Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM TRẦN THỊ THU HUỆ XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG CHUYÊN ĐỀ VỀ “DAO ĐỘNG CƠ” (VẬT LÝ 12) HỖ TRỢ BỒI DƢỠNG HỌC SINH GIỎI Ở CÁC TRƢỜNG THPT MIỀN NÚI LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN, NĂM 2013 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM TRẦN THỊ THU HUỆ XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG CHUYÊN ĐỀ VỀ “DAO ĐỘNG CƠ” (VẬT LÝ 12) HỖ TRỢ BỒI DƢỠNG HỌC SINH GIỎI Ở CÁC TRƢỜNG THPT MIỀN NÚI Chuyên ngành: Lý luận và phƣơng pháp dạy học bộ môn vật lý Mã số: 60140111 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Ngƣời hƣớng dẫn khoa học : PGS.TS. Nguyễn Văn Khải THÁI NGUYÊN, NĂM 2013 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi, các số liệu trích dẫn có nguồn gốc rõ ràng. Kết quả trong luận văn chưa được công bố trong bất cứ công trình nghiên cứu nào khác. Thái Nguyên, tháng 4 năm 2013 Tác giả luận văn Trần Thị Thu Huệ Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn LỜI CẢM ƠN Với lòng biết ơn sâu sắc và tình cảm chân thành, tôi xin chân thành cảm ơn PGS.T.S Nguyễn Văn Khải, người đã hướng dẫn tận tình tôi trong suốt quá trình học tập nghiên cứu và hoàn thành luận văn . Tôi cũng xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới các thầy cô giáo trong khoa Vật lý, phòng sau đại học, trường đại học sư phạm Thái Nguyên, đã tạo điều kiện giúp đỡ để tôi hoàn thành luận văn này. Xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo trong hội đồng trường THPT Cao Bình, THPT cấp ba, THPT chuyên, THPT nội trú thành phố Cao Bằng, bạn bè, gia đình, các bạn học viên cao học lớp đồng Vật Lý K19 đã giúp đỡ, động viên tôi trong quá trình làm luận văn của mình. Tôi xin trân trọng cảm ơn! Thái Nguyên, tháng 4 năm 2013 Học viên: Trần Thị Thu Huệ (Khóa học 2011 - 2013) Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn MỤC LỤC Trang Lời cam đoan i Lời cảm ơn ii Mục lục iii Danh mục các kí hiệu, các chữ viết tắt iv Danh mục các bảng v Danh mục các hình vẽ, đồ thị vi MỞ ĐẦU 1 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC XÂY DỰNG CHUYÊN ĐỀ VỀ "DAO ĐỘNG CƠ" (VẬT LÝ 12) TRONG BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI Ở THPT MIỀN NÚI 6 1.1. Tổng quan 6 1.2. Cơ sở lý luận của việc bồi dưỡng học sinh giỏi ở các trường THPT miền núi. 8 1.2.1. Quan niệm: Học sinh giỏi và bồi dưỡng học sinh giỏi. 8 1.2.2. Cơ sở giáo dục học 10 1.2.3. Chất lượng kiến thức 11 1.3. Các hình thức và phương pháp bồi dưỡng học sinh giỏi môn Vật lí ở THPT 12 1.3.1. Các hình thức bồi dưỡng học sinh giỏi môn Vật lí ở THPT 12 1.3.2. Các phương pháp bồi dưỡng HSG môn vật lý ở trường THPT 13 1.4. Các kiến thức, kĩ năng và năng lực đối với học sinh giỏi môn Vật lí ở THPT 18 1.5. Chuyên đề và việc sử dụng chuyên đề trong bồi dưỡng học sinh giỏi môn Vật lí 19 1.5.1. Khái niệm chuyên đề 19 1.5.2. Cấu trúc của chuyên đề 19 1.5.3. Phương thức sử dụng chuyên đề trong bồi dưỡng học sinh giỏi môn Vật lí ở các trường THPT miền núi 19 1.6. Nghiên cứu thực trạng về dạy học và bồi dưỡng học sinh giỏi về các kiến thức “Dao động cơ” Vật lí 12 20 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 1.6.1. Mục đích nghiên cứu 20 1.6.2. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu 20 1.6.3. Kết quả nghiên cứu 21 Kết luận chương 1 22 Chƣơng 2. XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG CHUYÊN ĐỀ VỀ “DAO ĐỘNG CƠ” (VẬT LÍ 12) HỖ TRỢ BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI MÔN VẬT LÍ Ở THPT MIỀN NÚI 23 2.1. Xây dựng chuyên đề về “Dao động cơ” (vật lí 12) hỗ trợ bồi dưỡng học sinh giỏi môn Vật lí ở THPT miền núi. 23 2.1.1. Vị trí –Cấu trúc – Vai trò các kiến thức chương “Dao động cơ” ( vật lí 12) trong chương trình Vật lí THPT 23 2.1.2. Nghiên cứu nội dung chương trình, sách giáo khoa chương dao động cơ và xây dựng cấu trúc logic nội dung chương dao động cơ. 24 2.2. Cấu trúc và nội dung chuyên đề “Dao động cơ” vật lí 12 hỗ trợ bồi dưỡng học sinh giỏi môn Vật lí ở THPT miền núi. 28 2.2.1. Cấu trúc chuyên đề 28 2.2.2. Nội dung chuyên đề 28 2.3. Sử dụng chuyên đề về “Dao động cơ” (vật lí 12) hỗ trợ bồi dưỡng học sinh giỏi môn Vật lí ở THPT miền núi. 47 2.3.1. Tổ chức dạy học: 47 2.3.2. Các phương pháp dạy học khi sử dụng chuyên đề "Dao động cơ" (Vật lí 12) hỗ trợ bồi dưỡng học sinh giỏi. 47 2.3.3. Cách sử dụng chuyên đề: 48 2.4. Xây dựng các công cụ đánh giá kết quả bồi dưỡng học sinh giỏi theo chuyên đề. 84 2.4.1. Đề kiểm tra 1: 84 2.4.2. Đề kiểm tra 2: 87 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 2.4.3. Đề kiểm tra 3: 91 Kết luận chương 2 94 Chƣơng 3. THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM 95 3.1. Mục đích của thực nghiệm sư phạm (tnsp) 95 3.2. Nhiệm vụ của TNSP 95 3.3. Đối tượng và cơ sở TNSP 95 3.4. Phương pháp TNSP 96 3.5. Phương pháp đánh giá kết quả TNSP 96 3.5.1. Về mặt định tính 96 3.5.2. Về mặt định lượng 97 3.6. Tiến hành TNSP 98 3.7. Kết quả và xử lí kết quả TNSP 98 3.7.1. Các kết quả về mặt định tính của các buổi ôn 98 3.7.2. Kết quả định lượng (kết quả của các lần kiểm tra) 100 Kết luận chương 3 109 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 110 TÀI LIỆU THAM KHẢO 112 PHỤ LỤC - 1 - Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Viết đầy đủ Viết tắt bài tập BT dạy học DH dao động điều hòa DĐĐH đại học ĐH đối chứng ĐC giáo dục- đào tạo GD-ĐT giáo viên GV học sinh HS học sinh giỏi HSG kiểm tra KT phương pháp PP phương pháp dạy học PPDH thực nghiệm TN trung học phổ thông THPT sách giáo khoa SGK sách giáo viên SGV Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn DANH MỤC CÁC BẢNG Trang Bảng 3.1: Kết quả kiểm tra lần 1 100 Bảng 3.2: Xếp loại học tập lần 1 100 Bảng 3.3: Phân phối tần suất lần 1 101 Bảng 3.4: Kết quả kiểm tra lần 2 (Con lắc đơn,con lắc vật lý ) 103 Bảng 3.5: Xếp loại học tập lần 2 103 Bảng 3.6: Phân phối tần suất lần 2 104 Bảng 3.7: Kết quả kiểm tra lần 3 105 Bảng 3.8: Xếp loại học tập lần 3 106 Bảng 3.9: Phân phối tần suất lần 3 106 Bảng 3.10: Tổng hợp các tham số thống kê qua ba bài kiểm tra 108 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ Trang Hình 3.1: Đồ thị xếp loại bài kiểm tra lần 1 101 Hình 3.2: Đồ thị biểu diễn tần suất lần 1 102 Hình 3.3: Đồ thị xếp loại bài kiểm tra lần 2 103 Hình 3.4: Đồ thị biểu diễn tần suất lần 2 104 Hình 3.5: Đồ thị xếp loại bài kiểm tra lần 3 106 Hình 3.6: Đồ thị biểu diễn tần suất lần 3 107 [...]... cho vic ging dy ca giỏo viờn v hc tp ca hc sinh nờn tụi tin hnh nghiờn cu ti: Xõy dng v s dng chuyờn v Dao ng c Vt lý 12 h tr bi dng hc sinh gii cỏc trng THPT min nỳi 2 Mc tiờu ca ti Xõy dng v s dng chuyờn v "Dao ng c" (Vt lý 12) vi h thng lý thuyt v bi tp h tr bi dng hc sinh gii (HSG) cỏc trng THPT min nỳi, nhm nõng cao cht lng kin thc cho HSG cỏc trng THPT min nỳi 3 Khỏch th v i tng nghiờn cu... cỏc trng THPT min nỳi 6.2 i tng: Giỏo viờn dy vt lý cỏc trng THPT, giỏo viờn ụn hc sinh gii i tuyn vt lý, hc sinh gii mụn vt lý 6.3 a bn nghiờn cu: Mt s trng THPT Thnh ph Cao Bng 7 Phng phỏp nghiờn cu 7 1 Phng phỏp nghiờn cu lý thuyt - Nghiờn cu cỏc vn kin ca ng, chớnh sỏch ca Nh nc cựng vi cỏc ch th ca B Giỏo dc v o to v vn ụn thi v bi dng hc sinh gii - Nghiờn cu cỏc ti liu v tõm lý hc, lý lun dy... nhiờn + Hu ht GV hiu nhu cu v nguyn vng ca HS nh nhng c im tõm sinh lớ, t duy bi dng cho HS nng lc t duy c lp, sỏng to, kh nng t lc gii quyt vn v hng n nhng vn cao hn + Các Tr-ờng THPT coi công tác bồi d-ỡng học sinh giỏi là công tác mũi nhọn và trọng tâm Nó có tác dụng thiết thực và mạnh mẽ nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ của đội ngũ các thầy cô giáo, nâng cao chất l-ợng giáo dục khẳng định th-ơng... phn dao ng c mt s trng THPT v nhng cụng trỡnh ó c nghiờn cu liờn quan n ti S húa bi Trung tõm Hc liu i hc Thỏi Nguyờn http://www.lrc-tnu.edu.vn Chng 2 XY DNG V S DNG CHUYấN V DAO NG C (VT L 12) H TR BI DNG HC SINH GII MễN VT L THPT MIN NI 2.1 Xõy dng chuyờn v Dao ng c (vt lớ 12) h tr bi dng hc sinh gii mụn Vt lớ THPT min nỳi 2.1.1 V trớ Cu trỳc Vai trũ cỏc kin thc chng Dao ng c ( vt lớ 12). .. dung Dựng bn t duy 5.4 Xõy dng v s dng chuyờn v "Dao ng c" Vt lý 12 h tr bi dng hc sinh gii cỏc trng THPT min nỳi 5.4.1 Xõy dng chuyờn 5.4.2 S dng chuyờn 5.4.3 Nghiờn cu cỏc bi ging v dao ng, su tm thi hc sinh gii cỏc cp cú liờn quan n phn dao ng c lp 12 5.5 Thc nghim s phm 6 Phm vi nghiờn cu 6.1 Ni dung: Nghiờn cu ton b kin thc liờn quan n dao ng, xõy dng h thng lý thuyt v bi tp h tr bi dng hc sinh. .. ca ti 8 úng gúp ca ti 8.1 Gúp phn h thng húa c s lý lun v vic xõy dng v s dng chuyờn vi h thng lý thuyt v bi tp h tr bi dng HSG 8.2 Xõy dng v s dng chuyờn v "Dao ng c" (Vt lý 12) vi h thng lý thuyt v bi tp h tr bi dng HSG cỏc trng THPT min nỳi, nhm nõng cao cht lng kin thc 8.3 Cú th dựng lm ti liu tham kho cho GV vt lý cỏc trng THPT min nỳi v sinh viờn cỏc trng s phm min nỳi 9 Ni dung lun vn S... trỡnh dy hc vt lý trng ph thụng 3.2 i tng nghiờn cu H thng lý thuyt - phõn loi v cỏch gii cỏc dng bi tp dao ng c lp 12 h tr giỏo viờn v hc sinh ụn thi HSG thụng qua hot ng dy v hc 4 Gi thuyt khoa hc Nu xõy dng v s dng hp lý chuyờn v "Dao ng c" (vt lớ 12) vi h thng lớ thuyt v bi tp h tr bi dng hc sinh gii cỏc trng THPT min nỳi, thỡ cú th gúp phn nõng cao cht lng kin thc cho HSG cỏc trng THPT min nỳi... lp 10) Dao ng tt dn v dao ng duy trỡ Hiu c nguyờn nhõn lm tt dn dao ng c hc l do ma sỏt nht to nờn lc cn i vi vt dao ng Ma sỏt nh dn n dao ng tt dn chm Ma sỏt ln dn n tt dn nhanh v dn n khụng dao ng Bit c nguyờn tc lm cho dao ng cú ma sỏt c duy trỡ Dao ng cng bc, cng hng Bit c dao ng cng bc khi n nh cú tn s bng tn s ngoi lc, cú biờn ph thuc tn s ngoi lc Biờn cc i khi tn s ngoi lc bng tn s dao ng... S Lí LUN V THC TIN CA VIC XY DNG CHUYấN V "DAO NG C" (VT Lí 12) TRONG BI DNG HC SINH GII THPT MIN NI 1.1 Tng quan Cỏc nghiờn cu v dao ng c Hin nay cú rt nhiu hc viờn cao hc nghiờn cu v ti liờn quan n chng "dao ng c" nh: Hong Ngc Lng (2011) vi ti "La chn h thng bi tp v hng dn hot ng gii bi tp chng dao ng c- Vt lý 12 theo hng tớch cc hot ng nhn thc ca hc sinh" , Lun vn Thc s HSP H Ni, Nguyn c Mnh vi... trỡnh Vt lớ THPT V trớ cỏc kin thc Dao ng c vt lớ 12 trong chng trỡnh Vt lớ THPT, mụn vt lớ cú vai trũ quan trng trong vic thc hin cỏc mc tiờu ca giỏo dc ph thụng Vic ging dy mụn vt lớ núi chung v chng dao ng c núi riờng cú nhim v cung cp cho hc sinh mt h thng kin thc vt lớ, c bn trỡnh ph thụng, bc u hỡnh thnh cho hc sinh nhng k nng, nhng thúi quen lm vic khoa hc, gúp phn to ra cho hc sinh cỏc nng . duy 5.4. Xây dựng và sử dụng chuyên đề về " ;Dao động cơ& quot; Vật lý 12 hỗ trợ bồi dưỡng học sinh giỏi ở các trường THPT miền núi 5.4.1. Xây dựng chuyên đề 5.4.2. Sử dụng chuyên đề 5.4.3 tiêu của đề tài Xây dựng và sử dụng chuyên đề về " ;Dao động cơ& quot; (Vật lý 12) với hệ thống lý thuyết và bài tập hỗ trợ bồi dưỡng học sinh giỏi (HSG) ở các trường THPT miền núi, nhằm. giáo viên và học tập của học sinh nên tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: Xây dựng và sử dụng chuyên đề về Dao động cơ Vật lý 12 hỗ trợ bồi dƣỡng học sinh giỏi ở các trƣờng THPT miền núi 2. Mục