Nhà Hà N i Bách ngh Toàn C u TECH.CORP Cơng ty H p tác đào 15 VSC LETCO t o Xu t kh u lao nư c đ ng Cơng ty c ph n 16 AIRSECO., D ch v & Thương Công ty c ph n Hà N i JSC Công ty c ph n TP H Chí m i hàng khơng Cơng ty c ph n V n SATRACO 17 chuy n Sài Gòn Minh Tourist 18 19 T ng Công ty Du HANOI Doanh nghi p Nhà l ch Hà N i TOURISM nư c T ng công ty C SONGHONG Công ty c ph n Hà N i ph n Sông H ng CORP Công ty c ph n Hà N i C ph n Hà N i Công ty c ph n Xây OLECO 20 Hà N i d ng, D ch v H p tác lao ñ ng 21 Trư ng Cao ñ ng ngh Vi t - Ti p 217 Ph l c 10: ðánh giá ch t lư ng lao ñ ng Thái Lan c a 02 nhà máy Malaysia (t ng ñi m t i ña 20 ñi m) T ng s % so v i ñi m m t i đa Trình đ lành ngh 12 60,00 Thái ñ ngh nghi p k lu t lao ñ ng 14 70,00 Kh ti p thu công vi c 14 70,00 Kh làm vi c ñ c l p 14 70,00 Kh làm vi c theo nhóm 13 65,00 S c kho , th l c 14 70,00 Ngôn ng giao ti p 14 70,00 STT Tiêu chí Ngu n: K t qu kh o sát c a tác gi Ph l c 11: ðánh giá ch t lư ng lao ñ ng Indonesia c a 04 nhà máy Malaysia (t ng ñi m t i ña 40 ñi m) T ng s % so v i ñi m ñi m t i ña Trình đ lành ngh 29 72,50 Thái đ ngh nghi p k lu t lao ñ ng 29 72,50 Kh ti p thu công vi c 28 70,00 Kh làm vi c ñ c l p 29 72,50 Kh làm vi c theo nhóm 28 70,00 S c kho , th l c 30 75,00 Ngôn ng giao ti p 34 85,00 STT Tiêu chí Ngu n: K t qu kh o sát c a tác gi 218 Ph l c 12: ðánh giá ch t lư ng lao ñ ng Nêpal c a 14 nhà máy Malaysia (t ng ñi m t i ña 140 ñi m) STT Tiêu chí Trình đ lành ngh T ng s % so v i ñi m ñi m t i ña 77 55,00 106 75,71 Kh ti p thu công vi c 95 67,85 Kh làm vi c ñ c l p 96 68,57 102 72,85 S c kho , th l c 98 70,00 Ngôn ng giao ti p 89 63,57 Thái ñ ngh nghi p k lu t lao ñ ng Kh làm vi c theo nhóm Ngu n: K t qu kh o sát c a tác gi Ph l c 13: ðánh giá ch t lư ng lao ñ ng Bangladesh c a 09 nhà máy Malaysia (t ng ñi m t i ña 90 ñi m) STT Tiêu chí T ng s % so v i ñi m ñi m t i ña Trình đ lành ngh 38 42,22 Thái đ ngh nghi p k lu t lao ñ ng 47 52,22 Kh ti p thu công vi c 46 51,11 Kh làm vi c ñ c l p 46 51,11 Kh làm vi c theo nhóm 47 52,22 S c kho , th l c 45 50,00 Ngôn ng giao ti p 42 46,66 Ngu n: K t qu kh o sát c a tác gi 219 Ph l c 14: ðánh giá ch t lư ng lao ñ ng Myanmar c a 16 nhà máy Malaysia (t ng ñi m t i đa 160 m) STT Tiêu chí T ng s % so v i ñi m ñi m t i đa Trình đ lành ngh 80 50,00 Thái ñ ngh nghi p k lu t lao ñ ng 81 50,62 Kh ti p thu công vi c 82 51,25 Kh làm vi c ñ c l p 82 51,25 Kh làm vi c theo nhóm 85 53,13 S c kho , th l c 91 56,86 Ngôn ng giao ti p 72 45,00 Ngu n: K t qu kh o sát c a tác gi Ph l c 15: ðánh giá ch t lư ng lao ñ ng Trung Qu c c a 03 nhà máy Malaysia (t ng ñi m t i ña 30 ñi m) T ng s % so v i ñi m ñi m t i ña Trình ñ lành ngh 23 76,66 Thái ñ ngh nghi p k lu t lao ñ ng 19 63,33 Kh ti p thu công vi c 22 73,33 Kh làm vi c ñ c l p 22 73,33 Kh làm vi c theo nhóm 22 73,33 S c kho , th l c 22 73,33 Ngôn ng giao ti p 23 76,66 STT Tiêu chí Ngu n: K t qu kh o sát c a tác gi 220 Ph l c 16: Quy trình đưa ngư i XKLð c a doanh nghi p hi n Quy trình đưa lao đ ng ñi làm vi c nư c c a m t doanh nghi p có gi y phép d ch v ñưa ngư i lao ñ ng ñi làm vi c nư c ðàm phán ký k t h p ñ ng v i ñ i tác ñi làm vi c ngồi ðăng ký h p đ ng ñưa lao d ng ñi làm vi c t i C c Qu n lý lao đ ng ngồi nư c nư c nư c ngồi Thơng báo cơng khai n lao ñ ng, tư v n ñi làm vi c nư c ngồi cho ngư i lao đ ng ðăng ký ghi danh Sơ n ð t yêu c u , t ch c làm xét nghi m HIV, Viêm ganB T p trung ñào t o ngo i ng , giáo d c ñ nh hư ng (ph bi n n i quy trung tâm đào t o) Khơng đ t, ch ph ng v n đ t sau ð t, hồn ch nh th t c xu t c nh T ch c cho ch s d ng lao ñ ng ph ng v n Trúng n, khám s c kho theo quy ñ nh Th c t p b sung tay ngh theo yêu c u c a ch s d ng lao ñ ng T ch c xu t c nh Ph i h p v i ch s d ng lao đ ng ho c văn phịng đ i di n qu n lý lao ñ ng nư c ngồi Hồn thành h p đ ng K t thúc h p ñ ng trư c h n Tr v Vi t Nam lý h p ñ ng lao ñ ng Ho c Công ty ñơn phương lý h p ñ ng n u ngư i lao ñ ng khơng đ n Cơng ty lý h p ñ ng ... lư ng ngu n nhân l c nh m ñáp ng nhu c u xu t kh u lao ñ ng c a Vi t Nam ñ n năm 2020 Chương CƠ S LÝ LU N V CH T LƯ NG NGU N NHÂN L C NH M ðÁP NG NHU C U XU T KH U LAO ð NG 1.1 NGU N NHÂN L CVÀ... ng ngu n nhân l c nh m ñáp ng nhu c u xu t kh u lao ñ ng nhân t nh hư ng .94 2.2.3.1 Phân tích ch t lư ng ngu n nhân l c ñáp ng nhu c u xu t kh u lao đ ng 95 2.2.3.2 Phân tích nhân t... Chương CƠ S ðÁP LÝ LU N V CH T LƯ NG NGU N NHÂN L C NH M NG NHU C U XU T KH U LAO ð NG 1.1 NGU N NHÂN L CVÀ XU T KH U LAO ð NG 1.1.1 Khái ni m v ngu n nhân l c