ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC NGUYỄN THỊ HOÀI TỔ CHỨC DẠY HỌC PHẦN “PHƢƠNG TRÌNH LƢỢNG GIÁC” CỦA SÁCH GIÁO KHOA ĐẠI SỐ VÀ GIẢI TÍCH LỚP 11 THEO HƢỚNG TĂNG CƢỜNG HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC CỦA HỌC SINH LUẬN VĂN THẠC SĨ SƢ PHẠM TOÁN HÀ NỘI – 2011 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC NGUYỄN THỊ HỒI TỔ CHỨC DẠY HỌC PHẦN “PHƢƠNG TRÌNH LƢỢNG GIÁC” CỦA SÁCH GIÁO KHOA ĐẠI SỐ VÀ GIẢI TÍCH LỚP 11 THEO HƢỚNG TĂNG CƢỜNG HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC CỦA HỌC SINH LUẬN VĂN THẠC SĨ SƢ PHẠM TOÁN CHUYÊN NGHÀNH: LÝ LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC (BỘ MÔN TOÁN) Mã số : 60 14 10 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Nhụy HÀ NỘI – 2011 MỤC LỤC Trang MỞ ĐẦU 1 Lý chọn đề tài Lịch sử nghiên cứu Mục tiêu nghiên cứu Đối tượng khách thể nghiên cứu 5 Phạm vi nghiên cứu Vấn đề nghiên cứu Giả thuyết khoa học Phương pháp nghiên cứu Những đóng góp luận văn 10 Cấu trúc luận văn Chƣơng 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 1.1 Những quan điểm dạy học 1.1 Quan điểm dạy học cổ điển 1.1.2 Quan điểm dạy học đại 1.2 Cơ sở lí luận dạy học tích cực 1.2.1 Một số khái niệm 1.2.1.1.Tính tích cực 1.2.1.2 Phương pháp tích cực 1.2.2 Đặc trưng dạy học tích cực 10 1.2.3 Yêu cầu dạy học tích cực 10 1.2.3.1 Yêu cầu chung 10 1.2.3.2 Yêu cầu học sinh 10 1.2.3.3 Yêu cầu giáo viên 11 1.2.4 Mơ hình dạy học tích cực 11 1.3 Cơ sở lí luận dạy học tự học 14 1.3.1 Một số khái niệm tự học 14 1.3.1.1 Tự học hoàn toàn 14 1.3.1.2 Tự học khơng có điều khiển trực tiếp giáo viên 15 1.3.1.3 Tự học có điều khiển trực tiếp giáo viên 15 1.3.2 Ưu nhược điểm tự học 15 1.3.2.1 Ưu điểm 15 1.3.2.2 Nhược điểm 16 1.3.3 Phân tích thực trạng tự học trường THPT 16 1.3.3.1 Thực trạng tự học Toán trường THPT 16 1.3.3.2 Thực trạng tự học Toán trường THPT Đan Phượng 17 Kết luận chương I 18 Chƣơng 2: TỔ CHỨC DẠY HỌC PHẦN “ PHƢƠNG TRÌNH 19 LƢỢNG GIÁC” CỦA SÁCH GIÁO KHOA ĐẠI SỐ VÀ GIẢI TÍCH LỚP 11 THEO HƢỚNG TĂNG CƢỜNG HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC CỦA HỌC SINH 2.1 Giới thiệu nội dung kiến thức phần “Phương trình lượng giác” 20 sách giáo khoa ĐS> lớp 11 2.2 Tổ chức dạy học phần “Phương trình lượng giác” theo hướng 20 tăng cường hoạt động tự học học sinh 2.2.1 Các nội dung tổ chức dạy học theo hướng tự học 20 2.2.2 Đặc điểm hoạt động tổ chức dạy học tự học 21 2.3.2.1 Hoạt động giáo viên 21 2.2.2.2 Hoạt động học sinh 21 2.2.3 Nguyên tắc tổ chức dạy học tự học cho học sinh phổ thông 21 2.2.4 Các hình thức tổ chức dạy học tự học 22 2.2.4.1 Hình thức tổ chức hoạt động học tập tự học với sách giáo 22 khoa 2.2.4.2 Tổ chức hoạt động học tập tự học theo chương trình hóa 27 2.2.4.3 Hình thức tổ chức xemina 31 2.2.5 Qui trình tổ chức dạy học theo hướng tăng cường hoạt động tự học 34 2.3 Một số giáo án phần “Phương trình lượng giác” soạn theo hình 37 thức dạy học tự học 2.3.1 Giáo án số 1: Phương trình lượng giác 37 (Tiết theo PPCT 06) 2.3.2 Giáo án số 2: Một số phương trình lượng giác thường gặp 49 (Tiết theo PPCT 11) 2.3.3 Giáo án số 3: Một số phương trình lượng giác thường gặp 60 (Tiết theo PPCT 14) 2.3.4 Giáo án số 4: Một số phương trình lượng giác thường gặp 74 (Tiết theo PPCT 15) 2.3.5 Giáo án số 5: Bài tập ôn chương I (Tiết theo PPCT 19) 83 Chƣơng 3: THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM 102 3.1 Mục đích 102 3.2 Nội dung thực nghiệm sư phạm 102 3.3 Phương pháp thực nghiệm 102 3.3.1 Chọn đối tượng thực nghiệm 102 3.3.2 Bố trí thực nghiệm 102 3.4 Đánh giá kết thực nghiệm 103 3.4.1 Cơ sở để đánh giá kết thực nghiệm sư phạm 103 3.4.2 Kết thực nghiệm sư phạm 109 3.4.2.1 Nhận xét giáo viên qua tiết dạy thực nghiệm 109 3.4.2.2 Kết kiểm tra học sinh 110 Kết luận chương 116 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 117 Kết luận 117 Khuyến nghị 117 TÀI LIỆU THAM KHẢO 118 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Viết tắt Viết đầy đủ BTVN Bài tập nhà ĐS> Đại số Giải tích đpcm Điều phải chứng minh GV Giáo viên HĐ Hoạt động HĐTP Hoạt động thành phần HS Học sinh Nxb Nhà xuất PPDH Phương pháp dạy học PT Phương trình PPCT Phân phối chương trình SGV Sách giáo viên SGK Sách giáo khoa SBT Sách tập THPT Trung học phổ thông MỞ ĐẦU Lý chọn đề tài Bước sang kỷ 21, giáo dục đào tạo nước ta đứng trước thách thức lớn, xu hướng tồn cầu hóa ngày phát triển lan nhanh, cách mạng khoa học công nghệ phát triển manh mẽ, bùng nổ thơng tin khắp tồn cầu, kinh tế tri thức có vị trí quan trọng nghiệp phát triển quốc gia Những thách thức đòi hỏi giáo dục phải thay đổi nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đáp ứng yêu cầu đất nước phát triển nguồn nhân lực Trong cơng đổi giáo dục vấn đề cấp thiết đổi phương pháp dạy học Định hướng đổi phương pháp dạy học, đặc biệt phương pháp dạy học mơn tốn xác định Nghị Trung ương khóa VII( 01-1993), Nghị Trung ương khóa VIII (12-1996), thể chế hóa Luật Giáo dục nước Cộng Hịa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam (năm 2005), cụ thể hóa thị Bộ Giáo dục Đào tạo, đặc biệt thị 14 (01-1999) Tại nêu rõ: Vấn đề cốt lõi việc đổi phương pháp dạy học môn Tốn trường phổ thơng làm cho học sinh học tập với thái độ tích cực, chủ động, sáng tạo Trong q trình giáo dục, học sinh đóng vai trò chủ thể hoạt động nhận thức, hướng vào cải biến thân để tích lũy kiến thức, hình thành kỹ năng, kỹ xảo, phát triển tư thân Quá trình phụ thuộc vào hoạt động học sinh, khơng làm thay Sự tác động môi trường hồn cảnh giúp đỡ thầy cơ, gia đình, bạn bè có tác dụng hỗ trợ cho trình đạt kết tốt Vì vậy, phát huy tính tích cực, chủ động học tập học sinh yêu cầu đặt cho giáo dục Việt Nam nhằm tạo người lao động sáng tạo, làm chủ đất nước Luật Giáo dục nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam quy định: “Phương pháp giáo dục phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, tư sáng tạo người học; bồi dƣỡng lực tự học, lòng say mê học tập ý chí vươn lên” (Luật Giáo dục 1998, Chương I, Điều 4) “Phương pháp giáo dục phổ thơng phải phát huy tính tích cực, tự giác chủ động, tư sáng tạo học sinh; phù hợp với đặc điểm lớp học, môn học; bồi dƣỡng phƣơng pháp tự học, rèn luyện kĩ vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập học sinh” (Luật Giáo dục 1998, Chương I, Điều 24) Tự học vấn đề Nghị Đại hội Đảng VIII Nghị trung ương khóa VIII đề cập đậm nét: “Tập trung sức nâng cao chất lượng dạy học, tạo lực tự học sáng tạo học sinh, đảm bảo điều kiện thời gian tự học, tự nghiên cứu cho học sinh, phát triển mạnh phong trào tự học, tự đào tạo thường xuyên rộng khắp toàn dân” Bác hồ dạy: “Về cách học phải lấy tự học làm cốt”, “Học đôi với hành”, “Nâng cao lực tự học thực hành cho học sinh…” Các nhà tâm lý học, giáo dục học khẳng định: “Con người thực nắm vững mà giành hoạt động tự học thân” Xu hoạt động giáo dục giới kỉ XXI hướng vào việc xây dựng xã hội học tập, người phải học tập suốt đời Để học tập suốt đời người phải có lực tự học, tự nghiên cứu Dưới ảnh hưởng lý thuyết cổ điển nhận thức, phương pháp dạy học người thầy thuyết trình truyền thụ niềm tin chân lý cho người học với cảm hóa lập luận logic thực nghiệm Và dĩ nhiên, nhiệm vụ người học tiếp thu cách đầy đủ trung thành, thụ động, niềm tin chân lý tri thức khoa học truyền giảng Quan điểm phù hợp với quan điểm giáo dục nhà triết học giáo dục lớn Mỹ: Jonh Dewey đề từ buổi giao thời kỷ 19 kỷ 20 chủ trương “ học sinh đến trường để tiếp thu tri thức ghi vào chương trình có lẽ khơng dùng đến, mà để giải tốn nó, tốn thực tế mà gặp ngày Về phía người thầy, ơng ta hành động người bạn có kinh nghiệm, khuyên nhủ hướng dẫn học sinh biết mà thầy biết vấn đề đặt ra” Môn Tốn khoa học mệnh danh “Nữ hồng trí tuệ”, dạy học tốn nhà trường phổ thơng theo định hướng tích cực khơng cịn đơn cung cấp kiến thức toán học cho học sinh quy định chương trình Bộ Giáo dục Đào tạo, mà phải làm cho em phát triển lực tư đặc trưng toán học Dạy phương pháp học, đặc biệt tự học, tăng cường lực làm việc với sách giáo khoa tài liệu tham khảo, rèn luyện kĩ tự học toán, coi trọng việc trang bị kiến thức phương pháp học toán học sinh Như tiết dạy học tích cực mơn tốn tiết dạy phải hút ý, say mê học tập học sinh Thơng qua tổ chức hoạt động tốn học, học sinh chủ động khám phá chất khái niệm, định lí, tính chất tốn học hướng dẫn thầy cô để chuyển thành kiến thức mình, từ tự hình thành lực phẩm chất toán học cho thân Chủ đề Phương trình lượng giác chủ đề khó, chưa gây hứng thú học sinh THPT Học sinh với tâm lý ngại sợ học chủ đề dẫn tới hiệu việc dạy học khơng cao Để cải thiện tình hình nói trên, giáo viên phải có biện pháp tích cực, việc sử dụng phương pháp dạy học tích cực cần thiết Thay đổi phương pháp dạy học tốn khó, cần nhiều thời gian cơng sức tìm tịi giáo viên, 10 ... ? ?Phương trình lượng giác? ?? SGK Đại số Giải tích lớp 11 để tăng cường hoạt động tự học học sinh Giả thuyết khoa học Nếu tổ chức dạy học phần ? ?Phương trình lượng giác? ?? SGK Đại số Giải tích lớp 11 theo. .. học phần ? ?Phương trình lượng giác? ?? SGK Đại số Giải tích lớp 11 theo hướng tăng cường hoạt động tự học học sinh? ?? Điều tra nhận thức giáo viên học sinh vấn đề dạy học phần ? ?Phương trình lượng giác? ??... học phần ? ?Phương trình lượng giác? ?? theo hướng 20 tăng cường hoạt động tự học học sinh 2.2.1 Các nội dung tổ chức dạy học theo hướng tự học 20 2.2.2 Đặc điểm hoạt động tổ chức dạy học tự học 21 2.3.2.1