HC VIN CHNH TR QUC GIA H CH MINH NGUYN TH HNG DOAN VấN Đề Kế THừA, PHáT TRIểN MộT Số PHạM TRù CƠ BảN CủA ĐạO ĐứC NHO GIáO TRONG TƯ TƯởNG ĐạO ĐứC Hồ CHí MINH Chuyờn ngnh : CNDVBC & CNDVLS Mó s : 62 22 80 05 LUN N TIN S TRIT HC Ng i h ng d n khoa h c: 1. PGS.TS NGUYN TH NGA 2. GS.TS NGUYN HNG HU H NI - 2014 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các tài liệu trích dẫn sử dụng trong luận án là trung thực, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng. Những kết luận khoa học rút ra trong luận án là kết quả tìm tòi, nghiên cứu nghiêm túc của bản thân tác giả luận án. Tác giả Nguyễn Thị Hồng Doan MỤC LỤC Trang MỞ ĐẦU 1 Chương 1: TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI 5 1.1. Những công trình nghiên cứu về đạo đức nho giáo 5 1.2. Những công trình nghiên cứu về tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh và sự kế thừa, phát triển đạo đức nho giáo trong tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh 14 Chương 2: MỘT SỐ PHẠM TRÙ CƠ BẢN CỦA ĐẠO ĐỨC NHO GIÁO 24 2.1. Nội dung một số phạm trù cơ bản của đạo đức nho giáo ở Trung Quốc 24 2.2. Nội dung một số phạm trù cơ bản của đạo đức nho giáo ở Việt Nam 46 Chương 3: NHỮNG YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG VÀ NỘI DUNG CHỦ YẾU CỦA VIỆC KẾ THỪA, PHÁT TRIỂN MỘT SỐ PHẠM TRÙ CƠ BẢN CỦA ĐẠO ĐỨC NHO GIÁO TRONG TƯ TƯỞNG ĐẠO ĐỨC HỒ CHÍ MINH 70 3.1. Những yếu tố ảnh hưởng đến việc kế thừa, phát triển một số phạm trù cơ bản của đạo đức nho giáo trong tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh 70 3.2. Những nội dung chủ yếu của việc kế thừa, phát triển một số phạm trù cơ bản của đạo đức nho giáo trong tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh 87 Chương 4: Ý NGHĨA RÚT RA TỪ VIỆC KẾ THỪA, PHÁT TRIỂN MỘT SỐ PHẠM TRÙ CƠ BẢN CỦA ĐẠO ĐỨC NHO GIÁO TRONG TƯ TƯỞNG ĐẠO ĐỨC HỒ CHÍ MINH 121 4.1. Ý nghĩa lý luận rút ra từ việc kế thừa, phát triển một số phạm trù cơ bản của đạo đức nho giáo trong tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh 121 4.2. Ý nghĩa thực tiễn của một số phạm trù cơ bản trong đạo đức nho giáo được Hồ Chí Minh kế thừa, phát triển đối với việc giáo dục đạo đức, lối sống cho đội ngũ cán bộ, đảng viên ở nước ta hiện nay 125 KẾT LUẬN 148 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ 151 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 152 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Hồ Chí Minh không chỉ để lại cho dân tộc ta một sự nghiệp cách mạng vẻ vang, một sự nghiệp văn hoá đồ sộ mà qua cuộc đời đầy gian khổ hy sinh, vô cùng cao thượng và phong phú, vô cùng trong sáng và đẹp đẽ của mình, Người còn để lại cho toàn Đảng, toàn dân ta một di sản lớn, đó là tư tưởng và tấm gương đạo đức sáng ngời của người cách mạng, tượng trưng cho những gì cao đẹp nhất trong tâm hồn, ý chí, nhân cách Việt Nam. Đạo đức Hồ Chí Minh là đạo đức của một vĩ nhân, không chỉ ở tầm dân tộc, mà ở tầm thời đại, tầm nhân loại. Trong diễn văn đọc tại lễ kỷ niệm 77 năm thành lập Đảng cộng sản Việt Nam, Tổng bí thư Nông Đức Mạnh đã đánh giá: “Chủ tịch Hồ Chí Minh là người Việt Nam đẹp nhất, tiêu biểu cho phẩm chất và khí phách của dân tộc ta, Đảng ta. Giáo dục đạo đức, xây dựng lối sống tốt đẹp theo tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh vừa là yêu cầu cấp bách hiện nay, vừa là nhiệm vụ cơ bản lâu dài” [75, tr.4]. Có thể nói rằng, cả cuộc đời Hồ Chí Minh là một bài học lớn về đạo đức cách mạng mà ngày nay mỗi người Việt Nam nói chung và mỗi cán bộ, đảng viên nói riêng cần học tập và noi theo. Hiện nay, Đảng ta xác định: sự xuống cấp nghiêm trọng về đạo đức ở một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên biểu hiện tập trung ở tình trạng tham nhũng đang làm băng hoại nền đạo đức xã hội, băng hoại truyền thống nhân văn của dân tộc, đang là thách thức lớn nhất của công cuộc đổi mới đất nước, là nguy cơ đe doạ sự sống còn của chế độ ta, đang làm mất thanh danh uy tín của Đảng, Nhà nước, làm xói mòn lòng tin của nhân dân vào Đảng, vào chế độ xã hội. Bên cạnh đó những thang bậc đạo đức xã hội đang có chiều hướng suy thoái, lối sống theo chủ nghĩa cá nhân chưa bị ngăn chặn , trong bối cảnh đó đạo đức trong sáng, thanh tao của Hồ Chí Minh lại càng có ý nghĩa thực tiễn vô cùng sâu sắc. Làm theo lời Bác dạy và việc Bác làm, hơn lúc nào hết cần lắm ở mỗi cán bộ, đảng viên những việc làm gương mẫu dù là nhỏ còn gấp ngàn lần những lời nói suông. 2 Nho giáo được truyền nhập vào Việt Nam từ thời Bắc thuộc, trải qua hơn hai ngàn năm tồn tại và phát triển, nó đã được Việt Nam hoá theo tinh thần của người Việt. Nho giáo đã trở thành một học thuyết đạo đức - chính trị xã hội ăn sâu vào tâm tưởng của người Việt Nam. Những thang bậc đạo đức của Nho giáo, cùng với thời gian được lớp lớp các thế hệ người Việt Nam tiếp thu và phát triển. Học thuyết Nho giáo đã đến với Hồ Chí Minh trong diện mạo hoàn chỉnh của một hệ tư tưởng chính trị - đạo đức đã được Việt hoá. Hồ Chí Minh là người ý thức hơn ai hết sự gắn bó của Nho giáo trong đời sống của người Việt. Sinh ra trong một gia đình nhà nho nghèo yêu nước, tư tưởng Nho giáo là hệ tư tưởng sâu sắc về lòng nhân ái, đã thấm nhuần vào Hồ Chí Minh từ tấm bé, hình thành nên ở Hồ Chí Minh một trật tự gia phong, một kỷ cương xã hội, một tinh thần thượng quốc, thương dân. Những tư tưởng đạo đức về: Nhân, Nghĩa, Lễ , Trí, Tín, Trung, Hiếu, Cần, Kiệm, Liêm, Chính đã được Hồ Chí Minh tiếp thu, phát triển và trở thành chuẩn mực sống của Người. Nghiên cứu về vấn đề này, chúng ta nhận thấy, trong nhiều tác phẩm, bài nói, bài viết của Hồ Chí Minh, dấu ấn Nho giáo hiện lên rất đậm nét. Hồ Chí Minh đã có thái độ như thế nào đối với Nho giáo? Với tinh thần Hồ Chí Minh, chúng ta có thể tiếp thu được những nhân tố tích cực nào của đạo đức Nho giáo trong sự nghiệp đổi mới hôm nay? Với tinh thần Hồ Chí Minh, những phạm trù đạo đức cơ bản của Nho giáo có ý nghĩa lý luận và thực tiễn như thế nào đối với việc giáo dục đạo đức, lối sống cho đội ngũ cán bộ, đảng viên trong giai đoạn hiện nay? Bản thân tác giả nhận thấy đây là một vấn đề có ý nghĩa quan trọng, mang tính thời sự cấp thiết trong việc nghiên cứu tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh. Cũng bởi ý nghĩa và tầm quan trọng của vấn đề này nên tác giả chọn: “Vấ n đề kế thừ a, phát triể n mộ t số phạ m trù cơ bả n củ a đạ o đứ c Nho giáo trong tư tư ở ng đạ o đứ c Hồ Chí Minh” làm đề tài luận án tiến sĩ của mình. 3 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án 2.1. Mụ c đích - Phân tích sự kế thừa, phát triển một số phạm trù cơ bản của đạo đức Nho giáo trong tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh, từ đó rút ra ý nghĩa lý luận và thực tiễn của việc kế thừa, phát triển đó đối với việc giáo dục đạo đức, lối sống cho đội ngũ cán bộ, đảng viên ở nước ta hiện nay. 2.2. Nhiệ m vụ - Tổng quan các công trình nghiên cứu về đạo đức Nho giáo; các công trình nghiên cứu về tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh và sự kế thừa, phát triển đạo đức Nho giáo trong tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh. - Phân tích, làm rõ một số phạm trù cơ bản của đạo đức Nho giáo ở Trung Quốc và Việt Nam. - Phân tích, làm rõ những yếu tố ảnh hưởng và nội dung chủ yếu của việc kế thừa, phát triển một số phạm trù cơ bản của đạo đức Nho giáo trong tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh. - Phân tích ý nghĩa rút ra từ việc kế thừa, phát triển một số phạm trù cơ bản của đạo đức Nho giáo trong tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh đối với việc giáo dục đạo đức, lối sống cho đội ngũ cán bộ, đảng viên ở nước ta hiện nay. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án 3.1. Đố i tư ợ ng nghiên cứ u Sự kế thừa, phát triển số phạm trù cơ bản của đạo đức Nho giáo trong tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh. 3.2. Phạ m vi nghiên cứ u Đạo đức Nho giáo là một hệ thống đồ sộ và phong phú, trong luận án chỉ tập trung phân tích những phạm trù đạo đức tiêu biểu được Hồ Chí Minh kế thừa, phát triển như: Nhân, Nghĩa, Lễ, Trí, Tín, Trung, Hiếu, Cần, Kiệm, Liêm, Chính và ý nghĩa của những phạm trù đó đối với việc giáo dục đạo đức, lối sống cho đội ngũ cán bộ, đảng viên ở nước ta hiện nay. 4 4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu của luận án 4.1. Cơ sở lý luậ n củ a luậ n án Luận án được thực hiện trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm đường lối, chính sách của Đảng và nhà nước về đạo đức và về việc kế thừa có chọn lọc tinh hoa văn hóa nhân loại cùng những giá trị truyền thống của dân tộc, đồng thời luận án cũng kế thừa có chọn lọc kết quả các công trình nghiên cứu của các nhà khoa học đã công bố liên quan tới đề tài. 4.2. Phư ơ ng pháp nghiên cứ u củ a luậ n án Luận án sử dụng các phương pháp nghiên cứu khoa học của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử mác xít, đặc biệt là phương pháp lịch sử - lôgic, so sánh - đối chiếu, phân tích - tổng hợp, khái quát hoá… để hoàn thành mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu đã đặt ra. 5. Đóng góp mới của luận án - Luận án hệ thống hóa lại các phạm trù cơ bản của đạo đức Nho giáo có ảnh hưởng sâu sắc đến tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh. - Luận án chỉ ra được sự kế thừa, phát triển sáng tạo của Hồ Chí Minh đối với đạo đức Nho giáo và cách cách tiếp cận khoa học của Người. - Luận án nêu được ý nghĩa rút ra từ việc kế thừa, phát triển một số phạm trù cơ bản của đạo đức Nho giáo trong tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh đối với việc giáo dục đạo đức, lối sống cho đội ngũ cán bộ, đảng viên ở nước ta hiện nay. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án Những vấn đề luận án đề cập, giải quyết góp phần làm sáng tỏ việc nghiên cứu về tư tưởng đạo đức Nho giáo và sự ảnh hưởng của đạo đức Nho giáo đối với tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh. Luận án sau khi hoàn thiện có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo phục vụ cho công tác nghiên cứu và giảng dạy về đạo đức Nho giáo và đạo đức Hồ Chí Minh. 7. Kết cấu của luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của luận án gồm 4 chương, 8 tiết. 5 Chương 1 TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI 1.1. NHỮNG CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU VỀ ĐẠO ĐỨC NHO GIÁO Nho giáo ra đời trong bối cảnh đất nước Trung Hoa có nhiều biến động và tự thân Nho giáo đã trải qua nhiều bước thăng trầm trong lịch sử. Mục đích của Nho giáo là mong muốn xây dựng một xã hội thái bình, thịnh trị có trật tự kỷ cương, nề nếp. Nho giáo chủ trương lấy Đức trị làm phương thức cai quản đất nước, vì vậy, Nho giáo đã xây dựng được hệ thống các phạm trù đạo đức, đề cao việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, xây dựng các mối quan hệ phù hợp với những chuẩn mực đạo đức. Xét về mặt ý thức hệ, Việt Nam chịu ảnh hưởng sâu đậm của tư tưởng phong kiến Trung Quốc, mà nền tảng là Nho giáo. Đạo đức Nho giáo, bên cạnh một số yếu tố tích cực, vẫn chứa đựng không ít những yếu tố tiêu cực mà cho đến nay còn ảnh hưởng khá nặng nề trong nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội nước ta. Trong nhiều năm trở lại đây, Nho giáo và đạo đức Nho giáo đã được nhiều học giả quan tâm nghiên cứu, được đánh dấu bởi các công trình nghiên cứu sau: Nhóm công trình luận giải nguồn gốc, nội dung của Nho giáo và hệ thống những yêu cầu đạo đức của Nho giáo, có thể kể tới một số công trình tiêu biểu sau: Trong “Khổng học đăng” của Phan Bội Châu [10]. Tác giả trình bày, phân tích những tư tưởng cơ bản của Nho giáo trong quá trình hình thành và phát triển. Qua đó, khi đánh giá, nhận xét về Nho giáo tác giả đã nêu bật và đề cao những nhân tố tích cực của Nho giáo và cho rằng đạo đức Nho giáo có vai trò to lớn trong việc giáo dục đạo đức con người và đóng góp trong việc ổn định trật tự xã hội. - “Nho giáo” của Trần Trọng Kim [57]. Trong tác phẩm này, tác giả đã nói rõ về nguồn gốc ra đời và phát triển của Nho giáo ở Trung Quốc qua các 6 thời kỳ lịch sử cùng nội dung và hệ thống tư tưởng đạo đức chủ đạo của Nho giáo như: Trung, Hiếu, Nhân, Nghĩa, Lễ Tác giả nêu rõ, trong quan niệm về Nhân, Khổng Tử cho rằng: Nhân là yêu người (ái nhân); là điều gì mình không muốn ai làm cho mình thì không nên làm cho ai; là sửa mình trở lại theo lễ là Nhân . Khổng Tử dùng chữ Nhân làm tư tưởng chủ đạo xuyên suốt trong hệ tư tưởng đạo đức của mình. Đến Tuân Tử cũng theo tông chỉ của Nho giáo lấy Nhân, Nghĩa dạy người. Song Tuân Tử chỉ hiểu cái nghĩa hẹp của Nhân là ái mà thôi, tức chỉ đơn thuần là một đức tính tốt nói về lòng yêu thương người. Tác giả cũng nói đến sự phát triển của Nho giáo ở Việt Nam qua sự đại diện của những nhà Nho ở từng thời kỳ lịch sử. Tác giả kết luận về cách tiếp nhận Nho giáo của người Việt phải nên biến đổi luôn song, biến đổi phải lấy gì làm gốc, để cho sự biến đổi của mình có căn bản mà nghĩa lý vẫn không mất. Nói theo Nho giáo là theo cái tinh thần cường kiện, đem cái tư tưởng của ta vượt lên đến cái lý nguyên thủy, rồi cùng với vũ trụ mà lưu hành, mà tạo tác ra một cuộc nhân sinh có đủ nghị lực để đồng sinh, đồng hóa với vạn vật, biết tùy thời mà ứng biến, nhưng không quên cái gốc cũ, để thành một hạng người có nhân cách tôn quý, có lòng nhân từ bác ái, có cái sức mạnh mẽ để cùng với thiên hạ mà sinh tồn, mà xây đắp thêm một vài viên gạch viên đá vào cái nền chung nhân loại. Tuy vậy, tác giả mới trình bày những nét khái quát nhất, chưa đi sâu phân tích nội dung và quá trình tiếp biến của Nho giáo Việt Nam. - “Khổng giáo và phê bình tiểu luận” của Đào Duy Anh [1]. Trong tác phẩm này, tác giả nhận định, muốn biết rõ chân tướng Khổng giáo ta phải đặt Khổng Tử vào xã hội đương thời để thấy rằng dẫu là bậc thánh nhân cũng không thế vượt ra ngoài không gian và thời gian mà lập túc được. Vì tư tưởng của Khổng Tử không đơn giản như một người dung phàm, vì vậy, chúng ta không những không nên phủ nhận mà cần nhận rõ chân những điều phức tạp mâu thuẫn của ông. Nghĩa là, chúng ta phải quan sát sự nghiệp và học thuyết 7 của ông bằng con mắt biện chứng mới khỏi thất chân. Từ quan điểm đó, tác giả đi vào nghiên cứu: sự xuất hiện và chân tướng của Khổng giáo; Vì sao Khổng giáo tồn tại được hơn hai nghìn năm? Kết quả Khổng giáo ở Trung Quốc và Việt Nam; Khổng giáo gặp văn hóa phương Tây ở Trung Quốc và ở nước ta; Khổng giáo không thể tồn tại ở xã hội ta ngày nay, vì vậy thái độ của chúng ta với Khổng giáo như thế nào? Qua những phần nghiên cứu trên tác giả đã đưa ra phương pháp khoa học để nhìn nhận và đánh giá Khổng giáo một cách công bằng. Cho dù hiện nay, nó không còn thích hợp nữa, song không thể phủ nhận công dụng và sự nghiệp của nó trọn vẹn ở trong lịch sử, không ai có thể chối cãi hay xóa bỏ đi được. Tuy nhiên, tác giả mới chỉ dừng lại ở những nghiên cứu ban đầu về những ưu và nhược điểm của Khổng giáo đối với xã hội nước ta. - “Tư tưởng phương Đông gợi những điểm nhìn tham chiếu” của Cao Xuân Huy [50]. Trong cuốn sách này, người soạn đã dành hẳn phần III với tiêu đề “ Đề cương bài giảng triết học cổ đại Trung Quốc” là nội dung nghiên cứu về Nho giáo của tác giả. Những bài giảng này là chuyên đề triết học phương Đông được trình bày tại Viện Văn học năm 1962 - 1963. Tác giả tập trung đi vào nghiên cứu về xã hội và tư tưởng cổ đại Trung Quốc; về Khổng Tử và nội dung học thuyết của ông. Tác giả chỉ ra tư tưởng chính trị - xã hội, nhân sinh quan của Khổng Tử thông qua các sách Luận ngữ và Trung dung. Khi bàn về “Nhân” của Khổng Tử, tác giả cho rằng hai chữ “trung” và “thứ” chưa phải là bản thể của chữ “nhân”. Đặc biệt, tác giả nêu được những mâu thuẫn nội tại trong chữ “nhân” của Khổng Tử, vì xuất phát từ một tâm lý phổ cập (tính tương cận) mà lại quy kết ở một lý tưởng cao nhất, cần phải một đại thánh mới thực hiện nổi. Tiếp theo, vì chữ “nhân” đã là thuộc tính phổ cập, thì đáng lẽ nó là siêu giai cấp, nhưng nó lại gắn liền với chữ “Lễ”, mà “Lễ” lại là chính trị tôn giáo hóa của giới quý tộc. Những mâu thuẫn nội tại này đều bắt nguồn từ tư tưởng “thiên nhân hợp nhất” và lập trường điều hòa mâu thuẫn của Khổng Tử. Quả là những nhận xét có giá trị! [...]... kế thừa, phát triển một số phạm trù cơ bản của đạo đức Nho giáo trong tư tưởng đạo đức của Người Thứ ba, phân tích ý nghĩa rút ra từ việc kế thừa, phát triển một số phạm trù cơ bản của đạo đức Nho giáo trong tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh đối với việc giáo dục đức, lối sống cho cho đội ngũ cán bộ, đảng viên hiện nay 24 Chương 2 MỘT SỐ PHẠM TRÙ CƠ BẢN CỦA ĐẠO ĐỨC NHO GIÁO s 2.1 NỘI DUNG MỘT SỐ PHẠM TRÙ... Chí Minh đã kế thừa, phát triển những phạm trù đạo đức Nho giáo đó ở mức độ nào Song, những công trình trên mới chỉ dừng lại ở những nghiên cứu ban đầu, chưa phân tích được một cách toàn diện sự kế thừa những phạm trù cơ bản của đạo đức Nho giáo trong tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh, chưa nêu được điểm tư ng đồng, chưa nêu được sự khác biệt căn bản về chất giữa tư tưởng đạo đức Nho giáo và tư tưởng đạo đức. .. tích của tác giả về vấn đề này mới dừng lại ở những nét khái quát nhất, chưa đi sâu phân tích cụ thể trong cách vận dụng từng phạm trù đạo đức của Nho giáo trong tư tưởng đạo đức của Hồ Chí Minh - “Sự hình thành về cơ bản tư tưởng Hồ Chí Minh của Trần Văn Giàu [41] Tác giả đi sâu vào nghiên cứu những nền móng trang bị kiến thức và tư tưởng của Hồ Chí Minh thời trẻ; những yếu tố tư tưởng được Hồ Chí Minh. .. “Giá trị tư tưởng đạo đức và phong cách Hồ Chí Minh của Đào Duy Tùng; Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh của Nguyễn Bá Linh; Hồ Chí Minh và đạo đức của Phạm Văn Đồng… 21 - Luận án tiến sĩ của Nguyễn Thị Thanh Mai “Ảnh hưởng của đạo đức Nho giáo đối với đạo đức người cán bộ lãnh đạo, quản lý ở Việt Nam hiện nay” [74] Tác giả trình bày được những vấn đề cơ bản sau: Nội dung chủ yếu của đạo đức Nho giáo và... Nghiên cứu về tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh và sự kế thừa, phát triển đạo đức Nho giáo trong tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh, đã nhiều tác giả bàn luận đến, có thể kể đến những công trình tiêu biểu sau đây: 15 - Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh truyền thống dân tộc và nhân loại”, của Vũ Khiêu [61] Đây là công trình được xuất bản trong khuôn khổ chương trình nghiên cứu về Tư tưởng Hồ Chí Minh (đề tài KX02) Công... dung tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh, cuốn sách đã khẳng định tính phổ biến và giá trị trường tồn của tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh nhằm quán triệt và vận dụng tư tưởng đạo đức và tấm gương đạo đức của Người trong bối cảnh xã hội hiện nay Đặc biệt, cuốn sách đã trình bày một cách khoa học về tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong sự nghiệp đấu tranh vì độc lập, tự do; tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong sự nghiệp... lịch sử Việt Nam; tư tưởng đạo đức Nho giáo có ảnh hưởng nhất định đối với tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh Từ đó tác giả đặt vấn đề và đi vào phân tích: Hồ Chí Minh đã tiếp thu và phê phán những gì ở tư tưởng đạo đức Nho giáo? Giữa tư tưởng đạo đức Nho giáo và tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh có những điểm tư ng đồng và khác biệt gì? Tuy nhiên, do khuôn khổ là một bài báo trên tạp chí, tác giả mới chỉ dừng lại... khác biệt trong sự kế thừa, phát triển một số phạm trù cơ bản của đạo đức Nho giáo trong tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh Trong khi đó, nghiên cứu về tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh và thực hành theo đạo đức của Người đã trở thành nhiệm vụ thường xuyên do Đảng ta phát động sâu rộng trong Đảng cũng như trong nhân dân Vì vậy, rất cần thiết phải có nhiều hơn nữa các công trình nghiên cứu chuyên sâu về sự kế thừa... về tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh 16 - Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức , của Thành Duy [19] Đây là công trình nghiên cứu công phu của tập thể các nhà khoa học đã có quá trình nhiều năm nghiên cứu về tư tưởng Hồ Chí Minh Cuốn sách được trình bày một cách có hệ thống nguồn gốc, đặc trưng và những nội dung cơ bản của hệ thống tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh Trên cơ sở nghiên cứu bản chất và nội dung tư tưởng. .. hưởng đạo đức Nho giáo trong tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh Cho đến nay, dưới góc độ triết học, không có nhiều công trình nghiên cứu sâu và toàn diện về mặt lý luận vấn đề kế thừa, phát triển một số phạm trù cơ bản của đạo đức Nho giáo trong tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh Đặc biệt, chưa có các công trình nghiên cứu lớn, hay các luận văn, luận án hướng vào luận bàn trực tiếp, phân tích, tìm hiểu, làm rõ một . SỰ KẾ THỪA, PHÁT TRIỂN ĐẠO ĐỨC NHO GIÁO TRONG TƯ TƯỞNG ĐẠO ĐỨC HỒ CHÍ MINH Nghiên cứu về tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh và sự kế thừa, phát triển đạo đức Nho giáo trong tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh, . của đạo đức nho giáo trong tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh 70 3.2. Những nội dung chủ yếu của việc kế thừa, phát triển một số phạm trù cơ bản của đạo đức nho giáo trong tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh 87 Chương. KẾ THỪA, PHÁT TRIỂN MỘT SỐ PHẠM TRÙ CƠ BẢN CỦA ĐẠO ĐỨC NHO GIÁO TRONG TƯ TƯỞNG ĐẠO ĐỨC HỒ CHÍ MINH 121 4.1. Ý nghĩa lý luận rút ra từ việc kế thừa, phát triển một số phạm trù cơ bản của đạo đức