BỘ GIÁO DỤC VÀ ðÀO TẠO TRƯỜNG ðẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI        ðỖ THỊ MINH HUYỀN KHẢO SÁT MỘT SỐ GIỐNG VÀ TỔ HỢP NGÔ LAI TRONG ðIỀU KIỆN NƯỚC TRỜI TẠI TỈNH HOÀ BÌNH LUẬN VĂN THẠC SĨ NÔNG NGHIỆP Chuyên ngành: Trồng trọt Mã số : 60.62.01 Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN THẾ HÙNG HÀ NỘI – 2012 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………… i LỜI CAM ðOAN Tôi xin cam ñoan ñây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu kết quả trong luận văn là trung thực và chưa có công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Hà Nội, ngày 26 tháng 09 năm 2012 Tác giả ðỗ thị Minh Huyền Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………… ii LỜI CẢM ƠN Trong suốt thời gian thực hiện luận văn của mình, tôi ñã nhận ñược sự giúp ñỡ tận tình của thầy cô hướng dẫn. Nhân dịp này tôi xin ñược bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới thầy PGS. TS. Nguyễn Thế Hùng - người thầy ñã tận tình hướng dẫn và chỉ bảo tôi trong suốt thời gian tôi thực hiện ñề tài. Tôi xin chân thành cảm ơn tới các Thầy, Cô giáo Khoa Nông học, Khoa Sau ñại học - Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội ñã tạo ñiều kiện thuận lợi cho tôi thực hiện và hoàn thành ñề tài. Tôi xin chân thành cảm ơn Thầy Lê Quý Kha và tập thể cán bộ phòng tạo giống - Viện nghiên cứu ngô ðan Phượng Hà Tây ñã hướng dẫn và cung cấp bộ giống ñể tôi có thể thực hiện ñề tài của mình. Tôi xin cảm ơn UBND xã Toàn Sơn - huyện ðà Bắc và UBND xã Bakhan - huyện Mai Châu ñã cung cấp thông tin cũng như giúp tôi có ñịa bàn tốt ñể tiến hành khảo sát các giống trên ñịa bàn. Cảm ơn gia ñình, người thân, các cán bộ ñồng nghiệp và bạn bè ñã ñộng viên và giúp ñỡ rất nhiều trong quá trình học tập và nghiên cứu của tôi. Một lần nữa tôi xin trân trọng cảm ơn tất cả sự giúp ñỡ quý báu ñó ! Trường ðại học nông nghiệp Hà Nội Hà Nội, ngày 16 tháng 10 năm 2012 Tác giả ðỗ thị Minh Huyền Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………… iii MỤC LỤC LỜI CAM ðOAN i LỜI CẢM ƠN ii MỤC LỤC iii DANH MỤC BẢNG vi DANH MỤC BIỂU ðỒ viii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN ix 1. MỞ ðẦU 1 1.1. ðặt vấn ñề 1 1.2. Mục tiêu nghiên cứu của ñề tài 3 1.3. Yêu cầu của ñề tài ……………………………………………………… 3 1.4. ðối tượng và phạm vi nghiên cứu 3 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU VÀ CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA ðỀ TÀI 4 2.1. Cơ sở khoa học của ñề tài 4 2.2. Tình hình nghiên cứu, sản xuất và sử dụng giống ngô trên thế giới 6 2.2.1. Tình hình sản xuất ngô trên thế giới 6 2.2.2. Tình hình nghiên cứu chọn tạo giống ngô trên thế giới 10 2.2.3. Tình hình sử dụng giống ngô trên thế giới 12 2.3. Tình hình sản xuất, nghiên cứu và sử dụng giống ngô tại việt nam 14 2.3.1.Tình hình sản xuất ngô ở Việt Nam 14 2.3.2.Tình hình nghiên cứu và sử dụng giống ngô tại Việt Nam 16 2.3.3.Khảo nghiệm và ñánh giá một số giống ngô lai mới 18 2.4. Tình hình sản xuất ngô ở vùng trung du và miền núi phía bắc 19 2.4.1. Vai trò của cây ngô với ñồng bào vùng trung du, miền núi phía bắc 19 2.4.2. Tình hình sản xuất ngô ở vùng trung du, miền núi phía bắc 20 2.4.3. Tình hình sản xuất ngô ở tỉnh Hoà Bình 21 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………… iv 3. VẬT LIỆU, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 26 3.1. Vật liệu, ñịa ñiểm và thời gian nghiên cứu 26 3.1.1.Vật liệu nghiên cứu 26 3.1.2. ðịa ñiểm và thời gian nghiên cứu 27 3.2. Nội dung nghiên cứu 27 3.3. Phương pháp nghiên cứu 27 3.3.1. Phương pháp ñiều tra, thu thập số liệu 27 3.3.2. Phương pháp tiến hành khảo sát giống 27 3.3.3. Phương pháp sử lý số liệu 34 3.3.4. Phương pháp phân tích hiệu quả kinh tế 34 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 35 4.1. Diễn biến thời tiết khí hậu trong vụ hè thu năm 2011 tại huyện Mai Châu và huyện ðà Bắc - tỉnh Hoà Bình 35 4.1.1.Nhiệt ñộ 36 4.1.2. Lượng mưa 38 4.1.3. ðộ ẩm không khí và số giờ nắng 39 4.2. Tình hình sản xuất và sử dụng các giống ngô của xã Toàn Sơn và xã BaKhan 40 4.2.1. Tình hình sản xuất và sử dụng các giống ngô của xã Toàn sơn - huyện ðà Bắc 40 4.2.2. Tình hình sản xuất và sử dụng các giống ngô giai ñoạn 2007 - 2011 41 của xã Bakhan - huyện Mai Châu 41 4.3. Kết quả ñánh giá ñặc ñiểm nông sinh học, năng suất và khả năng chống chịu của các giống và tổ hợp lai thí nghiệm 42 4.3.1. Các giai ñoạn sinh trưởng, phát triển của các giống và tổ hợp ngô lai 42 4.3.2.Một số ñặc ñiểm hình thái của các giống và tổ hợp ngô lai thí nghiệm 44 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………… v 4.3.3. Một số ñặc ñiểm chống chịu của các giống và tổ hợp ngô lai thí nghiệm trong vụ hè thu tại huyện Mai Châu và ðà Bắc…………………………… 61 4.3.4. Các yếu tố cấu thành năng suất của các giống và tổ hợp ngô lai thí nghiệm……………………………………………………………………….66 4.3.5. Tổng kết một số tính trạng của các giống và tổ hợp ngô lai ưu tú……72 4.4. Sơ bộ hạch toán so sánh kinh tế của các giống, tổ hợp ngô lai ñược chọn và giống ñối chứng tại huyện ðà Bắc và huyện Mai Châu………………….74 5. KẾT LUẬN VÀ ðỀ NGHỊ……….…… …… ….77 1. Kết luận…………………………………………………………….…… 77 2. ðề nghị……………………………………………………………………78 TÀI LIỆU THAM KHẢO……… ……… … ……… 79 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………… vi DANH MỤC BẢNG Số TT Tên Bảng Trang Bảng 2.1. Dự báo nhu cầu ngô thế giới ñến năm 2020 8 Bảng 2.2. Một số quốc gia sản xuất ngô lớn trên thế giới Giai ñoạn 2005 - 2009 9 Bảng 2.3 .Diện tích, năng suất và sản lượng ngô ở Việt Nam giai ñoạn 2005- 2009 15 Bảng 2.4. Sản xuất ngô tại các tỉnh Miền núi phía Bắc giai ñoạn 2005 - 2009 21 Bảng 2.5: Sản xuất ngô tỉnh Hoà Bình giai ñoạn 2005 - 2009 23 Bảng 2.6 Dự kiến quy hoạch sản xuất ngô tỉnh Hoà Bình ñến năm 2020 24 Bảng 3.1. Vật liệu nghiên cứu 26 Bảng 4.1 Sản xuất ngô tại xã Toàn Sơn - huyện ðà Bắc giai ñoạn 2007 - 2011 40 Bảng 4.2 : Sản xuất ngô tại xã Bakhan - huyện Mai Châu giai ñoạn 2007- 2011 41 Bảng 4.3. Thời gian sinh trưởng và các giai ñoạn phát dục chính của các THL và giống ngô thí nghiệm (vụ hè thu năm 20011) 42 Bảng 4.4. Một số ñặc ñiểm hình thái của các giống và THL thí nghiệm (vụ hè thu năm 2011) 45 Bảng 4. 5. ðộng thái tăng trưởng chiều cao cây của các giống và tổ hợp ngô lai thí nghiệm (vụ hè thu năm 2011) 50 Bảng 4. 6: Một số ñặc ñiểm hình thái của các giống và tổ hợp ngô lai thí nghiệm (vụ hè thu năm 2011) 53 Bảng 4. 7: ðặc ñiểm hình thái bông cờ của các giống và tổ hợp ngô lai thí nghiệm (vụ hè thu năm 2011) 55 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………… vii Bảng 4. 8: ðặc ñiểm hình thái bắp của các giống và tổ hợp ngô lai thí nghiệm (vụ hè thu năm 2011) 58 Bảng 4. 9 : Một số ñặc ñiểm hình thái bắp của các giống và tổ hợp ngô lai tham gia thí nghiệm (vụ hè thu năm 2011) 60 Bảng 4. 10. Các yếu Tố cấu thành năng suất của các giống và THL thí nghiệm tại huyện ðà Bắc (vụ hè thu năm 2011) 62 Bảng 4. 11. Các yếu Tố cấu thành năng suất của các giống và THL thí nghiệm tại huyện Mai Châu (vụ hè thu năm 2011) 64 Bảng 4. 12 .Tỷ lệ ñổ gẫy của các giống và tổ hợp ngô lai thí nghiệm (vụ hè thu năm 2011) 65 Bảng 4. 13. Mức ñộ nhiễm sâu hại chính của các giống và tổ hợp ngô lai thí nghiệm (vụ hè thu năm 2011) 67 Bảng 4. 14. Mức ñộ nhiễm Bệnh hại chính của các giống và tổ hợp ngô lai thí nghiệm (vụ hè thu năm 2011) 70 Bảng 4. 15 Một số tính trạng của các tổ hợp lai ưu tú ñược chọn tại 2 huyện ðà bắc, Mai Châu tỉnh Hoà Bình 72 Bảng 4.16. Bảng hạch toán kinh tế của giống NK66 và LVN 146 tại huyện Mai Châu 74 Bảng 4.17. Bảng hạch toán kinh tế của giống NK66 và LCH 9 tại huyện ðà Bắc 75 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………… viii DANH MỤC BIỂU ðỒ Số TT Tên biểu ñồ Trang Biểu ñồ 4.1: Diễn biến một số yếu tố khí tượng tại huyện ðà Bắc - Hoà Bình (vụ hè thu năm 2011) 37 Biểu ñồ 4.2. Diễn biến một số yếu tố khí tượng tại huyện Mai châu - Hoà Bình (vụ hè thu năm 2011) 37 ðồ thị 4.3. Thời gian sinh trưởng của các giống và tổ hợp ngô lai trong vụ hè thu năm 2011 tại huyện ðà Bắc và huyện Mai Châu 44 Biểu ñồ 4.4. Chiều cao cây và chiều cao ñóng bắp của các giống và THL thí nghiệm vụ hè thu 2011 tại huyện ðà Bắc 48 Biểu ñồ 4.5. Chiều cao cây và chiều cao ñóng bắp của các giống và THL thí nghiệm vụ hè thu 2011 tại huyện Mai châu 48 Biểu ñồ 4.6. ðộng thái tăng trưởng chiều cao cây của các giống và tổ hợp ngô lai vụ hè thu năm 2011 tại ðà bắc 49 Biểu ñồ 4.7. ðộng thái tăng trưởng chiều cao cây của các giống và tổ hợp ngô lai trong vụ hè thu năm 2011 tại Mai Châu 50 Biểu ñồ 4.8. Tổng số lá trên cây của các giống và tổ hợp ngô lai thí nghiệm tại huyện ðà Bắc và huyện Mai Châu (vụ hè thu năm 2011) 54 Biểu ñồ 4.9. Năng suất thực thu của các giống và tổ hợp ngô lai (vụ hè thu năm 2011) 71 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………… ix DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN BRN : bán răng ngựa CCC : Chiều cao cây CCðB : Chiều cao ñóng bắp CIMMYT : Trung tâm cải tạo ngô và lúa mỳ quốc tế CT : Công thức CSL : chín sinh lý ðB : ðà Bắc ñ/c : ðối chứng IFPRI : Viện nghiên cứu Chương trình Lương thực thế giới KNKH : Khả năng kết hợp MC : Mai Châu NSTT : Năng suất thực thu NSLT : Năng suất lý thuyết PR : phun râu; SðT : Sâu ñục thân SðB : Sâu ñục bắp THL : Tổ hợp lai TGST : Thời gian sinh trưởng TP : Tung phấn USDA : Bộ nông nghiệp Mỹ [...]... ngu n gen và qu n th ngô nhi t ñ i trong 8 b lai luân giao K t qu ñư c công b trong bao cáo t i h i th o ch n t o gi ng ngô lai năm 1996 Báo cáo ch ra r ng các v t li u ñư c ñánh giá có KNKH cao là: Pool 30 và P48, P42 và P47, P43 và P44, P42 và Susan 1, P43, P23, P26, P49 và P20, Pool 21, Pool 22, P6, P69 và P70, PR7737 ðây là các v t li u có KNKH cao v tính tr ng năng su t có th s d ng trong công... các gi ng và THL - ðánh giá ñư c m t s ñ c ñi m hình thái c a các gi ng và THL - ðánh giá ñư c tình hình sâu b nh h i c a các gi ng và THL - ðánh giá ñư c các y u t c u thành năng su t c a các gi ng và THL - Sơ b ñánh giá ñư c hi u qu kinh t c a các gi ng và THL ưu tú 1.4 ð i tư ng và ph m vi nghiên c u ð tài ti n hành kh o sát 15 gi ng và t h p ngô lai m i ñư c ch n t o và ñư c ti n hành vào v hè thu... c nh, t ñó giúp quá trình ñánh giá và ch n t o gi ng có hi u qu hơn ð ng th i ch n ñư c m t s gi ng ngô lai phù h p ñ b xung vào cơ c u gi ng c a t nh Xu t phát t yêu c u th c t trên tôi ti n hành nghiên c u ñ tài :"Kh o sát m t s gi ng và t h p ngô lai trong ñi u ki n nư c tr i t i T nh Hoà Bình" 1.2 M c tiêu nghiên c u c a ñ tài Ch n ñư c 1-2 gi ng và t h p ngô lai có kh năng ch ng ch u t t, năng... sâu b nh và các ñi u ki n b t l i M i tương quan gi a m t s ch tiêu ñ n năng su t cây tr ng, sâu b nh và các ñi u ki n b t l i Kozubenko ( 1965) th y tương quan gi a các ñ c tính c a cây và năng su t thay ñ i tuỳ theo nhóm gi ng và ñi u ki n môi trư ng Ph n l n các gi ng ngô răng ng a và các gi ng ngô lai thu c nhóm chín trung bình và chín mu n Trong nh ng năm khô h n có tương quan thu n và ch t ch... Singhs và Paroda RS ñã kh o sát và ñánh giá các THL c a 8 dòng ngô khi lai luân giao, k t qu là dòng CM500 có KNKH chung cao nh t ñ i v i h u h t các tính tr ng tham gia phân tích, sau ñó ñ n dòng CM105 và CM110 (CIMMYT, 1985) [32] M t trong nh ng thành t u l n nh t c a các nhà ch n gi ng cây tr ng th k 20 là vi c ng d ng ưu th lai vào s n xu t h t gi ng ngô lai (Tr n Vi t Chi (1993) [4] Gi ng lai ñư... năng t o phôi và cây tái sinh cao là dòng C15, C40, C164 và C172 Lai th 24 ngu n v t li u xác ñ nh ñư c 9 t h p lai có kh năng t o c u trúc phôi cao (7,8%) và 4 t h p lai có t l tái sinh cây cao Tính ñ n nay ñã t o ñư c 144 dòng thu n t nuôi c y bao ph n Có nhi u dòng ñã tham gia vào lai th t o t h p lai (H i ngh công ngh sinh h c toàn qu c Hà N i, 2003) [13] T i Trư ng ðHNN Hà N i, trong nh ng năm... vùng núi Tây B c, cách th ñô Hà n i 76 km v phía Tây Nam Phía B c Hoà Bình giáp Phú Th và Hà Tây, phía Nam giáp Ninh Bình và Thanh Hoá, phía ðông giáp Hà Tây và Hà Nam, phía Tây giáp Sơn La.T nh Hòa Bình có 11 huy n, thành ph : ðà B c, Mai Châu, Tân l c, L c Sơn, Kim Bôi, Lương Sơn, L c Thu , Yên Thu , Kỳ Sơn, Cao Phong và Thành ph Hoà Bình v i 210 xã, phư ng, th tr n Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N... xung quanh h thu ñi n Hoà Bình khí h u tương ñ i mát m , mưa nhi u, khu v c ñ i th p phía nam có khí h u ñ c trưng c a vùng, nhi t ñ i gió mùa, nhi t ñ bình quân năm 22-300C Tuy có s khác nhau v khí h u h u các khu v c, song nhìn chung khí Hoà Bình có n n nhi t cao, lư ng mưa tương ñ i l n và t p trung trong các tháng mùa mưa Bình quân trong 10 năm qua (2000-2009) nhi t ñ trung bình năm 23,90C, t ng... thích ng r ng, có ti m năng cho năng su t cao, nh t là các gi ng ngô lai Qua vi c kh o sát 15 gi ng và t h p ngô lai t i huy n ðà B c và huy n Mai Châu thu c t nh Hoà Bình, Chúng tôi mong mu n tìm ra ñư c 1- 2 gi ng, t h p ngô lai phát tri n t t nh t trong ñi u ki n t nhiên c a t ng vùng góp ph n giúp bà con có nhi u l a ch n hơn trong vi c s d ng b gi ng m i do Vi t Nam nghiên c u ra, t ñó góp ph... năm 1996-1997 theo Nguy n Tiên Phong và CS, 1997 k t lu n: t i các ñi m trong m ng lư i kh o nghi m ngô phía B c ñã xác ñ nh ñư c hai gi ng ngô lai chín s m s 2 và LVN- 25, gi ng ngô lai chín trung bình VN2151, LVB-4, LVN-17, B9681 và s 10, m t gi ng ngô lai chín mu n LVN-9 ðây là nh ng gi ng có tri n v ng, năng su t cao n ñ nh, ít sâu b nh, c n ñư c m r ng s n xu t trong các vùng sinh thái khác nhau . ñề tài :" ;Khảo sát một số giống và tổ hợp ngô lai trong ñiều kiện nước trời tại Tỉnh Hoà Bình& quot;. 1.2. Mục tiêu nghiên cứu của ñề tài Chọn ñược 1-2 giống và tổ hợp ngô lai có khả năng. DỤC VÀ ðÀO TẠO TRƯỜNG ðẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI        ðỖ THỊ MINH HUYỀN KHẢO SÁT MỘT SỐ GIỐNG VÀ TỔ HỢP NGÔ LAI TRONG ðIỀU KIỆN NƯỚC TRỜI TẠI TỈNH HOÀ BÌNH. Tổng kết một số tính trạng của các giống và tổ hợp ngô lai ưu tú……72 4.4. Sơ bộ hạch toán so sánh kinh tế của các giống, tổ hợp ngô lai ñược chọn và giống ñối chứng tại huyện ðà Bắc và huyện Mai