1 LỜI MỞ ĐẦU Sự cần thiết đề tài Ngành thuỷ sản phân ngành nông nghiệp theo nghĩa rộng Sự phát triển ngành thuỷ sản gắn liền với phát triển nông nghiệp, nông thôn Việt Nam Ngành thuỷ sản Việt Nam năm gần không ngừng phát triển lớn mạnh, đặc biệt từ sau Hội nghị Ban chấp hành Trung ương Đảng lần thứ khỉa VII (năm 1993) xác định xây dựng ngành thuỷ sản thành ngành kinh tế mũi nhọn đất nước Từ đến nay, ngành thuỷ sản nước ta luơn không ngừng phát triển ngày khẳng định vai trì to lớn trình hội nhập phát triển đất nước Đồng Tháp tỉnh thuộc khu vực ĐBSCL, dân số 1.639.400 người, diện tích tự nhiên 3.314 km2, có nguồn nước dồi với hệ thống kênh rạch chằng chịt, thuận lợi cho việc phát triển nghề nuơi trồng thuỷ sản Nhằm khai thác hiệu lợi mà thiên nhiên ưu đãi cho Tỉnh, Đảng cấp quyền Tỉnh xác định chiến lược phát triển ngành thuỷ sản, đặc biệt sản xuất chế biến cá tra xuất khẩu, hướng cần thiết để phát triển kinh tế - xã hội địa phương Tính đến năm 2006, tổng kim ngạch xuất ngành thuỷ sản chiếm 50,43% tổng kim ngạch xuất toàn Tỉnh, sản xuất chế biến cá tra xuất chiếm vị trí hàng đầu Sản xuất cá tra xuất phát triển kéo theo nhiều ngành phát triển như: chế biến thuỷ sản, thuốc thú y thuỷ sản, chế biến thức ăn, vận tải…và giải lượng lớn lao động dư thừa nông thôn Đồng Tháp lúc nông nhàn, nâng cao thu nhập, tăng thu ngân sách thay đổi mặt người dân vùng nông thôn Tuy nhiên, phát triển sản xuất cá tra xuất Đồng Tháp thể tính tự phát, thiếu phối hợp giải pháp giống, thức ăn, thuốc thú y thuỷ sản, thị trường… để đảm bảo phát triển bền vững hiệu Bên cạnh đó, hoạt động chế biến thuỷ sản phát triển cách nhanh chóng, góp phần quan trọng vào khâu bảo quản chế biến thành phẩm để xuất Mặc dù có nhiều cố gắng việc đổi cơng nghệ, tìm kiếm thị trường, nâng cao chất lượng sản phẩm, đa dạng hoá chủng loại sản phẩm…nhưng DNCBTSXK bộc lộ yếu như: Cơ sở vật chất kỹ thuật lạc hậu chưa đáp ứng điều kiện sản xuất; Sản phẩm cá tra chế biến xuất chưa đa dạng chủng loại để thâm nhập nhiều thị trường giới; Vấn đề mơi trường chưa xử lý triệt để đặc biệt ATVSTP v.v…Những tồn tại, yếu sản xuất chế biến cá tra xuất nờu trên, làm hạn chế phát triển đồng bền vững ngành thuỷ sản nói chung, sản xuất chế biến cá tra xuất nói riêng Tỉnh Trước tình hình đó, có số nghiên cứu nhằm giải vấn đề này, chưa có cơng trình nghiên cứu cách tồn diện biện pháp kinh tế sản xuất chế biến cá tra xuất tỉnh Đồng Tháp Chính vậy, việc lựa chọn nghiên cứu đề tài “ Một số biện pháp kinh tế chủ yếu sản xuất chế biến cá tra xuất tỉnh Đồng Tháp từ đến năm 2020” làm đề tài luận văn tốt nghiệp thạc sỹ có ý nghĩa lý luận thực tiễn tỉnh Đồng Tháp Mục tiêu nghiên cứu luận văn Hệ thống hoá luận giải rị số sở lý luận thực tiễn sản xuất thuỷ sản xuất nói chung sản xuất chế biến cá tra xuất nói riêng; Đánh giá thực trạng sản xuất chế biến cá tra xuất tỉnh Đồng Tháp, phân tích rị kết quả, hạn chế nguyên nhân vấn đề cần giải quyết; Đề xuất số biện pháp kinh tế chủ yếu đẩy mạnh phát triển sản xuất chế biến cá tra xuất tỉnh Đồng Tháp từ đến năm 2020 Đối tượng phạm vi nghiên cứu luận văn Đối tượng nghiên cứu luận văn vấn đề kinh tế chủ yếu sản xuất chế biến cá tra xuất tỉnh Đồng Tháp Để phát triển cách bền vững nghề sản xuất chế biến cá tra xuất địi hỏi phải nghiên cứu tồn diện vấn đề kinh tế, tổ chức quản lý kỹ thuật sản xuất; Nhưng đối tượng nghiên cứu luận văn vấn đề kinh tế, vấn đề kinh tế chủ yếu cấp bách đặt địa phương Mặc dù việc trình bày đặc điểm sản xuất chế biến cá tra xuất cần thiết cho việc nghiên cứu vấn đề kinh tế, khuơn khổ hạn chế, vấn đề không đề cập đến luận văn Luận văn nghiên cứu khoảng thời gian từ năm 2004 đến năm 2007 định hướng đến năm 2020 Phương pháp nghiên cứu luận văn - Phương pháp vật biện chứng vật lịch sử: Là phương pháp nghiên cứu chung sử dụng để xem xét, nghiên cứu vấn đề đối tượng; mối liên hệ tác động qua lại tượng nghiên cứu với nhõn tố ảnh hưởng đến nỉ điều kiện cụ thể khơng gian thời gian trình vận động phát triển khơng ngừng từ khứ tới tương lai - Phương pháp thống kê: Phương pháp sử dụng việc thu thập, xử lý, phân tích số liệu thống kê dựa mối tương quan thống kê số bình quân, số tương đối, số tuyệt đối… để xem xét mối quan hệ mặt, yếu tố, mối quan hệ tác động có liên quan trực tiếp gián tiếp đến đối tượng nghiên cứu Đối với đề tài này, nguồn số liệu thống kê thu thập chủ yếu từ quan quản lý cấp Tỉnh như: Cục thống kê, sở Nông nghiệp phát triển nông thôn số Sở khác Để có số minh chứng chi tiết số liệu thống kê, đề tài tiến hành thu thập nguồn số liệu sở Huyện Xã - Phương pháp phân tích tổng hợp: Từ số liệu tài liệu xử lý, sử dụng phương pháp để phân tích tổng hợp kết phân tích, đánh giá riêng lẻ để tìm mối quan hệ nhân quả, xu hướng phát triển đối tượng nghiên cứu tương lai; từ đề xuất biện pháp thích hợp hiệu - Phương pháp chuyên gia: Đối tượng nghiên cứu đề tài có nội dung rộng, liên quan đến nhiều cấp, nhiều ngành hộ, doanh nghiệp Hơn nữa, có nhiều thơng tin định tính phản ánh chất vật lại qua số liệu thống kê Phương pháp chuyên gia sử dụng để thu thập ý kiến nhà quản lý, hộ doanh nghiệp theo chủ đề hẹp liên quan đến khía cạnh kinh tế hay quản lý sản xuất, chế biến tiâu thụ, nhằm phục vụ cho mục đớch nghiên cứu chung đề tài luận văn Trong trình thực hiện, đối tượng vấn rộng nên để việc thu thập thông tin có kết mong muốn, tác giả sử dụng công cụ chủ yếu phiếu vấn với câu hỏi mở để thu thập thông tin định tính từ cán quản lý hay chuyên gia Đối với hộ nuôi doanh nghiệp chế biến, tác giả thực số dó ngoại với thời gian ngắn, trực tiếp làm việc với số hộ doanh nghiệp điển hình để tìm hiểu vấn đề có liên quan Nội dung nghiên cứu Ngoài lời mở đầu, kết luận, mục lục, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung luận văn kết cấu thành chương sau: Chương I: Một số vấn đề lý luận thực tiễn sản xuất chế biến cá tra xuất Chương II: Thực trạng sản xuất chế biến cá tra xuất tỉnh Đồng Tháp giai đoạn 2004-2007 Chương III: Một số biện pháp kinh tế chủ yếu sản xuất chế biến cá tra xuất tỉnh Đồng Tháp từ đến năm 2020 Chương I: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ SẢN XUẤT VÀ CHẾ BIẾN CÁ TRA XUẤT KHẨU 1.1.Vai trò sản xuất chế biến cá tra xuất kinh tế tỉnh Đồng Tháp Nghề nuơi cỏ da trơn nói chung cá tra nói riêng hỡnh thành từ sớm vào năm 1960 ĐBSCL với quy mĩ nhỏ, cung cấp thực phẩm chỗ Vào thời điểm nguồn giống chủ yếu vớt tự nhiên Đến năm 1997 với thành công nghiên cứu sinh sản nhõn tạo hai loài cá tra ba sa, chủ động nguồn cung cấp giống đưa nghề nuơi cỏ da trơn phát triển lờn trình độ cao từ sản xuất tự cung tự cấp chuyển sang sản xuất hàng hoá Trong thời gian 13 tỉnh thành thuộc ĐBSCL số tỉnh phía Bắc bắt đầu nuơi cá tra, basa Đặc biệt năm gần đây, phong trào khai thỏc đất bói bồi ven sĩng để nuơi cá tra phát triển mạnh, góp phần làm tăng diện tích, suất sản lượng cỏ nuơi Tính đến năm 2007, ĐBSCL có tổng diện tích nuơi cá tra, basa khoảng 9.000 so với năm 2000, tăng gấp 10 lần theo dự báo tiếp tục tăng năm tới Sản lượng cá tra basa toàn vùng năm 2004 264.436 tấn, năm 2006 825.000 đến năm 2007 sản lượng đạt khoảng 1,5 triệu tấn, sản lượng quy hoạch toàn vùng năm 2010 ngành thuỷ sản Các mĩ hỡnh nuơi phổ biến ao hầm, lồng bố đăng quầng Tốc độ phát triển khỏ nhanh diện tích, số người nuơi làm cân sinh thái, ảnh hưởng đến mĩi trường, gõy nên dịch bệnh cho cỏ Tình trạng bất cập “nhà nhà nuơi cỏ” có quy trình kỹ thuật hay khơng, đất nguồn nước có phù hợp cho nuơi loại cỏ hay khơng Hậu tình trạng chất lượng cỏ khơng đảm bảo nhiễm hố chất, vi sinh làm giảm chất lượng hàng xuất khẩu, ảnh hưởng đến khả tiâu thụ Nhiều hộ nuôi nhỏ lẻ, manh mơn dễ gặp rủi ro thị trường tiâu thụ gặp khỉ khăn Cựng với phát triển mạnh mẽ diện tích sản lượng nuơi cá tra, basa cho thị trường xuất khẩu, ngành công nghiệp chế biến loại cỏ phát triển cách nhanh chỉng để đáp ứng yâu cầu chế biến sản lượng cá tra, basa sản xuất Tồn vùng có 70 nhà mỏy chế biến cá tra, basa xuất với cơng suất 1,5 triệu tấn, riêng Đồng Tháp An giang có 34 nhà máy với cơng suất 301.000 tấn/năm Tuy nhiên việc phát triển nhà máy chế biến chưa theo quy hoạch, điều dẫn đến rủi ro cân đối vùng nguyân liệu thị trường xuất Sản phẩm chế biến khoảng 80% dành cho xuất nên phụ thuộc vào thị trường nước ngồi Bờn cạnh doanh nghiệp cũn phải đối mặt với nguy kiện bỏn phá giỏ hay vi phạm tiâu chuẩn ATVSTP, mà vấn đề tỏc động không nhỏ đến phát triển, uy tớn doanh nghiệp… Xuất cá tra, basa Việt Nam liên tục tăng, năm 2007, sản lượng đạt 383.200 với kim ngạch xuất đạt 974,12 triệu USD tăng 31% sản lượng 26,07% kim ngạch so với năm 2006 Giỏ xuất mặt hàng cá tra đông lạnh Việt Nam trung bỡnh 2,58 USD/kg, giảm 0,017 USD/kg so với năm 2006 tăng 0,2 USD/kg so với năm 2005 Theo dự báo năm 2008 giỏ xuất trung bỡnh mặt hàng tăng mạnh, nguyên nhân giỏ dầu thơ giới tăng nhanh làm tăng chi phí vận chuyển, đồng thời giỏ lương thực giới liên tục tăng thỏng đầu năm 2008 Tính đến năm 2007 Việt Nam xuất cá tra, basa sang 98 quốc gia giới, tăng thờm 15 thị trường so với năm 2006 Thị phần xuất năm 2007: EU tiếp tục thị trường nhập cá tra, basa lớn Việt Nam, chiếm 42,20% sản lượng 40,13% kim ngạch Nga chiếm 11,17% sản lượng 8,28% kim ngạch (giảm 25,9% kim ngạch so với năm 2006 Nga siết chặt rào cản chất lượng ATVSTP làm ảnh hưởng tới tốc độ xuất mặt hàng Việt Nam vào Nga) Các nước ASEAN chiếm 8,69% sản lượng 7,85% kim ngạch, chiếm tỷ trọng khơng đáng kể lại thị trường rủi ro cá tra xuất Việt Nam thị trường giới Ucraina chiếm 6,1% sản lượng 4,1% kim ngạch, thị trường cá tra Việt Nam lại có tốc độ tăng trưởng cao so với thị trường mà Việt Nam xuất cá tra Hoa Kỳ Hồng Kĩng chiếm 3,55% 3,26% sản lượng 3,93% 4,14% kim ngạch, chiếm tỷ trọng khỏ khiâm tốn hai thị trường lại tiềm xuất cá tra Việt Nam mà doanh nghiệp chế Việt Nam cần thâm nhập sâu Tính đến ngày 31 thỏng 12 năm 2007 tổng diện tích nuơi trồng thuỷ sản tỉnh Đồng Tháp 5.450 (trong nuơi cá tra bói bồi 650 ha, nuơi cá tra ao hầm 900 ha, nuơi cỏ khỏc sản xuất giống 3.200 ha, nuơi tĩm xanh 700 ha) Sản lượng thuỷ sản năm đạt 236.120 tấn, sản lượng nuơi 221.120 (cá tra 200.000 tấn, cỏ khỏc 20.000 tấn, tĩm xanh 1.120 tấn) Giỏ trị nuơi trồng thuỷ sản chiếm tỷ trọng cao tăng lờn từ 353,3 tỷ đồng (chiếm 59,9% tổng giỏ trị nuơi trồng, khai thác dịch vụ thuỷ sản) năm 2001 lờn 2799,4 tỷ đồng (chiếm 73,6%) năm 2007 Bờn cạnh sản xuất chế biến thuỷ sản xuất cũn góp phần giải công ăn việc làm cho 52.450 lao động (tính đến thời điểm năm 2006), đóng góp phần đáng kể vào ngõn sách Tỉnh Hiện tồn tỉnh có doanh nghiệp chế biến thuỷ sản đông lạnh xuất với tổng công suất cấp đông khoảng 220 tấn/ngày Trong mặt hàng xuất truyền thống Đồng Tháp, mặt hàng thuỷ sản đơng lạnh có giỏ trị xuất lớn Điều chứng tỏ vai trò to lớn sản xuất chế biến thuỷ sản xuất nói chung sản xuất, chế biến cá tra xuất nói riêng cán cân thương mại Tỉnh, góp phần vào nghiệp phát triển kinh tế xã hội tỉnh Đồng Tháp nói riêng đất nước nói chung Bảng 1.1.: Giá trị cấu giá trị sản xuất nuôi trồng, khai thác dịch vụ thuỷ sản tỉnh Đồng Tháp Đơn vị tính: Tỷ đồng, % 2001 Giá trị % 589,7 100 2005 Giá trị % 1672,8 100 2006 Giá trị % 2854,3 100 2007 Giá trị % 3805,4 100 353,3 59,9 1214,6 72,6 1972,4 69,1 2799,4 73,6 - Khai thác 166,2 28,2 137,4 8,2 199,3 7,0 125,9 3,3 - Dịch vụ 70,2 11,9 320,8 19,2 682,6 23,9 880,1 23,1 Tổng giá trị SX Tr đó:- Ni trồng Nguồn: Niên giám thống kê tỉnh Đồng Tháp Bảng 1.2.: Giá trị xuất mặt hàng tỉnh Đồng Tháp Đơn vị tính: Tr USD, % Năm Tổng giá trị XK 1.Gạo 2.Thuỷ sản đông lạnh 3.Bánh phồng tôm 4.Quần áo may sẵn 5.Khác 2004 Giá trị % 114,6 100 49,9 43,7 37,8 33,0 3,1 2,7 12,5 10,9 11,2 9,7 2005 Giá trị % 170,6 100 81,3 47,6 59,7 35,0 4,8 2,8 10,7 6,3 14,1 8,3 2006 Giá trị % 239,6 100 83,5 34,8 118,1 49,3 5,2 2,2 7,5 3,1 25,3 10,6 2007 Giá trị % 290,2 100 80.1 27,6 148,1 51,0 7,2 2,5 8,7 3,0 46,1 15,9 Nguồn: Sở Thương mại Đồng Tháp 1.2 Những nhân tố chủ yếu ảnh hưởng tới phát triển sản xuất chế biến cá tra xuất 1.2.1.Nhân tố tự nhiên Thời tiết khớ hậu nhõn tố đầu tiân tỏc động đến trình sản xuất cá tra xuất khẩu, thời tiết khớ hậu thuận lợi với điều kiện sống cỏ 10 chơng sinh trưởng phát triển tốt Ngược lại, thời tiết khớ hậu xấu chơng chậm lớn chết hàng loạt, gõy thiệt hại lớn cho người nuơi ĐBSCL vũng trũng thớch hợp để nuơi cá tra Nhưng bờn cạnh đó, thuỷ triều xâm nhập mặn tạo vùng sinh thái nước lợ khỏ rộng lớn làm ảnh hưởng tới diện tích nuơi cá tra, ảnh hưởng đến sản lượng chung toàn vùng vỡ cá tra loài cỏ sống nước Lượng mưa phân bố không đồng năm, vào mua khụ hạn hỏn tượng xâm nhập mặn diện rộng xuất phốn khỏ phổ biến nhiều nơi Khi nắng hạn với mưa đầu mùa lượng nước mưa thải xuống ao, hồ nuơi làm nguồn nước bị ô nhiễm, cá tra bị nhiễm bệnh chết hàng loạt không chữa trị kịp thời, làm giảm suất vụ nuơi Tình hình ĩ nhiễm mĩi trường vùng sản xuất tập trung (khu cơng nghiệp, khu dân cư,…) Trình trạng nhiễm mơi trường diễn khỏ phổ biến trình cơng nghiệp hố thị hố phát triển khỏ nhanh Nguyên nhân chủ yếu hệ thống xử lý nước thải khơng quy cách Ô nhiễm mĩi trường mối trở ngại lớn nghề nuơi cá tra xuất Tỏc động mĩi trường giỏn tiếp làm tăng chi phí sản xuất, tăng giỏ thành làm giảm chất lượng sản phẩm… Lũ lụt mặt tạo nguồn lợi thuỷ sản bồi đắp phù sa hàng năm cho vùng đồng để phát triển sản xuất công, nông nghiệp, mặt khác làm thiệt hại cơng trình thuỷ lợi phục vụ cho việc nuôi cá tra xuất khẩu, gây thiệt hại cho người ni Lũ lụt cịn nguyên nhân gây ô nhiễm mĩi trường phát tỏn dịch bệnh làm giảm hiệu sản xuất 1.2.2 Nhân tố lao động Lao động yếu tố thiếu trình sản xuất kinh doanh có sản xuất chế biến cá tra xuất Lao động sản xuất cá tra xuất địi hỏi phải có kỹ thuật cao, am hiểu quy luật sinh 10 97 lưu thông hàng thuỷ sản Việt Nam gõy thiệt hại kinh tế ảnh hưởng đến uy tớn hàng thuỷ sản Việt Nam Để tiếp tục làm tốt công tỏc kiểm tra, bảo đảm ATVSTP DNCBTSXK hộ nuôi cần thực biện sau: - Các DNCBTSXK người nuơi phải có liên kết chặt chẽ thơng qua hợp đồng bao tiâu sản phẩm nguồn nguyân liệu đảm bảo ổn định ATVSTP với giỏ hợp lý để cựng vừa có lợi cho người nuơi doanh nghiệp Hướng tới doanh nghiệp người nuơi liên kết sản xuất sản phẩm cá tra sinh học đáp ứng cho thị trường khỉ tính tương lai EU, Mỹ,… - Doanh nghiệp hộ nuôi phải tham gia vào Hiệp hội thuỷ sản tỉnh để thông qua Hiệp hội tuyân truyền, vận động cho người nuơi doanh nghiệp chưa Hội viân khơng sử dụng khỏng sinh, hoá chất bị cấm sản xuất, chế biến bảo quản cá tra xuất - Thực nghiâm chỉnh quy định Nhà nước việc không sử dụng loại khỏng sinh, hoá chất bị cấm chế biến cá tra xuất khẩu, tuân thủ nghiâm ngặt quy trình HACCP để loại bỏ phát kịp thời dư lượng khỏng sinh sản phẩm, áp dụng mạnh việc sản xuất chế biến để nâng cao hiệu kinh doanh - Các DNCBTSXK cần phối hợp chặt chẽ với quan quản lý Nhà nước việc kiểm tra giỏm sát chất lượng ATVSTP vượt qua rào cản kỹ thuật nước nhập Có thực tốt việc nờu DNCBTSXK tỉnh ngăn ngừa dư lượng khỏng sinh sản phẩm cá tra xuất khẩu, từ giữ vững nâng cao uy tớn, tăng sức cạnh tranh sản phẩm cá tra Việt Nam thị trường quốc tế 97 98 3.2.5 Tăng cường huy động nguồn vốn cho nhu cầu phát triển Một vấn đề hàng đầu để phát triển sản xuất chế biến cá tra xuất Đồng Tháp phải huy động nguồn vốn cho trình phát triển Theo dự báo, nhu cầu vốn cho sản xuất chế biến cá tra xuất tỉnh Đông Tháp năm tới lớn Việc tìm giải pháp huy động vốn cho nhu cầu phát triển vấn đề quan trọng, cấp thiết định trình phát triển sản xuất chế biến cá tra xuất Đồng Tháp Sau số biện pháp thu hút vốn đầu tư: + Vốn ngõn sách: Tăng cường đầu tư từ nguồn vốn ngõn sách cho phát triển nuơi chế biến cá tra xuất khẩu, phải dựa quy hoạch tổng thể rà soát lại Vốn ngõn sách chủ yếu tập trung đầu tư vào lĩnh vực sau: - Xây dựng hệ thống thuỷ lợi phục vụ cho trình sản xuất cá tra xuất khẩu, bao gồm: bờ bao, cống, kênh thoát nước… - Đầu tư xây dựng trung tâm giống thuỷ sản tỉnh, cải tạo nâng cấp trạm, trại phục vụ cho sản xuất - Trang bị sở vật chất kỹ thuật phục vụ cho công tỏc nghiên cứu sản xuất giống mới, nghiên cứu quản lý chất lượng sản phẩm, công nghệ chế biến, quản lý chất lượng nước dự báo tình hình dịch bệnh… - Đầu tư vào hoạt động khuyến ngư chuyển giao công nghệ, nghiên cứu sản xuất thử nghiệm - Hỗ trợ đào tạo đội ngũ công nhõn kỹ thuật, cỏn nuơi trồng thuỷ sản Đi đôi với việc cấp vốn cho dự ỏn, Nhà nước cần phải có sách ưu tiờn, ưu đãi vốn cho dự ỏn khu vực tiềm phát triển nhằm phát triển lâu dài 98 99 + Vốn tín dụng: Các ngân hàng thương mại cần tháo gỡ thủ tục hành phiền hà, phức tạp vay vốn Tăng tỷ lệ vốn cho vay giá trị tài sản chấp Cần tăng cường hoạt động cho vay tín chấp thơng qua dự án đầu tư khả thi, thông qua hợp đồng bao tiêu sản phẩm vay Sở Nông nghiệp phát triển nông thôn Hiệp hội thuỷ sản tỉnh bảo lãnh cho hộ nuôi thuộc Hiệp hội sản xuất vùng quy hoạch Tỉnh vay vốn Để đồng vốn hoạt động có hiệu ngân hàng cần có hệ thống thẩm định chuyên trách dự án đầu tư giám sát trình sử dụng vốn + Vốn dân: Khuyến khích thành phần kinh tế phát triển sản xuất kinh doanh lĩnh vực xuất thuỷ sản, để thúc đẩy thu hút vốn đầu tư lĩnh vực + Vốn đầu tư nước ngoài: Cần phải chuẩn bị tốt sở hạ tầng, chương trình, dự án, quy hoạch tổng thể ngành năm tới, công bố danh mục kêu gọi đầu tư nước Khai thác nguồn vốn trợ giúp, cho vay ưu đãi tổ chức quốc tế thơng qua chương trình hỗ trợ phát triển, dự án hỗ trợ kỹ thuật, tư vấn, đào tạo, nhập chuyển giao công nghệ vào lĩnh vực sản xuất chế biến thuỷ sản 99 100 Bảng 3.2: Nhu cầu vốn đầu tư sản xuất chế biến cá tra xuất tỉnh Đồng Tháp Chỉ tiêu Năm 2006 - 2010 Vốn tỳ trọng Năm 2011 - 2015 Vốn tỳ trọng (tỷ đồng) (%) (tỷ đồng) Vốn tín dụng 3.818,35 80% 2.755,60 Vốn tự có 954,59 20% 688,90 dân Tổng 4.772,84 100% 3.444,50 Nguồn: Sở NN&PTNT Đồng Tháp Năm 2015 - 2020 Vốn tỳ trọng (%) 80% (tỷ đồng) 3.450 (%) 80% 20% 862,50 20% 100% 4.312,50 100% 3.2.6 Đầu tư khoa học công nghệ vào sản xuất chế biến Thiết bị cơng nghệ đóng vai trị quan trọng việc áp dụng phương thức, quy trình cơng nghệ để tạo sản phẩm có giỏ trị cao hơn, có sức cạnh tranh tốt thị trường Ngày nay, nhu cầu sử dụng thực phẩm ngày phổ biến Việc ứng dụng khoa học kỹ thuật công nghệ vào sản xuất chế biến cá tra xuất tất yếu - Cần tập trung nghiên cứu ứng dụng công nghệ vi sinh xử lý nước thải ao nuơi, đồng thời nghiên cứu enzin trộn thức ăn tăng hấp thu lượng tiết kiệm chi phí ni Xây dựng mĩ hỡnh nuơi theo hướng thân thiện với mĩi trường, nâng cao chất lượng sản phẩm Nghiên cứu thức ăn thay chất khỏng sinh tiến tới sản xuất - Không ngừng tăng cường phối hợp với Viện, Trường đại học nghiên cứu công nghệ tiân tiến, nhanh chỉng chuyển giao quy trình tiân tiến sản xuất giống, nuơi thương phẩm chế biến vào sản xuất - Khơng ngừng tiếp cận khoa học kỹ thuật công nghệ tiân tiến giới, để đầu tư nâng cấp thay máy mỉc thiệt bị lạc hậu sản xuất hiệu quả, sử dụng chất phụ gia chế biến, bảo quản không ảnh hưởng đến 100 101 mĩi trường Coi trọng thực giới hoá khâu nặng nhọc cần nhiều lao động để tiết kiệm chi phí, tăng suất lao động - Áp dụng phương thức quản lý chất lượng sản phẩm theo tiâu chuẩn quốc tế HACCP, ISO, IMP…cho 100% DNCBTSXK tỉnh, 100% đạt tiâu chuẩn ngành 3.2.7 Nâng cao trình độ chun mơn cho người lao động, tăng cường hoạt động khuyến ngư + Nâng cao trình độ chuyên mơn cho người lao động: Nhõn lực yếu tố định cho loại hỡnh sản xuất khả ứng dụng thành tựu khoa học kỹ thuật vào sản xuất Nguồn nhõn lực phải thớch ứng với tính chất trình độ sản xuất sản xuất đạt hiệu cao Vì vậy, phát triển nguồn nhõn lực xem yếu tố chủ đạo phát triển ngành - Tăng cường tập trung đào tạo nước cho cỏn quản lý giỏi chuyên mơn nghiệp vụ để quản lý ngành phát triển cách bền vững Đối với cỏn nghiên cứu marketing phải giỏi nghiệp vụ, am hiểu luật lệ, sách thương mại nước nhập cá tra Việt Nam nước tiềm Phải đẩy mạnh công tỏc đào tạo đội ngũ cỏn tra, kiểm sát viân cho lĩnh vực từ bảo vệ nguồn lợi thuỷ sản đến ATVSTP đủ trình độ giỏm sát, hướng dẫn quản lý quy hoạch - Công nhõn kỹ thuật lực lượng sản xuất nhà máy chế biến cần phải đào tạo thường xuyân ATVSTP, phìng chống cháy nổ sản xuất,…để không ngừng nâng cao tay nghề sản xuất có hiệu - Người nuơi phải đào tạo qua lớp ngắn hạn Sở Nông 101 102 nghiệp Phát triển nông thôn tổ chức nhằm nâng cao hiểu biết đặc tính sinh lý cỏ, bệnh thường gặp cách phìng ngừa, đồng thời ý thức bảo vệ mĩi trường hướng tới sản xuất + Tăng cường hoạt động khuyến ngư: - Cần thành lập trạm khuyến ngư cấp Huyện tất Huyện nằm vùng quy hoạch nuơi cá tra địa bàn Tỉnh Ở xó nên có đội kỹ thuật thuỷ sản cỏn khuyến ngư để quan sỏt theo dõi hướng dẫn người nuơi biện pháp kỹ thuật sản xuất cá tra xuất - Tiếp tục xây dựng mĩ hỡnh khuyến ngư nhõn rộng mĩ hỡnh sản xuất tốt Thực tốt sách khuyến khớch nhà khoa học tỉnh chuyển giao kết nghiên cứu vào thực tiễn sản xuất, góp phần thơc đẩy sản xuất đạt suất, chất lượng cao, hiệu tối ưu bền vững - Cần thường xuyân kết hợp với Viện, trường đài truyền hỡnh xây dựng chương trình khuyến ngư trực tuyến - Phát hành tờ rơi, ấn phẩm hưởng dẫn phương thức nuơi, cách phìng trị bệnh…một cách đơn giản, dễ hiểu - Phối hợp với Hiệp hội thuỷ sản tỉnh, chi hội huyện tổ chức tham quan học hỏi kinh nghiệm tỉnh nhằm rút phương pháp nuơi đạt hiệu 3.2.8 Hồn thiện sách hỗ trợ sản xuất Bên cạnh sách chung Nhà nước phát triển nuơi chế biến cá tra xuất từ đến năm 2020 Tỏc giả xin đề xuất số biện pháp sách hỗ trợ sản xuất sau: Trên sở rà sốt, hồn thiện lại quy hoạch vùng sản xuất chế biến cá tra toàn tỉnh, cần tăng cường quản lý chặt chẽ hoạt động sản xuất 102 103 chế biến, trỏnh trình trạng nuơi tự phát gõy ô nhiễm mĩi trường dễ phát sinh dịch bệnh đặc biệt tái diễn tình trạng cân đối cung cầu Bộ Thuỷ sản cần ban hành tiâu chuẩn kỹ thuật cho hoạt động sản xuất chế biến cá tra cho phù hợp với yâu cầu giới, đặc biệt sản xuất ATVSTP, sản phẩm sạch, sản phẩm sinh thái để hướng dẫn cho người dân tham gia thực Cần nghiên cứu thêm chế sách phù hợp nhằm khuyến khích thành phần kinh tế tham gia đầu tư, phát triển sản xuất chế biến cá tra xuất Sở Nông nghiệp Phát triển Nông thôn cần tham mưu cho Ủy ban nhân dân tỉnh ban hành quy định sách ưu đãi cho thuê mặt nước ao hồ thủy lợi đất bói bồi ven sĩng Tiền, sĩng Hậu thời gian cho thuê phải tương đối dài để thuận lợi cho việc tổ chức sản xuất quản lý, đồng thời nhà đầu tư an tâm sản xuất Khuyến khích việc thành lập hợp tác xã, tổ hợp tác, hội chi hội nghề nghiệp mơ hình kinh tế trang trại, mơ hình quản lý cộng đồng ni Có sách xây dựng quỹ phịng chống rủi ro để ứng phỉ với thiên tai, dịch bệnh, giá thị trường thay đổi… Cần phải có sách bỡnh ổn giỏ sản xuất như: Quy định mức giỏ trần thức ăn, thuốc thú y thuỷ sản giỏ sàn cá tra nguyân liệu Phòng tránh tiến tới loại trừ hồn tồn tình trạng đầu tăng giỏ bỏn thức ăn, thuốc thú y thuỷ sản ép giỏ cỏ nguyân liệu người nuơi Nhà nước tạo điều kiện để Hiệp hội thuỷ sản phát huy vai trì người đứng đầu, trung gian ký kết hợp đồng xuất cá tra sang thị trường giới Làm hạn chế rủi ro cho DNCBTSXK không nắm vững quy chế, pháp luật nước nhập khẩu; 103 104 đồng thời hạn chế tiến tới xố bỏ tình trạng cạnh tranh qua giỏ làm hạ giỏ cá tra Việt Nam thị trường giới KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ Nuôi trồng chế biến thuỷ sản xuất khẩu, sản xuất chế biến cá tra xuất khẩu, mạnh ngành thuỷ sản Việt Nam tập trung chủ yếu ĐBSCL Nghề nuôi chế biến cá tra xuất tỉnh Đồng Tháp phát triển mạnh mẽ năm qua, góp phần khai thác có hiệu tiềm quỹ đất mặt nước, tạo nhiều việc làm, tăng thu nhập cho nông dân thúc đẩy chuyển dịch cấu kinh tế Tỉnh theo hướng tiến Đến năm 2008, Đồng Tháp ba địa phương dẫn đầu sản xuất chế biến cá tra xuất ĐBSCL, hoạt động nhiều hạn chế phương diện kinh tế, quản lý kỹ thuật mà biểu tập trung biến động mạnh cung cầu thị trường yếu tố đầu vào thị trường cỏ nguyân liệu, giỏ bấp bờnh, chất lượng vệ sinh an tồn thực phẩm cũn nhiều hạn chế…Nghiên cứu tìm giải pháp hữu hiệu để xử lý vấn đề trên, mà trước hết vấn đề kinh tế, có ý nghĩa to lớn địa phương Với đối tượng phạm vi nghiên cứu xác định, mục tiâu đề tài luận văn là: hệ thống hoá luận giải rị thờm số sở khoa học thực tiễn sản xuất chế biến cá tra xuất làm tảng cho việc nghiên cứu, đánh giá thực trạng sản xuất chế biến cỏ ta xuất tỉnh Đồng Tháp năm qua Trên sở rị kết quả, hạn chế nguyên nhân chủ yếu, luận văn đề xuất định hướng giải pháp chủ yếu nhằm phát triển mạnh mẽ, có hiệu bền vững nghề sản xuất chế biến cá tra xuất địa phương năm tới 104 105 Theo mục tiâu đề tài, luận văn đã: 1/ Trình bày vấn đề lý luận chủ yếu vai trì sản xuất chế biến cá tra xuất kinh tế nói chung, Đồng Tháp nói riêng; phân tích đặc điểm sản xuất chế biến, thị trường xuất tiâu đánh giá kết sản xuất chế biến cá tra xuất Kinh nghiệm thực tiễn luận văn tập trung vào số nước có nghề nuơi chế biến cỏ điển hình Trung Quốc, Thái Lan Na Uy 2/ Phân tích thực trạng hai lĩnh vực sản xuất chế biến cá tra xuất tỉnh Đồng Tháp, đặc biệt rút thành tựu, số hạn chế nguyên nhân hạn chế 3/ Sau nghiên cứu kỹ có tính chất phờ phán quy hoạch phát triển thuỷ sản Tỉnh, luận văn xác định rị quan điểm phát triển đề xuất giải pháp tương đối phù hợp với thực tế địa phương để phát triển sản xuất chế biến cá tra xuất Tỉnh đến năm 2020 Về mục tiâu chủ yếu luận văn thực 4./ Mặc dù xác định phạm vi nghiên cứu luận văn giới hạn vấn đề kinh tế chủ yếu, nội dung nghiên cứu rộng nên có nội dung cũn chưa nghiên cứu sâu sắc, đặc biệt việc thu thập số liệu để tính tốn hiệu kinh tế gặp nhiều khỉ khăn hộ khơng có số liệu lưu trữ, cũn doanh nghiệp chưa sẵn lòng cung cấp Với mong muốn có góp dự nhỏ cho quờ hương Đồng Tháp, tác giả luận văn xin tiếp tục nghiên cứu thờm để cơng trình hoàn thiện Trên sở kết nghiên cứu đạt được, luận văn xin có số kiến nghị chủ yếu sau: a/ Đối với Bộ Nông nghiệp & phát triển nơng thơn quan Trung ương có liên quan: 105 106 - Trước mắt, cần nhanh chóng hồn thiện, bổ sung quy hoạch phát triển ngành thuỷ sản nói chung, sản xuất chế biến cá tra xuất nói riêng tồn vùng Đồng sĩng Cửu long đến năm 2020 Trong quy hoạch này, cần xác định rị địa phương trọng điểm phát triển, quy mĩ phát triển tối đa địa phương dựa sở khai thác có hiệu quỹ đất tiềm khác Sau quy hoạch phờ duyệt, cần công khai quy hoạch hình thức thích hợp đến ngành, địa phương người dân Các cấp quyền từ Trung ương đến sở cần kiân đạo, quản lý thực quy hoạch - Các Bộ liên quan Bộ Tài nguyân mơi trường, Bộ Công thương, Bộ kế hoạch & đầu tư… cần phối hợp với Bộ Nông nghiệp & phát triển nơng thơn việc quản lý nhà nước mặt liên quan đến phát triển sản xuất, chế biến thuỷ sản xuất nói chung, cá tra xuất nói riêng để đảm bảo phát triển bền vững ngành tương lai - Cho phép địa phương nghiên cứu thử nghiệm hình thành quỹ dự phịng sản xuất xuất cá tra địa phương có nhu cầu b/ Đối với cấp quyền địa phương tỉnh Đồng Tháp - Trên sở quy hoạch Trung ương, toàn Tỉnh cần rà soát lại quy hoạch phát triển Tỉnh Huyện Kiân chấm dứt tình trạng “phá rào” phát triển nuơi cỏ quy hoạch - Tăng cường đầu tư phát triển theo chiều sâu lĩnh vực sản xuất chế biến Đối với khâu sản xuất, tập trung vào đảm bảo nâng cao chất lượng nguyân liệu cỏ tiâu chuẩn an toàn vệ sinh Đối với khâu chế biến, trọng tâm đầu tư chế biến sản phẩm có giỏ trị gia tăng đa dạng hoá sản phẩm chế biến để đáp ứng nhu cầu thị trường nhu cầu thị trường có tương lai 106 107 - Hoàn thiện tăng cường vai trì tổ chức Hiệp hội Hiệp hội thuỷ sản, Hội nông dân tỉnh Đồng Tháp hoạt động sản xuất chế biến cá tra xuất Tỉnh Bằng hoạt động mang tính chất hỗ trợ, tư vấn kiến thức hay làm trung gian hồ giải, làm đại diện lợi ích hội viên…, hoạt động Hiệp hội góp phần tích cực cho phát triển sản xuất chế biến cá tra xuất địa bàn Tỉnh - Tăng cường quản lý hoạt động cung ứng đầu vào cho nuơi cỏ, hạn chế nhanh chóng chấm dứt tình trạng hàng giả, hàng chất lượng thức ăn, thuốc thú y… c/ Đối với hộ, trang trại nuơi cỏ, doanh nghiệp chế biến xuất - Tăng cường đầu tư vốn và nâng cao trình độ khoa học cơng nghệ cho phát triển theo hướng đáp ứng tốt nhu cầu ngày cao thị trường Muốn vậy, bờn cạnh lực tự tích luỹ đầu tư doanh nhõn, Nhà nước cần tạo điều kiện thuận lợi, công việc tiếp cận nguồn vốn tín dụng hộ doanh nghiệp - Có ý thức xây dựng thực thường xuyân mối quan hệ sản xuất - chế biến theo tinh thần Quyết định 80/2002/TTg, cách tự giác tham gia việc ký thực có hiệu hợp đồng sản xuất tiâu thụ cỏ nguyân liệu hộ nuôi cỏ nhà máy chế biến xuất Đối với hộ, trang trại hay doanh nghiệp chế biến, vấn đề cốt tử ý thức thực hợp đồng ký, tránh tình trạng tuỳ tiện đơn phương phá vỡ hợp đồng có biến động giỏ thị trường đầu vào đầu 107 108 CÁC DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Nguyễn Thị Kim Anh (2002), Phương hướng giải pháp chủ yếu phát triển công nghiệp chế biến thuỷ sản xuất tỉnh Khánh Hồ, Luận văn Tiến sỹ, tr 30 Bộ Thuỷ sản - Viện Kinh tế quy hoạch thuỷ sản (2006), Quy hoạch phát triển nuôi trồng thuỷ sản đồng sông Cửu Long đến năm 2015 định hướng 2020 Bộ Thuỷ sản – Phân viện Quy hoạch Thuỷ sản phía Nam (2006), Bổ sung, hoàn chỉnh quy hoạch sản xuất tiêu thụ cá tra, cá ba sa vùng đồng sông Cửu Long đến năm 2010 định hướng đến năm 2020 Trần Văn Chu (2006), Doanh nghiệp Việt Nam với thị trường Hoa Kỳ, NXB Thế giới, tr 34 – 35 Cục thống kê Đồng Tháp, Kết điều tra thuỷ sản từ năm 2004 đến năm 2007 Trịnh Thị Ái Hoa (2007), Chính sách xuất nơng sản Việt Nam lý luận thực tiễn, NXB Chính trị quốc gia Ken Arakawa (2003), Xuất sang thị trường Nhật Bản vấn đề nghiệp vụ kinh nghiệm thực tiễn ( Export to Japanese market technical issues and practical experiences), NXB Chính trị Quốc gia, tr 15, 30 108 109 Trần Quốc Khánh (2005), Giáo trình quản trị kinh doanh nơng nghiệp, NXB Lao động – Xã hội Nguyễn Khải (2005), Aquaxcel thức ăn cho thuỷ sản thay kháng sinh, Tạp chí thương mại thuỷ sản (10), tr 43 - 44 10 Nguyễn Hữu Khải (2007), Chuyển dịch cấu hàng xuất Việt Nam, NXB Thống Kê 11 Phạm Văn Khơi (2007), Giáo trình phân tích sách nơng nghiệp, nông thôn, NXB Đại học Kinh tế Quốc dân, tr 12 12 Kinh tế nông nghiệp (2007), Tiêu thụ thuỷ sản Mỹ tăng 11% vòng năm, http://www.kinhtenongnghiep.com.vn Vũ Chí Lộc, Giải pháp đẩy mạnh xuất hàng hoá ViệtNam sang thị trường Châu  , NXB Lý luận Chính trị, tr 91 – 92, 111 - 112 Nguyễn Văn Nam (2004), Thị trường xuất nhập thuỷ sản (report on fishery market Lương Xuân Quỳ Lê Đình Thắng (2006), Giá trị gia tăng hàng nông sản xuất Việt Nam ( thực trạng giải pháp nâng cao , NXB Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nộ Sở Công nghiệp (2005), Quy hoạch phát triển ngành công nghiệp chế biến tỉnh Đồng Tháp đến năm 2010 109 110 Sở NN PTNN Đồng Tháp (2007), Quy hoạch nông nghiệp phát triển nông thôn tỉnh Đồng Tháp đến năm 202 Sở Nông nghiệp & PTNN Đồng Tháp, Các báo cáo tổng kết phát triển nông nghiệp, nông thôn t nh Đồng Tháp từ năm 2000 - 00 Sở Nông nghiệp & PTNN Đồng Tháp (2000), Đề án quy hoạch phát triển nuôi trồng thuỷ s n tỉnh Đồng Tháp giai đoạn 200 – 201 Tạp chí thương mại thuỷ sản (2006), Ngành tơm Thái Lan kinh nghiệm phát triể , (7), tr 34 Tạp chí thương mại thuỷ sản (2004), Nghề cá Nauy hướng tới tương lai tốt đẹp hơ , (2), tr 41, 42 Tạp chí thương mại thuỷ sản (2006), Trung Quốc dẫn đầu xuất thuỷ sả , (4), tr 38 - 39 Vũ Đình Thắng (2006), Giáo trình kinh tế nơng nghiệ, NXB Đại học Kinh tế Quốc dân 110 111 Vũ Đình Thắng Nguyễn Viết Trung (2005), Giáo trình kinh tế thuỷ sả , NXB Lao động – Xã hội tr 130 – 13 , 16 Thông tin khoa học công nghệ kinh tế thuỷ sản (2004), Xuất nhập thuỷ sản Hoa K , http://www.fistenet.gov 26 Thuỷ sản Việt Nam phát triển hội nhập (Vietnam’s Fisheries development and integration) (2003), NXB Chính trị Quốc gia 27 Nguyễn Văn Tiến, Lê Minh Toản (2007), Nghiên cứu, sản xuất thức ăn thuỷ sản Việt Nam trạng giải pháp, Tạp chí Thuỷ sản, (1), tr 36-37 28 Lê Thị Anh Vân (2003), Đổi sách nhằm thúc đẩy xuất hàng hố Việt Nam q trình hội nhập kinh tế quốc tế, NXB Lao động 111 ... cứu cách toàn diện biện pháp kinh tế sản xuất chế biến cá tra xuất tỉnh Đồng Tháp Chính vậy, việc lựa chọn nghiên cứu đề tài “ Một số biện pháp kinh tế chủ yếu sản xuất chế biến cá tra xuất tỉnh. .. yếu sản xuất chế biến cá tra xuất tỉnh Đồng Tháp từ đến năm 2020 Chương I: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ SẢN XUẤT VÀ CHẾ BIẾN CÁ TRA XUẤT KHẨU 1.1.Vai trò sản xuất chế biến cá tra xuất kinh. .. Một số vấn đề lý luận thực tiễn sản xuất chế biến cá tra xuất Chương II: Thực trạng sản xuất chế biến cá tra xuất tỉnh Đồng Tháp giai đoạn 2004-2007 Chương III: Một số biện pháp kinh tế chủ yếu