skkn một số biện pháp giáo dục nhân cách sống cho học sinh lớp 9

Vấn đềđạo đức, nhân cách sống trong học đường là một vấn đề bức xúc nhấthiện nay đáng để chúng ta phải quan tâm.Ngoài việc truyền đạt kiến thức, việc giáo dục nhân cách sốngcho học sinh

Tên đề tài:

Một số biện pháp giáo dục nhân cách sống cho học sinh lớp 9.

Ngời thực hiện: Nguyễn Thị Nhung Chức vụ: Giáo viên

Đơn vị công tác : Trờng Thcs thanh thuỳ

Huyện thanh oai - tp hà nội

Đề tài thuộc lĩnh vực : Chủ nhiệm

Coọng hoứa xaừ hoọi chuỷ nghúa Vieọt Nam ẹoọc laọp – Tửù do – Haùnh phuực ẹEÀ TAỉI SAÙNG KIEÁN KINH NGHIEÄM

I Sễ YEÁU LÍ LềCH

- Họ tên: Nguyễn Thị Nhung

- Ngày, tháng, năm sinh: 02 – 9 – 1977

- Năm vào ngành: 1998

- Chức vụ và đơn vị công tác: Giáo viên Trường THCS Thanh Thùy – Thanh Oai – TP Hà Nội

- Trình độ chuyên môn: Đại học

- Bộ môn giảng dạy: Ngữ văn

- Công tác khác: Chủ nhiệm

- Trình độ chính trị: Sơ cấp

- Khen thưởng: Sở GD – ĐT Thành phố Hà Nội và Phòng GD - ĐT Huyện Thanh Oai tặng giấy khen

II.NỘI DUNG CỦA ĐỀ TÀI

1 Lý do chọn đề tài

Tên đề tài: Một số biện pháp giáo dục nhân cách sống cho học sinh lớp 9.

Những năm cuối thế kỉ XX và đầu thế kỉ XXI, nước ta thực hiện

chính sách mở cửa nhất là khi nước ta đã gia nhập tổ chức thương mạilớn nhất thế giới WTO, đã làm thay đổi bộ mặt của đất nước cả vềkinh tế, văn hoá và xã hội Bên cạnh những tiến bộ đã đạt được nhưng

của chúng ta nói chung và một bộ phận thanh thiếu niên lứa tuổi họctrò đang ngồi trên ghế nhà trường cũng bị ảnh hưởng nói riêng Vấn đềđạo đức, nhân cách sống trong học đường là một vấn đề bức xúc nhấthiện nay đáng để chúng ta phải quan tâm.

Ngoài việc truyền đạt kiến thức, việc giáo dục nhân cách sốngcho học sinh cũng là một vấn đề quan trọng và cấp bách cần có nhữnggiải pháp giúp các em ở lứa tuổi trung học cơ sở tránh khỏi những ảnhhưởng xấu, để các em luôn là con ngoan, trò giỏi, cháu ngoan Bác Hồvà là những bông hoa tươi thắm, xứng đáng là những người chủ tươnglai của đất nước

2 Phạm vi thực hiện đề tài

Đề tài này tôi thực hiện ở lớp 9 trong năm học 2011 - 2012

III THỜI GIAN THỰC HIỆN ĐỀ TÀI

1 Khảo sát thực tế

Từ thực tế và qua thông tin báo chí …tôi thấy rằng cùng độ tuổinhư nhau đều là học sinh trong lớp nhưng có em học giỏi, hồn nhiên,vô tư, sống sôi nổi chan hòa thích hoạt động tập thể Ngược lại cónhững em lại học yếu, nghịch ngợm, có em lại tính tình trầm lặng, thumình xa lánh mọi người Thậm chí có em không thèm quan tâm đếnviệc học tập mà chỉ nghĩ đến việc đua đòi như chơi điện tử, ăn mặc,đầu tóc, thành lập nhữõng nhóm Tệ hại hơn có một số em còn vô lễvới thầy, cô giáo, với những người lớn tuổi, đánh nhau, đi xe máy chở

ba chở bốn lạng lách trên đường và đã có những trường hợp đáng tiếcxảy ra Thật đau lòng khi chúng ta là những nhà giáo dục phải chứngkiến những cảnh đau lòng ấy

Qua tìm hiểu tôi thấy các em vi phạm đạo đức nhân cách sống là

do nhiều nguyên nhân, nhưng chung qui lại có một số nguyên nhân sau:

- Do gia đình gặp khó khăn hoặc bố mẹ mất sớm không đủ điều kiện

đi học nên chán nản học hành hay bỏ tiết, ít nói chuyện, ít tiếp xúc vớibạn bè trong lớp, không tham gia các phong trào của lớp và của trường

Ví dụ: Em Lý Hải Yến từ lớp 1 đến lớp 7 em luôn là học sinh giỏi Trướcđây kinh tế gia đình không đến nỗi Nhưng rồi bố em đột ngột qua đời.Từđó gia đình em bắt đầu gặp nhiều khó khăn vì không có người trụ cột giađình Mặc dù nỗi mất mát quá lớn, nhưng những lời cha vẫn thường dặnmấy chị em“ Cha mẹ ngày trước học ít bây giờ cha muốn các con phải họccho giỏi nên người” luôn ở trong tâm trí em Yến vẫn tiếp tục ra sức họchành để không phụ lòng mong mỏi của cha Yến hay gần gũi các thầycô,bạn bè để hỏi han kiến thức.Tham gia sôi nổi, nhiệt tình trong cáchoạt động của trường, lớp Nhưng rồi đến cuối năm lớp tám, em chơi thânvới số bạn lười học chỉ nghĩ đến chơi bời ở lớp bên.Từ một cô bé ngày nàothông minh, hoạt bát trong mọi phong trào giờ trở nên lầm lì ít nói, thumình lại, lực học sa sút hẳn

- Có trường hợp bố mẹ ít quan tâm đến việc học hành và giáo dụcđạo đức của con cái Chẳng hạn có một số gia đình khá giả chỉ biếtcung cấp tiền cho con mình Con thích gì được đấy, luôn thích con nổitrội hơn bạn bè, thích con làm dáng mà không biết con em mình họchành như thế nào và kết bạn với những ai Từ đó các em bỏ bê họchành theo bạn bè ăn chơi, đua đòi quậy phá hư hỏng…

- Một số gia đình có bố mẹ không hoà thuận dẫn đến làm ảnhhưởng tư tưởng của con cái Như trường hợp em Hoàng Ngọc Lệ từ mộthọc sinh khá tự nhiên học sa sút, hay bỏ tiết vắng học vô lí do Qua tìmhiểu bạn bè của em và tâm sự trực tiếp với em, tôi mới biết rằng nhà

em có chuyện Bố mẹ em bất hòa và li dị, em đang sống trong cảnh đórất buồn và không còn tâm trí nào tập trung vào học

- Do một số gia đình giáo dục con cái không đúng cách, khôngnắm được tâm lý của con nên thường áp đăït ý thức chủ quan của mìnhvào việc giáo dục đạo đức cho con, làm các em bức xúc và có nhữnghành vi cư xử chưa đúng mực

Ví dụ: Em Nguyễn Thế Du do bố mẹ hay áp đặt, đối xử thiênnhiều về người em ít quan tâm đến Du Luôn luôn cho là Du kém cỏi

hơn em Một phần không nắm rõ tâm lý, luôn luôn mắng mỏ, quở

trách em khiến em cảm thấy chán nản, bất mãn với cuộc sống, sống

trầm cảm, không thiết tha học

- Có nhiều em sống trong hoàn cảnh gia đình cực kì khó khăn

nhưng các em đã có sự cố gắng vươn lên trong học tập Nhưng đến lứa

tuổi THCS do chơi với bạn xấu nên bỏ bê học tập, ăn chơi đua đòi,

sinh ra những thói hư tật xấu

Vậy làm thế nào để giúp các em tránh rơi vào những tình trạng

trên và để trở thành một học trò giỏi, một đứa con ngoan, một người

thực sự có ích cho xã hội Thì chúng ta cần phải có những sáng kiến,

những biện pháp hữu hiệu để giáo dục nhân cách sống cho học sinh

trung học cơ sở nhất là ở độ tuổi cuối cấp

2 Số liệu điều tra trước khi thực hiện

Qua theo dõi , thăm dò trong các hoạt động giao tiếp của các em đầu

3 Những biện pháp thực hiện( nội dung chủ yếu của đề tài)

Tôi là giáo viên vừa giảng dạy môn Ngữ văn của lớp vừa làm công

tác chủ nhiệm tôi luôn băn khoăn và trăn trở về tình hình đạo đức của

học sinh lứa tuổi THCS hiện nay Và tôi thấy mình phải có một phần

trách nhiệm trong vấn đề này

Giáo viên chủ nhiệm có một vị trí , chức năng đặc biệt ở trường phổ

thông nhất là trong giai đoạn hiện nay Không thể phủ nhận được vai

trò, vị trí của giáo viên chủ nhiệm lớp ở trường phổ thông vì học sinh

phổ thông đang ở lứa tuổi nhân cách chưa phát triển đầy đủ, còn thiếu

kinh nghiệm sống và có những đặc điểm tâm lý riêng Trong điều kiện

bùng nổ thông tin, có những tác động tiêu cực từ nhiều phía nếu thiếusự định hướng giáo dục thường xuyên một số em sẽ khó tránh khỏinhững ảnh hưởng không lành mạnh Do đó tôi xin đề xuất một số biệnpháp Hy vọng góp phần vào việc giáo dục đạo đức học sinh lứa tuổiTHCS.

3.1 Những chức năng, nhiệm vụ của người giáo viên chủ nhiệm lớp

- Giáo viên chủ nhiệm là người thay mặt hiệu trưởng quản lý giáo dụctoàn diện học sinh của lớp mình đang đảm nhiệm Không chỉ quản lývề mặt hành chính mà còn phải dự báo xu hướng phát triển nhân cáchcủa học sinh trong lớp để có phương hướng tổ chức hoạt động giáo dụcphù hợp với điều kiện, khả năng của mỗi học sinh Để quản lí được thìngười giáo viên phải có những tri thức cơ bản về tâm lí học, giáo dụchọc, phải tiếp cận đối tượng học sinh Việc giáo dục có tác động mạnhmẽ đến chất lượng học văn hóa nhất là trong điều kiện hiện nay khitừng ngày từng giờ bị những cám dỗ của những ảnh hưởng tiêu cực dộivào nhà trường

- Giáo viên chủ nhiệm tổ chức cho học sinh những hoạt động tự quảnnhằm phát huy tiềm năng tích cực của học sinh Giáo viên chủ nhiệmchỉ điều khiển, định hướng chứ không trực tiếp tham gia điều khiểncông việc của lớp, không làm thay các em trong mọi hoạt động Nhiềugiáo viên chủ nhiệm chỉ căn cứ vào một số tiêu chuẩn để chọn cán bộlớp quản lí như học giỏi, có đức, có năng lực hoạt động, có uy tín vớilớp… , rất ít giáo viên chủ nhiệm dựa vào đặc điểm của quá trình pháttriển của tập thể để xây dụng đội ngũ tự quản Nên căn cứ vào 3 giaiđoạn phát triển và 5 đặc điểm của tập thể giáo dục mà lựa chọn độingũ tự quản

Ví dụ: Ở giai đoạn đầu( tậïp thể mới hình thành) rất cần có một lớp

trưởng, chi đội trưởng biết hy sinh, có uy tín biết quan tâm đến ngườikhác, gương mẫu, biết cảm hóa các bạn, không nhất thiết phải là học

sinh học giỏi nhất lớp Nhưng sang giai đoạn 2 và 3(khi tập thể đã

phát triển có đầy đủ 5 đặc điểm) rất cần có người cầm đầu năng động,

sáng tạo, luôn tìm tòi nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức hoạtđộng mọi mặt để cuốn hút các bạn vào hoạt động Lấy hoạt động chiềusâu của nội dung học tập, hoạt động ngoại khóa, văn hóa xã hội làmphương tiện giáo dục tập thể, rèn luyện năng lực tự quản, thái độ, tìnhcảm và hành vi của mỗi em

Giáo viên chủ nhiệm chỉ là người giúp học sinh tự tổ chức các hoạtđộng đã được kế hoạch hóa Điều đó không có nghĩa là khoán trắng,đứng ngoài hoạt động của tập thể học sinh lớp học mà nên cùng hoạtđộng, điều chỉnh hoạt động, kịp thời giúp các em tháo gỡ những khókhăn trong quá trình hoạt động Bàn bạc, tranh thủ các lực lượngtrong và ngoài nhà trường tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh của lớptổ chức hoạt động Chẳng hạn bàn bạc với giáo viên bộ môn phụ đạo

em kém, bồi dưỡng em có năng khiếu, tổ chức hoạt động học tập, vănnghệ, thể dục thể thao, tranh thủ sự giúp đỡ của Hội phụ huynh độngviên các em hoạt động

Qua hoạt động tự quản tôi dự đoán được khả năng của các em đểkhêu gợi tiềm năng sáng tạo, phát triển tiềm năng trí tuệ vốn có củatừng em trong học tập, xây dựng kế hoạch hoạt động toàn diện

- Giáo viên chủ nhiệm là cái cầu nối để giải quyết những bất hòa,những vấn đề mà các em không tự giải quyết được Có những em tôithấy rất ngại khi phải tâm sự với cô giáo , hoặc ngại bạn bè không dámtâm sự trực tiếp với cô giáo thì tôi tạo điều kiện để các em có cơ hộiđược bày tỏ tâm tư nguyện vọng của mình đó là các em viết vào giấysau đó gửi như một hình thức viết thư

3.2.Những nhiệm vụ của người giáo viên chủ nhiệm

a Tìm hiểu tâm sinh lứa tuổi các em

Học sinh lứa tuổi THCS nói là người lớn thì không đúng, nói là trẻcon thì cũng không phải Ở lứa tuổi này tâm lí của các em rất phức tạphay dao động, hay bị ảnh hưởng muốn chứng tỏ mình là người lớn.… Nếu

chúng ta không nắm được tâm lí của các em ở lứa tuổi này nói chung vàtâm lí của từng em nói riêng thì khó có thể mà đưa ra những biện phápgiáo dục thích hợp Mỗi khi thấy các em có những biểu hiện khácthường, tôi lân la, khơi gợi tìm hiểu các em chơi thân với em đó để tìmhiểu nguyên nhân, nếu là do gia đình hay bạn bè thì phải kịp thời giảiquyết ngay không để kéo dài tâm lý thêm nặng nề còn dẫn đến nhiềuvấn đề khác nữa Nếu được tâm sự các em sẽ thổ lộ hết để tìm được sựsẻ chia.

Ví dụ: Về vấn đề chọn bạn thì tâm lí các em chưa hoàn thiện nên cáchnhìn nhận chỉ đúng ở một góc độ là càng nhiều bạn càng tốt, càngvui Tôi sẽ hướng cho các em xây dựng một tình bạn chân chính, tốtđẹp Nói cho các em thấy trong thực tiễn cuộc sống có những tình bạn

vô cùng cao quý, thủy chung” Sống chết có nhau” nâng cao nhân phẩm

giá trị con người, nhưng cũng có những tình bạn dẫn dắt nhau vào conđường lầm lạc gây nên những bi kịch lớn của cuộc đời Các em khôngnên quá sa đà vào các sinh hoạt hội hè, tham quan, sinh nhật làmxáo trộn các hoạt động khác

Tôi sẽ nhắc nhởû các em là một con người trừ một vài trường hợpngoại lệ ai cũng cần có bạn, cần những người bạn ý hợp tâm đầu có tônchỉ, mục đích cuộc sống chân chính để giúp nhau vượt qua những khókhăn, trở ngại nhằm đạt những ước mơ tốt đẹp của cuộc đời, nhưngđiều đó không phải dễ dàng Do đó, việc tìm bạn, kết bạn cũng đòi hỏimột quá trình tìm hiểu, lựa chọn, cân nhắc trên những nguyên tắc đạođức nhất định, sao cho tình bạn đó giúp mình ngày càng nâng cao

phẩm giá nhân cách như người ta thường nói:” Hãy cho tôi biết bạn

anh là ai, tôi sẽ cho biết anh là người thế nào”

b Luôn luôn lắng nghe những tâm tư, nguyện vọng của các em

Ở lứa tuổi này các em rất muốn người khác tôn trọng mình nênkhi phát hiện các em vi phạm lần đầu phải từ từ tìm hiểu nguyên nhân,phải lắng nghe tâm tư nguyện vọng của các em rồi dùng những biện

pháp nhẹ giáo dục tư tưởng cho các em, phải tạo cho các em cơ hội sửađổi Ví dụ như gặp riêng các em trao đổi, nhắc nhở chẳng hạn, khôngnên vội vàng kết luận các em là hư hỏng, hay dùng các biện phápmạnh như mời phụ huynh hoặc dùng những lời lẽ xúc phạm, kỉ luật các

em như vậy sẽ dẫn đến các em vi phạm nhiều hơn Tôi luôn tạo sự gầngũi với các em không để cho các em cảm thấy giữa cô và trò có mộtkhoảng cách Nhất là đối với các em vi phạm Qua tâm sự để biết đượctâm tư tình cảm của các em hoặc hàng tuần cho các em viết những tâm

tư tình cảm hay nguyện vọng của mình vào giấy để trao đổi với giáoviên chủ nhiệm Từ đó giáo viên chủ nhiệm dễ nắm bắt được tình hìnhcủa lớp nói chung và của từng em học sinh nói riêng để kịp thời giáodục tư tưởng đạo đức cho các em

Aûnh các em đang trò chuyện về tâm tư nguyện vọng của mình

c.Thường xuyên kể cho các em nghe những câu chuyện

Tôi thường hay lấy những câu chuyện trong cuộc sống kể cho các

em nghe để các em thấy được những thiếu xót về nhân cách của mình.Đặc biệt là đối với các học sinh nữ thì tôi đã có buổi trò chuyện rất vuivẻ Tôi nói chuyện về lối sống buông thả của các thanh thiếu niên

hiện nay Từ đó các em cảnh giác trong cuộc sống của mình.

Aûnh các em nữ đang nghe kể chuyện

d.Liên kết với cha mẹ học sinh

Trong quá trình hình thành và phát triển nhân cách mỗi người,nhất là tuổi ấu thơ thì gia đình luôn luôn là cái nôi ấp ủ cả về mặt thểchất lẫn tâm hồn Gia đình luôn là môi trường sống, môi trường giáodục suốt đời của sự hình thành, phát triển, hoàn thiện nhân cách mỗingười từ lúc lọt lòng đến lúc chết.Tác động của gia đình là rất lớn, giađình có nhiệm vụ và tác động giáo dục lớn đối với các thành viên tronggia đình, nhất là đối với lứùa tuổi trẻ Đối với quá trình hình thànhnhân cách, tác động của gia đình, trước hết là của người mẹ, người mẹbao giờ cũng gần gũi,quan tâm,chăm sóc con lúc còn ấu thơ hơn làngười cha Cho nên người mẹ sẽ nắm rõ các đặc điểm của con để màuốn nắn.Tình cảm gia đình, tác động của gia đình tốt, giúp mỗi conngười có thêm nghị lực, sức mạnh vượt qua những khó khăn cám dỗ đểvươn lên tự hoàn thiện nhân cách Aûnh hưởng của gia đình có sứcmạnh vô hình vì đó là sức mạnh của truyền thống, của tâm lý, ý thứcxã hội đã được cá nhân hóa, nó biến thành tự ý thức Tự ý thức là yếutố quyết định năng lực tự điều chỉnh nhận thức, hành vi, tình cảm củacon người

Aûnh hưởng của gia đình có hai chiều hướng Nếu những gia đìnhtốt, thực sự là môi trường giáo dục, cha mẹ vừa là những người sinhthành vừa là thầy giáo, cô giáo Ngược lại, những gia đình có quan hệkhông lành mạnh, cha mẹ không phải là những mẫu mực về nhân cáchxã hội, cha mẹ không có phướng pháp giáo dục đứng đắn sẽ đêû lạinhững dấu ấn không lành mạnh, sẽ dẫn đến những sai lệch về nhâncách có những biểu hiện lệch lạc, thậm chí là phạm pháp Nhữùngphẩm chất nhân cách được hình thành ở tuổi thơ phần quan trọng đều

do söï giaùo dúc, ạnh höôûng cụa cha mé, caùi gì ñaõ ñöôïc ñaịt neăn moùng ôûtuoơi thô thì oơn ñònh vaø laø neăn tạng ñeơ phaùt trieơn hoaøn thieôn nhađncaùch Vì vaôy neâu ñònh höôùng giaùo dúc gia ñình sai laăm ñeơ trẹ hìnhthaønh nhöõng thoùi xaâu, khi lôùn leđn khođng ngaín ngöøa seõ laø maăm moângcho nhöõùng haønh vi khođng laønh mánh nạy sinh Gia ñình laø cô sôû, laø côquan tieâp nhaôn thođng tin Gia ñình laø trung tađm xöû lí thođng tin moôtcaùch chính xaùc ÔÛ nhieău baôc cha mé vì thieâu hieơu bieât veă tađm lí cụacon, thieâu tri thöùc sö phám khođng quan tađm ñaăy ñụ yeđu caău reøn luyeôncho con bạn lónh, naíng löïc töï chụ trong hoát ñoông giao tieâp xaõ hoôi, neđnkhi caùc em lôùn deê bò dao ñoông tröôùc taùc ñoông tieđu cöïc cụa xaõ hoôi.

Gia ñình laø caùi nođi ñeơ phaùt trieơn nhađn caùch cho trẹ, gia ñình laø teâbaøo cụa xaõ hoôi, laø löïc löôïng giaùo dúc ñaău tieđn ạnh höôûng ñeân theâ heôtrẹ.Vì vaôy giaùo vieđn chụ nhieôm phại thöôøng xuyeđn gaịp gôõ trao ñoơi vôùicha mé cụa caùc em, ñeơ bieât ñöôïc hoaøn cạnh gia ñình vaø ñaịc ñieơm tađm lícụa caùc em Tođi thöôøng trao ñoơi vôùi phú huynh vaøo cuoâi tuaăn qua soơtheo doõi , hoaịc ñieôn thoái tröïc tieâp coù theơ ñeân thaím nhaø.Trong nhöõngtröôøng hôïp ñoôt xuaât coù theơ môøi cha mé ñeân tröôøng ñeơ cuøng nhau baønbác tìm caùch giại quyeât kòp thôøi Töø ñoù nhaø tröôøng cuõng nhö gia ñìnhcoù bieôn phaùp thích hôïp ñeơ giaùo dúc ñáo ñöùc cho caùc em Phại phoâi hôïpvieôc giaùo dúc giöõa gia ñình vaø nhaø tröôøng thì vieôc giaùo dúc ñáo ñöùc chocon em môùi ñát hieôu quạ Tođi keơû cho caùc nghe moôt cađu chuyeôn vöøa môùixạy ra ôû ngay ñòa phöông ta ñoù laø em Cao Thò Mô thođn Töø Am laø hócsinh lôùp 10 Tröôøng PTTH Thanh Oai B do ñaøn ñuùm, ñua ñoøi, aín chôitheo bán beø rụ ređ neđn ñaõ boû hóc ñi chôi ñeơ xạy ra caùi cheât thaôt ñaùngthöông tađm khi coøn ñang ôû löùa tuoơi hóc haønh Ñieău ñaùng traùch ôû ñađy laøcaùc baôc cha mé chöa quan tađm ñeẫn con caùi, chöa naĩm roõ nhöõng tínhcaùch cụa con ñeơ con soâng buođng thạ Moôt caùi cheât ñeơ cho ngöôøi ñôøi cheđtraùch nhieău hôn laø thöông xoùt Qua cađu chuyeôn caùc em cuõng ñaõ thaâỵöôïc vai troø to lôùn cụa cha mé trong quạn lí giaùo dúc con caùi

ñ Lieđn keât vôùi caùc giaùo vieđn boô mođn.