ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ - LÊ HIỀN ÁNH ẢNH HƯỞNG CỦA QUÁ TRÌNH THỰC THI CAM KẾT WTO VỀ THUẾ NHẬP KHẨU ĐẾN THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CỦA VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG Hà Nội – 2012 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ - LÊ HIỀN ÁNH ẢNH HƯỞNG CỦA QUÁ TRÌNH THỰC THI CAM KẾT WTO VỀ THUẾ NHẬP KHẨU ĐẾN THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CỦA VIỆT NAM Chuyên ngành: Tài Ngân hàng Mã số : 60 34 20 LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS NGUYỄN BÌNH GIANG Hà Nội - 2012 MỤC LỤC DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT i DANH MỤC BẢNG ii DANH MỤC HÌNH iiiii LỜI MỞ ĐẦU CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VAI TRÒ CỦA THUẾ NHẬP KHẨU ĐỐI VỚI THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC 1.1 Thu Ngân sách Nhà nước thuế Nhập 1.1.1 Thu Ngân sách Nhà nước 1.1.2 Thuế Nhập 12 1.2 Thuế Nhập Việt Nam điều kiện gia nhập WTO 18 1.2.1 Tổ chức Thương mại giới cam kết cắt giảm thuế Nhập 18 1.2.2 Các yếu tố ảnh hưởng tới thuế Nhập Việt Nam gia nhập WTO .26 1.2.3 Khảo sát kinh nghiệm số nước 27 CHƯƠNG 2: ẢNH HƯỞNG CỦA QUÁ TRÌNH THỰC THI CAM KẾT WTO VỀ THUẾ NHẬP KHẨU ĐỐI VỚI THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CỦA VIỆT NAM 34 2.1 Tình hình xuất nhập Việt Nam sau năm gia nhập WTO 34 2.1.1 Giá trị XNK 34 2.1.2 Tốc độ tăng Xuất khẩu, nhập khẩu, tỷ lệ nhập siêu……………… 36 2.2 Thực trạng thu Ngân sách Nhà nước sau năm gia nhâp WTO 38 2.2.1 Quy mô cấu thu Ngân sách Nhà nước phân theo lĩnh vực 42 2.2.2 Quy mô cấu thu Ngân sách Nhà nước phân theo sắc thuế 49 2.3 Phân tích ảnh hưởng việc thực thi cam kết WTO thuế Nhập đến thu Ngân sách Nhà nước Việt Nam 51 2.3.1 Ảnh hưởng trực tiếp ảnh hưởng gián tiếp 53 2.3.2 Ảnh hưởng ngắn hạn ảnh hưởng dài hạn 77 2.4 Đánh giá ảnh hưởng trình thực thi cam kết WTO thuế Nhập thu Ngân sách Nhà nước Việt Nam 84 2.4.1 Những thành công đạt 84 2.4.2 Những hạn chế nguyên nhân 86 2.4.3 Một số vấn đề đặt thời gian tới thu ngân sách Nhà nước cắt giảm thuế suất Nhập 91 CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐẢM BẢO TĂNG TRƯỞNG BỀN VỮNG THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CỦA VIỆT NAM TRONG QUÁ TRÌNH THỰC THI CAM KẾT WTO VỀ THUẾ NHẬP KHẨU 95 3.1 Kinh tế giới tác động đến Việt Nam 95 3.1.1 Kinh tế giới tác động đến kinh tế Việt Nam 95 3.1.2 Kinh tế giới tác động đến thu Ngân sách Nhà nước Việt Nam 97 3.2 Quan điểm phương hướng đảm bảo tăng trưởng bền vững thu Ngân sách Nhà nước Việt Nam trình thực thi cam kết thuế Nhập gia nhập WTO 99 3.2.1 Quan điểm phương hướng 99 3.2.2 Mục tiêu nhiệm vụ cụ thể đạt 101 3.3 Các giải pháp đảm bảo tăng trưởng bền vững thu ngân sách nhà nước trình thực thi cam kết thuế nhập theo gia nhập WTO 103 3.3.1 Tăng khả cạnh tranh đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng kinh tế 103 3.3.2 Cải cách sách đề cao vai trị loại thuế có liên quan trực tiếp đến hàng hóa XNK .111 3.3.3 Đẩy mạnh Xuất khẩu, hạn chế nhập siêu 117 3.3.4 Cải cách hoàn thiện hệ thống thuế đảm bảo tính ổn định nâng cao hiệu thu NSNN .123 KẾT LUẬN 127 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC KÝ HIỆiU VIẾT TẮT STT Ký hiệu Nguyên nghĩa DNNN Doanh nghiệp Nhà nước EU Liên minh Châu Âu FDI Đầu tư trực tiếp nước GDP Tổng sản phẩm nước GTGT Giá trị gia tăng ITA Hiệp định Công nghệ thông tin KT-XH Kinh tế xã hội NSNN Ngân sách Nhà nước SXKD Sản xuất kinh doanh 10 TNDN Thu nhập doanh nghiệp 11 TTĐB Tiêu thu đặc biệt 12 WTO Tổ chức Thương mại giới 13 XNK XNK i DANH MỤC CÁC BẢNG STT 10 11 12 13 14 15 Số hiệu Bảng 1.1: Nội dung Diễn giải mức thuế bình quân cam kết Mức thuế cam kết bình qn theo nhóm Bảng 1.2: ngành hàng Tổng hợp cam kết cắt giảm thuế nhập Bảng 1.3: đàm phán gia nhập WTO số nhóm hàng quan trọng Các cam kết thực Hiệp định tự hoá Bảng 1.4: theo ngành Lộ trình giảm nhượng thuế quan Bảng 1.5: Trung Quốc Kim ngạch XNK Việt Nam qua năm Bảng 2.1: từ 2002 đến 2012 Thu cân đối ngân sách Nhà nước giai đoạn Bảng 2.2 : 2001-2012 Tỷ lệ động viên thu cân đối NSNN giai đoạn Bảng 2.3: 2001-2012 Quy mô cấu Thu NSNN giai đoạn Bảng 2.4: 2001-2006 2007-2012 Quy mô cấu thu NSNN giai đoạn 2001Bảng 2.5: 2006 2007-2012 Bảng 2.6: Số thu thuế Hải quan giai đoạn 2001-2012 Bảng 2.7: Nhập phân theo nhóm hàng giai đoạn Biểu cam kết mặt hàng quan trọng Bảng 2.8: giữ nguyên tăng thuế suất gia nhập WTO Biểu cam kết số mặt hàng quan trọng Bảng 2.9: ràng buộc mức trần cao mức MFN theo cam kết với WTO Bảng Nợ thuế Hải quan tính đến tháng 12/2012 2.10: ii Trang 20 22 23 25 29 35 39 41 43 50 56 58 65 74 77 DANH MỤC CÁC HÌNH STT Số hiệu Hình 1.1: Hình 2.1: Hình 2.2: Hình 2.3: Nội dung Trang Vai trị bảo hộ thuế quan danh nghĩa Chính 16 phủ Tốc độ tăng Xuất , tăng Nhập khẩu, tỷ lệ 40 nhập siêu Tốc độ tăng thu NSNN thời kỳ 2001-2012 40 Sơ đồ kênh ảnh hưởng trình thực thi 52 cam kết thuế Nhập Việt Nam gia nhập WTO Hình 2.4: Hình 2.5: Hình 2.6: Hình 2.7: Quy mơ kim ngạch nhập giai đoạn 2001-2012 53 Cơ cấu thu ngân sách theo khu vực kinh tế 59 giai đoạn 2001-2006 2007-2012 Kim ngạch Xuất từ năm 2001-2012 62 Số thu Thuế GTGT nội địa Thuế TNDN năm 63 2001-2012 Số thu thuế Tiêu thụ đặc biệt hàng sản xuất Hình 2.8: 66 nước (đơn vị: tỷ đồng) - Nguồn: Số liệu lấy từ Phụ lục 2.1 - Tổng cục Thống kê Hình 2.9: Tốc độ tăng thu nội địa iii 70 LỜI MỞ ĐẦU Gia nhập WTO bước ngoặt quan trọng đường Cơng nghiệp hố - Hiện đại hố kinh tế Việt Nam Sự kiện mở cho kinh tế Việt Nam nhiều hội khơng thách thức Một vấn đề cộm sau Việt Nam gia nhập WTO việc thực thi cam kết cắt giảm thuế suất Nhập Bởi số thu từ thuế Nhập chiếm tỷ lệ cao tổng thu Ngân sách Nhà nước Việt Nam phụ thuộc nhiều vào độ mở kinh tế Vì vậy, yếu tố khác không thay đổi, việc cắt giảm thuế suất Nhập làm giảm số thu từ thuế Nhập giảm thu Ngân sách Nhà nước Tuy nhiên, thực tế, việc cắt giảm thuế suất Nhập sau gia nhập WTO lại làm lợi cho nhiều doanh nghiệp việc Nhập máy móc nguyên vật liệu, phụ liệu để sản xuất để Xuất khẩu, góp phần thu hút FDI Nhờ đó, thu từ sắc thuế khác thuế Giá trị gia tăng, thuế Tiêu thụ đặc biệt, thuế Thu nhập doanh nghiệp, v.v… lại có hội gia tăng Có thể nói ảnh hưởng thuế Nhập đến thu Ngân sách Nhà nước sau gia nhập WTO vừa bao gồm ảnh hưởng trực tiếp lẫn ảnh hưởng gián tiếp có nhiều chiều hướng Do đó, cần có nhìn tổng hợp ảnh hưởng việc cắt giảm thuế suất Nhập đến thu Ngân sách Nhà nước Với kiến thức thực tế nhìn nhận, đánh giá thân trình làm việc công tác Tổng cục Hải quan, hy vọng rằng, đề tài “Ảnh hưởng trình thực thi cam kết WTO thuế Nhập đến thu Ngân sách Nhà nước Việt Nam” góp phần vào việc giải vấn đề thực tiễn nói 1 Tình hình nghiên cứu Việt Nam gia nhập WTO đề tài rộng lựa chọn nhiều để nghiên cứu sinh viên khối Đại học, học viên khối Cao học, Nghiên cứu sinh…Mỗi nghiên cứu, tập trung vào khía cạnh, lĩnh vực phạm vi khác nhau, có nghiên cứu thuộc lĩnh vực Thuế, Ngân sách Nhà nước, Hải quan…ví dụ như: Luận văn “ Trung Quốc gia nhập WTO tác động hàng hóa Việt Nam”, tác giả Nguyễn Thị Ngọc, năm 2009 Luận văn “ Giải pháp hoàn thiện thuế Việt Nam theo xu hướng hội nhập kinh tế quốc tế”, tác giả Hoàng Minh Phát, năm 2007 Luận văn “Hoàn thiện hoạt động quản lý Nhà nước Hải quan thuế Xuất Nhập Hải quan Việt Nam điều kiện gia nhập WTO”, tác giả Vũ Quyết Thắng, năm 2007 Luận văn “Hồn thiện sách thuế Xuất Nhập nhằm phục vụ tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế Việt Nam”, tác giả Nguyễn Thu Trang, năm 2005 Luận văn “Luật thuế Xuất Nhập Việt Nam trước thềm WTO Lỗ hổng giải pháp”, tác giả Nguyễn Hải Ngọc, năm 2005 Luận văn “Ngân sách Nhà nước Việt Nam thời kỳ hậu WTO”, tác giả Phạm Hoài Thanh, năm 2008 Tuy nhiên, nghiên cứu dừng lại việc phân tích tình hình Xuất Nhập Việt Nam thời kỳ trước sau gia nhập WTO (năm 2006-2007) mà chưa có phân tích, đánh giá, sâu vào ảnh hưởng thuế Nhập thu Ngân sách Chính vậy, luận văn tập trung sâu nghiên cứu ảnh hưởng việc thực thi cam kết WTO thuế Nhập đến thu Ngân sách Nhà nước Việt Nam sử dụng số liệu từ năm 2001 đến 2012 2 Mục đích nhiệm vụ nghiên cứu 2.1 Mục đích đề tài : Mục đích đề tài phân tích ảnh hưởng việc cắt giảm thuế suất Nhập sau gia nhập WTO đến thu Ngân sách Nhà nước; từ rút hàm ý sách để bảo đảm tăng trưởng bền vững thu Ngân sách Nhà nước 2.2 Nhiệm vụ nghiên cứu : Để thực mục đích nghiên cứu trên, đề tài tự đặt cho nhiệm vụ sau đây: - Khái quát lý luận chung phân tích mối quan hệ thuế Nhập thu Ngân sách Nhà nước - Tóm tắt cam kết cắt giảm thuế suất Nhập Việt Nam sau gia nhập WTO - Phân tích thực trạng thu Ngân sách Nhà nước từ Việt Nam trước gia nhập từ gia nhập WTO đến - Phân tích tác động cắt giảm thuế suất Nhập tới thu Ngân sách Nhà nước Việt Nam từ gia nhập WTO đến Đối tượng phạm vi nghiên cứu 3.1 Đối tượng nghiên cứu : lộ trình cắt giảm thuế suất Nhập theo cam kết gia nhập WTO ảnh hưởng việc cắt giảm đến thu Ngân sách Nhà nước Việt Nam 3.2 Phạm vi nghiên cứu - Nghiên cứu tập trung vào tình hình thu Ngân sách Nhà nước Việt Nam giai đoạn 2001-2012 - Lộ trình thực cam kết cắt giảm thuế suất Nhập Việt Nam gia nhập WTO Phương pháp nghiên cứu : Để thực đề tài, việc thu thập số liệu thực tế từ Cục Công nghệ Thông tin Thống Kê Hải quan - Tổng Cục Hải quan, Tổng cục Thống ... VỀ VAI TRÒ CỦA THU? ?? NHẬP KHẨU ĐỐI VỚI THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC 1.1 Thu Ngân sách Nhà nước thu? ?? Nhập 1.1.1 Thu Ngân sách Nhà nước 1.1.2 Thu? ?? Nhập 12 1.2 Thu? ?? Nhập Việt. .. Ảnh hưởng trình thực thi cam kết WTO thu? ?? Nhập thu Ngân sách Nhà nước Việt Nam Chương 3: Một số giải pháp đảm bảo tăng trưởng bền vững thu Ngân sách Nhà nước Việt Nam trình thực thi cam kết WTO. .. số nước 27 CHƯƠNG 2: ẢNH HƯỞNG CỦA QUÁ TRÌNH THỰC THI CAM KẾT WTO VỀ THU? ?? NHẬP KHẨU ĐỐI VỚI THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CỦA VIỆT NAM 34 2.1 Tình hình xuất nhập Việt Nam sau năm gia nhập