ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN LÝ THỊ HƢƠNG NHẬN DIỆN RÀO CẢN ÁP DỤNG CÔNG NGHỆ XỬ LÝ CHẤT THẢI Y TẾ TẠI CÁC BỆNH VIỆN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH NINH BÌNH (Nghiên cứu trường hợp bệnh viện Đa khoa huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình) Luận văn thạc sĩ chuyên ngành Quản lý Khoa học Công nghệ Mã số: 60 34 04 12 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Thị Kim Hoa Hà Nội - 2013 LỜI CẢM ƠN Trong suốt trình học tập chương trình Cao học chuyên ngành Quản lý Khoa học Công nghệ trường Đại học Khoa học Xã hội Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội, đến luận văn tốt nghiệp "Nhận diện rào cản áp dụng công nghệ xử lý chất thải y tế bệnh viện địa bàn tỉnh Ninh bình - Nghiên cứu trường hợp bệnh viện Đa khoa huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình" tơi hồn thành Đạt kết tơi xin bày tỏ lịng biết ơn sâu sắc đến thầy giáo, cô giáo Khoa Khoa học quản lý - Trường Đại học Khoa học Xã hội Nhân văn - Đại học Quốc gia Hà Nội, truyền thụ kiến thức quý báu cho tơi suốt q trình học tập Tơi xin chân thành cảm ơn PGS.TS Nguyễn Thị Kim Hoa - Trưởng khoa Xã hội học - trường Đại học Khoa học Xã hội Nhân văn Hà Nội tận tình bảo, hướng dẫn tạo điều kiện cho tơi q trình thực luận văn Đồng thời, xin gửi lời cảm ơn đến Ban lãnh đạo, tập thể cán bộ, y bác sĩ bệnh viện Đa khoa huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình tạo điều kiện thuận lợi cho tơi hồn thành luận văn tốt nghiệp Cuối cùng, xin cảm ơn gia đình, quan, bạn bè, người quan tâm giúp đỡ động viên, khuyến khích hỗ trợ suốt thời gian qua Hà Nội, ngày 30 tháng 10 năm 2013 Học viên Lý Thị Hương DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT BHYT BTNMT BV BVĐK BVMT CDM CĐDC CRES CTNH CTLYT CTR CTYT GDSK HBV HCV HIV JICA KHCN KHCN-MT MT NXB ODA OECD PHCN QCVN QĐ-BYT QL Bảo hiểm y tế Bộ Tài nguyên môi trường Bệnh viện Bệnh viện đa khoa Bảo vệ môi trường Clean Development Mechanism (Cơ chế phát triển sạch) Cộng đồng dân cư Corporate Real Estate Services (Trung tâm nghiên cứu Tài nguyên & môi trường) Chất thải nguy hại Chất thải lỏng y tế Chất thải rắn Chất thải y tế Giáo dục sức khoẻ Hepatitis B virut (virút viêm gan B) Hepatitis C virut (virút viêm gan C) Human Immuno-deficiency Virus (Virusgây suy giảm miễn dịch người The Japan International Coooperation (Cơ quan hợp tác quốc tế Nhật Bản) Khoa học công nghệ Khoa học công nghệ-môi trường Môi trường Nhà xuất Official Development Assistance ( Hỗ trợ phát triển thức) Organisation for Economic Co-operation and Development (Tổ chức hợp tác phát triển quốc tế) Phục hồi chức Quy chuẩn Việt Nam Quyết định Bộ y tế Quản lý QLXĐ SP-RCC TCVN TNTN TP TT UBND URENCO VN WHO XĐ XĐMT XHHMT XLNT Quản lý xung đột Support programs respond climate change (Chương trình hỗ trợ ứng phó với biến đổi khí hậu) Tiêu chuẩn Việt Nam Tài nguyên thiên nhiên Thành phố Trung tâm Uỷ ban nhân dân Ubran Environment Company (Công ty môi trường đô thị) Việt Nam World Health Organization (Tổ chức y tế giới) Xung đột Xung đột mơi trường Xã hội hố mơi trường Xử lý nước thải DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 1.1: Sơ đồ quản lý chất thải rắn 29 Hình 2.1: Sơ đồ cơng nghệ thiết bị xử lý hợp khối V -69 36 Hình 2.2 Sơ đồ cơng nghệ thiết bị xử lý chấ t thải Y tế CN-2000 37 Hình 2.3 Sơ đồ Cơng nghệ lọc sinh học nhỏ giọt Biofillter 39 Hình 2.4 Sơ đồ Công nghệ XLNT Bệnh viện sở sử dụng 40 công nghệ AAO thiết bị hợp khối 40 Hình 2.5 Sơ đồ Thiết bị xử lý hợp khối áp dụng công nghệ AAO bậc 41 Bảng 2.6 So sánh công nghệ xử lý nước thải y tế 41 Bảng 2.7 So sánh tiêu chí cơng nghệ xử lý rác thải y tế 46 Bảng 2.8 So sánh ưu, nhược điểm công nghệ xử lý rác thải y tế 47 Bảng 2.9 Tổng hợp dân số Ninh Bình năm 2012 52 Bảng 2.10.Hệ thống xử lý rác thải Y tế Bệnh viện Đa khoa Ninh Bình 2012 56 Bảng 2.11 Thống kê lượng chất thải xử lý bệnh viện 57 Bảng 2.12 Thành phần chất rắn y tế trước đốt 59 Bảng 2.13.Tính chất hố CTYT 60 Bảng 2.14 Hệ thống xử lý chất thải rắn địa bàn tỉnh Ninh Bình 60 Bảng 2.15 nguồn chất thải rắn phát sinh bệnh viện 61 Bảng 2.16 Tình hình thiêu huỷ chất thải rắn bệnh viện 63 Hình 2.17 Sơ đồ nguồn phát sinh chất thải bệnh viện đa khoa Gia Viễn 65 Bảng 2.18 Khối lượng rác thải giai đoạn 2010-2012 66 Bảng 2.19 Cán nhân viên y tế BV hướng dẫn Quy chế quản lý chất thải Bộ y tế 70 Bảng 2.20 Điều kiện nhân lực vật chất bệnh viện thực quản lý chất thải rắn y tế 70 Bảng 2.21 Điều kiện nhân lực vật chất bệnh viện thực quản lý chất thải rắn y tế 71 Bảng 2.22 Mô hình tổ chức quản lý chất thải BV Gia viễn 2012 72 Bảng 2.23 Sơ đồ phân loại chất thải nguồn 74 bệnh viện Gia Viễn 2012 74 Bảng 2.24 Phân loại đặc điểm vật dụng chứa rác nguồn 75 Bảng 2.25 Sơ đồ thu gom vận chuyển rác bệnh viện Gia Viễn 2012 77 Bảng 2.26 Rác thải tái chế phân loại quản lý kho 78 Bệnh viện Gia Viễn 8/2013 78 Bảng 2.27 Lò đốt rác bệnh viện đa khoa huyện Gia Viễn 8/2013 79 Bảng 2.28 Mơ tả chu trình xử lý chất thải lỏng bệnh viện đa khoa Gia viễn 80 Bảng 2.29 Cơng trình xử lý chất thải lỏng bệnh viện đa khoa Gia viễn 81 MỤC LỤC PHẨN MỞ ĐẦU 1 Lý chọn đề tài Lịch sử nghiên cứu Mục tiêu nhiệm vụ nghiên cứu 10 Phạm vi nghiên cứu 10 Mẫu khảo sát 10 Câu hỏi nghiên cứu 11 Giả thuyết nghiên cứu 11 Phương pháp nghiên cứu 11 Kết cấu luận văn 12 PHẦN NỘI DUNG 13 CHƢƠNG MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN VÀ CÁC QUY ĐỊNH, TIÊU CHUẨN KỸ THUẬT LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN VĂN 13 1.1 Khái niệm rào cản công nghê ̣và đổ i mới công nghê 13 ̣ 1.1.1 Khái niệm về rào cản 13 1.1.2 Khái niệm về công nghệ đổi công nghệ 15 1.2 Khái niệm chất thải khái niệm liên quan 18 1.2.1 Khái niệm về chất thải 18 1.2.2 Phân loại chất thải 19 1.3 Khái niệm quản lý môi trƣờng xung đột môi trƣờng 20 1.3.1 Khái nhiệm về quản lý môi trường 20 1.3.2 Khái niệm ô nhiễm môi trường 21 1.3.3 Khái niệm xung đột môi trường 22 1.4 Khái niệm chất thải y tế và quản lý chấ t thải y tế 23 1.4.1 Chất thải y tế nguy hại 24 1.4.2 Chất thải y tế không nguy hại 24 1.4.3 Quản lý chất thải y tế 24 1.4.4 Giảm thiểu chất thải y tế 24 1.4.5 Tái sử dụng 24 1.4.6 Tái chế 24 1.4.7 Thu gom chất thải nơi phát sinh 24 1.4.8 Vận chuyển chất thải 25 1.4.9 Xử lý ban đầu 25 1.4.10 Xử lý tiêu hủy chất thải 25 1.4.11 Vận chuyển CTNH 25 1.4.12 Xử lý CTNH 25 1.4.13 Sơ chế CTNH 25 1.4.14 Đồng xử lý CTNH 25 1.4.15 Tái sử dụng trực tiếp CTNH 26 1.4.16 Chất thải rắn y tế 26 1.4.17 Chất thải lỏng y tế (Nước thải y tế) 26 1.4.18 Chất thải khí 26 1.4.19 Thành phần phân loại chất thải y tế 27 1.5 Nguy chất thải y tế 30 1.5.1 Nguy sức khỏe 30 1.5.2 Nguy môi trường 31 1.5.3 Sự nhạy cảm cộng đồng 33 1.6 Các quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật liên quan đến quản lý chất thải y tế 33 Chƣơng THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ CHẤT THẢI YẾTVÀ ÁP DỤNG CÔNG NGHỆ XỬ LÝ CHẤT THẢI Y TẾ TỈNH NINH BÌNH 35 2.1 Áp dụng cơng nghệ xử lý chất thải Y tế 35 2.1.1 Công nghệ xử lý nước thải y tế (chất thải lỏng y tế) 35 2.1.2 Một số công nghệ xử lý rác thải y tế áp dụng 45 2.1.3 Xử lý khí thải 49 2.2 Thực trạng xử lý chất thải y tế tỉnh Ninh Bình 49 2.2.1 Khái quát về tỉnh Ninh Bình 49 2.2.2 Điều kiện kinh tế xã hội 51 2.2.3 Thực trạng ngành y tế Ninh Bình 53 2.2.4 Thực trạng về người khám chữa bệnh tỉnh Ninh Bình 54 2.2.5 Hiện trạng xử lý chất thải y tế tỉnh Ninh Bình 57 2.3 Tình hình hoạt động xử lý chất thải y tế bệnh viện đa khoa Gia Viễn 63 2.3.1 Lịch sử đời bệnh viện 63 2.3.2 Cơ cấu tổ chức máy quản lý bệnh viện 64 2.3.3 Hiện trạng rác thải y tế bệnh viện 64 2.3.4 Ảnh hưởng rác thải y tế đến môi trường sức khỏe người 66 2.3.5 Hiện trạng công tác quản lý chất thải y tế bệnh viện đa khoa Gia Viễn 72 Chƣơng NHẬN DIỆN NHƢ̃ NG RÀ O CAN̉ ÁP DỤNG CÔNG NGHỆ XƢ̉ LÝ CHẤT THẢI Y TẾ HIỆN NAY VÀ GIẢI PHÁP KHẮC PHỤC 85 3.1 Nhâ ̣n diêṇ nhƣ̃ng cản trở quá trin ̀ h áp du ̣ng công nghê ̣xƣ̉ lý chất thải 87 3.1.1 Rào cản về nhận thức 87 3.1.2 Rào cản về chế, sách 89 3.1.3 Rào cản về thiếu thống nhất, thiếu đồng công tác quản lý xử lý chất thải 91 3.1.4 Rào cản từ tiếp nhận công nghệ xử lý chất thải 95 3.1.5 Rào cản từ nguồn kinh phí 98 3.1.6 Xung đột môi trường giữa cộng đồ ng dân cư xung quanh bê ̣nh viê 105 ̣n 3.1.7 Công tác tra, kiểm tra 106 3.2 Một số giải pháp khắc phục rào cản 108 3.2.1 Giải pháp về thông tin, giáo dục, truyền thông 108 3.2.2 Giải pháp về chế về tổ chức, quản lý hệ thống sách 109 3.2.3 Giải pháp về đầu tư tài 109 3.2.4 Tăng cường công tác tra, kiểm tra giám sát 110 3.2.5 Giải pháp tiếp nhận thông tin, khoa học công nghệ, 111 3.2.6 Giải pháp về hợp tác quốc tế 115 KẾT LUẬN 116 TÀI LIỆU THAM KHẢO 122 PHỤ LỤC PHẨN MỞ ĐẦU Lý chọn đề tài 1.1 Tính cấp thiết đề tài Hiện chất thải bệnh viện trở thành vấn đề môi trường xã hội cấp bách nước ta, nhiều bệnh viện trở thành nguồn gây ô nhiễm cho khu dân cư xung quanh gây xung đột cho cộng đồng Các chất thải y tế có chứa đựng yếu tố truyền nhiễm chất độc hại, loại hoá chất dược phẩm nguy hiểm, chất phóng xạ, vật sắc nhọn người tiếp xúc với chất thải y tế nguy hại có nguy nhiễm bệnh tiềm tàng, bao gồm người làm việc sở y tế, người bên làm việc thu gom chất thải y tế người cộng đồng bị phơi nhiễm với chất thải sai sót khâu quản lý xử lý chất thải Theo báo cáo của "Dự án đầ u tư xây dựng ̣ thố ng xử lý chấ t thải y tế cho các sở y tế công lâ ̣p giai đoạn 2010- 2015 định hướng đến năm 2020" Bơ ̣ Y tế , tính ngày 31/12/2012 tồn quốc có 1.263 bệnh viện, với 140 nghìn giường bệnh 10 nghìn trạm y tế xã, trung bình ngày thải khoảng 350- 400 chất thải y tế (CTYT) đó, 42 chất thải y tế độc hại cần xử lý Theo dự báo, đến năm 2015, ngày có khoảng 300 nghìn m3 nước thải y tế, 70 chất thải nguy hại thải môi trường; đến năm 2020 số lên tới 93 tấn/ngày Trong đó, hầu hết bệnh viện, sở y tế chưa quan tâm mức đến việc xử lý loại chất thải Trong số 1.263 bệnh viện, có khoảng 53,4% bệnh viện có cơng trình xử lý nước thải, 46,6% khơng có hệ thống xử lý nước thải Đối với chất thải rắn, 90% bệnh viện thu gom hàng ngày, 67% bệnh viện xử lý lò đốt, than bùn công nghệ đốt khác 32,2% xử lý lị thủ cơng chơn lấp bệnh viện bãi chôn lấp chung quận, huyện Việc sử dụng lị đốt thủ cơng để xử lý chất thải "nhả khói" chơn lấp qua loa gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng Các trạm y tế xã chưa có hệ thống ... nghiên cứu Làm rõ khái niệm, lý thuyết áp dụng Đánh giá thực trạng việc xử lý chất thải y tế áp dụng công nghệ xử lý chất thải y tế bệnh viện địa bàn tỉnh Ninh Bình Nhận diện rào cản áp dụng công nghệ. .. Ở Ninh Bình chưa có đề tài nghiên cứu sâu nhận diện rào cản áp dụng công nghệ xử lý chất thải y tế bệnh viện Vì tơi chọn đề tài ? ?Nhận diện rào cản áp dụng công nghệ xử lý chất thải y tế bệnh viện. .. Y? ??TVÀ ÁP DỤNG CÔNG NGHỆ XỬ LÝ CHẤT THẢI Y TẾ TỈNH NINH BÌNH 35 2.1 Áp dụng cơng nghệ xử lý chất thải Y tế 35 2.1.1 Công nghệ xử lý nước thải y tế (chất thải lỏng y tế) 35 2.1.2 Một số công nghệ