Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH NGUYỄN THẾ GIANG GIẢI PHÁP GIẢM NGHÈO HUYỆN LÂM BÌNH, TỈNH TUYÊN QUANG LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ THÁI NGUYÊN - 2014 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH NGUYỄN THẾ GIANG GIẢI PHÁP GIẢM NGHÈO HUYỆN LÂM BÌNH, TỈNH TUYÊN QUANG Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 60.34.04.10 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. ĐỖ THỊ BẮC THÁI NGUYÊN - 2014 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn “Giải pháp giảm nghèo huyện Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang” là trung thực, là kết quả nghiên cứu của riêng tôi. Các , số liệu sử dụng trong luận văn do Cục Thống kê tỉnh Tuyên Quang, Chi cục Thống kê huyện Lâm Bình, phòng NN và PTNT huyện Lâm Bình, UBND huyện Lâm Bình, . Ngày 8 tháng 12 năm 2014 Tác giả luận văn Nguyễn Thế Giang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ ii LỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực hiện đề tài: “Giải pháp giảm nghèo huyện Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang”, tôi đã nhận đƣợc sự hƣớng dẫn, giúp đỡ, động viên của nhiều cá nhân và tập thể. Tôi xin đƣợc bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc nhất tới tất cả các cá nhân và tập thể đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong học tập và nghiên cứu. Tôi xin chân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu Nhà t doanh - Đại học Thái Nguyên đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi về mọi mặt trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn này. Tôi xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ tận tình của giáo viên hƣớng dẫn PGS.TS. Đỗ Thị Bắc. - Đại học Thái Nguyên. Trong quá trình thực hiện đề tài, tôi còn đƣợc sự giúp đỡ và cộng tác của các đồng chí tại địa điểm nghiên cứu, tôi xin chân thành cảm ơn Cục Thống kê tỉnh Tuyên Quang; chi cục Thống kê huyện Lâm Bình; UBND huyện Lâm Bình, cán bộ các xã và ngƣời dân ở huyện Lâm Bình. Tôi xin cảm ơn sự động viên, giúp đỡ của bạn bè và gia đình đã giúp tôi thực hiện luận văn này. Tôi xin bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc đối với mọi sự giúp đỡ quý báu đó. Ngày 8 tháng 12 năm 2014 Tác giả luận văn Nguyễn Thế Giang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN i LỜI CẢM ƠN ii MỤC LỤC iii DANH MỤC NHỮNG CHỮ VIẾT TẮT vi DANH MỤC CÁC BẢNG vii MỞ ĐẦU 1 1. Tính cấp thiết của luận văn 1 2. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn 3 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 3 4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn 3 5. Kết cấu của luận văn 4 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ GIẢM NGHÈO 5 1.1. Cơ sở lý luận về giảm nghèo 5 1.1.1. Một số khái niệm cơ bản 5 1.1.2. Đặc điểm của nghèo, vai trò của giảm nghèo 12 1.1.3. Nguyên nhân dẫn đến nghèo 17 1.1.4. Nội dung giảm nghèo 21 1.1.5. Các nhân tố ảnh hƣởng đến giảm nghèo 24 1.2. Kinh nghiệm giảm nghèo của một số nƣớc trên thế giới và ở Việt Nam 28 1.2.1. Kinh nghiệm giảm nghèo của một số nƣớc trên thế giới 28 1.2.2. Kinh nghiệm giảm nghèo ở Việt Nam 30 Chƣơng 2. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 37 2.1. Các câu hỏi đặt ra mà đề tài cần giải quyết 37 2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu 38 2.2.1. Chọn điểm nghiên cứu 38 2.2.2. Thu thập số liệu 38 2.2.3. Phƣơng pháp phân tích 40 2.2.4. Các chỉ tiêu phân tích 40 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ iv Chƣơng 3. THỰC TRẠNG GIẢM NGHÈO TẠI HUYỆN LÂM BÌNH, TỈNH TUYÊN QUANG 42 3.1. Đặc điểm tự nhiện, kinh tế - xã hội huyện Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang 42 3.1.1. Điều kiện tự nhiên huyện Lâm Bình 42 3.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội huyện Lâm Bình 46 3.1.3. Đánh giá thuận lợi và khó khăn trong giảm nghèo huyện Lâm Bình 62 3.2. Thực trạng giảm nghèo tại huyện Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang 63 3.2.1. , tỉnh Tuyên Quang 63 3.2.2. Thực trạng hộ nghèo và đặc điểm hộ nghèo huyện Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang qua điều tra nghiên cứu 70 3.2.3. Thực trạng triển khai các chính sách giảm nghèo ở huyện Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang 76 3.2.4. Những nhân tố ảnh hƣởng đến giảm nghèo huyện Lâm Bình 80 3.2.5. Đánh giá chung công tác giảm nghèo huyện Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang 80 Chƣơng 4. ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP GIẢM NGHÈO TẠI HUYỆN LÂM BÌNH, TỈNH TUYÊN QUANG 83 4.1. Các quan điểm, định hƣớng, mục tiêu giảm nghèo huyện Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang 83 4.1.1. Các quan điểm giảm nghèo huyện Lâm Bình, tỉnh tuyên Quang 83 4.1.2. Định hƣớng giảm nghèo huyện Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang 83 4.1.3. Mục tiêu giảm nghèo huyện Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang 84 4.2. Giải pháp giảm nghèo tại huyện Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang 85 4.2.1. Tăng cƣờng xây dựng cơ sở hạ tầng huyện Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang 85 4.2.2. Phát triển sản xuất các ngành của huyện Lâm Bình nhằm giảm nghèo 89 4.2.3. Phát triển các lĩnh vực xã hội nhằm giảm nghèo ở huyện Lâm Bình 92 4.2.4. Nhóm giải pháp tạo điều kiện cho ngƣời nghèo ở huyện Lâm Bình phát triển sản xuất, tăng thu nhập 94 4.2.5. Các chính sách nhằm tạo cơ hội cho ngƣời nghèo tiếp cận các dịch vụ xã hội 98 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ v 4.2.6. Nhóm giải pháp nâng cao nhận thức phối hợp tổ chức thực hiện chính sách của các cấp các ngành và ngƣời dân 100 4.2.7. Giải pháp về công tác tổ chức thực hiện giảm nghèo 104 4.3. Kiến nghị 106 KẾT LUẬN 108 TÀI LIỆU THAM KHẢO 110 PHỤ LỤC 112 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ vi DANH MỤC NHỮNG CHỮ VIẾT TẮT BHYT : Bảo hiểm y tế CN : Công nghiệp CLB : Câu lạc bộ CSXH : Cơ sở xã hội CĐ : Cố định DVT : Đơn vị tính HS : Học sinh TTCN : Tiểu thủ công nghiệp THCS : Trung học cơ sở TTTT : Thể dục thể thao TT-TH : Truyền thanh-Truyền hình NN : Nông nghiệp PTNT : Phát triển nông thôn QL : Quốc lộ KCN : Khu công nghiệp KCX : Khu chế xuất XD : Xây dựng VĐV : Vận động viên UBND : Ủy ban nhân dân Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ vii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Số hộ điều tra ở các điểm nghiên cứu 39 Bảng 3.1. Tình hình đất đai, sử dụng đất đai huyện Lâm Bình năm 2013 44 Bảng 3.2. Dân số của huyện Lâm Bình 46 Bảng 3.3. Tình hình giao thông huyện Lâm Bình 47 Bảng 3.4. Tình hình văn hóa, thông tin huyện Lâm Bình 51 Bảng 3.5. Tình hình phát thanh, truyền hình huyện Lâm Bình 52 Bảng 3.6. Tình hình bƣu chính, viễn thông huyện Lâm Bình 53 Bảng 3.7. Thực trạng giáo dục của huyện Lâm Bình 54 Bảng 3.8. Thực trạng y tế của huyện Lâm Bình 55 Bảng 3.9. Thực trạng chợ và các điểm bán hàng của huyện Lâm Bình 56 Bảng 3.10. Thực trạng sản xuất lƣợng thực của huyện Lâm Bình 56 Bảng 3.11. Tình hình sản xuất cây màu, chè của huyện Lâm Bình 57 Bảng 3.12. Tình hình chăn nuôi của huyện Lâm Bình 58 Bảng 3.13. Tình hình sản xuất lâm nghiệp của huyện Lâm Bình 59 Bảng 3.14. Kết quả sản xuất công nghiệp của huyện Lâm Bình 60 Bảng 3.15. Tình hình lao động của hộ nghèo huyện Lâm Bình 63 Bảng 3.16. Phân loại nhà ở của hộ nghèo huyện Lâm Bình năm 2013 64 Bảng 3.17. Kế hoạch giảm nghèo của huyện Lâm Bình năm 2011-2013 65 Bảng 3.18. Tỷ lệ hộ nghèo, hộ cận nghèo chia theo xã ở huyện Lâm Bình 68 Bảng 3.19. Diễn biến hộ nghèo chia theo xã ở huyện Lâm Bình 70 Bảng 3.20. Diễn biến hộ cận nghèo chia theo xã ở huyện Lâm Bình 71 Bảng 3.21. Loại nhà ở của hộ nghèo tại huyện Lâm Bình năm 2011-2013 74 Bảng 3.22. Tổng hợp các ý kiến của ngƣời dân ở các điểm nghiên cứu 75 Bảng 3.23. Kết quả giảm hộ nghèo theo nhóm nguyên nhân chính ở huyện Lâm Bình năm 2013 79 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của luận văn Đói nghèo là một phạm trù lịch sử có tính tƣơng đối ở từng thời kỳ và ở mọi quốc gia. Hiện nay, trên thế giới tỷ lệ ngƣời đang sống trong cảnh đói nghèo còn rất cao, kể cả các nƣớc có thu nhập cao nhất thế giới vẫn có một tỷ lệ dân số sống trong tình trạng nghèo nàn cả về vật chất và tinh thần. Tỷ lệ ngƣời nghèo ở mỗi nƣớc cũng khác nhau, đối với nƣớc giàu thì tỷ lệ đói nghèo nhỏ hơn các nƣớc kém phát triển song khoảng cách giàu nghèo lại lớn hơn rất nhiều. Trong xu thế hợp tác và toàn cầu hóa hiện nay thì vấn đề xóa đói giảm nghèo không còn là trách nhiệm của một quốc gia mà đã trở thành mối quan tâm của cả cộng đồng quốc tế. Nếu đói nghèo không đƣợc giải quyết, thì không một mục tiêu nào mà cộng đồng quốc tế, cũng nhƣ quốc gia đặt ra nhƣ tăng trƣởng kinh tế, cải thiện đời sống, hoà bình ổn định, bảo đảm các quyền con ngƣời đƣợc thực hiện. Cũng nhƣ các nƣớc trong khu vực và trên thế giới, Đảng và Nhà nƣớc ta luôn luôn đặt con ngƣời là vị trí trung tâm của sự phát triển, coi xóa đói giảm nghèo là một trong những mục tiêu cơ bản của chiến lƣợc phát triển kinh tế -xã hội. Thực hiện mục tiêu giảm nghèo là một chủ trƣơng lớn của Đảng, Nhà nƣớc ta nhằm cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của ngƣời nghèo, góp phần thu hẹp khoảng cách chênh lệch về mức sống giữa nông thôn và thành thị, giữa các vùng, các dân tộc và các nhóm dân cƣ; đồng thời thể hiện quyết tâm trong việc thực hiện Mục tiêu thiên niên kỷ của Liên hợp quốc mà Việt Nam đã cam kết. Những năm gần đây, nhờ chính sách đổi mới, kinh tế nƣớc ta tăng trƣởng nhanh, đời sống đại bộ phận nhân dân đã đƣợc nâng lên một cách rõ rệt. Xóa đói giảm nghèo từ chỗ là phong trào (giai đoạn 1990-1997) đến năm 1998 đã trở thành một chƣơng trình mục tiêu quốc gia. Qua 7 năm thực hiện phong trào và hơn 10 năm thực hiện chƣơng trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo, tỷ lệ hộ đói nghèo của nƣớc ta đã giảm đáng kể (bình quân mỗi năm giảm 2%), tạo điều kiện để ngƣời [...]... thực trạng giảm nghèo ở huyện Lâm Bình hiện nay, đề xuất giải pháp chủ yếu nhằm giảm nghèo trên địa bàn huyện Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội huyện Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang 2.2 Mục tiêu cụ thể - Góp phần hệ thống hoá về cơ sở lý luận và thực tiễn về giảm nghèo - Phân tích, đánh giá thực trạng giảm nghèo huyện Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang năm... thực tiễn giảm nghèo Chương 2 Phƣơng pháp nghiên cứu Chương 3 Thực trạng giảm nghèo tại huyện Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang Chương 4 Định hƣớng và giải pháp giảm nghèo tại huyện Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 5 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ GIẢM NGHÈO 1.1 Cơ sở lý luận về giảm nghèo 1.1.1 Một số khái niệm cơ bản 1.1.1.1 Quan niệm về nghèo a Quan... học có ý nghĩa lý luận và thực tiễn thiết thực, là tài liệu, là cơ sở khoa học giúp huyện Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang xây dựng kế hoạch giảm nghèo đến năm 2020 Luận văn nghiên cứu khá toàn diện và có hệ thống, những giải pháp chủ yếu giảm nghèo huyện Lâm Bình, có ý nghĩa thiết thực cho quá trình giảm nghèo huyện Lâm Bình và đối với các địa phƣơng có điều kiện tƣơng tự 5 Kết cấu của luận văn Ngoài phần... ra định hƣớng và những giải pháp nhằm giảm nghèo trên địa bàn huyện Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang trong thời gian tới 3 Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 3.1 Đối tượng nghiên cứu Đối tƣợng nghiên cứu là các xã nghèo, hộ nghèo thuộc huyện Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang thông qua việc điều tra, khảo sát tình hình thực tiễn và các số liệu hiện có trong các báo cáo tổng kết về xoá đói giảm nghèo và số liệu thống... với Lâm Bình cần đƣợc nghiên cứu giải quyết, việc đề xuất những giải pháp chủ yếu nhằm thực hiện có hiệu quả giảm nghèo bền vững ở huyện miền núi Lâm Bình vừa có ý nghĩa lý luận cơ bản, vừa là vấn đề cần thiết đối với thực tiễn trong giai đoạn hiện nay, góp phần đƣa huyện Lâm Bình sớm thoát nghèo và giảm nghèo bền vững Xuất phát từ ý nghĩa, tầm quan trọng và sự cần thiết của vấn đề xóa đói giảm nghèo. .. 3.2 Phạm vi nghiên cứu - Về không gian: Huyện Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang - Về thời gian: Năm 2011 - 2013 - Về nội dung nghiên cứu: Vấn đề nghèo là vấn đề rất rộng, vì vậy luận văn chỉ tập trung nghiên cứu, giải quyết các vấn đề thực trạng nghèo, giảm nghèo và nguyên nhân nghèo của các hộ huyện Lâm Bình và hiệu quả thực hiện các chƣơng trình giảm nghèo trên địa bàn huyện 4 Ý nghĩa khoa học và thực tiễn... riêng và tỉnh Tuyên Quang nói chung đặc biệt quan tâm; Trung ƣơng, tỉnh đã có một số cơ chế, chính sách và giải pháp thực hiện giảm nghèo trên địa bàn huyện, nhƣng đến nay vẫn còn là huyện nghèo, 8/8 xã đặc biệt khó khăn, số hộ nghèo vẫn chiếm tỷ lệ cao (năm 2013 tỷ lệ hộ nghèo bình quân toàn huyện là 53,81% trên tổng số hộ) và thậm chí có xu hƣớng tái nghèo, chƣa kể dân số sinh sống trên địa bàn huyện. .. từ ý nghĩa, tầm quan trọng và sự cần thiết của vấn đề xóa đói giảm nghèo của cả nƣớc, tỉnh Tuyên Quang nói chung và huyện Lâm Bình nói Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 3 riêng trong quá trình hội nhập và phát triển, tác giả lựa chọn đề tài: Giải pháp giảm nghèo huyện Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang làm đề tài nghiên cứu, luận văn thạc sỹ kinh tế 2 Mục tiêu nghiên cứu của luận văn... không thuộc diện hộ nghèo, nhƣng do thu nhập không ổn định, nằm giáp ranh chuẩn nghèo cũng có nguy cơ đói nghèo Vấn đề đặt ra ở đây là: với tình hình, thực trạng nghèo của huyện Lâm Bình nhƣ vậy, huyện cần có những giải pháp nào để đẩy nhanh quá trình giảm nghèo, từng bƣớc ổn định đời sống của các hộ nghèo, từ đó tạo những điều kiện thuận lợi để các hộ vƣơn lên thoát nghèo, không bị tái nghèo Đây là vấn... thiểu số Lâm Bình là huyện mới đƣợc thành lập của tỉnh Tuyên Quang theo Nghị quyết số 07/NQ-CP ngày 28/01/2011 của Chính phủ trên cơ sở điều chỉnh địa giới hành chính huyện Na Hang và huyện Chiêm Hóa Địa hình của toàn huyện chủ yếu là đồi núi cao, đời sống vật chất và tinh thần của ngƣời dân còn nhiều khó khăn, thiếu thốn, trình độ dân trí không đồng đều Giảm nghèo là vấn đề đang đƣợc huyện Lâm Bình nói . huyện Lâm Bình, tỉnh tuyên Quang 83 4.1.2. Định hƣớng giảm nghèo huyện Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang 83 4.1.3. Mục tiêu giảm nghèo huyện Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang 84 4.2. Giải pháp giảm nghèo. sách giảm nghèo ở huyện Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang 76 3.2.4. Những nhân tố ảnh hƣởng đến giảm nghèo huyện Lâm Bình 80 3.2.5. Đánh giá chung công tác giảm nghèo huyện Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang. VÀ GIẢI PHÁP GIẢM NGHÈO TẠI HUYỆN LÂM BÌNH, TỈNH TUYÊN QUANG 83 4.1. Các quan điểm, định hƣớng, mục tiêu giảm nghèo huyện Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang 83 4.1.1. Các quan điểm giảm nghèo huyện