Thiết kế hoạt động dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động học sinh học tập môn Giáo dục công dân 12 LỜI MỞ ĐẦU Đổi phương pháp giảng dạy nói chung đổi mới phương pháp giảng dạy môn Giáo dục cơng dân nói riêng vấn đề khơng phải Nhưng để thực triệt để mục tiêu đổi phương pháp giảng dạy ngành đặt dễ Vấn đề cốt lõi đổi phương pháp dạy học hướng tới hoạt động học tập tích cực, chủ động, sáng tạo, chống lại thói quen học tập thụ động Tức đổi nội dung hình thức hoạt động giáo viên học sinh, đổi hình thức tổ chức dạy học Bản thân lựa chọn đề tài “Thiết kế hoạt động dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động học sinh học tập môn Giáo dục công dân 12” vấp phải khơng khó khăn q trình nghiên cứu thực Phần giáo viên trẻ, kinh nghiệm giảng dạy thân chưa nhiều, đối tượng học sinh, sở vật chất thiết bị dạy học nhiều hạn chế Song nỗ lực thân, qua đề tài tơi muốn có nhìn đổi phương pháp giảng dạy giảng dạy môn Giáo dục công dân nhà trường phổ thơng Từ đưa số kết luận khuyến nghị qua trình thực với hi vọng đề tài tài liệu tham khảo có ý nghĩa đồng nghiệp, đặc biệt đồng nghiệp trực tiếp giảng dạy môn GDCD Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới Ban giám hiệu, tổ Khoa học xã hội trường THPT Văn Chấn đồng nghiệp giúp đỡ tơi hồn thành đề tài Tuy nhiên, thân giáo viên trẻ kinh nghiệm giảng dạy cịn ít, giảng dạy điều kiện sở vật chất đối tượng học sinh nhiều hạn chế nên đề tài khơng tránh khỏi thiếu sót, tơi mong nhận đóng góp ý kiến đồng nghiệp Tôi xin chân thành cảm ơn Giáo viên thực hiện: Nguyễn Đức Hiếu - Tổ Khoa học xã hội - Phân hiệu Nghĩa Tâm - Trường THPT Văn Chấn Thiết kế hoạt động dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động học sinh học tập môn Giáo dục công dân 12 PHẦN THỨ NHẤT: MỞ ĐẦU Lý chọn đề tài Đối với phương pháp dạy học lấy người thầy làm trung tâm dẫn đến kiểu học thụ động thiên ghi nhớ, chịu suy nghĩ từ hạn chế đến chất lượng hiệu dạy học không đáp ứng yêu cầu xã hội Để khắc phục tình trạng đó, người ta thấy cần phát huy tính tích cực, chủ động học sinh thơng qua q trình dạy học đạo, tổ chức người thầy, người học phải tích cực, chủ động khơng làm thay cho Chương trình đổi giáo dục phạm vi toàn quốc năm vừa qua xã hội quan tâm sâu sắc Một nhiệm vụ đội ngũ nhà giáo không ngừng cải tiến phương pháp giảng dạy nhằm giáo dục học sinh lĩnh hội kiến thức cách chủ động, sáng tạo Chính mà người giáo viên trực tiếp giảng dạy phải biết thiết kế hoạt động lên lớp cách hợp lý, cụ thể phù hợp với đối tượng học sinh nhằm khơi dậy niềm say mê sáng tạo khả khám phá giới xung quanh Môn GDCD môn học khác nhằm vào mục tiêu Với vị trí chức mơn học, mơn Giáo dục cơng dân cần phải có chuyển biến mạnh mẽ đổi phương pháp giảng dạy nhằm “Phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo học sinh” nhằm làm thay đổi quan niệm học sinh coi môn học phụ mơn học mà giáo viên xã hội quan tâm Từ giúp cho học sinh phận giáo viên hiểu đắn môn Giáo dục cơng dân phải hiểu khoa học đối xử “bình đẳng” mơn học khác, tác dụng mơn học việc hình thành phẩm chất, tư tưởng, đạo đức, phong cách người Xuất phát từ lí tơi mạnh dạn chọn đề tài sáng kiến kinh nghiệm “Thiết kế hoạt động dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động học sinh học tập môn Giáo dục công dân 12”, với hi vọng đáp ứng phần vào việc đổi phương pháp giảng dạy mà ngành giáo dục thực nói chung mơn Giáo dục cơng dân nói riêng Mục đích nghiên cứu Đề tài sáng kiến kinh nghiệm “Thiết kế hoạt động dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động học sinh học tập môn Giáo dục công dân 12” đặt mục đích tìm hiểu đánh giá tình hình đổi phương pháp giảng dạy nói chung đổi phương pháp giảng dạy mơn Giáo dục cơng dân nói riêng Phân tích mục đích, vai trị hiệu đổi phương pháp giảng dạy môn Giáo dục cơng dân Qua đưa số phương pháp giảng dạy nhằm nâng cao tinh thần trách nhiệm giáo viên khả chủ động, sáng tạo học sinh, nhằm đạt mục tiêu ngành chuyển từ lấy “Dạy” làm trung tâm sang lấy “Học” trung tâm Nhiệm vụ nghiên cứu - Tìm hiểu sở lí luận số phương pháp giảng dạy - Đưa số phương pháp giảng dạy minh họa cho môn Giáo dục công dân theo hướng đổi Đối tượng nghiên cứu Học sinh khối 12 (gồm lớp từ 12C14 đến 12C17 ) Trường THPT Văn Chấn Giáo viên thực hiện: Nguyễn Đức Hiếu - Tổ Khoa học xã hội - Phân hiệu Nghĩa Tâm - Trường THPT Văn Chấn Thiết kế hoạt động dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động học sinh học tập môn Giáo dục công dân 12 Giới hạn, phạm vi nghiên cứu Đổi phương pháp giảng dạy vấn đề rộng lớn xã hội quan tâm sâu sắc Tuy nhiên phạm vi nghiên cứu đề tài sáng kiến kinh nghiệm lựa chọn vấn đề thiết kế hoạt động dạy học nhằm phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo học sinh học tập môn Giáo dục công dân 12 Phương pháp nghiên cứu - Qua thực tiễn giảng dạy học tập lớp - Qua kênh thông tin: Sách, báo, tài liệu chuyên ngành có liên quan - Qua kinh nghiệm đồng nghiệp, đặc biệt đồng nghiệp trực tiếp giảng dạy môn Giáo dục công dân Thời gian thực Từ ngày 15 tháng 09 năm 2008 đến ngày 15 tháng 03 năm 2009 Qua tích luỹ kinh nghiệm dạy học mơn Giáo dục công dân nhà trường phổ thông qua số năm Cấu trúc đề tài nghiên cứu Phần I: Mở đầu Phần II: Nội dung đề tài Chương I: Cơ sở lý luận thực tiễn đề tài Chương II: Thực trạng đổi phương pháp giảng dạy Chương III: Giải vấn đề kết thực Phần III: Kết luận khuyến nghị Giáo viên thực hiện: Nguyễn Đức Hiếu - Tổ Khoa học xã hội - Phân hiệu Nghĩa Tâm - Trường THPT Văn Chấn Thiết kế hoạt động dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động học sinh học tập môn Giáo dục cơng dân 12 PHẦN II: NỘI DUNG CHÍNH CỦA ĐỀ TÀI CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI Định hướng đổi phương pháp dạy học Theo khoản 2, điều 28 Luật Giáo dục năm 2005 ghi ghi “ Phương pháp giáo dục phổ thơng phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo học sinh; phù hợp với đặc điểm lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, khả làm việc theo nhóm, rèn luyện kĩ vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh” Chương trình giáo dục phổ thơng ban hành kèm theo định số 16/2006/QĐBGDĐT ngày 05/06/2006 Bộ trưởng Bộ GD&ĐT nêu “phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo học sinh, phù hợp với đặc trưng môn học, đặc diểm đối tượng học sinh, điều kiện lớp học, bồi dưỡng cho học sinh phương pháp tự học, khả hợp tác, rèn luyện kĩ vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú trách nhiệm học tập cho học sinh” Hãy chiêm nhiệm triết lý phương pháp: “Phương pháp linh hồn nội dung vận động” ; “Học phương pháp học liệu” : “ Thầy giáo tồi truyền đạt chân lý, thầy giáo giỏi dạy cách tìm chân lý” ; “ Phương pháp tốt làm đơn giảm phức tạp, Phương pháp tồi làm phức tạp đơn giảm” ; “Thầy giỏi dạy cho người hiểu, đồng thời tối ưu khả người” Có thể nói cốt lõi đổi dạy học hướng tới hoạt động học tập chủ động chống lại thói quen học tập thụ động Vì việc đổi phương pháp dạy thực theo định hướng sau: - Bám sát mục tiêu giáo dục phổ thông - Phù hợp với nội dung bài, tiết, đơn vị kiến thức - Phù hợp với nội dung dạy học cụ thể - Phù hợp với đặc diểm lứa tuổi học sinh - Phù hợp với sở vật chất, điều kiện dạy học nhà trường - Phù hợp với việc đổi kiểm tra, đánh giá kết dạy học - Kết hợp việc tiếp thu sử dụng có chọn lọc, có hiệu phương pháp dạy học tiên tiến, đại với việc khai thác yếu tố tích cực phương pháp dạy học truyền thống - Tăng cường sử dụng phương tiện dạy học, thiết bị dạy học đặc biệt lưu ý đến ứng dụng cơng nghệ thơng tin Chính vậy, viết mục tiêu học, giáo viên phải hình dung rõ sau học xong học đó, tiết học học sinh cần nắm kiến thức, kĩ năng, thái độ gì? mức độ nào? Từ thay đổi thói quen suy nghĩ tập trung vào điều giáo viên đặt học sinh phải đạt sau học xong Theo hướng phát huy vai trị chủ thể tích cực, chủ động, sáng tạo người học mục tiêu đề cho học sinh, học sinh thực hiện, học sinh thơng qua hoạt động học tập tích cực phải đạt mục tiêu ấy, giáo viên người đạo, tổ chức, hướng dẫn, trợ giúp học sinh nắm kiến thức học Vì vậy, việc giảng dạy môn Giáo dục công dân nhà trường phổ thông không nhằm trang bị cho học sinh kiến thức mà phát huy học sinh tư sáng tạo, hình thành học sinh kĩ năng, kĩ sảo liên hệ với thực tế đời sống Giáo viên thực hiện: Nguyễn Đức Hiếu - Tổ Khoa học xã hội - Phân hiệu Nghĩa Tâm - Trường THPT Văn Chấn Thiết kế hoạt động dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động học sinh học tập môn Giáo dục cơng dân 12 Việc phát triển lực trí tuệ khả tự học học sinh học, học sinh không trang bị kiến thức sách giáo khoa mà cịn hình thành phẩm chất, tư người lao động thời đại phát triển khoa học công nghệ Tuy nhiên, đổi phương pháp giảng dạy khơng có nghĩa gạt bỏ phương pháp truyền thống mà phải vận dụng cách có hiệu phương pháp dạy học có theo quan điểm dạy học tích cực kết hợp với phương pháp đại Mục đích đổi phương pháp dạy học Mục đích việc đổi phương pháp dạy học nhằm giúp học sinh phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, rèn luyện thói quen khả tự học, tinh thần hợp tác, kĩ vận dụng kiến thức vào tình khác học tập thực tiễn Làm cho học trình kiến tạo, học sinh tìm tịi, khám phá, phát hiện, khai thác xử lí thơng tin, tự hình thành hiểu biết, lực phẩm chất Đặc trưng phương pháp dạy học - Dạy học tăng cường phát huy tính tự tin, tích cực, chủ động, sáng tạo thông qua tổ chức thực hoạt động học tập học sinh - Dạy học trọng rèn luyện phương pháp phát huy lực tự học học sinh - Dạy học phân hoá kết hợp với học tập hợp tác - Kết hợp đánh giá thầy với đánh giá bạn, với tự đánh giá - Tăng cường khả năng, kĩ vận dụng vào thực tế Yêu cầu đổi phương pháp dạy học Để đảm bảo việc đổi phương pháp giảng dạy nói chung đổi phương pháp giảng dạy mơn Giáo dục cơng dân nói riêng, phải đảm bảo yêu cầu sau Đối với yêu cầu chung - Dạy học tiến hành thông qua việc tổ chức hoạt động học tập học sinh - Dạy học kết hợp học tập cá thể với học tập hợp tác; hình thức học cá nhân với học nhóm, lớp - Dạy học thể mối quan hệ tích cực giáo viên học sinh, học sinh với học sinh - Dạy học trọng đến việc rèn luyện kĩ năng, lực, tăng cường thực hành gắn nội dung học với sống thực tiễn - Dạy học trọng đến việc rèn luyện phương pháp tư duy, lực tự học, tự nghiên cứu, tạo niềm vui, thái độ tự tin học tập cho học sinh - Dạy học trọng đến việc sử dụng có hiệu phương tiện, thiết bị dạy học trang bị giáo viên tự làm, đặc biệt ứng dụng công nghệ thông tin - Dạy học trọng đến việc đa dạng hố nội dung, hình thức, cách thức đánh giá tăng cường hiệu việc đánh giá 4.2 Yêu cầu giáo viên Để đổi phương pháp giảng dạy nói chung đổi phương pháp giảng dạy mơn Giáo dục cơng dân nói riêng người giáo viên cần phải đảm bảo nội dung sau Giáo viên thực hiện: Nguyễn Đức Hiếu - Tổ Khoa học xã hội - Phân hiệu Nghĩa Tâm - Trường THPT Văn Chấn Thiết kế hoạt động dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động học sinh học tập môn Giáo dục công dân 12 - Thiết kế giáo án bao gồm hoạt động giáo viên hoạt động học sinh theo mục tiêu cụ thể tiết, học môn Giáo dục công dân mà học sinh cần đạt được, thiết kế hệ thống câu hỏi, tình tập để định hướng cho học sinh hoạt động - Thiết kế, tổ chức, hướng dẫn học sinh thực hoạt động học tập với hình thức đa dạng, phong phú có sức hấp dẫn phù hợp với đặc trưng học, với đặc điểm trình độ học sinh, với điều kiện cụ thể lớp, trường địa phương - Tổ chức hoạt động lớp để học sinh hoạt động cá nhân theo nhóm như: nêu vấn đề cần tìm hiểu, tổ chức hoạt động tìm tịi, phát nội dung kiến thức từ hình kĩ năng, kĩ sảo thái độ cho học sinh - Định hướng điều chỉnh hoạt động học sinh để học sinh nắm xác khái niệm kiến thức mơn Giáo dục cơng dân từ nắm nội dung, ý nghĩa trách nhiệm nhà nước công dân - Động viên, khuyến khích tạo hội điều kiện cho học sinh tham gia cách tích cực, chủ động, sáng tạo vào q trình khám phá lĩnh hội kiến thức Chú ý khai thác vốn kiến thức, kinh nghiệm, kĩ có học sinh, tạo niềm vui, hứng khởi, nhu cầu hành động thái độ tự tin học tập cho học sinh, giúp em phát huy tối đa lực, tiềm - Thiết kế hướng dẫn học sinh thực dạng câu hỏi, tập phát triển tư rèn luyện kĩ năng, hướng dẫn học sinh có thói quen vận dụng kiến thức học vào giải vấn đề thực tiễn - Sử dụng phương pháp hình thức tổ chức dạy học cách hợp lý, hiệu quả, linh hoạt, phù hợp với nội dung, ý nghĩa học, phù hợp với đặc điểm trình độ học sinh, thời lượng dạy học điều kiện dạy học cụ thể nhà trường địa phương - Tạo điều kiện để học sinh vận dụng nhiều kiến thức để giải số vấn đề có liên quan đến đời sống thực tiễn địa phương 4.3 Yêu cầu học sinh Để đạt mục tiêu lấy người học làm trung tâm thay cho lấy người dạy làm trung tâm người học phải thực đạt yêu cầu sau: - Tích cực suy nghĩ, chủ động tham gia họat động học tập để tự khám phá lĩnh hội kiến thức, rèn luyện kĩ năng, xây dựng thái độ hành vi đắn - Tích cực thực hành vận dụng kiến thức học để phân tích, đánh giá, giải tình vấn đề đặt từ thực tiễn, xây dựng thực kế hoạch học tập phù hợp với khả điều kiện - Mạnh dạn trình bày bảo vệ ý kiến, quan điểm cá nhân, tích cực thảo luận, tranh luận, đặt câu hỏi cho thân, cho thầy giáo cho bạn - Biết tự đánh giá đánh giá ý kiến, quan điểm, sản phẩm hoạt động học tập thân bạn bè Như vậy, tình hình cụ thể việc đổi phương pháp giảng dạy nói chung đổi phương pháp giảng dạy môn Giáo dục công dân nói riêng phải giúp cho học sinh: - Phát huy tính tích cực, tự giác, sáng tạo người học - Chuyển trọng tâm từ hoạt động thầy sang hoạt động trò - Hướng tới hoạt động chủ động, chống thói quen học tập thụ động, học sinh tích cực chiếm lĩnh kiến thức kĩ thu thập, xử lý trình bày trao đổi thơng tin thông qua hoạt động học tập giáo viên tổ chức hướng dẫn Giáo viên thực hiện: Nguyễn Đức Hiếu - Tổ Khoa học xã hội - Phân hiệu Nghĩa Tâm - Trường THPT Văn Chấn Thiết kế hoạt động dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động học sinh học tập môn Giáo dục công dân 12 - Tăng cường hoạt động theo nhóm học tập cá nhân - Giảm trình bày lý thuyết, tăng thực hành vận dụng CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG CỦA ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY Thực trạng đổi phương pháp giảng dạy Chúng ta biết có đổi phương pháp giảng dạy tạo đổi thực ngành giáo dục, đảm bảo mục tiêu chuyển từ dạy trung tâm sang lấy học làm trung tâm Cho nên dạy học trình hoạt động diễn ra: Dạy học Đó hai nhân tố tác động biện chứng mối quan hệ thống Chức trình nhằm hình thành cho người học hệ thống tri thức khoa học, kĩ năng, kĩ sảo khả vận dụng vào thực tiễn Kết nâng cao trình độ học vấn cho người học, kể mặt kiến thức, phương pháp hoạt động lực tổ chức thực tiễn Trong trình hoạt động dạy học nhân tố dạy (Giáo viên) giữ vai trò chủ đạo Song nhân tố học (Học sinh) hoạt động tích cực, sáng tạo, động để chủ động tiếp thu kiến thức khoa học Quá trình dạy học hai hoạt động có tác động biện chứng lẫn Nếu hai hoạt động tách rời khơng cịn q trình Hoạt đọng dạy học có hiệu biết tác động kích thích, khơi dạy người học nhu cầu Cịn người học có hiệu biết phát huy tính tự giác, độc lập, sáng tạo tích cực để lĩnh hội kliến thức Vậy, để đạt yêu cầu nêu phải đổi phương pháp giảng dạy, vấn đề đổi phương pháp giảng dạy việc đổi đổi cách Để chủ thể trình học hút vào hoạt động học tập giáo viên tổ chức đạo, thơng qua tự lực khám phá điều chưa rõ, khơng phải thụ động tiếp thu tri thức giáo viên đặt sẵn, đặt người học vào tình có vấn đề, vào thực tế sống, người học trực tiếp thảo luận, quan sát, giải vấn đề theo cách suy nghĩ mình, thừ nắm kiến thức mới, khơng rập khn theo khn mẫu có sẵn, bộc lộ phát huy tiền sáng tạo Để làm điều giáo viên không đơn giản truyền đạt tri thức mà hướng dẫn hoạt động Nội dung phương pháp dạy học phải giúp cho đối tượng học sinh biết hoạt động tích cực tham gia chương trình hoạt động Để đảm đổi chương trình giáo dục mà ngành thực việc đổi phương pháp giảng dạy có vai trị quan trọng Cho nên đổi phương pháp giảng dạy môn Giáo dục công dân phải phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo học sinh, loại bỏ thói quen học tập thụ động từ hút học sinh vào hoạt động giáo viên thiết kế, tổ chức đạo, qua học sinh tự khám phá chiếm lĩnh nội dung học Vậy, để đảm bảo yêu cầu giáo viên phải huy, khai thác tối đa kinh nghiệm sống học sinh, tạo hội cho học sinh bày tỏ quan điểm, ý kiến cá nhân vấn đề học, khuyến khích em nêu thắc mắc nghe giảng, đặt câu hỏi cho thầy, cho bạn trao đổi, tranh luận, tạo nên mối quan hệ hợp tác giao tiếp thầy trò, trị với trị q trình chiếm lĩnh nội dung học tập Hợp tác học tập làm tăng hiệu học tập, hoạt động hợp tác, tính cách, lực thành viên bộc lộ uấn nắn, tình bạn, ý thức tổ chức, tinh thần tương trợ phát triển Sự hợp tác học tập giúp học sinh quen dần với phân Giáo viên thực hiện: Nguyễn Đức Hiếu - Tổ Khoa học xã hội - Phân hiệu Nghĩa Tâm - Trường THPT Văn Chấn Thiết kế hoạt động dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động học sinh học tập môn Giáo dục công dân 12 công hợp tác lao động xã hội hình thành lực hợp tác cho người công dân giới phát triển Như vậy, đổi nội dung, phương pháp hình thức tổ chức dạy học phải nhằm góp phần tích cực vào việc đào tạo nguồn nhân lực công dân có tính động, sáng tạo, thích ứng với phát triển xã hội, có phẩm chất lực để thực nghiệp phát triển đất nước ta Cho nên đổi phương pháp giảng dạy môn Giáo dục công dân nhằm phát huy tính tích cực, chủ động học sinh, tức dạy học lấy học sinh làm trung tâm Những dấu hiệu đặc trưng phương pháp dạy học tích cực dạy học thơng qua tổ chức hoạt động học sinh, dạy học trọng rèn luyện phương pháp tự học, tăng cường học tập thể phối hợp với học tập hợp tác, kết hợp đánh giá thầy với tự đánh giá trò Đổi phương pháp dạy học theo hướng tích cực hố hoạt động học tập học sinh khơng có nghĩa gạt bỏ, loại trừ, thay hoàn toàn phương pháp truyền thống Vấn đề chỗ, cần kế thừa, phát triển mặt tích cực phương pháp dạy học có thuyết trình, giảng giải, vấn đáp…, đồng thời phải học hỏi, vận dụng số phương pháp dạy học cách linh động nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo học sinh học tập, phù hợp với hoàn cảnh, điều kiện dạy học địa phương Phương pháp dạy học tích cực khơng hạ thấp hay giảm nhẹ vai trò chủ đạo người thầy Để phương pháp dạy học tích cực đạt hiệu cao, người thầy phải thực trở thành người thiết kế, tổ chức hướng dẫn hoạt động độc lập theo nhóm để học sinh chiếm lĩnh tri thức mới, hình thành kĩ năng, thái độ, tình cảm niềm tin theo yêu cầu nội dung, chương trình mơn GDCD Nhưng khơng phải loại tri thức học sinh tự chiếm lĩnh phương pháp dạy học tích cực cần phải có trợ loại thiết bị phương tiện dạy học Đổi phương pháp dạy học mơn Giáo dục cơng dân theo hướng tích cực phải quán triệt sâu sắc nguyên tắc học đôi với hành, lý luận gắn liền với thực tiễn Thơng qua việc đa dạng hố hoạt động dạy học, gắn hoạt động dạy với hoạt động xã hội, hoạt động lao động với hoạt động thực tiễn khác địa phương để hình thành nhận thức đắn giới quan, nhân sinh quan củng cố niềm tin, kĩ tổ chức hoạt động thực tế học sinh Muốn đổi cách học phải đổi cách dạy Cách dạy định cách học, nhiên, thói quen học tập thụ động học sinh ảnh hưởng đến cách dạy thầy Mặt khác, có trường hợp học sinh mong muốn học theo phương pháp dạy học tích cực giáo viên chưa đáp ứng Do giáo viên cần phải bồi dưỡng, phải kiên trì cách dạy theo phương pháp dạy học tích cực, tổ chức hoạt động nhận thức từ đơn giản đến phức tạp, từ thấp đến cao, hình thành thói quen cho học sinh Trong đổi phương pháp phải có hợp tác thầy trò, phối hợp hoạt động dạy với hoạt động học có kết Phương pháp dạy học tích cực hàm chứa phương pháp dạy phương pháp học Như vậy, thực dạy học theo phương pháp dạy học tích cực khơng có nghĩa gạt bỏ phương pháp truyền thống Trong hệ thống phương pháp dạy học quen thuộc đào tạo trường sư phạm có nhiều phương pháp tích cực Các sách lý luận dạy học rõ, mặt hoạt động nhận thức, phương pháp thực hành tích cực phương pháp trực quan, phương pháp trực quan sinh động phương pháp thuyết trình Giáo viên thực hiện: Nguyễn Đức Hiếu - Tổ Khoa học xã hội - Phân hiệu Nghĩa Tâm - Trường THPT Văn Chấn Thiết kế hoạt động dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động học sinh học tập môn Giáo dục công dân 12 Đổi phương pháp dạy học cần kế thừa phát triển mặt tích cực hệ thống phương pháp dạy học quen thuộc, đồng thời cần học hỏi, vận dụng số phương pháp mới, phù hợp với hoàn cảnh, điều kiện dạy học nước ta Kết khảo sát thực tế Thông qua năm học năm học 2008-2009 trực tiếp dạy lớp 12 Phân hiệu Nghĩa Tâm - Trường THPT Văn Chấn tơi có kết khảo sát sau: - Về phía giáo viên: Cịn phận giáo viên coi môn phụ nên nhận quan tâm - Về phía học sinh: Với tâm lý coi môn học phụ nên nhiều học sinh chưa quan tâm chưa thực quan tâm, học đối phó mơn q trình học Qua thực tế đó, cần thấy cần phải có thay đổi cách nhìn nhận tầm quan trọng môn, đặc biệt xu tồn cầu hố, kinh tế thị trường Vì vậy, phải có thay đổi cách dạy học môn Giáo dục công dân Vậy thay đổi nào? Đây câu hỏi dễ, Thay đổi từ cách nhìn nhận phận giáo viên, chí cấp quản lý Để đạt thay đổi đó, người giáo viên trực tiếp giảng dạy môn Giáo dục công dân phải có đổi phương pháp dạy học hình thức tổ chức dạy học Làm gây ý, say mê ham muốn tìm hiểu kiến thức mơn cách tích cực chủ động học sinh Từ giúp học sinh hiểu tên môn “Giáo dục công dân” Vậy, để phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo học sinh học tập mơn Giáo dục cơng dân 12 người thầy phải: - Thiết kế giáo án theo mục tiêu cụ thể từ tổ chức, đạo hướng dẫn học sinh thực hoạt cách có hiệu - Người thầy biết sử dụng linh hoạt phương pháp dạy học, kết hợp phương pháp dạy học truyền thống với phương pháp dạy học đại cách hợp lý - Tạo điều kiện để học sinh vận dụng nhiều kiến thức học vào thực tiễn sống, để phân tích đánh giá, giải tình vấn đề đặt từ thực tiễn Giáo viên thực hiện: Nguyễn Đức Hiếu - Tổ Khoa học xã hội - Phân hiệu Nghĩa Tâm - Trường THPT Văn Chấn Thiết kế hoạt động dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động học sinh học tập môn Giáo dục công dân 12 CHƯƠNG III: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ VÀ KẾT QUẢ THỰC HIỆN Với yêu cầu nêu đưa số giải pháp minh họa để cụ thể hố việc đổi dạy học mơn Giáo dục công dân 12 với việc thiết kế số nội dung hoạt động học tập nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo học sinh Chính vậy, tơi lựa chọn số phương pháp giảng dạy sử dụng nhiều giảng dạy môn Giáo dục cơng dân nói chung giảng dạy mơn Giáo dục cơng dân khối 12 nói riêng, kết hợp phương pháp truyền thống với phương pháp đại theo hướng đổi phù hợp với bài, tiết, đơn vị kiến thức với đối tượng học sinh Dưới số phương pháp mà lựa chọn giảng dạy, áp dụng cho giảng dạy môn Giáo dục công dân 12 - Phương pháp thảo luận nhóm - Phương pháp trực quan - Phương pháp vấn đáp - Phương pháp giải vấn đề - Phương pháp dự án - Phương pháp liên hệ thực tế tự liên hệ - Phương pháp dùng phiếu học tập, tập thảo luận - Phương pháp ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy - Phương pháp vận dụng tri thức liên môn Phương pháp thảo luận nhóm Đối với phương pháp giáo viên phải tổ chức cho học sinh bàn bạc, trao đổi nhóm nhỏ, nhằm giúp cho học sinh chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm, ý kiến để giải vấn đề nội dung học Về thực chất, phương pháp thảo luận tổ chức cho học sinh bàn bạc, trao đổi nhóm nhỏ Thảo luận nhóm sử dụng rộng rãi nhằm giúp cho học sinh tham gia cách chủ động vào trình học tập, tạo hội cho học sinh chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm, ý kiến để giải vấn đề có liên quan đến nội dung học - Học tập hợp tác theo phương pháp giảng dạy môn Giáo dục công dân thực khi: + Thảo luận để tìm nội dung vấn đề đến kết luận + Cùng thực vấn đề nhóm thực vấn đề đơn vị kiến thức mà giáo viên giao cho - Để phát huy tính tích cực hợp tác theo nhóm, cần đảm bảo số yêu cầu sau đây: + Nội dụng thảo luận nhóm giống khác + Giáo viên nêu chủ đề thảo luận, chia nhóm, giao câu hỏi, yêu cầu thảo luận cho nhóm, quy định thời gian phân vị trí chỗ ngồi thảo luận cho nhóm + Phân nhóm trưởng thư kí + Các nhóm tiến hành thảo luận + Đại diện nhóm trình bày kết quả, nhóm khác chất vấn, trao đổi, bổ sung ý kiến + Giáo tổng kết ý kiến Phương pháp hoạt động nhóm giúp cho thành viên nhóm chia sẻ băn khoăn, kinh nghiệm thân, xây dựng nhận thức Giáo viên thực hiện: Nguyễn Đức Hiếu - Tổ Khoa học xã hội - Phân hiệu Nghĩa Tâm - Trường THPT Văn Chấn 10 Thiết kế hoạt động dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động học sinh học tập mơn Giáo dục cơng dân 12 + Đóng góp ý kiến thành viên tổ dự án + Tổng kết, đánh giá, rút kinh nghiệm Ví dụ: Minh hoạ cho phương pháp này, học xong Bài 7-tiết “Công dân với quyền dân chủ” quyền bầu cử ứng cử công dân, giáo viên giáo cho học sinh lập thực kế hoạch sau Em lập kế hoạch tổ em tham gia tuyên truyền, vận động cho ngày bầu cử Hội đồng nhân dân cấp Đối với câu hỏi học sinh phải nêu rõ kế hoạch sau + Xác định mục tiêu + Những công việc cần làm + Cách tiến hành + Thời gian dự kiến + Người phụ trách công việc + Kiểm tra, đánh giá việc thực kế hoạch Sử dụng phiếu học tập, tập thảo luận Đây công việc quan trọng nhằm tạo hứng thú say mê học tập học sinh nhằm đạt đến mục tiêu cuối phát huy tính tích cực, chủ động học sinh Bài tập, đặc biệt tập tình Giáo dục cơng dân khơng giúp học sinh củng cố, vận dụng, khắc sâu kiến thức mà nguồn tri thức phương tiện giúp học sinh lĩnh hội kiến thức Nếu nội dung lệch dẫn đến kết học sinh có đáp án khơng lan man khó đưa kiến thức trọng tâm, người dạy phải thiết kế phiếu học tập cho phù hợp với nội dung học Ví dụ: Minh hoạ cho phương pháp này, sau học xong “ Pháp luật đời sống” Em ghép ý cột A (vế câu thứ nhất) cho phù hợp với cột B (vế câu thứ hai) Cột A Cột B Trả lời PL quy tắc xử A Là quy định bắt buộc ghép với chung nhân, tổ chức, phải xử theo pháp luật PL có tính bắt buộc B Có hiệu lực pháp lí cao ghép với chung toàn HTPL Vệt Nam HP luật cở C PL vừa phụ thuộc vào kinh tế, vừa ghép với nhà nước tác động trở lại với kinh tế Trong mối quan hệ với D Về việc làm, ghép với kinh tế việc phải làm việc không làm Đáp án: – A; – D; – B; 4–C Ví dụ 2: Sau học xong tiết 1-bài “Pháp luật với pháp triển cơng dân” giáo viên đưa tình việc phát phiếu tập Sau tốt nghiệp THCS hai chị em Phương Chung có nguyện vọng vào học lớp 10, điều kiện gia đình khó khăn nên bố phương định thằng Giáo viên thực hiện: Nguyễn Đức Hiếu - Tổ Khoa học xã hội - Phân hiệu Nghĩa Tâm - Trường THPT Văn Chấn 18 Thiết kế hoạt động dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động học sinh học tập môn Giáo dục công dân 12 Chung trai nên cần tiếp tục học, Phương gái học cao làm ruộng lấy chồng đứa gái làng nên nhà đỡ đần cha mẹ ? Em có tán thành với ý kiến bố bạn Phương khơng? Vì sao? Phương pháp vận dụng tri thức liên mơn Quan niệm: Đó phương pháp vận dụng tri thức môn học khác vào giảng dạy môn Giáo dục công dân, ví dụ nhóm khái niệm pháp luật có liên quan đến chương trình lịch sử Cơ sở lí luận: Vì tri thức lý luận trị mang tính chất khái qt, bao qt tồn đời sống xã hội Nó loại tri thức rộng, mặt giới quan Còn tri thức khoa học bao quát lĩnh vực riên lẻ giới Do người ta lợi dụng tri thức riêng khoa học vào giảng lý luận trị Phương pháp vận dụng tri thức liên mơn địi hỏi giáo viên phải: - Phải có trình độ khoa học mức tối thiểu (trung học phổ thông) - Phải xác định tri thức giảng có liên quan tới tri thức liên mơn nào? - Cần tìm hiểu nội dung số học thuyết khoa học tự nhiên, khoa học xã hội Ví dụ: Minh hoạ cho phương pháp Giáo viên giảng nội dung quyền bình đẳng dân tộc, tơn giáo giáo viên viên phải nắm lịch sử hình thành dân tộc tơn giáo Hoặc giảng quy luật mâu thuẫn, phải lợi dụng mơn học khoa học tự nhiên tốn học: số + số - , phép nhân phép chia, tích phân vi phân… Trên số phương pháp mang tính đổi giảng dạy môn Giáo dục công dân vừa kết hợp phương pháp truyền thống với phương pháp đại tức khơng có phương pháp mẫu số chung cho nội dung học, tiết học, cho đối tượng học sinh mà phải biết vận dụng linh hoạt phương pháp cho phù hợp với đối tượng học sinh, học, tiết học điều kiện sở vật chất nhà trường Ví dụ: Cùng đơn vị kiến thức lớp A có đa số học sinh nhận thức nhanh ta sử dụng phương pháp thảo luận nhóm, sang lớp B đối tượng học sinh nhận thức chậm ta khơng thể sử dụng phương pháp thảo luận mà phải lựa chọn phương pháp khác phù hợp Vì vậy, việc sử dụng linh hoạt phương pháp giảng dạy làm cho giảng sinh động, phong phú, lúc tác động chủ thể đến khách thể theo công thức đơn điệu, mà thay đổi kiểu tác động, gây ấn tượng Chính thay đổi tác động mà gây lên động hình mới, tạo mối liên hệ đầu học sinh từ kích thích hứng thú, say mê học tập học sịnh Việc sử dụng linh hoạt phương pháp dạy việc sử dụng chúng tiến trình giảng, việc xác định phương pháp chủ đạo…tất thuộc thiết kế giáo viên Như vậy, phương pháp hình thức dạy - học môn Giáo dục công dân có mặt mạnh mặt hạn chế riêng, phù hợp với loại riêng, khâu riêng tiết dạy Cho nên không lạm dụng phủ định hồn tồn phương pháp hay hình thức dạy-học nào, mà điều quan trọng cần phải lựa chọn sử dụng kết hợp tốt phương pháp hình thức dạy học cách hợp lý Vì vậy, tơi lựa chọn số phương pháp sử dụng nhiều giảng dạy môn Giáo dục công dân Giáo viên thực hiện: Nguyễn Đức Hiếu - Tổ Khoa học xã hội - Phân hiệu Nghĩa Tâm - Trường THPT Văn Chấn 19 Thiết kế hoạt động dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động học sinh học tập môn Giáo dục công dân 12 10 Soạn thảo giáo án theo hướng đổi mới, phát huy tính tích cực, chủ động học sinh a Yêu cầu chung Giáo án công cụ làm việc lớp giáo viên Đó kết q trình suy nghĩ đầy đủ toàn diện giáo viên nội dung tri thức giảng, phương pháp giảng dạy phù hợp, tình sư phạm trình lên lớp Do giáo án có vai trị quan trọng góp phần làm nên thành cơng dạy Để có giáo án chất lượng, trình soạn giáo án cần lưu ý: - Xác định xác, đầy đủ mục tiêu học nội dụng tri thức, kĩ nẵng, thái độ, hành vi Một yêu cầu quan trọng có tính đặc thù mơn Giáo dục cơng dân nội dung giảng phải gắn với thực tiễn sinh động, đồng thời, với việc truyền đạt tri thức trình giáo dục tư tưởng đạo đức, tình cảm, thái độ, hành vi cho học sinh - Xác định rõ trọng tâm bài, từ giải nội dung trọng tâm, khắc sâu kiến thức phát triển tư học sinh - Xác định phương pháp dạy học phù hợp, nhằm phát huy vai trị tích cực, chủ động việc lĩnh hội tri thức học sinh Trong giáo án phải ý đến thiết kế gợi ý kiểm tra, đánh giá để xác định mức độ tư học sinh, mức độ hứng thú tiép thu học học sinh - Giáo án phải thể tính kế thừa, tính gợi mở, nhằm đảm bảo tính hệ thống, liên kết với tính tri thức học sinh học học trước, đồng thời gợi mở, dẫn dắt học sinh sử dụng vốn kiến thức có để nắm bắt, tự khám phá kiến thức Như vậy, việc định hướng cho học sinh tìm hiểu nhà trước lên lớp yêu cầu cần thiết có ý nghĩa quan trọng - Giáo viên cần dự đoán trước tình sư phạm xảy giời dạy biện pháp khắc phục giáo án Giáo án giáo viên sản phẩm mang tính đặc thù cao Nội dung hình thức thể giáo án tuỳ thuộc vào trình độ chun mơn, lực sáng tạo giáo viên, phù thuộc vào nội dung tri thức, đối tượng học sinh, điều kiện giảng dạy học tập trường Tuy nhiên, trình soạn giáo án, việc tuân thủ yêu cầu chung có ý nghĩa quan trọng, góp phần tạo nên tính hiệu chất lượng giảng b Xây dựng kế hoạch học theo phương pháp dạy học tích cực Xây dựng kế hoạch dạy học cho tiết học cụ thể, thể mối quan hệ tương tác giáo viên với học sinh, học sinh với học sinh nhằm giúp học sinh đạt mục tiêu tiết học b.1 Các bước xây dựng kế hoạch học * Phải xác định mục tiêu học tức vào chuẩn kiến thức, kĩ yêu cầu thái độ chương trình * Nghiên cứu sách giáo khoa, tài liệu tham khảo để: - Hiểu xác, đầy đủ nội dung học - Xác định kiến thức, kĩ năng, thái độ - Xác định trình tự lơ gic học * Xác định khả đáp ứng nhiệm vụ nhận thức học sinh - Xác định kiến thức, kĩ mà học sinh có cần có Giáo viên thực hiện: Nguyễn Đức Hiếu - Tổ Khoa học xã hội - Phân hiệu Nghĩa Tâm - Trường THPT Văn Chấn 20 Thiết kế hoạt động dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động học sinh học tập môn Giáo dục công dân 12 - Dự kiến khó khăn, tình nảy sinh phương án cần giải cách hợp lý * Lựa chọn phương pháp dạy học, hình thức tổ chức dạy học, phương tiện thiết bị dạy học cách thức đánh giá thích hợp nhằm giúp học sinh học tập tích cực, chủ động, sáng tạo phát triển lực tự học * Xây dựng kế hoạch học: Xác định mục tiêu, thiết kế nội dung, nhiệm vụ, cách thức hoạt động, thời gian yêu cầu cần đạt cho loại hoạt động giáo viên hoạt động học sinh b.2 Cấu trúc kế hoạch học thể nội dung sau: * Mục tiêu học Giáo viên phải nêu rõ yêu cầu mà học sinh cần đạt kiến thức, kĩ thái độ - Về kiến thức (gồm mức độ) + Nhận biết: Nhận biết thông tin, ghi nhớ, tái thơng tin + Thơng hiểu: Giải thích được, chứng minh + Vận dụng: Vận dụng nhận biết thông tin để giải vấn đề đặt + Phân tích: Chia thơng tin thành thơng tin nhỏ thiết lập mối liên hệ phụ thuộc lẫn chúng + Tổng hợp: Thiết kế lại thông tin từ nguồn tài liệu khác sở tạo lập nên hình mẫu + Đánh giá: Thảo luận giá trị tư tưởng, phương pháp, nội dung kiến thức Đây bước lĩnh hội kiến thức đặc trưng việc sâu vào chất đối tượng, tượng - Về kĩ (gồm hai mức độ) + Làm (biết làm) + Thông thạo (thành thạo) - Về thái độ: Tạo hình thành thói quen, tính cách, nhân cách, nhằm phát triển người toàn diện theo mục tiêu giáo dục * Chuẩn bị giáo viên học sinh - Đối với giáo viên: Chuẩn bị giáo án, thiết bị dạy học, phương tiện tài liệu dạy học cần thiết - Đối với học sinh: Giáo viên hướng dẫn học sinh chuẩn bị học: soạn bài, làm tập, chuẩn bị tài liệu đồ dùng dạy học cần thiết (nếu có) * Tổ chức hoạt động dạy học Trình bày rõ hình thức triển khai hoạt động dạy - học cụ thể sau: - Tên hoạt động - Mục tiêu hoạt động - Cách tiến hành hoạt động - Thời gian để thực hoạt động - Kết luận GV về: kiến thức, kĩ năng, thái độ HS cần có sau hoạt động, tình thực tiễn vận dụng kiến thức, kĩ năng, thái độ học để giải quyết, sai sót thường gặp,hậu xẩy khơng có cách giải phù hợp… * Hướng dẫn hoạt động tiếp nối: xác định việc học sinh cần phải tiếp tục thực sau học để củng cố, khắc sâu, mở rộng cũ để chuẩn bị cho việc học Tiến trình lên lớp giáo viên (một tiết dạy) thực theo bước sau (gồm bước): Giáo viên thực hiện: Nguyễn Đức Hiếu - Tổ Khoa học xã hội - Phân hiệu Nghĩa Tâm - Trường THPT Văn Chấn 21 Thiết kế hoạt động dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động học sinh học tập môn Giáo dục công dân 12 - Ổn định tổ chức lớp - Kiểm tra cũ + Kiếm tra việc nắm vững học cũ + Kiểm tra việc chuẩn bị học (soạn bài, làm tập, chuẩn bị mới) - Tổ chức dạy học + Giáo viên giới thiệu mới: nêu nhiệm vụ học tập cách thức thực để đạt mục tiêu học, tạo động học tập cho học sinh + Giáo viên tổ chức, hướng dẫn học sinh suy nghĩ, tìm hiểu, khám phá lĩnh hội nội dung học, nhằm đạt mục tiêu học với vận dụng phương pháp dạy học phù hợp - Luyện tập, củng cố Giáo viên hướng dẫn học sinh củng cố, khắc sâu kiến thức, kĩ năng, thái độ có thơng qua hoạt động thực hành luyện tập có tính tổng hợp, naang cao theo hình thức khác - Dặn dò nhắc nhở + Giáo viên hướng dẫn học sinh luyện tập, củng cố cũ + Giáo viên hướng dẫn học sinh chuẩn bị c Bài soạn minh hoạ Giáo án số: Ngày soạn: Tuần thứ: …… Lớp dạy Ngày dạy Sĩ số BÀI 7- TIẾT 3: CÔNG DÂN VỚI CÁC QUYỀN DÂN CHỦ I Mục tiêu học Học xong tiết học sinh cần nắm Về kiến thức - Giúp học sinh nắm khái niệm, nội dung, ý nghĩa cách thực quyền khiếu nại, tố cáo công dân - Giúp HS nắm trách nhiệm nhà nước công dân việc bảo đảm thực quyền dân chủ công dân Về kĩ - Phân biệt HV thực hành vi xâm phạm quyền DC CD - Biết thực quyền dân chủ theo quy định pháp luật Về thái độ - Tích cực thực quyền DC tơn trọng quyền dân chủ người khác - Biết phê phán hành vi xâm phạm quyền dân chủ công dân II Tài liệu phương tiện dạy học - SGK, SGV GDCD 12, TLHDGD GDCD 12 - Bài tập tình huống, SGK PLCN (NXB GD 1998) - SGK BDND PP GD GDCD 12 (NXB ĐHQGHN), Sơ đồ III Tiến trình lên lớp Giáo viên thực hiện: Nguyễn Đức Hiếu - Tổ Khoa học xã hội - Phân hiệu Nghĩa Tâm - Trường THPT Văn Chấn 22 Thiết kế hoạt động dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động học sinh học tập môn Giáo dục công dân 12 Ổn định tổ chức lớp Kiểm tra cũ Câu hỏi: Em trình bày nội dung ý nghĩa quyền tham gia quản lí nhà nước xã hội cơng dân? Học Theo em có khiếu nại, có tố cáo? (Khi có vi phạm pháp luật) Vậy khiếu nại tố cáo có điểm giống khác không? để trả lời câu hỏi hơm thầy em tìm hiểu tiếp tiết Công dân với quyền dân chủ Giáo viên thực hiện: Nguyễn Đức Hiếu - Tổ Khoa học xã hội - Phân hiệu Nghĩa Tâm - Trường THPT Văn Chấn 23 Hoạt động giáo viên học sinh Nội dung kiến thức cần đạt Thiết kế hoạt động dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động học sinh học tập môn Giáo dục công dân 12 Hoạt động 1: Để vào khái niệm GV sử dụng phương Quyền khiếu nại, tố cáo công pháp thuyết trình nhắc lại ý nghĩa hai dân quyền: Bầu cử, ứng cử quyền tham gia - Được ghi nhận điều 74 HP 1992 quản lí nhà nước Sau giáo viên nêu câu (sửa đổi bổ sung) hỏi - Luật KN-TC có hiệu lực 01-10-2004 ? Trong thực hai quyền phát VPPL người dân làm a Khái niệm quyền KN-TC cơng gì? làm để ngăn chặn việc làm dân sai đó? GV: quyền khiếu nại, tố cáo quyền công dân, công cụ để công dân thực quyền dân chủ trực tiếp GV: cho học sinh thảo luận nhóm hai - Quyền khiếu nạn: Là quyền câu hỏi CD, CQ, TC đề nghị CQ, TC, cá nhân GV: Chia lớp thành nhóm (nhóm 1+2 thảo có thẩm quyền xem xét lại QĐ luận câu hỏi 1; nhóm 3+4 thảo luận câu hỏi hành chính, hành vi hành có 2) cho hành vi sai ? Theo quyền khiếu nại việc làm ai? Giải gì? lấy VD minh hoạ? ? Theo em quyền tố cáo việc làm ai? Thông báo gì? cho ai? Lấy ví dụ? - Quyền tố cáo: Là quyền cơng HS: Các nhóm thảo luận dân báo cho quan, tổ chức, cá nhân GV: Hướng dẫn học sinh thảo luận có thẩm quyền biết hành vi VPPL HS: Cử đại diện trình bày cá nhân, quan, tổ chức HS: Cả lớp tham gia góp ý kiến GV: Nhận xét ý kiến bốn nhóm GV: Kết luận HS: Ghi vào Căn vào khái niệm quyền khiếu nại tố cáo cho học sinh tìm trả lời mục đích - Mục đích: quyền khiếi nại tố cáo, giáo viên sử dụng phương pháp đàm thoại đưa câu hỏi + KN: Nhằm khôi phục quyền lợi ? Theo em đảm bảo quyền KN công dân ích chủ thể khiếu nại nhằm mục đích gì? ? Theo em đảm bảo quyền TC cơng dân + TC: Phát ngăn chặn hành vi nhằm mục đích gì? trái PL GV tổ chức cho học sinh tiến hành thảo luận theo lớp theo hướng so sánh nội dung KN-TC theo hệ thống câu hỏi lơ gíc ? Theo em chủ thể khiếu nạn tố cáo b Nội dung quyền KN-TC cơng ai? dân ? Theo em có thẩm quyền giải khiếu nại, tố cáo công dân? HS: Cả lớp thảo luận * Chủ thể: GV: Hướng dẫn học sinh thảo luận - KN: công dân, tổ chức, quan HS: Cử đại diện trình bày - TC: công dân HS: Cả lớp tham gia góp ý kiến GV: Nhận xét ý kiến đóng góp Giáo viên thực Trường GV: Kết luận hiện: Nguyễn Đức Hiếu - Tổ Khoa học xã hội - Phân hiệu Nghĩa Tâm -thẩmTTTHPT Văn giải * Người có CHÁNH quyền Chấn TT 24 CHÁNH CHÁNH TT CT UBND H TỈNH TỈNH HUYỆN CÔNG DÂN HS: Ghi vào Thiết kế hoạt động dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động học sinh học tập môn Giáo dục công dân 12 Củng cố - GV hệ thống lại kiến thức toàn - Cho HS so sánh giống khác tố cáo khiếu nạn + Giống nhau: Đều xẩy có vi phạm pháp luật + Khác nhau: Chủ thể; Mục đích; Người có thẩm quyền giải quyết; Các bước giải Dặn dò nhắc nhở Về nhà làm tập, học cũ để sau kiểm tra tiết Chú ý: Trên giáo án minh họa, áp dụng cho tất đối tượng học sinh mà phải biết sử dụng linh hoạt cho phù hợp với đối tượng học sinh Qua thời gian thực đề tài sáng kiến kinh nghiệm đạt kết cụ thể sau: - Học sinh hứng thú say mê, tích cực, chủ động suy nghĩ việc tìm tịi kiến thức - Học sinh mạnh dạn, chủ động tranh luận cởi mở, sôi nổi, tự tin đưa ý kiến mình, lằng nghe ý kiến đóng góp, phê bình bạn từ giúp học sinh hồ đồng với cộng đồng tạo cho học sinh tự tin - Trong trình học tập lĩnh hội kiến thức học từ biết vận dụng kiến thức học vào thực tiễn sống địa phương giải thích tượng xảy địa phưong - Học sinh lĩnh hội nắm kiến thức học cách nhanh nhất, chắn nhớ lâu kiến thức học - Đã chuyển trọng tâm từ hoạt động thầy sang hoạt động trò - Đã giúp học sinh từ chỗ học tập thụ động, chuyển sang hoạt động chủ động, học sinh tích cực chiếm lĩnh kiến thức kĩ thu thập, xử lý trình bày trao đổi thông tin thông qua hoạt động học tập giáo viên tổ chức hướng dẫn + Kết học kì I năm học 2008 - 2009 Lớp SS 12C14 12C15 12C16 12C17 Cộng 43 45 37 43 168 Loại Giỏi SL % 4,7 0 0 4,7 2,4 Loại Khá SL % 24 55,8 10 22,2 8,1 18 41,9 55 32,7 Loại T.Bình SL % 17 39,5 32 71,1 18 48,6 21 48,8 88 52,4 Loại Yếu SL % 0 6,7 16 43,2 4,7 21 12,5 Loại Kém SL % 0 0 0 0 0 Loại Yếu SL % 0 2,2 23 2,4 11 6,5 Loại Kém SL % 0 0 0 0 0 + Kết nửa học kì II năm học 2008 – 2009 Lớp SS 12C14 12C15 12C16 12C17 Cộng 43 45 39 42 169 Loại Giỏi SL % 9,3 0 0 4,8 3,5 Loại Khá SL % 25 58,1 13 28,9 12,8 19 45,2 62 36,7 Loại T.Bình SL % 14 27,9 31 68,9 25 64,1 20 47,6 90 53,2 Giáo viên thực hiện: Nguyễn Đức Hiếu - Tổ Khoa học xã hội - Phân hiệu Nghĩa Tâm - Trường THPT Văn Chấn 25 Thiết kế hoạt động dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động học sinh học tập môn Giáo dục công dân 12 Ghi chú: lớp 12C16 có học sinh chuyển đến, lớp 12C17 có học sinh bỏ học PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ Thiết kế dạy theo hướng phát huy tính tích cực học sinh chương trình Giáo dục cơng dân nói chung Giáo dục cơng dân 12 nói riêng tạo cho học sinh nhu cầu nhận thức, ham muốn tìm hiểu, tự lực tham gia hoạt động học tập, có điều kiện tranh luận, bảo vệ ý kiến Như vậy, đổi phương pháp giảng dạy môn Giáo dục công dân 12 theo hướng phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo học sinh, tạo cho sinh lực tự học, khả thực hành, lòng ham mê học tập ý chí vươn lên, loại bỏ thói quen học tập thụ động theo kiểu: Thầy giảng – trò nghe, thầy hỏi - học sinh trả lời, thầy đọc – trò ghi chép học thuộc Thiết kế dạy theo hưóng đổi hút hoạt động học tập giáo viên thiết kế, giáo viên với vai trò người tổ chức hướng dẫn, qua học sinh tự khám phá chiếm lĩnh nội dụng học Thiết kế dạy theo hướng phát huy tính cực học sinh, giáo viên phải huy động, khai thác tối đa vốn hiểu biết kinh nghiệm sống học sinh, tạo hội động viên khuyến khích học sinh bày tỏ quan điểm, ý kiến nhân vấn đề học Giáo viên cần khuyến khích học sinh nêu thắc mắc nghe giảng, đạt câu hỏi cho thầy, cho bạn, trao đổi, tranh luận, tạo nên mối quan hệ hợp tác, giao tiếp thầy trị, trị trị q trình chiếm lĩnh nội dung học tập Thông qua thảo luận, tranh luận tập thể, ý kiến cá nhân bộc lộ, khẳng định hay bác bỏ, qua hiểu biết học sinh nâng lên trình độ Bài học vận dụng vốn hiểu biết kinh nghiệm học sinh lớp dựa vốn hiểu biết kinh nghiệm sống thầy Thiết kế dạy theo hướng đổi làm tăng tính hiệu học tập hợp tác cá nhân, lúc giải vấn đề gay cấn, lúc xuất thực nhu cầu phối hợp cá nhân để hoàn thành nhiệm vụ chung Trong hoạt động hợp tác theo nhóm nhỏ, tính cách, lực thành viên bộc lộ, uấn nắn, phát triển tình bạn , ý thức tổ chức, tinh thần tương trợ Sự hợp tác học tập giúp học sinh quen dần với phân công hợp tác lao động xã hội hình thành lực hợp tác cần thiết cho người công dân giới phát triển với hợp tác cần thiết đa dạng Thiết kế dạy môn Giáo dục công dân theo hướng đổi gắn bó chặt chẽ với thực tiễn sống học sinh, từ giáo viên cần phải tăng cường sử dụng tình huống, câu chuyện, tượng thực tế, vấn đề xúc xã hội để phân tích, đối chiếu, minh hoạ cho giảng Đồng thời cần hướng dẫn, khuyến khích Giáo viên thực hiện: Nguyễn Đức Hiếu - Tổ Khoa học xã hội - Phân hiệu Nghĩa Tâm - Trường THPT Văn Chấn 26 Thiết kế hoạt động dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động học sinh học tập môn Giáo dục công dân 12 học sinh liên hệ, tự liên hệ, điều tra, tìm hiểu, phân tích, đánh giá kiện lớp học, nhà trường, địa phương đất nước Trong q trình thiết kế giảng mơn Giáo dục công dân 12 không tuyệt đối hoá phương pháp giảng dạy nào, mà phải kết hợp phương pháp truyền thống với phương pháp đại gắn với nhiều hình thức tổ chức dạy học theo lớp, theo nhóm cá nhân, học lớp, lớp, trường hay liên hệ thực tế địa phương có liên quan đến nội dung học Phương pháp dạy học theo hướng tích cực khắc phục tình trạng học sinh tiếp thu kiến thức cách thụ động trước hướng giáo viên, tạo cho học sinh hoạt động nhiều hơn, thực hành nhiều hơn, thảo luận nhiều để giải vấn đề đặt dựa kiến thức cũ, kinh nghiệm sống, qua dẫn dắt giáo viên tạo cho học sinh “nhu cầu xúc” để tự giải đáp thắc mắc Như vậy, đổi phương pháp dạy học theo hướng tích cức thực kích thích hoạt động tư học sinh, hình thành ý thức ham muốn học tập, say mê nghiêm cứu, có cố gắng việc nắm kiến thức, từ khắc sâu nội dung học Tuy nhiên, đổi phương pháp dạy học theo hướng tích cực hố hoạt động học tập học sinh, đặc biệt mơn Giáo dục cơng dân nói chung Giáo dục cơng dân 12 nói riêng q trình khó khăn khơng dễ dàng Việc phát triển phương pháp tích cực địi hỏi giáo viên phải đổi mục tiêu học, đổi cách soạn bài, đổi cách kiểm tra đánh giá học sinh Trên số phương pháp giảng dạy sử dụng nhiều giảng dạy môn Giáo dục công dân vận dụng thiết kế hoạt động phát huy tính tích cực học sinh học tập môn Giáo dục công dân 12 để đáp ứng tốt đổi phương pháp dạy học Trên ý kiến chủ quan giáo viên trẻ cho lên tránh thiếu sót Kính mong đồng nghiệp đóng góp ý kiến chân thành để tơi thực tốt hơn, xin chân thành cảm ơn Yên Bái, ngày 10 tháng 04 năm 2009 Người viết Nguyễn Đức Hiếu Giáo viên thực hiện: Nguyễn Đức Hiếu - Tổ Khoa học xã hội - Phân hiệu Nghĩa Tâm - Trường THPT Văn Chấn 27 Thiết kế hoạt động dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động học sinh học tập môn Giáo dục công dân 12 Tài liệu tham khảo Hướng dẫn thực chương trình, SGK mơn Giáo dục cơng dân 12 – NXB Giáo dục năm 2008 Tài liệu bồi dưỡng giáo viên thực chương trình, sách giáo khoa môn Giáo dục công dân 11 NXB Giáo dục năm 2007 Tài liệu bồi dưỡng giáo viên dạy chương trình sách giáo khoa lớp 11 thí điểm Viện nghiên cứu sư phạm - Đại học sư phạm Hà Nội năm 2005 Lý luận dạy học môn Giáo dục công dân trường phổ thông trung học – NXB Đại học quốc gia Hà Nội năm 1999 Vũ Hồng Tiến (chủ biên) - Bồi dưỡng nội dung phương pháp giảng dạy Giáo dục công dân 12 – NXB Đại học quốc gia Hà Nội năm 1999 PTS Vương Tất Đạt (chủ biên) – Phương pháp giảng dạy Giáo dục công dân Trường Đại học sư phạm Hà Nội I năm 1994 Giáo viên thực hiện: Nguyễn Đức Hiếu - Tổ Khoa học xã hội - Phân hiệu Nghĩa Tâm - Trường THPT Văn Chấn 28 Thiết kế hoạt động dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động học sinh học tập môn Giáo dục công dân 12 Phụ lục ĐÁNH GIÁ XẾP LOẠI CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC CẤP TRƯỜNG ……………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… ĐÁNH GIÁ XẾP LOẠI CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC CẤP SỞ ……………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… Giáo viên thực hiện: Nguyễn Đức Hiếu - Tổ Khoa học xã hội - Phân hiệu Nghĩa Tâm - Trường THPT Văn Chấn 29 Thiết kế hoạt động dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động học sinh học tập môn Giáo dục công dân 12 …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… Mục lục Lời mở đầu:…………………… … …………………………………………… … Phần thứ nhất: Mở đầu… ……… …………………… ………………………… Lý chọn đề tài…………………………… ……………………………….………2 Mục đích nghiên cứu……………………………… ……………………………… Nhiệm vụ nghiên cứu………………………………… …………………………… Đối tượng nghiên cứu………………………………… …………………………….2 Giới hạn phạm vi nghiên cứu………………………………… …………………….3 Phương pháp nghiên cứu………………………………… ……………………… Thời gian thực hiện………………………………… ……………………………….3 Cấu trúc đề tài…………………………………… ………………………………….3 Phần thứ hai: Nội dung đề tài…………………………………… ……… Chương I: Cơ sở lý luận thực tiễn đề tài………………… ………………….4 Định hướng đổi phương pháp dạy học………………… …………………… Mục đích đổi phương pháp dạy học………………… ………………… Đặc trưng phương pháp dạy học………………… ……………………….5 Yêu cầu đổi phương pháp dạy học…………………… ………………………5 Chương II: Thực trạng đổi phương pháp giảng dạy…………………… …7 Thực trạng đổi phương pháp giảng dạy………………… ………………7 Kết khảo sát thực tế…………………… ……………………………………….9 Chương III: Giải vấn đề kết thực hiện……………………… ……… 10 Phương pháp thảo luận nhóm……………………… …………………………….10 Phương pháp trực quan…………………………… …………………………… 12 Phương pháp vấn đáp……………………………… …………………………… 12 Phương pháp giải vấn đề……………………………… ………………… 13 Phương pháp liên hệ thực tế tự liên hệ……………………… ……………… 14 Phương pháp ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy……… …………….15 Phương pháp dự án…………… ………………………………………………… 17 Giáo viên thực hiện: Nguyễn Đức Hiếu - Tổ Khoa học xã hội - Phân hiệu Nghĩa Tâm - Trường THPT Văn Chấn 30 Thiết kế hoạt động dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động học sinh học tập môn Giáo dục công dân 12 Sử dụng phiếu học tập, tập thảo luận………………… …………………… 18 Sử dụng phương pháp liên môn………………… ……………………………… 19 10 Soạn thảo giáo án theo hướng đổi mới, phát huy tính TCCĐ HS… …… 19 Phần III: Kết luận ……………………………….27 khuyến nghị………………… Tài liệu tham khảo…………………………….………………………………………29 Phụ lục………………………………… …………………………………………… 30 Giáo viên thực hiện: Nguyễn Đức Hiếu - Tổ Khoa học xã hội - Phân hiệu Nghĩa Tâm - Trường THPT Văn Chấn 31 ... động dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động học sinh học tập môn Giáo dục công dân 12 - Thiết kế giáo án bao gồm hoạt động giáo viên hoạt động học sinh theo mục tiêu cụ thể tiết, học môn. .. kế hoạt động dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động học sinh học tập môn Giáo dục công dân 12 Ghi chú: lớp 12C16 có học sinh chuyển đến, lớp 12C17 có học sinh bỏ học PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ... Chấn 11 Thiết kế hoạt động dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động học sinh học tập môn Giáo dục công dân 12 cho tổ chức hoạt động nhóm dấu hiệu tiêu biểu đổi phương pháp dạy học hoạt động