- 1 - MỞ ĐẦU Lớp mạ hóa học niken hóa học (electroless nickel- EN) rất được quan tâm trong kỹ thuật do hợp kim NiP thu được có nhiều tính chất đáng lưu ý như: độ cứng, độ bền cơ cao, hệ số ma sát thấp, khả năng chịu ăn mòn tốt. Lớp mạ này đã được ứng dụng trong nhiều ngành công nghiệp, đặc biệt trong những ngành công nghệ cao như cơ khí chính xác, điện tử, viễn thông, ôtô, hàng không [1-6]… Trong khoảng hơn 10 năm trở lại đây, sự phát triển khoa học kỹ thuật đòi hỏi phải tạo ra các hệ vật liệu có các tính chất cơ tính, hóa tính, từ tính… ưu việt hơn. Một trong những xu hướng được quan tâm nhiều là sử dụng các hệ vật liệu compozit của NiP để nâng cao tính năng, đáp ứng yêu cầu kỹ thuật. Màng compozit NiP-hạt phân tán cũng là một trong những hệ vật liệu tiềm năng và được nghiên cứu rộng rãi tại các nước phát triển. Cho tới nay đã có rất nhiều hệ compozit khác nhau của NiP được nghiên cứu như NiP/hạt cứng (SiC, Al2O 3 , BN, WC…) nhằm tăng độ cứng, NiP- PTFE tăng độ ma sát, tăng khả năng chịu ăn mòn… Cùng với các nghiên cứu ứng dụng trong công nghiệp, các vấn đề lý thuyết về cơ chế kết tủa màng compozit, tương tác giữa hạt phân tán và NiP cũng như ảnh hưởng của các yếu tố công nghệ cũng được quan tâm nghiên cứu nhằm đưa ra những thông tin tốt nhất phục vụ hoàn thiện công nghệ [1,2,7-12]. Mục tiêu của luận văn này là nghiên cứu lớp mạ niken hoá học compozit NiP-Al 2 O 3 cụ thể là: Nghiên cứu ảnh hưởng hàm lượng và kích thước hạt Al 2 O 3 trong dung dịch tới cấu trúc và tính chất lớp mạ hoá học compozit NiP-Al 2 O 3 . Các nội dung chính của luận văn bao gồm: - Nghiên cứu ảnh hưởng hàm lượng Al 2 O 3 trong dung dịch tới cấu trúc và tính chất lớp mạ hoá học NiP- Al 2 O 3 Nghiên cứu ảnh hưởng hàm lượng và kích thước hạt Al 2 O 3 trong dung dịch tới cấu trúc và tính chất lớp mạ hoá học compozit NiP-Al 2 O 3 - 2 - - Nghiên cứu ảnh hưởng kích thước hạt Al 2 O 3 trong dung dịch tới cấu trúc và tính chất lớp mạ hoá học NiP-Al 2 O 3 . Từ kết quả thu được sẽ tìm ra các điều kiện công nghệ tối ưu chế tạo màng compozit, đồng thời làm sáng tỏ cơ chế ảnh hưởng của các thông số này tới cấu trúc và tính chất của màng. Nghiên cứu ảnh hưởng hàm lượng và kích thước hạt Al 2 O 3 trong dung dịch tới cấu trúc và tính chất lớp mạ hoá học compozit NiP-Al 2 O 3 - 3 - Chương I: TỔNG QUAN 1.1 LÝ THUYẾT MẠ HOÁ HỌC 1.1.1 Cơ chế phản ứng mạ hoá học Thuyết thế hỗn hợp Khi quá trình mạ hoá học xảy ra, ion phức kim loại ML m n+ sẽ khử thành nguyên tử kim loại M, đồng thời chất khử R bị oxi hoá thành dạng O n+ . Các phản ứng này có bản chất giống như phản ứng điện hoá. Nó gồm các phản ứng catot và anot riêng biệt xảy ra đồng thời trên cùng một bề mặt nền: Phản ứng catot: ML m n+ + ne = M + mL (1.1) Phản ứng anot: R - ne = O n+ (1.2) Phản ứng tổng: ML m n+ + R = M + mL + O n+ (1.3) Hai phản ứng (1.1) và (1.2) xác lập nên thế mạ hoá học, được gọi là thế hỗn hợp. Hình 1.1 thể hiện khái niệm thế hỗn hợp dùng để mô tả nguyên tắc phản ứng mạ hoá học. Hình 1.1. Đồ thị điện cực thế hỗn hợp (Trong đó i: dòng điện thực; i a : dòng điện anot; i c : dòng điện catot; i pl : dòng điện mạ hoá học tại thế hỗn hợp E pl ) Nghiên cứu ảnh hưởng hàm lượng và kích thước hạt Al 2 O 3 trong dung dịch tới cấu trúc và tính chất lớp mạ hoá học compozit NiP-Al 2 O 3 - 4 - Theo cách hiểu này thì phản ứng tổng được xem là một tổ hợp đơn giản của hai phản ứng riêng phần được xác định một cách độc lập. Thực ra quá trình mạ hoá học xảy ra phức tạp hơn nhiều so với cơ chế trình bày ở trên do các phản ứng riêng phần không xảy ra một cách độc lập mà còn tương tác và phụ thuộc lẫn nhau, ngoài ra còn có các phản ứng phụ xảy ra đồng thời. Do đó, các đường riêng phần trên sẽ biến dạng và trở nên phức tạp hơn nhiều so với đường ghép đơn giản từ hai phản ứng độc lập như trên hình 1.1. Mặc dù vẫn còn những hạn chế trên, thuyết thế hỗn hợp vẫn là công cụ tốt trong việc nghiên cứu quá trình mạ hoá học. Cơ chế tổng quát Nhìn chung, quá trình mạ hoá học xảy ra rất phức tạp, đa dạng vì nó còn phụ thuộc vào đặc điểm của từng hệ mạ và từng loại chất khử khác nhau. Tuy nhiên, chúng vẫn có một số điểm chung là: - Quá trình mạ hoá học luôn kèm theo hiện tượng thoát khí hydro. - Các kim loại có khả năng mạ hoá học được đều có khả năng xúc tác quá trình nhận- tách hyđro. - Các chất làm ngộ độc phản ứng nhận - tách hydro như thioure (TU), mercaptobenzotiazol (MBT)… có khả năng làm ổn định dung dịch mạ hoá học. - Các phản ứng kết tủa hoá học thường được kích hoạt khi tăng pH. Từ các đặc điểm đó, người ta xây dựng thành một cơ chế tổng quát chung cho mọi quá trình mạ hoá học như sau [1]: Quá trình anot Tách hydro : RH → R + H (1.4) Nghiên cứu ảnh hưởng hàm lượng và kích thước hạt Al 2 O 3 trong dung dịch tới cấu trúc và tính chất lớp mạ hoá học compozit NiP-Al 2 O 3 - 5 - Oxi hoỏ : R + OH ROH + e (1.5) Kt hp : H + H H 2 (1.6) Oxi hoỏ : H + OH H 2 O + e (1.7) Quỏ trỡnh catot Kt ta kim loi : M n+ + ne M (1.8) Thoỏt hydro : 2H 2 O + 2e H 2 + 2OH (1.9) Trong ú: RH l cht kh, chỳng hp ph lờn b mt kim loi m, phõn ly thnh gc R v nguyờn t hydro theo phn ng (1.4), e l in t cn thit kh ion kim loi thnh kim loi, c R (1.5) v H (1.7) cung cp, H 2 - khớ hydro thoỏt ra do cỏc nguyờn t hydro hp ph kt hp li (1.6) v do phn ng (1.9). Sn phm ca cht kh sau phn ng (nh P t hypophotphit, B t dimetylamin boran) tham gia vo thnh phn lp m. 1.1.2. Tc quỏ trỡnh m hoỏ hc [1,2] Tốc độ của phản ứng mạ hóa học, ví dụ trong một trờng hợp cụ thể mạ đồng hóa học (1.10) có thể đợc viết nh sau Cu 2+ + 2HCHO + 4OH - = Cu +H 2 + 2HCOO - + 2H 2 O (1.10) Tốc độ V của phản ứng này sẽ là: V =k[Cu 2+ ] a .[OH - ] b .[HCHO] c .[L] d .exp(-E/T) (P1.1) Trong đó: k l hằng số tốc độ, L l ligan tạo phức với ion kim loại; a, b, c, d l bậc phản ứng, E l năng l ợng hoạt hoá, T l nhiệt độ tuyệt đối (K) Biến đổi hàm mũ (P1.1) thành hàm bậc nhất : logv=logK+alog[Cu 2+ ]+b.log[OH - ]+c.log[HCHO]+d.log[L]-E/2,3T (P1.2) Từ (P.1.2) có thể bằng thực nghiệm xác định các thông số động học sau: - a, b, c, d từ độ nghiêng đờng logv nồng độ từng chất phản ứng Nghiờn cu nh hng hm lng v kớch thc ht Al 2 O 3 trong dung dch ti cu trỳc v tớnh cht lp m hoỏ hc compozit NiP-Al 2 O 3 - 6 - - E từ độ nghiêng đờng logv 1/T 1.1.3 Cỏc yu t nh hng n phn ng m hoỏ hc [1,2] Nhiệt độ : Nhiệt độ có ảnh hởng mạnh đến tốc độ mạ hoá học, rõ nhất là trờng hợp mạ niken hoá học trong dung dịch axít. Khi nhiệt độ cha vợt quá 70 0 C quá trình kết tủa niken cha xảy ra, nhng khi nhiệt độ lên trên 70 0 C lập tức tốc độ mạ tăng vọt và đạt giá trị 20 àm/h tại 92 0 C, còn trên 92 0 C dung dịch sẽ không bền vững nữa, lúc ấy kim loại kết tủa cả lên đồ gá, thậm chí trong toàn khối dung dịch. pH dung dịch : pH dung dịch có ảnh hởng đến hiệu số điện thế giữa các phản ứng anốt và catốt, mà điện thế này lại ảnh hởng mạnh đến tốc độ mạ. Cụ thể khi pH tăng, tốc độ mạ tăng. Tuy nhiên khi pH tăng quá cao sẽ xuất hiện kết tủa trong toàn khối dung dịch nguyên nhân là tại pH cao xuất hiện các hạt rắn trong dung dịch (nh niken photphit, đồng oxít ). Các hạt này sẽ trở thành các trung tâm hoạt động, dẫn đến các phản ứng tạo bột kim loại trong dung dịch, kết quả là toàn bộ ion kim loại trong khối dung dịch đồng loạt bị khử thành bột kim loại. Chất tạo phức : Việc chọn ligan tạo phức và nồng độ của nó cũng rất quan trọng, do khi chúng tạo phức rất bền với ion kim loại mạ thì rất có thể sẽ không đủ ion kim loại tự do để khử thành lớp mạ. Ví vụ EDTA thờng cho phức có hằng số bền rất lớn nên phải khống chế chặt chẽ nồng độ của nó và của ion kim loại kết tủa nếu không quá trình mạ sẽ có tốc độ tơng đối thấp. Chất khử : ảnh hởng của chất khử thờng phụ thuộc vào pH của dung dịch. Lấy hypophotphit làm ví dụ, nó là chất khử rất mạnh trong môi trờng axít. Trong khi đó formaldehyt có tính khử rất mạnh trong dung dịch kiềm nhng lại không có tính khử trong dung dịch axít. Chất khử ảnh hởng đến quá trình xúc tác và mức độ xúc tác cho các kim loại. Các chất khử khác nhau sẽ thích hợp với các ion kim loại khác nhau. Nghiờn cu nh hng hm lng v kớch thc ht Al 2 O 3 trong dung dch ti cu trỳc v tớnh cht lp m hoỏ hc compozit NiP-Al 2 O 3 - 7 - Nhm ỏnh giỏ kh nng xỳc tỏc ca cỏc kim loi i vi quỏ trỡnh kh hyro ca cỏc cht kh, ngi ta cú th da trờn tiờu chớ in th kh hyro ca cỏc cht kh trờn cỏc kim loi ú. Khi tc phúng in khụng i, hot tớnh xỳc tỏc ca kim loi cng cao khi in th kh cng ln. Trên cơ sở các kết quả thí nghiệm đo điện thế sử dụng mật độ dòng i= 10 -4 A/cm 2 , tác giả Izumi Ohno, Osamu Wakabayshi qua nghiên cứu đã thiết lập đợc dãy hoạt tính xúc tác của các kim loại nh sau (hình 1.2): NaH 2 PO 2 : Au > Ni > Pd > Co > Pt HCHO :Cu > Au > Ag > Pd >Ni > Co NaBH 4 : Ni > Co > Pd > Pt > Au > Ag > Cu DMAB : Ni > Co > Pd > Au > Pt > Ag NH 2 NH 2 : Co > Ni > Pt > Pd > Cu > Ag > Au Kết quả này gợi ý cho việc chọn chất khử phù hợp với kim loại mạ và chọn chất hoạt hoá xúc tác cho nền không có tính xúc tác. Hỡnh 1.2. in th phn ng kh hyro trờn cỏc xỳc tỏc kim loi khỏc nhau trong trng hp cht kh l NaH 2 PO 2 , HCHO, NaBH 4 , DMAB, NH 2 NH 2 [1,5]. Nghiờn cu nh hng hm lng v kớch thc ht Al 2 O 3 trong dung dch ti cu trỳc v tớnh cht lp m hoỏ hc compozit NiP-Al 2 O 3 - 8 - 1.2 MẠ NIKEN HOÁ HỌC (electroless nickel - EN) 1.2.1 Cơ chế mạ EN Các phản ứng tổng diễn ra trong quá trình mạ hoá học niken [1,2]: Có thể thấy từ các phương trình trên, các ion Ni 2+ bị khử thành kim loại tạo thành lớp mạ, hypophotphit bị oxy hoá thành photphit. Phản ứng sinh ra axit và pH của bể giảm đi trong quá trình mạ. Khi pH của dung dịch giảm, hiệu suất khử của hypophotphit thấp, do vậy tốc độ phản ứng chậm xuống. Khi pH hạ xuống tới một mức nhất định sẽ diễn ra quá trình hòa tan kim loại vừa kết tủa. Ni + 2HCl → NiCl 2 + H 2 ↑ (1.13) Để khắc phục hiện tượng pH không ổn định trong quá trình mạ, nói chung cần sử dụng chất đệm trong dung dịch mạ. Với các phản ứng tổng diễn ra như (1.17) và (1.18), các cơ chế khác nhau đã được đề xuất. Dưới đây giới thiệu một số cơ chế tiêu biểu nhất: a) Cơ chế Gutzeit: Theo cơ chế này, trên bề mặt xúc tác Ni sẽ hình thành ion metaphotphit (PO 2 ) và nguyên tử H theo phản ứng (1.14). Nguyên tử H này hấp phụ lên trên bề mặt và thành tác nhân khử cực mạnh, khử ion Ni thành Ni kim loại (phản ứng (1.15)) và đồng thời ion PO 2 - phản ứng với nước tạo ra ion octophotphit (HPO 3 ) 2- (phản ứng (1.16)). (H 2 PO 2 ) - + Ni (xúc tác) → PO 2 - + 2H (xúc tác) (1.14) Nghiên cứu ảnh hưởng hàm lượng và kích thước hạt Al 2 O 3 trong dung dịch tới cấu trúc và tính chất lớp mạ hoá học compozit NiP-Al 2 O 3 NiCl 2 + Na(H 2 PO 2 ) + HOH Ni + 2HCl + NaH(HPO 3 ) (1.11) Na(H 2 PO 2 ) + HOH NaH 2 PO 3 + H 2 (1.12) Bề mặt xúc tác bề mặt xúc tác - 9 - NiCl 2 + 2H (xt) → Ni 0 + 2H + (1.15) (PO 2 ) - + HOH → (HPO 3 ) 2- + H + (1.16) Có thể thấy rằng bề mặt Ni mới sinh ra từ phương trình (1.15) được tạo ra liên tục và là chất xúc tác để khử hydro (phương trình (1.14)), do vậy phản ứng diễn ra là tự xúc tác. Quá trình này hoàn toàn giống với quá trình khử hyđro trên bề mặt Pd kim loại, do vậy một khi nguyên tử Ni đầu tiên hình thành trên bề mặt Pd, các phản ứng tạo Ni tiếp theo sẽ xảy ra liên tục thành chuỗi dẫn đến hình thành màng Ni trên bề mặt nhựa. Cần lưu ý rằng ion (H 2 PO 2 ) - và (H 2 PO 3 ) - cũng bị nguyên tử H khử thành P nguyên tố nên lớp mạ Ni hoá học luôn chứa P (phản ứng (1.17)) và khí H 2 luôn tạo thành do các nguyên tử H tương tác với nhau (phản ứng (1.18)). (H 2 PO 2 ) - + H (bề mặt xúc tác) → P + H 2 O + OH - (1.17) H + H → H 2 ↑ (1.18) b) Cơ chế Brenner: Giải thích cơ chế của Brenner khác với Gutzeit ở một điểm chính. Ông cho rằng: sự hoạt động của hydro ảnh hưởng đến sự hoạt động của Ni chứ không phải khử hoá học ion Ni 2+ thành Ni kim loại. Quá trình khử Ni gồm 2 giai đoạn: 1- Phân huỷ có tính xúc tác của ion hypophosphit (H 2 PO 2 ) - giải phóng H. 2- Ion Ni 2+ được hoạt hóa từ năng lượng giải phóng ion hydro và nhờ năng lượng này Ni 2+ phản ứng với ion H 2 PO 2 - tạo ra Ni kim loại. c) Cơ chế Hersch: theo cơ chế này, hypophotphit không tạo ra nguyên tử H mà sẽ tương tác với O 2- tạo ra ion hydit H - . Ion hydit này sau đó sẽ tương tác với Ni 2+ để hình thành Ni. Ông đưa ra đặc tính tương đồng đáng chú ý của 2 chất khử (2 chất khử đó là H - và H). Các phản ứng đưa ra trên cơ sở giả thuyết này: (H 2 PO 2 ) - + O 2- → (HPO 3 ) 2- + H - (1.19) Nghiên cứu ảnh hưởng hàm lượng và kích thước hạt Al 2 O 3 trong dung dịch tới cấu trúc và tính chất lớp mạ hoá học compozit NiP-Al 2 O 3 - 10 - H - + H + → H 2 (1.20) H - + Ni 2+ → H + + Ni (1.21) 1.2.2 Cấu trúc lớp mạ NiP Lớp mạ NiP có cấu trúc thay đổi từ bán vô định hình sang vô định hình hoàn toàn tùy thuộc vào hàm lượng P có trong thành phần hợp kim. Theo giản đồ pha, hợp kim NiP có cấu trúc vô định hình hoàn toàn trong khoảng thành phần P từ 18- 32%. Ở hàm lượng P nhỏ hơn 18% có thể xuất hiện pha tinh thể Ni trong lòng pha vô định hình (hình 1.3) [2,3]. Các phân tích hiển vi điện tử truyền qua (TEM) cũng cho thấy khi hàm lượng P ở mức cao (24,46%), khối NiP trở nên vô định hình hoàn toàn. Trong khi đó, lớp mạ có hàm lượng P thấp (6,71%), trong lòng lớp mạ xuất hiện các tinh thể Ni cỡ 10-50nm phân tán đều đặn (hình 1.4). Khi ủ nhiệt ở nhiệt độ thích hợp, có hiện tượng pha vô định hình kết tinh lại [1,5]. Hình 1.3. (a) Giản đồ pha của hợp kim NiP và (b) cấu trúc pha của lớp mạ NiP Nghiên cứu ảnh hưởng hàm lượng và kích thước hạt Al 2 O 3 trong dung dịch tới cấu trúc và tính chất lớp mạ hoá học compozit NiP-Al 2 O 3 [...]... 2.1.2 Hạt Al2O3 Hạt Al2O3 oxit gồm có các kích thước 0,6µm, 8µm và 15µm Cỡ hạt 15µm dùng cho thí nghiệm về ảnh hưởng của nồng độ hạt Đối với thí nghiệm ảnh hưởng của kích thước dùng cả ba loại kích thước trên Al2O3 có xuất xứ của hãng ALCOLA (CHLB Đức) Hình 2.1 là ảnh SEM của Al2O3 có kích thước 15µm Nghiên cứu ảnh hưởng hàm lượng và kích thước hạt Al2O3 trong dung dịch tới cấu trúc và tính chất lớp mạ... thường Nghiên cứu ảnh hưởng hàm lượng và kích thước hạt Al2O3 trong dung dịch tới cấu trúc và tính chất lớp mạ hoá học compozit NiP -Al2O3 - 19 - Cấu trúc, thành phần hạt rắn, tính chất lớp mạ compozit kết tủa phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau như: tính trơ xúc tác của các hạt, điện tích các hạt, thành phần dung dịch mạ hoá học, độ hoạt động, khả năng phản ứng của dung dịch mạ, sự tương thích của các hạt. .. 1.4 Ảnh hiển vi điện tử truyền qua (TEM) lớp mạ NiP với các hàm lượng P khác nhau 1.2.3 Các tính chất của lớp mạ Ni hoá học [1,2] 1.2.3.1 Các tính chất vật lý Các tính chất vật lý của lớp phủ Ni hóa học được tổng kết trên bảng 1.1 Nghiên cứu ảnh hưởng hàm lượng và kích thước hạt Al2O3 trong dung dịch tới cấu trúc và tính chất lớp mạ hoá học compozit NiP -Al2O3 - 12 - Bảng 1.1 Các tính chất vật lý của lớp. .. này lên lớp kim loại NiP theo cơ chế tĩnh điện cũng tăng lên Chính vì vậy, thay đổi điện thế zeta của hạt là một trong những biện pháp hiệu quả nhất để tăng hàm lượng và khả năng phân bố hạt rắn trong màng compozit Nghiên cứu ảnh hưởng hàm lượng và kích thước hạt Al2O3 trong dung dịch tới cấu trúc và tính chất lớp mạ hoá học compozit NiP -Al2O3 - 23 - 1.3.3.3 Ảnh hưởng của pH dung dịch pH dung dịch mạ... phần P hay B có trong lớp mạ NiP hay NiB hình 1.5) Nghiên cứu ảnh hưởng hàm lượng và kích thước hạt Al2O3 trong dung dịch tới cấu trúc và tính chất lớp mạ hoá học compozit NiP -Al2O3 - 13 - Hình 1.5 Ảnh hưởng của thành phần hợp kim đến khối lượng riêng của các lớp phủ Ni-P và Ni-B Có thể thấy thấy về cơ bản khối lượng riêng giảm tuyến tính khi tăng hàm lượng P trong lớp phủ Ni-P (hoặc lớp phủ Ni-B) Nguyên... được sự ảnh hưởng có lợi nào trong độ nhám bề mặt bởi sự chênh lệch kích thước hạt lớn hơn Nghiên cứu ảnh hưởng hàm lượng và kích thước hạt Al2O3 trong dung dịch tới cấu trúc và tính chất lớp mạ hoá học compozit NiP -Al2O3 - 35 - Chương II: THỰC NGHIỆM 2.1 CHUẨN BỊ MẪU VÀ DUNG DỊCH 2.1.1 Dung dịch mạ hoá học Dung dịch mạ niken hoá học sử dụng trong luận văn này có thành phần và chế độ mạ như sau: Sunphat... thuộc vào thành phần dung dịch mạ và các thông số khác, quan trọng nhất là nhiệt độ và cường độ thoát khí hyđrô Nghiên cứu ảnh hưởng hàm lượng và kích thước hạt Al2O3 trong dung dịch tới cấu trúc và tính chất lớp mạ hoá học compozit NiP -Al2O3 - 21 - Hình 1.6 Cơ chế hình thành lớp mạ compozit 1.3.3 Ảnh hưởng của các yếu tố tới quá trình hình thành màng compozit [1,7,8] 1.3.3.1 Ảnh hưởng của thành phần dung. .. hàm lượng P cao hơn ở dưới sẽ được bảo vệ Nghiên cứu ảnh hưởng hàm lượng và kích thước hạt Al2O3 trong dung dịch tới cấu trúc và tính chất lớp mạ hoá học compozit NiP -Al2O3 - 15 - • Tính chất lớp mạ (thành phần, độ xốp, ứng suất nội) ảnh hưởng lớn đến khả năng chịu ăn mòn Các tính chất này thường được quyết định bởi pH, cách thức sử dụng và thành phần dung dịch mạ Ví dụ: Ứng suất nội cũng làm lớp phủ... các hạt với lớp phủ hoá học Hạt SiC tuy cứng hơn, nhưng lại dễ dàng bị kéo ra khỏi lớp màng compozit do liên kết của nó với màng là không tốt Nghiên cứu ảnh hưởng hàm lượng và kích thước hạt Al2O3 trong dung dịch tới cấu trúc và tính chất lớp mạ hoá học compozit NiP -Al2O3 - 29 - Các lớp mạ hoá học compozit (không xét đến loại hạt kết tủa) về bản chất tốt hơn so với lớp mạ Ni hoá học không có các hạt. .. phủ lớp mạ compozit (b) Lớp phủ đã xử lý nhiệt ở 400oC trong 1h (1) và (2) Độ mài mòn lớp mạ (tính bằng mg) Trong những năm gần đây lớp phủ compozit NiP và hạt phân tán Polytetrafluoetylen (PTFE) nhằm mục đích tăng khả năng chịu ma sát của lớp phủ được quan tâm rất nhiều Quá trình đồng kết tủa hạt PTFE vào trong lớp mạ Ni hóa Nghiên cứu ảnh hưởng hàm lượng và kích thước hạt Al2O3 trong dung dịch tới cấu . thước hạt Al 2 O 3 trong dung dịch tới cấu trúc và tính chất lớp mạ hoá học compozit NiP-Al 2 O 3 - 2 - - Nghiên cứu ảnh hưởng kích thước hạt Al 2 O 3 trong dung dịch tới cấu trúc và tính chất. nội dung chính của luận văn bao gồm: - Nghiên cứu ảnh hưởng hàm lượng Al 2 O 3 trong dung dịch tới cấu trúc và tính chất lớp mạ hoá học NiP- Al 2 O 3 Nghiên cứu ảnh hưởng hàm lượng và kích thước. thường. Nghiên cứu ảnh hưởng hàm lượng và kích thước hạt Al 2 O 3 trong dung dịch tới cấu trúc và tính chất lớp mạ hoá học compozit NiP-Al 2 O 3 - 19 - Cấu trúc, thành phần hạt rắn, tính chất lớp