Mục lục Mở đầu Chương I: Tổng quan về phương pháp trắc nghiệm khách quan I.1 Dại cương về phương pháp trắc nghiệm khách quan 4 I.1.1 Phân loại phương pháp trắc nghiệm 4 I.1.1.1 Phương pháp quan sát 5 I.1.1.2 Phương pháp vấn đáp 5 I.1.1.3 Phương pháp trắc nghiệm viết 5 I.1.2 Các dạng câu hỏi trắc nghiệm khách quan 5 I.1.2.1 Câu mở (Opendended) 5 I.1.2.2 Câu điền khuyết (Supply items) 5 I.1.2.3 Loại câu đúng sai (true flase) 5 I.1.2.4 Loại câu hỏi nhiều lựa chọn (Multiple choice-MCQ) 6 I.1.3 Ưu điểm cơ bản của phương pháp trắc nghiệm khách quan với phương pháp tự luận 6 I.1.3.1 Câu hỏi trắc nghiệm khách quan đánh giá khách quan hơn các câu hỏi tự luận 7 I.1.3.2 Câu hỏi trắc nghiệm khách quan kiểm tra được lượng học sinh lớn hơn câu hỏi tự luận trong một lần thi 7 I.1.3.3 Câu hỏi trắc nghiệm khách quan Ýt chệch tủ hơn, Ýt may rủi hơn các câu dạng tự luận 8 I.2 Những yếu tố đặc trưng để đánh giá một bài kiểm tra hay bài thi bằng trắc nghiệm khách quan 8 I.2.1 Độ khó, độ phân biệt của một câu hoặc một bài trắc nghiệm 8 I.2.1.1 Độ khó của câu trắc nghiệm 8 I.2.1.2 Độ phân biệt của câu trắc nghiệm 9 I.2.2 Độ tin cậy và độ giá trị của một bài trắc nghiệm 10 I.2.2.1 Độ tin cậy của bài trắc nghiệm 10 I.2.2.2 Độ giá trị của bài trắc nghiệm 11 I.3 Các loại điểm trắc nghiệm 12 I.3.1 Điểm thô 12 I.3.2 Điểm tiêu chuẩn tuyệt đối 12 I.3.3 Điểm tương đối dựa vào phân bố chuẩn 13 I.3.4 Các loại điểm khác 14 I.3.4.1 Điểm trắc nghiệm tiêu chuẩn hoá của ETS 14 I.3.4.2 Điểm trắc nghiệm trí thông minh 14 I.3.5 Thang điểm được sử dụng ở nước ta 14 I.4 Lý thuyết ứng đáp câu hỏi và mô hình Rasch 14 I.4.1 Lý thuyết ứng dụng câu hỏi 14 I.4.1.1 Khái niệm chung về lý thuyết đáp ứng câu hỏi 14 I.4.1.2 Các thao tác tiến hành để xây dựng thuyết ứng đáp câu hỏi 15 I.4.2 Mô hình Rasch 16 I.4.2.1 Giả thiết của Rasch về việc ứng đáp câu hỏi 16 I.4.2.2 Hàm ứng đáp câu hỏi theo Rasch 16 I.4.2.3 Ứng dụng của mô hình Rasch 17 Chương II : các bước xây dựng bài kiểm tra bằng TNKQ II.1 Các bước xây dựng một bài kiểm tra bằng TNKQ 18 II.1.1 Phân tích nội dung và phác thảo bài trắc nghiệm 18 II.1.2 Viết lại câu hỏi trắc nghiệm 19 II.1.3 Duyệt lại câu hỏi trắc nghiệm 19 II.1.4 Lưu ý chung khi viết câu hỏi khách quan 20 II.2 Bản đặc trưng 2 chiều 21 II.2.1 Sơ lược về kiến thức chương trình hoá 10 21 II.2.1.1 Cấu trúc chương trình 21 II.2.1.1 Nội dung kiến thức 22 II.3 Phương pháp đánh giá bài trắc nghiệm 26 II.3.1 Các mức độ mục tiêu trong lĩnh vực nhận thức 26 II.3.2 Yêu cầu bài thi trắc nghiệm khách quan 29 II.3.2.1 Yêu cầu về nội dung 29 II.3.2.2 Yêu cầu về các mức kỹ năng 30 II.3.2.3 Yêu cầu về cách tổ chức để kiểm tra 31 Chương III: Phân tích kết quả nghiên cứu III.1 Các bước tiến hành thí nghiệm 33 III.2 Phân tích kết quả thực tế 33 III.2.1. Kết quả chung 33 III.2.2. Phân tích câu trắc nghiệm 34 III.3. Xây dựng mô hình Rasch trên số liệu thực 37 III.3.1. Sự phù hợp của các câu hỏi 37 III.3.2. Sự phù hợp của các thí sinh 38 III.3.3. Phân bố khả năng trả lời đúng của thí sinh và độ khó của các câu hỏi 40 III.3.4 Phân tích kết quả từng câu hỏi 41 III.3.5. Sơ đồ biểu diễn năng lực và độ khó của các câu hỏi trên một thang đo 43 Chương IV: Kết luận IV.1. Khoa học đo lường và đánh giá trong giáo dục trên thế giới và nước ta 47 IV.1.1. Trên thế giới 47 IV.1.2. Nước ta 47 IV.2. Giải pháp về phát triển phương hướng khoa học đo lường ở nước 48 ta Tài liệu tham khảo Mở đầu ĐÓ nâng cao chất lượng giáo dục ở các bậc học thì việc cải tiến hệ thống kiểm tra, đánh giá kết quả của học sinh đóng vai trò hết sức quan trọng. Bên cạnh việc sử dụng phương pháp truyền thống mà từ trước đến nay chóng ta vấn áp dụng để kiểm tra bằng phương pháp tự luận, nhưng thực tế không phải lúc nào nó cũng mang lại kết quả khả quan. Các phương pháp đánh giá kết quả học tập rất đa dạng, mọi phương pháp đều có những ưu điểm, nhược điểm của nó, không có phương pháp đều có những ưu, nhược điểm của nó, không có phương pháp nào là hoàn mỹ với mọi mục tiêu giáo dục. Tuỳ theo mục tiêu cụ thể mà lựa chọn phương pháp đánh giá cho thích hợp. Trên tinh thần hiện nay là chúng ta đang thực hiện chương trình đổi mới phương pháp giảng dạy vì vậy trong bài khoá luận này chúng tôi mạnh dạn đưa một phương pháp đánh giá bài thi đó là đánh giá bằng phương pháp trắc nghiệm khách quan. Đây là một phương pháp hết sức mới mẻ với nền giáo dục nước ta nhưng nó lại đánh giá tương đối chính xác và khách quan. Phương pháp đánh giá bài thi bằng trắc nghiệm tự luận mà chúng ta vẫn đang sử dụng hiện nay đang chiếm ưu thế, nhưng không có nghĩa là nó là phương pháp tối ưu, nó vẫn có những hạn chế nhất định mà phương pháp trắc nghiệm khách quan đã ra đời và khảng định được những ưu thế vượt trội. Tiếc thay một phương pháp hay nh vậy được thế giới hiện nay sử dụng rất rộng rãi trong các kỳ thi tuyển sinh đại học mà lại có vẻ rất mơ hồ với cả những chuyên gia về giáo dục nước ta. Đội ngũ cán bộ giảng dậy và những người biết về phương pháp này lại rất mỏng. Vậy vấn đề đặt ra là chúng ta đổi mới phương pháp giảng dạy thì nên chăng đổi mới phương pháp kiểm tra đánh giá bài thi là cần thiết ? Xuất phát từ nhu cầu đó, chúng tôi xin biên soạn chủ đề về việc kiểm tra đánh giá thành quả học tập bằng phương pháp trắc nghiệm khách quan. Mục đích của việc nghiên cứu phương pháp đánh giá bằng trắc nghiệm khách quan đầu tiên giới thiệu cho mọi người cùng biết cơ bản thế nào là phương pháp trắc nghiệm khách quan. Chúng tôi muốn khẳng định ưu thế khi dùng phương pháp trắc nghiệm khách quan so với việc dùng phương pháp tự luận. Cuối cùng chúng tôi sẽ thực hiện thí điểm cho học sinh làm bài thi bằng các câu hỏi dạng trắc nghiệm khách quan. Đối tượng và khách thể nghiên cứu của đề tài là chúng tôi sẽ xây dựng bộ câu hỏi trắc nghiệm trên nền tảng kiến thức bộ môn hoá lớp 10. Đối tượng nghiên cứu là học sinh líp 10 khối chuyên hoá trường trung học phổ thông Hai Bà Trưng Hà Nội. Nếu việc thử nghiệm cho học sinh làm đề thi bằng trắc nghiệm khách quan của chúng tôi thành công thì qua phân tích kết quả chúng tôi sẽ khẳng định ưu thế của việc dùng phương pháp trắc nghiệm khách quan là hoàn toàn có cơ sở khoa học. Nhiệm vô khi nghiên cứu về đề tài này của chúng tôi là trước tiên xây dựng được bộ các câu hỏi trắc nghiệm khách quan môn hoá lớp 10, thứ hai là thực hiện thí điểm đề thi bằng trắc nghiệm khách quan và từ đó chúng tôi sẽ phân tích các kết quả như tính độ khó, độ tin cậy … và cuối cùng tổng kết lại liệu phương pháp này có đạt được mục tiêu giáo dục đề ra hay không. Việc xây dựng bộ câu hỏi trắc nghiệm chỉ trong chương trình kiến thức lớp dự định đề thi trong 30 phút và 1 đề thi sẽ gồm khoảng 30 câu. Phạm vi nghiên cứu là học sinh líp 10 chuyên hoá trường phổ thông trung học Hai Bà Trưng. Phương pháp chúng tôi dùng khi nghiên cứu đề tài đó là phương pháp quan sát, phương pháp điều tra, kiểm tra và cuối cùng là thống kê sau khi đã dùng trắc nghiệm khách quan làm thí điểm trên học sinh. Chúng tôi nghĩ với sự chuẩn bị kỹ lưỡng hệ thống các câu hỏi và việc thử nghiệm thành công thì sẽ khẳng định được những ưu điểm của phương pháp trắc nghiệm khách quan là hoàn toàn có cơ sở khoa học. Cấu trúc của khoá luận nghiên cứu của chúng tôi được cụ thể nh sau: -Mục lục -Mở đầu -Chương 1 Tổng quan về phương pháp trắc nghiệm khách quan -Chương 2 các bước xây dựng bài kiểm tra bằng trắc nghiệm khách quan -Chương 3 Phân tích kết quả nghiên cứu đề tài -Chương 4 :kết luận 10.Kế hoạch nghiên cứu -Thảo luận nhóm phản biện về mục tiêu giáo dục, tiến trình và hình thức hoạt động -Chuẩn bị hệ thống câu hỏi và phân công nhiệm vụ trong nhóm -Viết các câu hỏi dạng trắc nghiệm khách quan -Phản biện câu hỏi trong nhóm (có điều chỉnh bổ sung) -Chuẩn bị các dạng câu hỏi trắc nghiệm tương tương để thử nghiệm -Trắc nghiệm thử -Phân tích câu hỏi Chng I : TNG QUAN V PHNG PHP TRC NGHIM KHCH QUAN I.1. i cng v phng phỏp trc nghim khỏch quan I.1.1.Phõn loi cỏc phng phỏp trc nghim Trc nghim l mt phộp lng giỏ c th mc kh nng th hin hnh vi trong lnh vc no ú ca mt ngi c th no ú (thớ sinh).Phng phỏp trc nghim cú th c chia ra lm ba loi ln: loi quan sỏt, loi vn ỏp v loi vit c minh ho qua s di õy: Các phơng pháp TN nghi nghiê cc nghiệm Quan sát Viết Vấn đáp Trắc nghiệm khách quan Trắc nghiệm tự luận Tiểu luận Cung cấp thông tin Ghép đôi Điền khuyết Trả lời ngắn Đúng sai Nhiều lựa chọn I.1.1.1. Phương pháp quan sát: Là phương pháp giúp các định những thái độ, sự phản ứng vô ý thức, cách giải quyết vấn đề trong một tình huống đang được nghiên cứu. I.1.1.2.Phương pháp vấn đáp: Thường thích hợp với trẻ em, có lợi khi nêu câu hỏi một cách tự phát trong một tình huống cần kiểm tra. I.1.1.3.Phương pháp trắc nghiệm viết: Là phương pháp thường được sử dụng nhiều nhất vì nó có một số ưu điểm cơ bản sau đây : -Kiểm tra được nhiều học sinh trên một lần thi -Cung cấp một bản ghi rõ ràng các câu trả lời của học sinh để dùng cho việc chấm điểm. -Dễ quản lý hơn vì bản thân người chấm không tham gioa vào bối cảnh kiểm tra. I.1.2.Các dạng câu hỏi trắc nghiệm khách quan I.1.2.1.Câu mở (Open endecl): Loại câu này đòi hỏi học sinh phải nhớ lại kiến thức hơn là nhận biết. Ví dụ: “Người vợ thứ ba của Henry VIII là ai ?”. Hoặc có những câu có chỗ trống để điền vào hoặc có sự hướng dẫn để học sinh cung cấp thông tin đáp ứng với câu dẫn nh “Bên cạnh tên mỗi nước trong danh mục này, hãy viết tên thủ đô nước đó” I.1.2.2.Câu điền khuyết (Supply items): Học sinh phải nhớ lại kiến thức do đó trả lời bằng một hay một số từ cho một câu hỏi trực tiếp hay một câu nhận định chưa đầy đủ. Các loại câu này còn gọi là loại câu hỏi điền vào chỗ trống (com pletion items).Ví dụ: Tên của một dụng cụ dùng để đo nhiệt độ là gì? Loại câu hỏi này có ưu thế hơn các loại câu hỏi khách quan khác ở chỗ đòi hỏi học sinh phải tìm kiếm câu trả lời đúng hơn là nhận ra câu trả lời đúng bằng các thông tin đã cho. I.1.2.3.Loại câu đúng sai (true False): Đó có thể là những phát biểu được đánh giá là đúng hay là sai hoặc chúng có thể là các câu hỏi trực tiếp để trả lời là “có” hay “không”. Các phương án trả lời là thích hợp để gợi nhớ lại kiến thức và một khối lượng kiến thức đáng kể có thể được kiểm tra một cách nhanh chóng. Tuy nhiên câu dẫn của loại câu hỏi này phải thật hoàn toàn rõ ràng để có thể trả lời dứt khoát là “có” hay “không”. Điều này tạo ra sự khó khăn khi áp dụng loại câu hỏi này để kiểm tra trình độ hiểu biết cao hơn, nó không tạo cơ hội cho học sinh phân biệt những sắc thái tinh tế có ý nghĩa hay nhiều cách trả lời khác ở trình độ cao hơn. I.1.2.4.Loại câu hỏi nhiều lựa chọn (Multiple choice-MCQ): Loại này thường có hình thức của một câu phát biểu không đầy đủ hay một câu hỏi dẫn được nối tiếp bằng một số câu trả lời mà học sinh phải chọn.: - Trả lời đúng rõ rệt -Câu trả lời tốt nhất trong nhiều câu chọn hợp lý, -Câu trả lời kém nhất hay câu trả lời không có liên quan gì nhất, hay có nhiều hơn là một câu trả lời thích hợp. Những câu trả lời không đúng được gọi là các câu nhiễu (distracter). Câu dẫn có thể có dưới dạng sơ đồ hay đồ thị và không nhất thiết thuần tuý bằng lời. Loại câu MCQ cần được xây dựng một cách thận trọng để tránh chỗ không rõ nghĩa, nhưng chúng có thể được dùng để kiểm tra những trình độ cao hơn về nhận thức tiện hơn các loại câu hỏi khách quan khác. I.1.3.Ưu điểm cơ bản của phương pháp trắc nghiệm khách quan với phương pháp tự luận. Loại câu hỏi tự luận thường đòi hỏi học sinh phait viết nhiều câu để trả lời, nó không có một câu trả lời đúng haty một kiểu trả lời. Để đánh giá được một cách chính xác và có chất lượng, một bài tự luận phải được chấm bởi một người có kinh nghiệm và hiểu biết về lĩnh vực của môn học tương ứng. Bài trắc nghiệm tự luận không thể đánh giá một cách tuyệt đối là đúng hay là sai. Nh vậy ưu điểm của các câu hỏi khách quan so với dạng câu hỏi tự luận được thể hiện ở bảng sau đây : [...]... đo lường trong tâm lý và giáo dục, khoảng cách giữa nước ta với các nước tiên tiến trên thế giới về lĩnh vực này còn quá xa Để phát triển giáo dục và các khoa học liên quan đến tương tác với con người, việc đầu tư vào nghiên cứu và vận dụng các khoa học nền tảng về tâm lý và giáo dục, trong đó có khoa học về đo lường là một yêu cầu hết sức cấp bách Nhưng chúng ta hi vọng rằng trong tương lại khoảng cách... ta có thể xây dựng ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm chứa các câu hỏi được định cỡ chính xác, từ đó lập các đề trắc nghiệm có khả năng đo lường năng lực với đodọ chính xác rất cao Nhờ vậy mà người ra có thể thiết kế các trắc nghiệm thích ứng nhờ máy tính cho phép đo lường chính xác năng lực với một số lượng không lớn các câu hỏi trắc nghiệm thích hợp Về việc nghiên cứu và áp dụng khoa học về đo lường trong. .. năng lực nào đó của thí sinh và câu hỏi người ta dựa vào mô hình toán học về phép đo lường trong giáo dục, người ta xét mối tương tác nguyên tố giữa thí sinh và câu hỏi, thuyết đó gọi là thuyết ứng đáp câu hỏi (Item Response thcory - IRT) Để phản ánh quan hệ các mối tương tác nguyên tố TS-CH, người ta xây dựng mô hình toán học dựa trên 2 giả định sau làm cơ sở : +Giả định thứ nhất về tính đơn thứ nguyên... phức tạp, tái hiện trong trí nhớ những thông tin cần thiết Đây là cấp độ thấp nhất của kết quả học tập trong lĩnh vực nhận thức Ví dụ trong hoá học học sinh có khả năng nhớ bài học có thể trả lời được câu hỏi nh : Nêu các tính chất hoá học của axit clohidric Nhưng một bài kiểm tra mà ra các câu hỏi kiểu dạng nh thế này thì chưa đạt yêu cầu vì nó sẽ kích thích học sinh học thuộc lòng, học vẹt mà thực chất... đó giá trị trung bình và độ lệch chuẩn cũng hoàn toàn khác nhau Cách tính điểm mà chúng ta đang sử dụng không đánh giá chính xác được chất lượng làm bài của thí sinh vì nó không dựa vào cơ sở khoa học tiến bộ về đo lường đánh giá mà các nước tiên tiến đã sử dụng Với thang điểm 10 đang được sử dụng phổ biến ở nước ta hiện nay có thể sử dụng thang điểm tiêu chuẩn với điểm trung bình là 5, độ lệch chuẩn... (-36, +36) ứng với khoảng điểm (55, 145) I.3.Thang điểm được sử dụng ở nước ta Thang điểm đang được sử dụng phổ biến ở nước ta là điểm 10, điểm tuyệt đối là 10, điểm tối thiểu là 0, điểm trung bình nằm ở khoảng 5, chứ không phải là điểm tiêu chuẩn dựa vào phân bố chuẩn và độ lệch Vì vậy đối với kỳ thi tuyển sinh đại học hiện nay người ta xét tuyển dựa vào tổng điểm thô của 3 môn đó, mà thực tế phân bố... vì nếu học sinh học thuộc lòng thứ tự điện tích các nguyên tố thì thấy ngay số thứ tự của Mg trong bảng HTTH là 12, còn số 24 là biết đâu do đo n mò lấy số 2 nhân với 12 thì may ra đúng Như vậy, chúng ta thấy chỉ học thuộc lòng mà không hiểu bản chất thì học sinh sẽ khó có thể trả lời đúng và đáp án đúng ở đay lại là 10 (phương án D) mà con số này nó có vẻ không hợp lý lắm so với kiến thức mà học sinh... nhiều câu hỏi nên việc chệch tủ là Ýt hiếm xảy ra Học sinh cần phải học bao quát toàn bộ kiến thức không nh loại câu hỏi tự luận, học sinh sẽ dễ học tủ vì đề thi dạng này Ýt câu hỏi không xuyên suốt được toàn bộ kiến thức đã học Nhiều người rất mơ hồ rằng cứ nghĩ khi khoanh ngẫu nhiên câu trả lời thì có khả năng là đúng vì vậy dễ ăn điểm hơn loại câu tự luận Nhưng nếu hiểu theo ý đó thì hết sức sai lầm... 0,6 Giá trị 0,6 nằm trong khoảng (0,25, 0,75) nên đây là câu trắc nghiệm vừa sức với đối tượng dự thi I.2.Độ phân biệt của câu trắc nghiệm Độ phân biệt của câu trắc nghiệm đo lường mức độ khác nhau giữa các đối tượng khác nhau hay đo được năng lực làm bài giữa học sinh giỏi và học sinh kém Để tính độ phân biệt của câu trắc nghiệm thường chúng sta làm theo phương pháp cổ điển như sau: Trong một tập hợp... năng của học sinh về các nhiệm vụ được xem xét Những công việc làm cho học sinh lúng túng sẽ không thu hút được học sinh, làm cho học sinh xao nhãng các công việc đã được định trước Những công việc được đánh giá hợp lý là những việc mà học sinh muốn tìm cách giải quyết mà nó nêu được một cách rõ ràng những gì đòi hỏi ở học sinh và là những công việc cung cấp bằng chứng về năng lực trí tuệ của học sinh . câu hỏi trên một thang đo 43 Chương IV: Kết luận IV.1. Khoa học đo lường và đánh giá trong giáo dục trên thế giới và nước ta 47 IV.1.1. Trên thế giới 47 IV.1.2. Nước ta 47 IV.2. Giải pháp. phương hướng khoa học đo lường ở nước 48 ta Tài liệu tham khảo Mở đầu ĐÓ nâng cao chất lượng giáo dục ở các bậc học thì việc cải tiến hệ thống kiểm tra, đánh giá kết quả của học sinh đóng. đánh giá một loại năng lực nào đó của thí sinh và câu hỏi người ta dựa vào mô hình toán học về phép đo lường trong giáo dục, người ta xét mối tương tác nguyên tố giữa thí sinh và câu hỏi, thuyết