§Ò ¸n m«n häc GVHD:Th.s L£ HUúNH MAI Môc lôc SV: Vâ V¨n Thä Líp:Kinh tÕ ph¸t triÓn 49A §Ò ¸n m«n häc GVHD:Th.s L£ HUúNH MAI GIỚI THIỆU Việt nam là một trong những nước có dân số cao trên thế giới với nguồn lao động trẻ và có tỷ lệ người trong độ tuổi lao động chiếm một tỷ lệ cao trong cơ cấu dân số. Đây cũng là một trong những lợi thế lớn khi chúng ta bước vào thời kì hội nhập với kinh tế thế giới, nếu chúng ta có những chính sách và tầm nhìn đúng đắn trong thời gian sắp tới. Để đảm bảo công ăn việc làm đầy đủ cho người lao động trong thời gian vừa qua Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm và xem vấn đề giải quyết việc làm cho người lao động là vấn đề then chốt trong quá trình phát triển kinh tế.Nó vừa là động lực vừa là mục tiêu thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Trong quá trình đất nước ta đang hội nhập sâu rộng vào kinh tế thế giới như hiện nay. Cùng với xu thế vận động của nền kinh tế thế giới thì nền kinh tế của chúng ta cũng vận động theo xu thế chung đó. Một khi nền kinh tế thế giới rơi vào thời kì khủng hoảng hay suy thoái thì chúng ta không nằm ngoài tầm ảnh hưởng, và trải qua nhiều thời kì khủng hoảng hay suy thoái của kinh tế thế giới hay của khu vực đã chứng minh điều đó. Có thể nói sự tác động lớn nhất của suy thoái kinh tế hiện nay là vấn đề thất nghiệp.Khi nền kinh tế rơi vào thời kì suy thoái thì tác động của nó đến việc làm là nhanh nhất và ảnh hưởng rộng nhất. Trong bối cảnh suy thoái kinh tế thì vấn đề thất nghiệp và thiếu việc làm đang đặt ra rất bức xúc ngay cả khi nền kinh tế đã thoát khỏi suy thoái, vấn đê giải quyết việc làm là vấn đề cấp bách nhất .Để giải quyết được vấn đề này thi cần có những số liệu thống kê về tình hình thất nghiệp cụ thể và đáng tin cậy và những số liệu về nhu cầu việc làm. Nhưng hiện nay,ở nước ta chưa có một báo cáo cụ thể nào về tình hình thất nghiệp và nhu cầu việc làm trong thời kì khủng hoảng và hậu khủng hoảng.Vì vậy cần có cuộc điều tra và thông kê số liệu cụ thể về tình hình thất nghiệp ở nước ta trước SV: Vâ V¨n Thä Líp:Kinh tÕ ph¸t triÓn 49A 1 §Ò ¸n m«n häc GVHD:Th.s L£ HUúNH MAI trong và sau khi khủng hoảng kinh tế xảy ra,để có chính sách về việc giải quyết thất nghiệp. Một điều đáng quan tâm là nước ta hiện nay đã bước vào thời kì “dân số vàng”. Điều này cũng là một cơ hội cho chúng ta thúc đẩy tăng trưởng và cơ cấu nguồn nhân lực cho phù hợp với từng nghành và lĩnh vực riêng.Song đây cũng là một thách thức rất lớn đối với nước ta trong thời kì khủng hoảng và hậu khủng hoảng.khi tỷ lệ thất nghiệp tăng cao và cắt giảm việc làm của các nghành gia tăng thì nó không những là cản trở tăng trưởng kinh tế mà còn kéo theo vấn đề về xã hội. Chính vì những lý do trên, em đã lựa chọn đề tài “ vấn đề thất nghiệp trong suy giảm kinh tế ở Việt Nam hiện nay ” Mục đích nghiên cứu : bài viết sẽ đi sâu vào nghiên cứu các ý chính sau: • Cung cấp cái nhìn tổng quát về tình hình thất nghiệp của Việt Nam trước và sau khi suy thoái kinh tế xảy ra. • Đánh giá tác động của suy thoái kinh tế đến việc làm của người lao động ở Việc Nam. • Tình hình thất nghiệp của Việt Nam trong thời kì suy giảm kinh tế và ảnh hưởng của nó đến tăng trưởng kinh tế • Từ những kết quả nghiên cứu và đánh giá, bài viết rút ra một số chính sách góp phần giải quyết về thất nghiệp trong thời kì suy thoái và sau thời kì suy thoái. Phương pháp nghiên cứu chính trong bài viết là: sử dụng các số liệu thống kê từ các nguồn thông tin. Qua đó, thống kê và phân tích số liệu và tổng hợp để đưa ra kết luận Đối tượng của bài viết là tình hình thất nghiệp trong suy giảm kinh tế Phạm vi nghiên cứu là trong nền kinh tế của Việt Nam Nội dung bài viết em được chia thành 3 nội dung chính như sau: SV: Vâ V¨n Thä Líp:Kinh tÕ ph¸t triÓn 49A 2 §Ò ¸n m«n häc GVHD:Th.s L£ HUúNH MAI PHẦN I: GIỚI THIỆUCÁC KHÁI LUẬN CHUNG VỀ LAO ĐỘNG PHẦN II :TÌNH HÌNH THẤT NGHIỆP Ở VIỆT NAM TRONG THỜI KÌ SUY GIẢM KINH TẾ PHẦN III : GIẢI PHÁP VÀ CHÍNH SÁCH HỖ TRỢ CHO NGƯỜI THẤT NGHIỆP CỦA CHÍNH PHỦ KẾT LUẬN SV: Vâ V¨n Thä Líp:Kinh tÕ ph¸t triÓn 49A 3 §Ò ¸n m«n häc GVHD:Th.s L£ HUúNH MAI PHẦN I: GIỚI THIỆUCÁC KHÁI LUẬN CHUNG VỀ LAO ĐỘNG I .CÁC KHÁI LUẬN CHUNG VÊ LAO ĐỘNG 1.1 khái niệm về nguồn lao động: Là bộ phận dân số trong độ tuổi lao động theo quy định của pháp luật co khả năng lao động và những người ngoài độ tuổi lao động(trên tuổi lao động)đang làm việc trong các nghành kinh tế quốc dân: Nguồn lao động về mặt số lượng bao gồm • Dân số có đủ tuổi trở lên có việc làm • Dân số trong độ tuổi lao động có khả năng lao động đang thất nghiệp, đang đi học , đang làm việc nội trợ trong gia đình,không có nhu cầu làm việc và những người thuộc tình trạng khác (bao gồm những người nghỉ hưu sớm theo quy định) 1.2 Khái niệm về lực lượng lao động : • Là bộ phân dân số đủ 15 tuổi trở lên có việc làm và thất nghiệp. 1.3 Khái niệm về việc làm: • Theo các nhà kinh tế học lao động thì việc làm la sự kết hợp giữa sức lao động và tư liệu sản xuất nhằm biến đổi đối tượng lao động theo mục đích của con người • Theo bộ luật của nước ta thì việc làm là “mọi hoạt động tạo ra thu nhập không bị pháp luật cấm đều được thừa nhận là việc làm” II. THẤT NGHIỆP VÀ ẢNH HƯỞNG CỦA THẤT NGHIỆP ĐẾN TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ 2.1 Khái niệm về thất nghiệp: Là tình trạng tồn tại một số người trong độ tuổi lao động muốn có việc làm mà không tìm được việc làm ở một mức tiền công nhất định SV: Vâ V¨n Thä Líp:Kinh tÕ ph¸t triÓn 49A 4 §Ò ¸n m«n häc GVHD:Th.s L£ HUúNH MAI Người thất nghiệp :là người trong độ tuổi lao động có khả năng lao động,không có việc làm và đang có nhu cầu tìm việc làm 2.2. Phân loại thất nghiệp: Thất nghiệp là một hiện tượng cần phải được phân loại để hiểu rõ về thất nghiệp được phân loại theo các tiêu thức chủ yếu sau đây : 2.2.1. Phân theo loại hình thất nghiệp . Thất nghiệp là một gánh nặng,nhưng gánh nặng đó rơi vào bộ phận dân cư nào,ngành nghề nào,giới tuổi nào.Cần biết những điều đó để hiểu rõ đặc điểm, đặc tính, mức độ tác hại của nó đến nền kinh tế,các vấn đề liên quan : - Thất nghiệp chia theo giới tính ( nam , nữ ) - Thất nghiệp chia theo lứa tuổi ( tuổi , nghề ) - Thất nghiệp chia theo vùng lãnh thổ ( thành thị , nông thôn ) - Thất nghiệp chia theo ngành nghề (ngành kinh tế , nông nghiệp ) - Thất nghiệp chia theo dân tộc , chủng tộc . 2.2.2. Phân loại theo lý do thất nghiệp - Do bỏ việc : Tự ý xin thôi việc vì những lý do khác nhau như cho rằng lương thấp,không hợp nghề,hợp vùng - Do mất việc : Các hãng cho thôi việc do những khó khăn trong kinh doanh - Do mới vào : Lần đầu bổ sung vào lực lượng lao động nhưng chưa tìm được việc làm ( thanh niên đến tuổi lao động đang tìm kiếm việc,sinh viên tốt nghiệp đang chờ công tác ) - Quay lại : Những người đã rời khỏi lực lượng lao động nay muốn quay lại làm việc nhưng chưa tìm được việc làm Như vậy thất nghiệp là con số mang tính thời điểm nó luôn biến đổi không ngừng theo thời gian.Thất nghiệp kéo dài thường xảy ra trong nền kinh tế trì trệ kém phát triển và khủng hoảng . SV: Vâ V¨n Thä Líp:Kinh tÕ ph¸t triÓn 49A 5 §Ò ¸n m«n häc GVHD:Th.s L£ HUúNH MAI 2.3 . Phân loại theo nguồn gốc thất nghiệp 2.3.1. Thất nghiệp tạm thời Thất nghiệp tạm thời xảy ra khi có một số người lao động trong thời gian tìm kiếm công việc hoặc nơi làm việc tốt hơn,phù hợp với ý muốn riêng ( lương cao hơn,gần nhà hơn ) 2.3.2. Thất nghiệp cơ cấu Thất nghiệp cơ cấu xảy ra khi có sự mất cân đối cung cầu giữa các thị trường lao động ( giữa các ngành nghề,khu vực ) loại này gắn liền với sự biến động cơ cấu kinh tế và khả năng điều chỉnh cung của các thị trường lao động.Khi sự lao động này là mạnh kéo dài,nạn thất nghiệp trở nên trầm trọng và kéo dài . 2.3.3. Thất nghiệp do thiếu cầu . Do sự suy giảm tổng cầu.Loại này còn được gọi là thất nghiệp chu kỳ bởi ở các nền kinh tế thị trường nó gắn liền với thơì kỳ suy thoái của chu kỳ kinh doanh,xảy ra ở khắp mọi nơi mọi ngành mọi nghề . 2.4. Tiêu chí đánh giá thất nghiệp • tỷ lệ % thất nghiệp Công thức để tính tỉ lệ thất nghiệp (TLTN): TLTN=100% x số người không có việc làm / tổng số lao động • tỷ lệ sử dụng thời gian lao động 2.5 Ảnh hưởng của thất nghiệp đến tăng trưởng kinh tế : Như chúng ta đã biết, thất nghiệp và tăng trưởng kinh tế có mối quan hệ nhân quả với nhau. Biểu hiện giữa hai vấn đề này rất rõ ràng khi một trong hai vấn đề này xảy ra trong thực tế. vấn đề này xảy ra với một mức độ nhất định thì ắt sẽ kéo theo vấn đề kia bị tác động của nó. Trong thực tế đã chứng minh điều này, qua các số liệu thông kê cho thấy vấn đề thất nghiệp ảnh hưởng rất lớn đến tăng trưởng kinh tế của một quốc gia. Bởi lẽ, khi mà thất SV: Vâ V¨n Thä Líp:Kinh tÕ ph¸t triÓn 49A 6 §Ò ¸n m«n häc GVHD:Th.s L£ HUúNH MAI nghiệp xảy ra với mức độ nhất định thị làm cho lao động không có việc làm dẫn đến thu nhập của họ bị giảm xuống. Trong khi đó tăng trưởng kinh tế của mỗi quốc gia được đo bằng chỉ số phản ánh phổ biến nhất mà các quốc gia trên thế giới hiện nay đang áp dụng là GDP. Vì vậy khi thu nhập của lao động của một quốc gia giảm thì chỉ số tăng trưởng của quốc gia đó sẽ giảm và ngược lại. III. SUY GIẢM KINH TẾ VÀ TÁC ĐỘNG CỦA SUY GIẢM KINH TẾ ĐẾN THẤT NGHIỆP 3.1 Khái niệm suy giảm kinh tế : Là sự tụt giảm của tông sản phẩm quốc nội (GDP) trong một thời gian hai hay hơn hai quí liên tục kéo theo sự tụt giảm về đầu tư , thất nghiệp tăng nhanh trong các quí tiếp theo…trong năm. 3.2 Tiêu chí đánh giá về suy giảm kinh tế • Tốc độ tăng trưởng giảm nhanh • Thu nhập giảm • Thất nghiệp gia tăng • Sản xuất bị thu hẹp • Đầu tư giảm 3.3 ảnh hưởng của suy giảm kinh tế đến vấn đề thất nghiệp Theo Bộ Lao động Thương binh Xã hội, hết năm 2008, cả nước có gần 30.000 lao động làm việc trong các doanh nghiệp bị mất việc làm do suy giảm kinh tế. Thất nghiệp tăng mạnh, khoảng 5 triệu lao động trong các doanh nghiệp làng nghề mất việc. Khoảng 85,000 việc làm đã bị cắt giảm ở 40 tỉnh thành trong tháng Giêng, và sẽ có thêm nhiều việc làm bị cắt giảm trong tháng Hai và tháng Ba. Dự kiến năm 2009, khoảng 400- 500 nghìn lao động khu vực doanh nghiệp mất việc làm; về tình trạng doanh nghiệp thì khoảng 20% đình hoãn sản xuất kinh SV: Vâ V¨n Thä Líp:Kinh tÕ ph¸t triÓn 49A 7 §Ò ¸n m«n häc GVHD:Th.s L£ HUúNH MAI doanh, 60% gặp khó khăn và 20% làm ăn tốt. Riêng ở thành phố Hồ Chí Minh, Theo số liệu của Sở Lao động – Thương binh và Xã hội Thành phố Hồ Chí, tính từ thời điểm cuối năm 2008 đến nay, tình trạng doanh nghiệp đóng cửa, thu hẹp sản xuất, cắt giảm lao động trên địa bàn thành phố tiếp tục diễn ra khiến hàng chục ngàn công nhân mất việc. Trong số 195 doanh nghiệp trong nước và có vốn đầu tư nước ngoài, có tới 26.401 lao động thôi việc, 15.528 lao động thiếu việc do giảm giờ làm. Thực tế với tình trạng nền khủng hoảng kinh tế như hiện nay thì không chỉ lao động trong nước bị cắt giảm mà cả những người lao động làm việc ở ngoài nước cũng trong tình trạng điêu đứng. Dự kiến năm 2009 sẽ có khoảng 10.000 người phải về nước trước thời hạn. Riêng trong tháng 3 đã có 6.000 người về nước, chủ yếu từ các nước khu vực Trung Đông. Mặc dù những con số chỉ ra ở trên chỉ mang tính ước tính sơ bộ vì chưa có một cuộc điều tra chính thức nào cho chúng ta nắm bắt đầy đủ tổng quát về tình hình việc làm của người lao động. Nhưng một điều chắc chắn mà ai cũng nhận thấy rằng với tình hình suy thoái kinh tế như hiện nay và còn tiếp diễn trong thời gian tới thì sự cắt giảm lao động là việc không thể tránh khỏi. Tình trạng mất việc làm sẽ là một vấn đề nóng bỏng cần có sự quan tâm đúng mức của chính phủ, giúp cho những người bị mất việc vượt qua được thời kì khó khăn này để có thể ổn định được cuộc sống. SV: Vâ V¨n Thä Líp:Kinh tÕ ph¸t triÓn 49A 8 §Ò ¸n m«n häc GVHD:Th.s L£ HUúNH MAI PHẦN II: TÌNH HÌNH THẤT NGHIỆP CỦA VIỆT NAM TRONG THỜI KÌ SUY GIẢM KINH TẾ 1. Thực trang thất nghiệp của viêt nam trước và sau thời kì suy giảm Như chúng ta đã biết, cuộc suy thoái kinh tế thế giới hiện nay đã làm cho hàng trăm triệu lao động trên thế giới mất việc. Người lao động Việt Nam cũng đang đứng trước nỗi lo mất việc làm cận kề. Thực tế đã cho thấy hiện nay khoảng 20% số doanh nghiệp ở Việt Nam đang đứng bên bờ vực phá sản, khoảng 7000 DN đã tuyên bố giải thể, hơn 3000 DN đã phải tuyên bố ngừng sản xuất. Có thể nói thất nghiệp đã không còn là nguy cơ trước mắt mà là gánh nặng thực sự đối với nền kinh tế nước ta và đang tạo ra sức ép lớn đối với các nhà hoạch định chính sách. Theo Tổ chức lao động thế giới thì thất nghiệp là tình trạng tồn tại khi một số người trong độ tuổi lao động muốn có việc làm nhưng không thể tìm được việc làm ở một mức tiền công nhất định. 2. Mức độ và xu hướng cuả thất nghiệp Để đánh giá một cách tổng quát về tình hình thất nghiệp hiện nay, trước hết chúng ta cần xem xét mức độ và xu hướng của thất nghiệp ở Việt Nam. SV: Vâ V¨n Thä Líp:Kinh tÕ ph¸t triÓn 49A 9 [...]... thấy tỷ lệ thất nghiệp chung ở Việt Nam tương đối ổn định ở mức trên 2% Năm 1998 tỷ lệ thất nghiệp chung là 4.5 % và 4.4 %, ta có thể lí giải hiện tượng này là do ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng kinh tế tài chính châu Á tháng 7/1997 Giai đoạn này kinh tế Việt Nam mới bước đầu hội nhập vào kinh tế khu vực ( Năm 1997 Việt Nam chính thức gia nhập ASEAN), chưa thực sự hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới... lệ thất nghiệp ở thành thị có xu hướng cao hơn ở nông thôn, và trong những năm gần đây tỷ lệ thất nghiệp nữ cao hơn nam ở cả hai khu vực Thất nghiệp ở thành thị chiếm tới 67,9% (2007) trong tổng số người thất nghiệp, do khu vực này tập trung nhiều lao động nhập cư từ các vùng khác đến tìm kiếm việc làm Thất nghiệp ở nông thôn ít hơn, chủ yếu là người nông dân thiếu việc làm những lúc nông nhàn Thất nghiệp. .. tế thế giới Tuy nhiên những ảnh hưởng của khủng hoảng kinh tế khu vực là rất rõ rệt Trong giai đoạn 1991-1995 tốc độ tăng trưởng kinh tế trung bình là 8.2%/năm, thất nghiệp ở thành thị chỉ có 5.8% ; trong khi tỷ lệ này năm 1998, 1999 lần lượt là 6.6%, 6.5%; tăng trưởng GDP năm 1998 là 5.76%, năm 1999 là 4.9% Vượt qua cơn bão suy thoái kinh tế châu Á, nền kinh tế Việt Nam bắt đầu đi lên, GDP liên tục... 1/4/2006, thất nghiệp ở Việt Nam chủ yếu tập trung ở độ tuổi trẻ 15-25 tuối Nhóm tuổi này thường khó kiếm việc hơn người lớn( 25 tuổi trở lên) Cao nhất trong nhóm tuổi 15-19 là 17.4%, gấp gần 4 lần so với tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi ở thành thị là 4.4% Tỉ lệ thất nghiệp cao ở nhóm tuổi này đôi khi cũng khó lý giải vì nó còn liên quan đến tỉ lệ đi học Ở nhóm tuổi này tỉ lệ thất nghiệp của nam cao... là thấp hơn nhiều 2 Phân bố thất nghiệp theo vùng địa lí Như đã nhận xét ở trên, tỷ lệ thất nghiệp ở thành thị cao hơn rất nhiều so với nông thôn,nhất là ở các vùng kinh tế trọng điểm Trong mục này chúng tôi sẽ đi sâu vào tìm hiểu sự khác biệt gữa tỷ lệ thất nghiệp ở các vùng và nguyên nhân của nó Thực tế đã cho thấy càng những vùng kinh tế trọng điểm, càng dễ thất nghiệp Thật vậy, khu vực thành thị... Tuy nhiên, dù trong bối cảnh nào thì tạo việc làm đầy đủ cho người lao động luôn là vấn đề quan trọng cần Đảng và Nhà nước quan tâm SV: Vâ V¨n Thä 25 Líp :Kinh tÕ ph¸t triÓn 49A GVHD:Th.s L£ HUúNH MAI §Ò ¸n m«n häc PHẦN III: GIẢI PHÁP VÀ CHÍNH SÁCH HỖ TRỢ CHO NGƯỜI THẤT NGHIỆP CỦA CHÍNH PHỦ 1) Vấn đề thất nghiệp và lợi tức dân số vàng ở Việt Nam Mặc dù tốc độ tăng dân số của Việt Nam giảm trong những... hẳn ở nữ, điều này có thể cho thấy nam giới thường học lên cao hơn nữ giới vì ở những nhóm tuổi tiếp theo thì tỉ lệ thất nghiệp của nam lại thấp hơn so với nữ Tiếp đến là nhóm tuổi 20-24 , tỉ lệ thất nghiệp là 11.7% so với mức trung bình là 4.4% Số người thất nghiệp ở nhóm tuổi này chiếm tới 49% tổng số người thất nghiệp năm 2006 Có thể nói rằng sức ép thất nghiệp đối với SV: Vâ V¨n Thä 22 Líp :Kinh. .. trong nâng cao phúc lợi cộng đồng một cách tổng thể BHTN góp phần giảm gánh nặng cho ngân sách nhà nước và các doanh nghiệp, ổn định và đảm bảo an sinh xã hội Tuy nhiên ở Việt Nam đang có hàng trăm ngàn doanh nghiệp có số lao động dưới 10 người Những doanh nghiệp nhỏ này theo dự báo sẽ là những doanh nghiệp bị ảnh hưởng đầu tiên do suy thoái kinh tế, bởi sức đề kháng luôn yếu nhất, nhưng lao động trong. .. còn là lợi thế của Việt Nam trong cạnh tranh và thu hút đầu tư nước ngoài Trong bối cảnh toàn cầu hoá kinh tế, hướng tới phát triển bền vững theo chiều sâu đòi hỏi ở người lao động một trình độ tay nghề cao, tác phong làm việc công nghiệp, năng động, ham học hỏi và nhanh chóng theo kịp trình dộ công nghệ của thế giới Trong sự biến động khó lường của nền kinh tế thì thất nghiệp là vấn đề không tránh khỏi... tháng 11/2006) quan sát số liệu trong giai đoạn 1996-2005 ta cũng rút ra được kết luận rằng tỷ lệ thất nghiệp giảm dần theo nhóm tuổi.Tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên tăng khá cao (3%-6%), nhất là ở thành thị ( >10%), trong khi tỷ lệ thất nghiệp của người lớn tuổi khá ổn định ở mức 1%-2% Như vậy mặc dù cơ hội học hành đã mở rộng, nhưng với tỉ lệ thất nghiệp khá cao trong nhóm tuổi trẻ như bảng 5, rõ . gia giảm thì chỉ số tăng trưởng của quốc gia đó sẽ giảm và ngược lại. III. SUY GIẢM KINH TẾ VÀ TÁC ĐỘNG CỦA SUY GIẢM KINH TẾ ĐẾN THẤT NGHIỆP 3.1 Khái niệm suy giảm kinh tế : Là sự tụt giảm. trưởng kinh tế mà còn kéo theo vấn đề về xã hội. Chính vì những lý do trên, em đã lựa chọn đề tài “ vấn đề thất nghiệp trong suy giảm kinh tế ở Việt Nam hiện nay ” Mục đích nghiên cứu : bài viết. hình thất nghiệp của Việt Nam trước và sau khi suy thoái kinh tế xảy ra. • Đánh giá tác động của suy thoái kinh tế đến việc làm của người lao động ở Việc Nam. • Tình hình thất nghiệp của Việt Nam