i LỜI TỰA CHO LẦN XUẤT BẢN THỨ HAI Bộ sách Chuyên khảo “Biển Đông” (4 tập) xuất lần thứ vào năm 2003, Nhà xuất Đại học Quốc gia Hà Nội ấn hành Tuy nhiên, điều kiện hạn chế lúc đó, sách xuất với số lượng đủ lớn để đáp ứng nhu cầu người sử dụng vào thời gian Mặt khác, thời gian từ năm 2000 tới nay, nhiều hoạt động điều tra nghiên cứu biển nước ta khu vực Biển Đông bổ sung, làm sáng tỏ thêm nhiều vấn đề điều kiện tự nhiên vùng biển Việt Nam kế cận, đặc biệt vấn đề địa chất, địa vật lý, khoáng sản biển, nguồn lợi hải sản vùng biển khơi xa bờ, vấn đề sinh thái, môi trường biển Để đáp ứng yêu cầu tư liệu biển, góp phần thực Chiến lược biển Nhà nước ta giai đoạn mới, Nhà xuất Khoa học tự nhiên Công nghệ thuộc Viện Khoa học Công nghệ Việt Nam cho xuất lần thứ hai Chuyên khảo “Biển Đông” Sách xuất lần này, bản, giữ nguyên cấu trúc nội dung lần xuất thứ nhất, có sửa chữa sai sót kỹ thuật nội dung sách lần xuất trước, đồng thời, trọng cập nhật tư liệu có từ sau sách xuất năm 2003 Chúng hy vọng lần xuất thứ hai đáp ứng đầy đủ nhu cầu sử dụng nay, phần nâng cao thêm chất lượng sách, đáp ứng với tình hình Các tác giả iii LỜI NÓI ĐẦU Hoạt động điều tra khảo sát biển nước ta thực tiến hành từ năm 20 kỷ XX, với thành lập Viện Hải dương học Nha Trang vào năm 1925 Trải qua nhiều giai đoạn tình hình đất nước, công điều tra nghiên cứu biển liên tục thực phát triển với quy mô ngày mở rộng, trình độ ngày nâng cao, với tham gia ngành, địa phương nước hợp tác với nước tổ chức quốc tế, nhằm đáp ứng yêu cầu hoạt động phát triển kinh tế biển, quản lý bảo vệ chủ quyền, tài nguyên môi trường biển giai đoạn Trong hoạt động khoa học công nghệ biển kỷ vừa qua, đặc biệt từ năm 1975 sau chiến tranh kết thúc, đất nước thống nhất, bên cạnh hoạt động điều tra khảo sát nghiên cứu biển ngành, đáng ý hoạt động Chương trình điều tra nghiên cứu biển cấp Nhà nước tổ chức thực theo kế hoạch năm từ 1977 tới 2000, với nhiệm vụ: tổ chức thực vấn đề khoa học công nghệ biển trọng điểm phục vụ yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng biển giai đoạn lâu dài nước ta Khối lượng tư liệu, kết điều tra nghiên cứu biển qua 20 năm chương trình lớn, với nguồn tư liệu khác ngành giai đoạn này, cho ta hiểu biết vấn đề điều kiện tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên biển chủ yếu biển nước ta Để đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế biển, quản lý biển, bảo vệ chủ quyền, tài nguyên môi trường biển nước ta ngày cao, Ban Chỉ đạo Chương trình điều tra nghiên cứu biển cấp Nhà nước KHCN-06 giai đoạn 1996-2000, tổ chức biên soạn chuyên khảo “Biển Đông” nhằm tập hợp, chỉnh lý công bố kết điều tra nghiên cứu biển nước ta giai đoạn vừa qua cho iv Đặng Ngọc Thanh nnk tới năm 2000 để đưa vào sử dụng, trước hết kết Chương trình điều tra nghiên cứu biển cấp Nhà nước từ 1977-2000, bao gồm: Chương trình Thuận Hải - Minh Hải (1977-1980), Chương trình 48.06 (1981-1985), Chương trình 48B (1986-1990), Chương trình KT.03 (1991-1995), Chương trình KHCN-06 (1996-2000), có tham khảo, bổ sung thêm tư liệu kết điều tra nghiên cứu khác công bố ngành, quan, với mong muốn chuyên khảo “Biển Đông” phản ánh đầy đủ kết chủ yếu hoạt động điều tra nghiên cứu biển nước ta giai đoạn vừa qua năm 2000 Phù hợp với tính chất q trình biển, vấn đề điều kiện tự nhiên biển, đặc biệt khí tượng, thuỷ văn, động lực biển, địa chất-địa vật lý biển có trình bày chun khảo phạm vi tồn Biển Đơng, vấn đề khác, đặc biệt vấn đề sinh học, sinh thái, tài nguyên biển chủ yếu trình bày phạm vi vùng biển Việt Nam, tới điều tra khảo sát nhiều Bộ chuyên khảo “Biển Đông” gồm tập: Tập I: Khái quát Biển Đông (Chủ biên: GS.TS Lê Đức Tố) Tập II: Khí tượng, Thuỷ văn, Động lực biển (Chủ biên: GS.TSKH Phạm Văn Ninh) Tập III: Địa chất - Địa vật lý biển (Chủ biên: PGS.TSKH Mai Thanh Tân) Tập IV: Sinh vật Sinh thái biển (Chủ biên: GS.TSKH Đặng Ngọc Thanh) Tổng biên tập: GS.TSKH Đặng Ngọc Thanh Việc biên soạn Ban Chỉ đạo Chương trình biển KHCN-06 chủ trì hưởng ứng tham gia nhiệt tình đơng đảo cán khoa học biển nước, cố gắng tập hợp đầy đủ nhất, đạt độ tin cậy cao có vấn đề chủ yếu điều kiện tự nhiên tài nguyên thiên nhiên biển nước ta, vận dụng phương pháp lý thuyết đại xử lý, phân tích tư liệu, nhằm đảm bảo chất lượng cao tài liệu, đáp ứng yêu cầu sử dụng Với quy mô, nội dung yêu cầu chất lượng tài liệu nói trên, chun khảo “Biển Đơng” coi tài liệu tổng kết lại, đánh dấu giai đoạn công điều tra nghiên cứu biển, phát Lời nói đầu v triển khoa học cơng nghệ biển nước ta kỷ XX vừa qua tiếp tục bổ sung, hiệu chỉnh, mở rộng giai đoạn tới Ban đạo Chương trình biển KHCN-06 iii MỞ ĐẦU “Sinh vật sinh thái biển” Tập IV Chuyên khảo“Biển Đông” (gồm tập) Ban Chỉ đạo Chương trình nghiên cứu biển cấp Nhà nước KHCN-06 ( (1999-2000) tổ chức biên soạn Tham gia biên soạn tập thể cán khoa học Sinh học- Sinh thái học biển nước ta, hầu hết tham gia thực Chương trình điều tra nghiên cứu biển cấp Nhà nước từ năm 1977 tới 2000 Phần I Khu hệ sinh vật vùng biển Việt Nam: GS.TS Đặng Ngọc Thanh, TS Nguyễn Nhật Thi, TSKH Nguyễn Tiến Cảnh, PGS.TS Trương Ngọc An, PGS.TS Nguyễn Hữu Phụng, GS.TS Nguyễn Văn Chung, PGS TS Nguyễn Văn Tiến, TS Đào Tấn Hỗ Phần II Nguồn lợi sinh vật vùng biển Việt Nam: GS.TS Đặng Ngọc Thanh, GS.TSKH Bùi Đình Chung, TS Phạm Ngọc Đẳng, PGS.TS Nguyễn Khắc Hường, TS Nguyễn Xuân Dục, PGS.TS Nguyễn Văn Tiến, TS Nguyễn Quang Phách Phần III Sinh thái vùng biểnViệt Nam: GS.TSKH Đặng Ngọc Thanh, GS.TSKH Phan Nguyên Hồng, PGS.TSKH Nguyễn Tác An, GS.TS Nguyễn Trọng Nho, TS Nguyễn Huy Yết, TS Võ Sĩ Tuấn, TS Nguyễn Xuân Dục Tham gia chỉnh lý tài liệu cịn có: TS Trần Đức Thạnh, TS Nguyễn Đức Cự Chủ biên Tập IV: GS.TSKH Đặng Ngọc Thanh Các tư liệu nội dung Tập IV chủ yếu tư liệu trình bày Báo cáo tổng kết Đề tài thuộc Chương trình điều tra nghiên cứu biển cấp Nhà nước từ năm1977 tới 2000 (phần Sinh vật Sinh thái biển), nghiệm thu Hội đồng nghiệm thu cấp Nhà nước, tư liệu công bố tác giả thời gian qua năm 2000 vấn đề liên quan Do phần khác tác giả khác biên soạn, khơng tránh khỏi cịn có tình trạng chưa thật tương đương với mức độ chi tiết cách trình bày, diễn đạt phần iv Đặng Ngọc Thanh nnk Mặt khác, có tư liệu tư liệu bước đầu, cần có thời gian để kiểm chứng chỉnh lý Chúng mong nhận góp ý người sử dụng để lần xuất sau sách có chất lượng tốt Các tác giả ix Mục lục Trang Lời tựa cho lần xuất thứ hai Phần I KHU HỆ SINH VẬT VÙNG BIỂN VIỆT NAM Mở đầu I Hoạt động điều tra nghiên cứu sinh vật vùng biển Việt Nam II Đặc trưng môi trường sông vùng biển Việt Nam liên quan tới đời sống sinh vật 1 Chương I SINH VẬT PHÙ DU I Tình hình nghiên cứu II Những kết nghiên cứu chủ yếu sinh vật phù du Điều tra tổng hợp vịnh bắc Bộ - Hợp tác Việt Trung (1959-1965) Điều tra tổng hợp thăm dò nguồn lợi cá vịnh Bắc Bộ - Hợp tác Việt -Xô (1960-1961) Điều tra tổng hợp vùng gần bờ phía tây vịnh Bắc Bộ (1962-1965) Chương trình điều tra tổng hợp vùng biển Thuận Hải-Minh Hải (1978-1980) Điều tra nguồn lợi cá biển Việt Nam (1979-1985) Điều tra sinh vật phù du cửa sông Hồng, sông Ninh Cơ, sông Đáy (1978-1981) Điều tra sinh vật phù du vịnh Văn Phong - Bến Gỏi (1982-1984) Điều tra vùng biển gần bờ Tây Nam Bộ (1983-1985) 10 10 12 14 14 15 16 17 17 x Đặng Ngọc Thanh nnk Điều tra sinh thái - sinh học nguồn lợi sinh vật biển ven bờ miền Trung (Đề tài KT.03-01) 18 10 Khảo sát sinh vật phù du vùng nước trồi (upwelling) mạnh Nam Trung Bộ (Bình Thuận Ninh Thuận) (1992-1995) 21 11 Điều tra nghiên cứu điều kiện tự nhiên tài nguyên thiên nhiên vùng biển Tây Nam (vịnh Thái Lan) (Đề tài KT.03-22, KHCN-06.03) 21 12 Điều tra tổng hợp nguồn lợi sinh vật biển quần đảo Trường Sa 22 III Những đặc trưng chủ yếu sinh vật phù du 23 Thành phần loài 23 Phân chia nhóm sinh thái 24 Sinh vật lượng sinh vật phù du biển Việt Nam 26 IV Trứng cá, cá bột 33 Tình hình nghiên cứu trứng cá, cá bột, biển Việt Nam 33 Thành phần chủ yếu trứng cá cá bột ven biển Việt Nam 34 Mùa vụ phân bố trứng cá, cá bột 38 Nhận xét chung 42 Chương II SINH VẬT ĐÁY 43 I Tình hình nghiên cứu 43 II Thành phần loài sinh vật đáy 44 Tính đa dạng thành phần lồi 44 Đặc điểm phân bố nhóm 45 III Sinh vật lượng 47 Phân bố tổng sinh vật lượng 47 Phân bố sinh vật lượng nhóm chủ yếu 52 Muc lục xi IV Quan hệ phân bố sinh vật đáy ngoại cảnh Quan hệ phân bố sinh vật đáy với nhiệt độ độ mặn Quan hệ sinh vật đáy với chất đáy biển V Phân chia quần xã sinh vật đáy 52 52 Chương III CÁ BIỂN 59 I Đặc trưng thành phần lồi Nhóm cá tầng Nhóm cá tầng đáy Nhóm cá đáy Nhóm cá san hơ II Những đặc điểm sinh học chủ yếu III Đặc trưng địa động vật 59 61 62 62 62 63 65 Chương IV CÁC ĐỘNG VẬT BIỂN KHÁC I Tơm biển Tình hình nghiên cứu Đặc trưng khu hệ tôm biển Việt Nam II Động vật thân mềm Tình hình nghiên cứu Đặc trưng khu hệ động vật thân mềm III Chim biển Tình hình nghiên cứu Thành phần loài, phân bố, số lượng Đặc điểm sinh học IV Bị sát thú biển Tình hình nghiên cứu Thành phần lồi Bị sát Thú biển Việt Nam Đặc trưng phân bố 53 55 69 69 69 72 78 78 81 88 88 88 91 93 93 95 97 444 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 Đặng Ngọc Thanh nnk Phạm Hoàng Hộ, 1969 Rong biển Việt Nam (miền Nam) Trung tâm Học liệu Sài Gòn Nguyễn Khắc Hường, 1971 Sơ nghiên cứu khu hệ cá sụn biển Việt Nam Nội san Nghiên cứu biển số 4, Hải Phòng Nguyễn Khắc Hường, Nguyễn Nhật Thi, 1973 Cá biển Việt Nam, Phần (cá lưỡng tiêm) Lớp Amphioxi Lớp phụ cá mang Olasmobranchii Nhà xuất KHKT, Hà Nội Nguyễn Khắc Hường, 1995 Fish fauna of Vietnam Collection of Marine Research Works IV, p 129 Lăng Văn Kẻn, 1996 Sơ nghiên cứu thành phần loài phân bố thân mềm chân bụng quần đảo Trường Sa Tuyển tập Nghiên cứu biển, tập VII, trang 94 Lăng Văn Kẻn, Nguyễn Duy Đạt, 1994 Các lồi thân mềm chân bụng sống rạn san hơ vùng biển Quảng Ninh - Hải Phòng Tài nguyên mơi trường biển, tập II Tuyển tập Cơng trình nghiên cứu 1991-1993 Phân viện Hải dương học Hải Phòng Nguyễn Văn Khơi, Đàm Quang Hải, 1967 Danh mục lồi chân mái chèo (Copepoda), hàm tơ (Chaetognatha) vịnh Bắc Bộ Tập san SVĐH, tập Nguyễn Văn Khôi, Dương Thị Thơm, 1980 Động vật cửa sông Hồng, sông Ninh Cơ sông Đáy tỉnh Hà Nam Ninh Tuyển tập Nghiên cứu biển II, tập 1, trang 111-132 Nguyễn Văn Khơi, Nguyễn Thị Bình, Nguyễn Cho, Nguyễn Tần Hóa, 1981 Báo cáo tổng kết điều tra tổng hợp vùng biển Thuận Hải - Minh Hải Đề tài 13: Sinh vật Nguyễn Văn Khôi, 1985 Lớp phụ Chân mái chèo vịnh Bắc Bộ Luận án PTS Viện Nghiên cứu Biển Nha Trang Nguyễn Văn Khôi, Nguyễn Cho, Nguyễn Ngọc Lâm, 1995 Review of studies on plankton in the sea waters of Vietnam during 70 years 1924-1994 Collection of Marine Research Works IV, p 81 Trương Sĩ Kỳ, 1998 Thành phần loài Cá ngựa (Hippocampus) biển Việt Nam Tuyển tập Nghiên cứu biển, tập VIII, trang 154 Tài liệu tham khảo 445 43 Đỗ Xuân Nguyên, 1981 Nghiên cứu trứng cá, cá bột vùng biển từ Nghĩa Bình đến Minh Hải năm 19781980 Báo cáo Chương trình điều tra tổng hợp Thuận Hải Minh Hải 44 Nguyễn Hữu Phụng, 1971 Bước đầu nghiên cứu trứng cá cá bột vịnh Bắc Bộ Nội san Nghiên cứu biển, No.4, trang 32-40 45 Nguyễn Hữu Phụng, 1973 Mùa vụ phân bố trứng cá cá bột vịnh Bắc Bộ Tập san SVĐH, tập 11, số 3-4, trang 115120 46 Nguyễn Hữu Phụng, 1978 Trứng cá cơm ven biển Quảng Ninh - Hải Phòng Tuyển tập Nghiên cứu biển tập I, phần 1, trang 175-189 47 Nguyễn Hữu Phụng, Hoàng Phi, Bùi Thế Phiệt, 1981 Báo cáo tổng kết điều tra tổng hợp vùng biển Thuận Hải - Minh Hải Đề tài 11: Trứng cá cá bột, 46 trang 48 Nguyễn Hữu Phụng cs., 1985 Sinh vật biển Việt Nam Báo cáo đề tài 48.06.09, 109 trang Chương trình Biển 48.06 (1981-1986) 49 Nguyễn Hữu Phụng, 1987 Sơ nghiên cứu thành phần lồi cá rạn san hơ quần đảo Trường Sa Tạp chí Sinh học, tập 9, số 50 Nguyễn Hữu Phụng cs., 1994 Hải sản kinh tế chủ yếu vùng biển nam Trung Bộ Tuyển tập Nghiên cứu biển, tập V, trang 125-139 51 Nguyễn Hữu Phụng, Võ Sĩ Tuấn, 1996 Nguồn lợi thân mềm hai mảnh vỏ (Bivalvia) chủ yếu biển Việt Nam Tuyển tập Nghiên cứu biển, tập VII, trang 9-15 52 Nguyễn Hữu Phụng, 1994 Điều tra nguồn lợi đặc sản vùng biển ven bờ ven đảo Việt Nam Báo cáo tổng kết đề tài KT.03.08, 1995 53 Nguyễn Hữu Phụng, 1996 Một số kết nghiên cứu cá rạn san hô quần đảo An Thới (Phú Quốc - Kiên Giang) Tuyển tập Nghiên cứu biển, tập VII, trang 84 54 Nguyễn Hữu Phụng, 1998 Nghiên cứu bổ sung thành phần lồi nguồn lợi cá rạn san hơ vùng biển Trường Sa Tuyển tập Nghiên cứu biển, tập VIII, trang 166 446 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 Đặng Ngọc Thanh nnk Nguyễn Hữu Phụng, 1999 Danh mục cá biển Việt Nam Tập V Nhà xuất Nông nghiệp, Hà Nội Nguyễn Hữu Phụng, Nguyễn Nhật Thi, 1994 Danh mục cá biển Việt Nam Tập II Nhà xuất KHKT, Hà Nội Nguyễn Văn Sáng, Hồ Thu Cúc, 1996 Danh mục bò sát ếch nhái Việt Nam Nhà xuất KHKT, Hà Nội Vũ Trung Tạng, 1979 Nguồn lợi sinh vật Biển Đông Nhà xuất KHKT, Hà Nội Vũ Trung Tạng, 1984 Nguồn lợi sinh vật vùng cửa sơng ven biển Thái Bình Báo cáo khoa học Trường Đại học Tổng hợp, Hà Nội Nguyễn Nhật Thi, 1971 Sơ điều tra khu hệ cá vùng biển Quảng Ninh Tập san SVĐH tập 9, số 3- Nguyễn Nhật Thi, 1978 Bộ phụ cá bống vịnh Bắc Bộ Tuyển tập Nghiên cứu biển tập 1, phần 1, Nha Trang Nguyễn Nhật Thi, 1980 Sơ tìm hiểu thành phần giống lồi cá vùng biển ven bờ phía tây vịnh Bắc Bộ Tạp chí SVĐH, tập 2, No Nguyễn Nhật Thi, 1985 Cá biển Việt Nam, phần 2: Cá xương vịnh Bắc Bộ Tập Nhà xuất KHKT, Hà Nội Phạm Thược, 1985 Điều tra nguồn lợi cá biển Việt Nam Báo cáo tổng kết đề tài 48.06.12, 1985 Lâm Ngọc Trâm, Cao Phương Dung cs., 1996 Thành phần hóa học chủ yếu số loài động vật thân mềm vùng biển miền Nam Việt Nam Tuyển tập Nghiên cứu biển, tập VII, trang 205 Lâm Ngọc Trâm, Nguyễn Kim Hùng cs., 1991 Thành phần phân photpholipid axid béo số loài hải sâm vùng biển Nha Trang Tuyển tập Hội nghị Khoa học biển toàn quốc lần thứ III (1991) Lâm Ngọc Trâm, Nguyễn Kim Đức cs., 1991 Nghiên cứu chiết xuất amoebolysat từ sam biển Tachypleus tridentatus vùng biển Khánh Hòa Tuyển tập Hội nghị khoa học biển toàn quốc lần thứ III (1991) Tài liệu tham khảo 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 447 Hoàng Quốc Trương, 1962 Phiêu sinh vật vịnh Nha Trang Khuê tảo Bacillariophyta Contribution No.59, Ann Fas Sci Saigon 1962, pp 121-214 Hoàng Quốc Trung, 1963 Dinoflagellata Vol.2, Ann Fas Sci Saigon, p 129-176 Tuyển tập báo cáo khoa học (Phần Sinh học - Sinh thái học) Các Hội nghị khoa học công nghệ biển toàn quốc lần thứ III (1991), lần thứ IV (1999) Lê Minh Viễn, 1965 Đặc điểm khu hệ cá sụn vịnh Bắc Bộ Tập san SVĐH, tập 4, No Viện Nghiên cứu Biển, 1965 Báo cáo điều tra tổng hợp vịnh Bắc Bộ Phần 5: Sinh vật phù du Viện nghiên cứu biển, 1965 Báo cáo điều tra tổng hợp vịnh Bắc Bộ Phần 7: Trứng cá cá Viện Nghiên cứu Biển, 1971 Danh mục cá vịnh Bắc Bộ Nội san NCB, số 4, Hải Phòng Viện Hải dương học, 1997 Các cơng trình nghiên cứu vùng nước trồi mạnh Nam Trung Bộ Nhà xuất KHKT, Hà Nội Trần Nho Xy, 1969 Sơ lược nhận xét đặc điểm khu hệ cá vịnh Bắc Bộ Nội san NCB, số (in roneo) Bexedov L N., 1967 Khu hệ cá vịnh Bắc Bộ (phân loại, sinh thái, địa lý) Vladivostok (tiếng Nga): Về số đặc điểm phân vùng địa lý khu hệ cá miền tây bắc Biển Đông Bản dịch Tổng cục Thủy sản 1976 Hà Nội Brian D Smith, 1995 Marine mammals of Vietnam A preliminary checklist Collection of Marine Research Works, Vol.VU, p 147-175 Brinton Ọ., 1963 Zooplankton abudance in the gulf of Thailand and the South China sea Ọcology of the gulf of Thailand and the South China sea S.U.C Reference N.63-6, p 58-58 Brosdki K A., 1972 Communities and leading species of zooplankton of the Tonking gulf in seasonal aspect Ụn the fauna of the Tonking gulf and conditions of life in it Academy of Sciences of the URSS, p 225-256 448 Đặng Ngọc Thanh nnk 81 Chevey P., 1932 Inventaire de la faune ichtyologique de L'Indochine 2e liste No 19, Nha trang Revision synonymique de I'oeuvre ichtyologique de G Tiranut No.7 Saigon 82 Dawydoff C., 1936 Observation sur la faune pélagique des eaux Undochinoises de la mer de Chine Meridionale Bull Soc Zool France, TLXT, p 469-472 83 Dawydoff C., 1952 Contribution l’étude des invertébrés de la faune marine benthique de l’Indochine Cont No.9 Unst Ặcean Nha Trang, p 1-157 84 Gulbin K L., Vinogradova K L., Nguyen Van Chung, 1987 Quantitative distribution of macrobenthos in the intertidal zone of islands of south Vietnam Mar Biol Vladivostok 1987, p 59-65 85 Gurianova O F., 1972 Fauna of the Tonking gulf and its enviromental conditions Unvestigation on the fauna of the sea X(XVIII) Acad Sci URSS Unst 1972, p 22-146 (in Russian) 86 Kalugina, Gutnika A., Titlyanova T V., Nguyen Huu Dinh, 1988 Phytobenthos of the Motos Uslands of Nha Trang bay southern Vietnam Biology of the coastal waters of Vietnam Vladivostok 87 Reysae J., 1968 Contribution la connaissance des diatomées des baies de Nha Trang et Cauda (Annam) Oxtrait de la Revue Algologique 136-151 88 Rose M., 1926 Quelque remarques sur le plankton des côtes d'Annam et du Golfe de Siam Note de l'Unst Acean Nha Trang, No.3 89 Rose M., 1955 Quelque notes sur le plankton marin recueilli en 1953 par M G Ranson dans la baie Nha Trang - Cauda Bull Muse series TXVVV, No.5, p 387-393 90 Rose M., 1956 Les copepode pelagique de la baie de Cauda (Nha Trang) Ubid T.28, No.5, p 456-465 91 Serène R., 1937 Ụnventaire des invertébrés marines de l’Indochine 1e liste, Note 30 I.A: The plankton of south Vietnam Tài liệu tham khảo 449 92 Tcheng C K., Chang C F., 1962 An analytical study of the marine algal flora of the Western Yellow sea coast Acea et Lim Sinica Vol.4, No.1-2, p 49-59 93 Bùi Dình Chung, tgk… , 2001 Nguồn lợi cá biển – Cơ sở phảt triển nghề cá biển Việt Nam Tuyển tập cơng trình nghiên cứu nghề cá biển II Viện Nghiên cứu hải sản NXB Nông nghiệp 2001 94 Phạm Thược, 2001 Cơ sở khoa học cho vấn đề quản lý bền vững nguồn lợi hải sảnvùng biển gần bờ Việt Nam Tuyển tập cơnmg trình NCNCB II Viện NC Hải sản NXB Nông nghiệp 2001 95 Nguyễn Long, 2003 Điều tra ccơ nguồn lợi hải sản điều kiện môi trường vùng trọng điểm phục vụ mục tiêu phát triển lâu bền ngành hải sản vùng gần bờ nước ta Giai đoạn II Viện Nghiên cứu Hải sản (Báo cáo tổng kết) Hải Phòng 2003 96 Đào Mạnh Sơn, 2003 Nghiên cứu, thăm dò nguồn lợi hải sản lựa chọn công nghệ khai thác phù hợp phục vụ phát triển nghề cá xa bờ Việt Nam Viện Nghiên cứu Hải sản (Báo cáo tổng kết) Hải Phòng.2003 97 Bộ Thủy sản, 2003 Đánh giá môi trường nuôi trồng thuỷ sản ven biển Việt Nam đề xuất giải pháp quản lý Phần I (Báo cáo tổng hợp) Hà Nội, 2003 98 Nguyễn Viết Nghĩa, 2007 Nghiên cứu trữ lượng khả khai thác cá nhỏ (chủ yếu cá nục, cá trích, cá cơm, cá bạc má…) biển Việt Nam 99 Viện Nghiên cứu Hải sản Đề tài KC.CB.01-14 (Báo cáo tổng kết) Hải Phòng 2007 450 Đặng Ngọc Thanh nnk Phần III Đặc trưng sinh thái biển Việt Nam Lê Đức An cs., 1995 Đánh giá điều kiện tự nhiên tài nguyên thiên nhiên, kinh tế xã hội hệ thống đảo ven bờ Việt Nam chiến lược phát triển - kinh tế xã hội biển Báo cáo tổng kết đề tài KT.03.12, Chương trình điều tra nghiên cứu biển cấp Nhà nước KT.03 (1991-1995) Nguyễn Tác An, Đoàn Văn Bộ, 1980 Ăn computation of primary production in coastal upwelling zone of Vietnam Biol Coastal Waters of Vietnam, pp 57-62 Nguyễn Tác An, Trần Ngọc Long, Nguyễn Đình Lợi, cs., 1982 Sức sản xuất sơ cấp đầm Nha Phu, Khánh Hịa Tạp chí Sinh học, số 4, trang 20-22 Nguyễn Tác An, Đặng Công Minh, Sorokin I I cs., 1983 Cơ sở vật chất suất sinh học sơ cấp vùng biển ven bờ Phú Khánh, Thuận Hải, Minh Hải Khoa học phát triển, số 12, trang 8-11 Nguyễn Tác An, 1980 Sơ đánh giá sức sản xuất sơ cấp vịnh Bắc Bộ Tuyển tập Nghiên cứu biển, tập II (1), trang 73-80 Nguyễn Tác An, 1985 Năng suất sinh học vùng biển ven bờ điều kiện sinh thái chúng Luận án Phó tiến sĩ, Matxcơva, 430 trang (tiếng Nga) Nguyễn Tiến Bân Kết nghiên cứu khu hệ tài nguyên thực vật đảo ven biển Việt Nam (Chuyến khảo sát tàu Nesmeianov, tháng 3-4/1987) Báo cáo chuyên đề Đề tài 48B.04.02, 1989 Nguyễn Tác An, Phạm Văn Huyên, Propp M N., Cherbadij J I., Sorokin I I., 1989 Sức sản xuất sơ cấp thực vật đơn bào đáy (Microphytobenthos) vùng thềm lục địa Việt Nam Tạp chí Sinh học, số 11(2), trang 15-19 Nguyen Tac An, 1995 Biological productivity of Vietnam marine water Collection of Marine Research, Vol VI, p 177-184 Tài liệu tham khảo 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 451 Trương Ngọc An, 1978 Thực vật phù du vùng biển ven bờ Quảng Ninh - Hải Phòng Báo cáo khoa học Viện Nghiên cứu Biển, 112 trang Trương Ngọc An cs., 1984 Nghiên cứu biến đổi tính chất sinh thái đầm nước lợ vùng ven biển Quảng Ninh Hải Phòng Báo cáo khoa học Trung tâm Nghiên cứu Biển Hải Phòng Lê Duy Bách, Phạm Văn Ninh, Đặng Ngọc Thanh, 1993 Kết điều tra nghiên cứu điều kiện tự nhiên tài nguyên thiên nhiên vùng quần đảo Trường Sa vấn đề khoa học cần giải giai đoạn 1993-1995 Báo cáo tổng hợp tư liệu Trường Sa Nguyễn Đức Cự, 1985 Những đặc điểm trầm tích bãi triều miền Bắc Việt Nam Báo cáo khoa học đề tài 48.06.14 Nguyễn Xuân Dục, 1995 Tổng quan khu hệ nguồn lợi sinh vật xung quanh đảo ven bờ Việt Nam Báo cáo chuyên đề, đề tài KT.03.12 (1991-1995) Nguyễn Hữu Đại, 1999 Nghiên cứu hệ sinh thái cỏ biển Khánh Hoà Báo cáo tổng kết đề tài Cỏ biển, 1999 Nguyễn Xuân Đặng, Phạm Trọng Ảnh, Trương Văn Lã, Nguyễn Văn Sáng, 1995 Tài nguyên động vật hoang dã có xương sống số đảo ven bờ Việt Nam Báo cáo chuyên đề, đề tài KT.03.12 (1991-1995) Nguyễn Chu Hồi, Lăng Văn Kẻn, 1996 Sử dụng hợp lý hệ sinh thái biển vùng biển ven bờ Việt Nam Báo cáo tổng kết đề tài KT.03.11, Chương trình Biển KT.03 (1991-1995) Phan Nguyên Hồng, 1980 Một số kết nghiên cứu tình hình diễn rừng ngập mặn cửa sông Cửu Long kiến nghị sử dụng hợp lý môi trường rừng ngập mặn để nuôi tôm Báo cáo tổng kết đề tài Nhà nước: Điều tra tổng hợp vùng cửa sông Cửu Long, 65 trang Phan Nguyên Hồng, 1981 Một số kết nghiên cứu đặc điểm, vai trò hệ sinh thái rừng ngập mặn kinh tế vùng biển nước ta Hội nghị khoa học biển toàn quốc lần thứ II, 12 trang 452 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 Đặng Ngọc Thanh nnk Phan Nguyên Hồng, 1983 Một số kết nghiên cứu cấu trúc, phân bố diễn rừng ngập mặn hệ sinh thái ven biển Hội nghị khoa học sử dụng hợp lý tài nguyên thiên nhiên môi trường, tháng 11/ 1983, trang 85-111 Phan Nguyên Hồng, 1984 Tính chất phân bố rừng ngập mặn Việt Nam Hội thảo khoa học hệ sinh thái rừng ngập mặn Việt Nam lần I, tập 1, trang 57-72 Phan Nguyên Hồng, 1984 Đặc điểm rừng ngập mặn cửa sông Cửu Long Hội thảo khoa học hệ sinh thái rừng ngập mặn Việt Nam lần I, tập 1, trang 86-102 Phan Nguyên Hồng, 1986 Nghiên cứu cấu trúc, động thái, suất sinh học hệ sinh thái rừng ngập mặn Đề xuất ý kliến sử dụng hợp lý tài nguyên rừng Báo cáo tổng kết đề tài Nhà nước 50 02 01 03, 74 trang Phan Nguyên Hồng, 1987 Rừng ngập mặn Việt Nam: Tiềm sử dụng Nhà xuất Nông nghiệp, Hà Nội, 1987 Trần Quang Ngãi Điều kiện tự nhiên đảo ven bờ Việt Nam (Chuyến khảo sát tàu Nesmeianov, tháng 3-4/1987) Báo cáo chuyên đề Đề tài 48B.05.01 Lăng Văn Kẻn, Nguyễn Huy Yết, 1989 San hô đá quần đảo Trường Sa Tạp chí Hải quân I (158) Đặng Ngọc Thanh, Nguyễn Trọng Nho, 1983 Năng suất sinh học vực nước Nhà xuất KHKT, Hà Nội Đặng Ngọc Thanh (chủ biên), 1985 Nghiên cứu đặc điểm điều kiện tự nhiên khả nguồn lợi dải ven biển Việt Nam Báo cáo tổng kết đề tài 48.06.14, Chương trình Biển 48.06 (1981-1986) Đặng Ngọc Thanh (chủ biên), 1990 Nghiên cứu hệ sinh thái đặc trưng dải ven biển, đề xuất biện pháp sử dụng hợp lý Báo cáo tổng kết đề tài 48B.04.02, Chương trình Biển 48B (1986-1990) Đặng Ngọc Thanh (chủ biên), 1991 Điều tra nghiên cứu tổng hợp điều kiện tự nhiên tài nguyên quần đảo Trường Sa Hoàng Sa Báo cáo tổng kết đề tài Trường Sa - Chương trình Biển 48B (1986-1990) Tài liệu tham khảo 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 453 Đặng Ngọc Thanh, Nguyễn Văn Tiến, Nguyễn Hữu Đại, 2002 Cỏ biển Việt Nam - Thành phần loài, phân bố, sinh thái - sinh học NXB Khoa học Kỹ thuật - Hà Nội, 2002 Trần Đức Thạnh, 1985 Bước đầu nghiên cứu thủy vực tự nhiên dải ven biển Bắc Việt Nam Đề tài 48.06.14, Chương trình Biển 48B (1986-1990) Trần Đức Thạnh, 1989 Địa chất Đệ tứ, địa mạo, động lực ven bờ trạng nước ngầm đảo Trường Sa Điều tra tổng hợp Trường Sa, Chương trình Biển 48B (1986-1990) Nguyễn Văn Tiến, 1999 Nghiên cứu thành phần loài, phân bố dẫn liệu bước đầu sinh học - sinh thái tự nhiên cỏ biển phía bắc Việt Nam Báo cáo tổng kết đề tài Cỏ biển, 1999 Võ Sĩ Tuấn, 1989 Kết khảo sát san hô đảo Trường Sa, Phan Vinh, Tốc Tan Đề tài điều tra Trường Sa, Chương trình Biển 48B (1986-1990) Võ Sĩ Tuấn, 1996 Nghiên cứu rạn san hơ biển ven bờ phía nam Việt Nam làm sở xác định khu bảo tồn thiên nhiên Luận án Phó tiến sĩ Sinh học, 1996 Nguyễn Huy Yết, 1988 Dẫn liệu bước đầu thành phần lồi san hơ cứng đảo Sinh Tồn, Nam Yết, Sơn Ca (Trường Sa) Báo cáo hội nghị khu vực Trường Sa, Trung tâm Nghiên cứu Biển Hải Phòng Nguyễn Huy Yết, 1989 Dẫn liệu bước đầu khu hệ san hô sừng đảo Sinh Tồn thuộc quần đảo Trường Sa Tạp chí Hải quân số (143), trang 37-38 Nguyễn Huy Yết, 1989 Nghiên cứu san hô Trung tâm Nghiên cứu Biển Hải Phịng Tạp chí Hải quân số (143), trang 9-10 Nguyễn Huy Yết, 1989 San hô rạn san hô bờ Tây vịnh Bắc Bộ Tài ngun Mơi trường Biển Tạp chí Hải quân số (143), trang 35-36 Nguyễn Huy Yết, 1989 Kết nghiên cứu san hô đảo Trường Sa, Đá Nam, Song Tử Tây Đề tài điều tra tổng hợp Trường Sa - Chương trình Biển 48B (1986-1990) Nguyễn Huy Yết, Võ Sĩ Tuấn, 1995 Coral reefs and reef building corals of Vietnam Collection of Marine Research, Vol VI, p 101-110 454 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 Đặng Ngọc Thanh nnk Nguyễn Huy Yết, 1996 Bộ san hơ cứng (Scleractinia) rạn san hơ vùng biển phía tây vịnh Bắc Bộ Luận án Phó tiến sĩ Sinh học, 1996 Latypov Iu., Dautova T N., 1998 San hô cứng (Scleractinia) biển Việt Nam NXB Dalnauka, Vladivostok (tiếng Nga) Nguyễn Huy Yết, 1991 Tình hình cấu trúc rạn độ phủ san hô sống rạn san hô ven bờ Tây vịnh Bắc Bộ Tuyển tập Hội nghị KHB toàn quốc III t 352-358, H.1 Nhiều tác giả, 1994 Kỷ yếu Hội thảo đầm phá Thừa ThiênHuế, 11/1994 : 1-101 Võ Sĩ Tuấn (Chủ biên), 2005 Hệ sinh thái Rạn san hô biển Việt Nam, Nhà xuất KHKT, Hà Nội, 2005 Nguyễn Văn Tiến, 2004 Tiến tới quản lý Hệ sinh thái cỏ biển Việt Nam, Nhà xuất Bản KHKT, Hà Nội, 2004 Chu Văn Thuộc, 2006 Điều tra nghiên cứu Tảo độc, Tảo gây hại số vùng nuôi trồng thuỷ sản tập trung ven biển, đề xuất giải pháp phòng ngừa, giảm thiểu tác hại chúng gây (Đề tài KC.09-19, Báo cáo Tổng kết) Nguyễn Tiến Cảnh, 2004 Đánh giá nguồn lợi sinh vật biển trạng môi trường vùng biển quần đảo Trường Sa (Dự án Chương trình Biển Đơng- Hải đảo, Báo cáo tổng kết) Hải Phịng, 2004 Phan Nguyên Hồng (Chủ biên), 2007 Cuộc hành trình xuyên suốt rừng ngập mặn Việt Nam MORC, MCD Hà Nội, 2007 Nguyễn Chu Hồi, Nguyễn Huy Yết, Đặng Ngọc Thanh, 1998 Cơ sở khoa học quy hoạch khu bảo tồn biển Bộ Khoa học Công nghệ môi trường, 1998 Nghị định 57/2008/NĐ-CP, 2008 Ban hành Quy chế quản lý khu bảo tồn biển Việt Nam có tầm quan trọng quốc gia quốc tế Bộ Thuỷ sản , 2007 Hướng dẫn thành lập quản lý khu bảo tồn biển Hà Nội, 2007 Đặng Ngọc Thanh, 2006 Về vấn đề phân hạng khu bảo tồn biển Việt Nam (Tài liệu chưa công bố ) Tài liệu tham khảo 455 NHÀ XUẤT BẢN KHOA HỌC TỰ NHIÊN VÀ CÔNG NGHỆ 18 đường Hoàng Quốc Việt, Cầu Giấy, Hà Nội Điện thoại: Phòng Phát hành: 04.22149040; Phòng Biên tập: 04.22149034; Phòng Quản lý Tổng hợp: 04.22149041; Fax: 04.37910147, Email:nxb@vap.ac.vn; www.vap.ac.vn BIỂN ĐÔNG Tập IV SINH VẬT VÀ SINH THÁI BIỂN Đặng Ngọc Thanh (Chủ biên) Nguyễn Tác An, Trương Ngọc An, Nguyễn Tiến Cảnh, Nguyễn Văn Chung, Bùi Đình Chung, Phạm Ngọc Đẳng, Nguyễn Xuân Dục Đào Tấn Hỗ, Phan Nguyên Hồng, Nguyễn Khắc Hường, Nguyễn Quang Phách, Nguyễn Trọng Nho Nguyễn Hữu Phụng, Nguyễn Văn Tiến, Võ Sĩ Tuấn, Nguyễn Nhật Thi, Nguyễn Huy Yết Chịu trách nhiệm xuất bản: GS TSKH Nguyễn Khoa Sơn Thẩm định nội dung: PGS.TS Hồ Thanh Hải PGS.TSKH Lê Trọng Phấn Biên tập: Đinh Như Quang Phạm Thị Thu Kỹ thuật vi tính: Trần Thị Kim Liên Trình bày bìa: Nguyễn Bích Nga In 200 khổ 16 × 24cm tại: Nhà in Khoa học Công nghệ Số đăng ký KHXB: 830-2009/CXB/027 - 03/KHTNCN cấp ngày 14 tháng năm 2009 In xong nộp lưu chiểu tháng 12 năm 2009 ... bảo vệ nguồn lợi rong biển Việt Nam 180 NHẬN ĐỊNH CHUNG VỀ KHU HỆ SINH VẬT VÀ NGUỒN LỢI SINH VẬT VÙNG BIỂN VIỆT NAM I Đặc điểm chung sinh vật biển tiềm nguồn lợi sinh vật biển 182 Thành phần loài... cỏ biển Rong biển Động vật đáy Nhóm cá biển Thú biển VII Giá trị nguồn lợi cỏ biển Vai trò nơi nguồn thức ăn cho sinh vật biển Vai trò nguyên liệu cỏ biển Vai trị sinh thái mơi trường cỏ biển. .. tổng hợp nguồn lợi sinh vật biển quần đảo Trường Sa 22 III Những đặc trưng chủ yếu sinh vật phù du 23 Thành phần loài 23 Phân chia nhóm sinh thái 24 Sinh vật lượng sinh vật phù du biển Việt Nam 26