ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA SƢ PHẠM NGUYỄN XUÂN SƠN BIỆN PHÁP TỔ CHỨC CÔNG TÁC GIÁO DỤC TRUYỀN THỐNG ĐẠO ĐỨC CHO SINH VIÊN VIỆN ĐẠI HỌC MỞ HÀ NỘI TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC Mã số : 60 14 05 Người hướng dẫn khoa học: PGS TS HÀ NHẬT THĂNG HÀ NỘI - 2008 MỤC LỤC Trang MỞ ĐẦU Lý chọn đề tài Mục đích nghiên cứu Khách thể đối tượng nghiên cứu .4 Giả thuyết khoa học 5 Nhiệm vụ Phương pháp nghiên cứu Phạm vi giới hạn đề tài Cấu trúc luận văn Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC XÁC LẬP CÁC BIỆN PHÁP TỔ CHỨC CÔNG TÁC GIÁO DỤC TRUYỀN THỐNG ĐẠO ĐỨC CHO SINH VIÊN CÁC TRƢỜNG ĐẠI HỌC 1.1 Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.2 Một số khái niệm công cụ nghiên cứu 1.2.1 Đạo đức giáo dục truyền thống đạo đức 1.2.2 Biện pháp tổ chức công tác giáo dục truyền thống đạo đức 13 1.3 Ý nghĩa tổ chức công tác giáo dục truyền thống đạo đức 14 1.3.1 Bản chất tổ chức công tác giáo dục truyền thống đạo đức 14 1.3.2 Những nguyên tắc tổ chức công tác giáo dục truyền thống đạo đức cho sinh viên trường đại học 16 1.3.3 Những điều kiện cần thiết để đảm bảo việc tổ chức phối hợp lực lượng giáo dục đạo đức trường đại học 23 1.4 Những yếu tố ảnh hưởng đến giáo dục đạo đức tổ chức công tác giáo dục truyền thống đạo đức trường đại học giai đoạn 25 1.4.1 Phẩm chất lực người Việt Nam thời kỳ công nghiệp hoá đại hoá hội nhập quốc tế mục tiêu giáo dục đạo đức trường đại học 25 1.4.2 Đặc điểm sinh viên đại học 27 Mục tiêu yêu cầu tổ chức công tác giáo dục truyền thống đạo đức đại học 30 Tiểu kết chương 36 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG VIỆC TỔ CHỨC CÔNG TÁC GIÁO DỤC TRUYỀN THỐNG ĐẠO ĐỨC CHO SINH VIÊN VIỆN ĐẠI HỌC MỞ HÀ NỘI HIỆN NAY 37 2.1 Đôi nét phát triển Viện Đại học Mở Hà Nội 37 2.1.1 Vai trị Phịng cơng tác trị sinh viên tổ chức công tác giáo dục truyền thống đạo đức cho sinh viên Viện Đại học Mở Hà Nội 40 2.1.2 Những thành tích 42 2.2 Thực trạng tổ chức công tác giáo dục truyền thống đạo đức cho sinh viên Viện Đại học Mở Hà Nội 48 2.2.1 Thực trạng nhận thức cán quản lý cán giảng viên tổ chức công tác giáo dục truyền thống đạo đức cho sinh viên Viện Đại học Mở Hà Nội 49 2.2.2 Thực trạng nội dung, hình thức biện pháp tổ chức giáo dục truyền thống đạo đức cho sinh viên cán quản lý cán giảng viên 50 2.2.3 Thực trạng công tác xây dựng kế hoạch, quản lý tổ chức thực hiện, phối hợp lực lượng giáo dục kiểm tra đánh giá cán quản lý cán giảng viên công tác tổ chức giáo dục truyền thống đạo đức cho sinh viên Viện Đại học Mở Hà Nội 55 2.2.4 Thực trạng nhận thức sinh viên Viện Đại học Mở Hà Nội công tác giáo dục truyền thống đạo đức cho sinh viên 59 2.2.5 Đánh giá chung thực trạng tổ chức công tác giáo dục truyền thống đạo đức cho sinh viên Viện Đại học Mở Hà Nội 67 Tiểu kết chương 69 Chƣơng 3: BIỆN PHÁP CHỦ YẾU VỀ TỔ CHỨC CÔNG TÁC GIÁO DỤC TRUYỀN THỐNG ĐẠO ĐỨC CHO SINH VIÊN CÁC TRƢỜNG ĐH HIỆN NAY 71 3.1 Những nguyên tắc xây dựng thực biện pháp tổ chức giáo dục truyền thống đạo đức cho sinh viên trường đại học 71 3.1.1 Nguyên tắc đảm bảo tính tồn vẹn q trình giáo dục 71 3.1.2 Nguyên tắc quản lý giáo dục đạo đức phải dựa sở quán triệt mục tiêu giáo dục trường đại học 72 3.1.3 Nguyên tắc biện pháp giáo dục đạo đức phải phát huy sức mạnh tổng hợp nhà trường 73 3.2 Biện pháp tổ chức giáo dục truyền thống đạo đức đại học giai đoạn 74 3.2.1 Biện pháp tổ chức trình giáo dục rèn luyện đạo đức Thầy Trò 74 3.2.2 Biện pháp phối hợp đồng lực lượng giáo dục xây dựng môi trường giáo dục đạo đức cho sinh viên 78 3.2.3 Biện pháp tạo viễn cảnh, niềm tin động lực cho sinh viên rèn luyện phấn đấu vươn lên .82 3.2.4 Biện pháp phát huy tính tích cực rèn luyện sinh viên 85 3.2.5 Biện pháp tạo hội điều kiện cho hoạt động tập thể để thầy trị chủ động thích nghi với hồn cảnh xã hội 88 3.3 Mối quan hệ biện pháp 92 3.4 Khảo nghiệm tính khả thi biện pháp tổ chức công tác giáo dục truyền thống đạo đức cho sinh viên Viện đại học Mở Hà Nội 94 3.4.1 Mục đích, nội dung, phương pháp khảo nghiệm 94 3.4.2 Tổ chức triển khai khảo sát kết việc áp dụng biện pháp tổ chức công tác giáo dục truyền thống đạo đức cho sinh viên Viện Đại học Mở Hà Nội 96 3.4.3 Kết khảo nghiệm 96 Tiểu kết chương 99 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ………………………………………100 Kết luận…………………………………………………………………100 Khuyến nghị ……………………………………………………………101 TÀI LIỆU THAM KHẢO ………………………………………………103 PHỤ LỤC CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN BPGD BCH Biện pháp giáo dục Ban chấp hành CB CBQL Cán Cán quản lý CBGV Cán giảng viên CĐ CLB CTCT&SV CNH-HĐH Cao đẳng Câu lạc Cơng tác trị sinh viên Cơng nghiệp hóa-hiện đại hóa CNXH CSCN ĐH Chủ nghĩa xã hội Cộng sản chủ nghĩa Đại học Đoàn TNCSHCM Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh GD Giáo dục GV GD& ĐT HSSV Giảng viên Giáo dục đào tạo Học sinh sinh viên KHGD KHKT Khoa học giáo dục Khoa học kỹ thuật PPGD Phương pháp giáo dục QL QLGD Quản lý Quản lý giáo dục SV TB Sinh viên Trung bình TN TW Đồn Thanh niên Trung ương Đoàn UBND XH XHCN Ủy ban nhân dân Xã hội Xã hội chủ nghĩ MỞ ĐẦU Lý chọn đề tài Giáo dục đạo đức yêu cầu khách quan nghiệp "trồng người", giúp đào tạo hệ SV vừa "hồng" vừa "chun" nhằm phục vụ nghiệp cơng nghiệp hóa - đại hóa đất nước Các nội dung hình thức giáo dục đạo đức cho sinh viên cần phong phú, đa dạng Chủ yếu giáo dục lý tưởng độc lập dân tộc, chủ nghĩa xã hội, giới quan cộng sản chủ nghĩa, phương pháp luận vật biện chứng, tinh thần tự chủ, sáng tạo, văn hóa giao tiếp… Giáo dục truyền thống đạo đức cho sinh viên, thơng qua nhiều hình thức giáo dục phù hợp với đối tượng sinh viên mang lại hiệu cao vấn đề cần nghiên cứu Trong trình sống hoạt động xã hội người, ý thức đạo đức hình thành Trong xã hội, xã hội dựa đối kháng giai cấp, ý thức đạo đức mang tính giai cấp Trên thực tế, xã hội khác nhau, đạo đức ý thức đạo đức biểu khuyến khích nhằm ngăn chặn hành vi xấu xa pháp luật cấm kích thích điều tốt đẹp quan điểm lợi ích chung, lợi ích xã hội Nói cách khác, phát triển ý thức đạo đức có biến thái tương ứng với hình thái kinh tế - xã hội hình thức sở hữu sản sinh lý luận luân lý Đối với Việt Nam, thời kỳ cơng nghiệp hóa - đại hóa, giá trị truyền thống đạo đức giữ vai trò quan trọng Cơng nghiệp hóa q trình tất yếu nhằm tạo nên chuyển biến kinh tế xã hội đất nước sở khai thác có hiệu nguồn lực lợi nước, mở rộng quan hệ kinh tế quốc tế, xây dựng cấu kinh tế nhiều ngành với trình độ khoa học - công nghệ ngày đại Như vậy, cơng nghiệp hóa - đại hóa trình rộng lớn phức tạp Trong điều kiện nước ta, việc tiến hành cơng nghiệp hóa - đại hóa tác động tích cực nhiều phương diện Thứ nhất, cơng nghiệp hóa thúc đẩy phát triển lực lượng sản xuất, giải tình trạng công nghệ lạc hậu nay, dẫn tới tăng suất lao động, làm cho tổng sản phẩm xã hội tăng lên có điều kiện để nâng cao phúc lợi cho nhân dân Hơn nữa, phát triển lực lượng sản xuất, dẫn đến mở rộng phân cơng lao động xã hội, góp phần giải tình trạng thiếu việc làm tại, tăng lực sản xuất, làm cho kinh tế hàng hóa phát triển, tạo điều kiện mở rộng quan hệ kinh tế quốc tế tiếp thu thành tựu văn minh nhân loại Thứ hai, phát triển kinh tế cơng nghiệp hố có lãnh đạo Đảng nhà nước nhân tố quan trọng đảm bảo ổn định trị, tạo điều kiện cho kinh tế phát triển Q trình cơng nghiệp hóa theo định hướng XHCN làm cho mối quan hệ ngành, lĩnh vực vùng tăng lên, nhờ mối quan hệ cơng nghiệp, nông nghiệp dịch vụ, thành thị nông thơn, cơng nhân, nơng dân trí thức ngày củng cố phát triển Thứ ba, thành tựu kinh tế - xã hội cơng nghiệp hóa, đại hóa góp phần quan trọng nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân, tạo điều kiện thuận lợi cho mở mang dân trí, nâng cao nhận thức, phát triển văn hóa, củng cố truyền thống yêu nước lòng tự hào dân tộc, tăng thêm niềm tin vào chế độ xã hội Như vậy, cơng nghiệp hóa - đại hóa có tác dụng to lớn nhiều lĩnh vực đời sống xã hội, từ kinh tế, trị, văn hóa - tư tưởng đến an ninh quốc phịng Điều có ý nghĩa sống "Dân giàu nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ văn minh theo định hướng xã hội chủ nghĩa" mục tiêu phát triển nước ta Ngày nay, với nghiệp cơng nghiệp hóa - đại hóa người nhận thức rằng: giá trị giá trị đạo đức vấn đề ý nghĩa xã hội nào, thời đại Chẳng phải ngẫu nhiên mà nhìn đạo đức nhìn truyền thống nhiều xã hội Trong văn minh đại, việc đánh giá trình độ tiến tượng xã hội, thực tế cần tham gia tiêu chuẩn đạo đức Bên cạnh đó, tính đặc thù, tính giai cấp, tính khu vực… vốn tính chất cố hữu đạo đức làm cho chuẩn mực đạo đức khó ăn nhập với đời sống thực Trong đó, bên cạnh đạo đức cịn có hàng loạt giá trị loại phong tục, tập quán, lối sống, nếp tư coi cần phải tính đến xác định tiêu chuẩn tiến xã hội Đây giá trị mà thiếu vắng xã hội cơng nghiệp đại dễ có nguy biến hành "nơi bất hạnh" người Cũng cần nói thêm rằng: nhịp độ phát triển xã hội đại làm cho mối tương quan người giới (xã hội tự nhiên) xung quanh ngày trở nên phức tạp Một mặt, người chứng kiến dấu hiệu to lớn phát triển, mặt khác người nhận thấy nguy khủng khiếp tồn phản tiến Có thể nói rằng, q trình cơng nghiệp hóa - đại hóa đem lại yếu tố làm sâu sắc thêm, phong phú thêm giá trị truyền thống đồng thời gây xáo trộn, thay đổi lối sống, quan niệm chuẩn mực đạo đức xã hội Vấn đề chỗ làm để thực cơng nghiệp hóa - đại hóa mà giữ nét đẹp riêng, giá trị đạo đức truyền thống dân tộc Đây vấn đề xúc đặt cho toàn xã hội Việt Nam Cơ chế thị trường làm cho kinh tế - xã hội Việt Nam nhiều năm gần có bước phát triển đáng kể, song theo thành tựu kinh tế - xã hội lớn lao đó, khơng thể không bị ảnh hưởng mặt trái Xã hội phân hóa, tệ nạn xã hội gia tăng, nhiều chuẩn mực đạo đức truyền thống bị đảo lộn, thay đổi Trong biểu không lành mạnh đó, phải kể trước hết tình trạng số không nhỏ học sinh sinh viên tiêm nhiễm tệ nạn xã hội, vi phạm pháp luật; số sinh viên ngày tăng, năm sau cao năm trước, quy luật phổ biến Chính nước phát triển phải đối mặt với thực tế: nạn bạo lực tệ nạn xã hội nhà trường tăng Tỷ lệ sinh viên Mỹ nghiện ma túy gấp nhiều lần sinh viên nước giới Số sinh viên chán học, bỏ học tăng nhanh Tăng cường công tác giáo dục truyền thống đạo đức cho sinh viên trường ĐH trở thành vấn đề vừa mang tính cấp bách, vừa mang tính chiến lược nhiều quốc gia Tuy nhiên, thực tế trường ĐH ta lại chưa có biện pháp giáo dục truyền thống đạo đức cho sinh viên mang lại hiệu cao Có nhiều nguyên nhân dẫn sinh viên đến tình trạng yếu đạo đức, phải kể đến không thống tác động giáo dục lực lượng giáo dục nhà trường, gia đình ngồi xã hội Đơi cịn trái ngược cách thức tác động Xuất phát từ lý trên, tác giả chọn đề tài: “Biện pháp tổ chức công tác giáo dục truyền thống đạo đức cho sinh viên Viện Đại học Mở Hà Nội giai đoạn nay” làm luận văn tốt nghiệp Mục đích nghiên cứu Trên sở nghiên cứu lý luận thực tiễn tổ chức công tác giáo dục truyền thống đạo đức giáo dục Viện Đại học Mở Hà Nội, luận văn đề xuất biện pháp tổ chức công tác giáo dục truyền thống đạo đức cho sinh viên để nâng cao hiệu đào tạo trường ĐH nói chung Viện Đại học Mở Hà Nội nói riêng Khách thể đối tƣợng nghiên cứu ... lập biện pháp tổ chức công tác giáo dục truyền thống đạo đức cho sinh viên trường đại học Chƣơng 2: Thực trạng việc tổ chức công tác giáo dục truyền thống đạo đức cho sinh viên Viện Đại học Mở Hà. .. sinh viên đại học 5.2 Làm rõ thực trạng tổ chức công tác giáo dục truyền thống đạo đức cho sinh viên Viện Đại học Mở Hà Nội cho sinh viên đại học 5.3 Đề xuất cách thức tổ chức công tác giáo dục. .. thức sinh viên Viện Đại học Mở Hà Nội công tác giáo dục truyền thống đạo đức cho sinh viên 59 2.2.5 Đánh giá chung thực trạng tổ chức công tác giáo dục truyền thống đạo đức cho sinh viên Viện Đại