skkn tổ chức trò chơi trong dạy học lịch sử 10 nhằm phát huy tính tích cực của học sinh

Vì vậy, muốn học sinh học tốt được môn Lịch sử thì mỗi thầy giáo, cô giáo không phải chỉ truyền đạt, giảng giải theo các tài liệu trong sách giáo khoa, trong sách hướng dẫn, hay tài liệu

PHẦN I

ĐẶT VẤN ĐỀ

1 Cơ sở hình thành:

Trong chương trình giáo dục hiện nay, môn Lịch sử cùng với các môn học

khác trong nhà trường có vai trò góp phần quan trọng tạo ra những con người phát triển toàn diện

Lịch sử là một môn khoa học xã hội có một dung lượng kiến thức lớn, trong mỗi tiết học đòi hỏi học sinh không chỉ có kĩ năng phát hiện nhanh mà còn cần có khả năng ghi nhớ Vì vậy, muốn học sinh học tốt được môn Lịch sử thì mỗi thầy giáo, cô giáo không phải chỉ truyền đạt, giảng giải theo các tài liệu trong sách giáo khoa, trong sách hướng dẫn, hay tài liệu chuẩn…một cách dập khuôn máy móc, làm cho học sinh học tập một cách thụ động, nếu chỉ dạy như vậy thì việc học tập của học sinh sẽ diễn ra thật đơn điệu, tẻ nhạt và kết quả học tập sẽ không cao Đây là một trong những nguyên nhân gây ra sự cản trở việc đào tạo các em thành những con người năng động, tự tin, sáng tạo, sẵn sàng thích ứng với những đổi mới diễn ra hàng ngày

Yêu cầu giáo dục hiện nay đòi hỏi phải đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh Vì vậy trong giờ học giáo viên phải gây hứng thú học tập cho các em bằng cách lôi cuốn các

em tham gia vào các trò chơi, đây là một hoạt động mà các em hứng thú nhất, thông qua các trò chơi sẽ kích thích học sinh học tập, các em sẽ lĩnh hội tri thức Lịch sử một cách dễ dàng, củng cố khắc sâu một cách vững vàng, tạo cho các

em niền say mê, hứng thú trong học tập, trong việc làm

Khi giáo viên đưa ra các trò chơi trong giờ học Lịch sử một cách thường xuyên, khoa học thì chắc chắn chất lượng dạy học sẽ ngày một nâng cao

Mặt khác Lịch sử là một chuỗi các sự kiện rất khó nhớ, trong khi đó hiện nay học sinh lại thích học các môn tự nhiên để ra trường có nhiều cơ hội việc làm thì bộ môn xã hội hiện nay rất ít được các em quan tâm Đặc biệt môn lịch

sử lại có rất nhiều các năm, tháng, sự kiện, rất khó nhớ nếu như giáo viên mà không tích cực đổi mới thông qua các hình thức trò chơi thì chắc chắn các em sẽ chán học, giờ dạy nhàm chán kết quả đạt được là không cao

Vì vậy, tổ chức trò chơi trong dạy học Lịch sử sẽ giúp các em hoà nhập với tập thể nâng cao tinh thần đoàn kết tập thể, mạnh dạn tham gia vào các trò chơi, ham chơi, ham học, giúp các em linh hoạt, sáng tạo trong cuộc sống Vì thế việc tổ chức trò chơi trong dạy học Lich sử là việc cần thiết và quan trọng

2 Cơ sở thực tiễn:

Qua thực tiễn giảng dạy và học tập môn lịch sử ở trường trung học phổ thông, tôi nhận thấy nhiều giáo viên chưa nhận thức một cách đúng đắn , đầy đủ

về chức năng, vai trò của tổ chức các trò chơi trong giờ học, nhiều giáo viên còn ngại soạn ra các trò chơi sẽ mất thời gian và công sức Chính vì vậy học sinh vốn sẵn tâm lí ngại học bộ môn này, không hứng thú học tập, nắm không chắc, không nhớ được kiến thức lịch sử trong chương trình Tình trạng học sinh chỉ

thuộc “ vẹt” lý thuyết mà không hiểu biết được bản chất vấn đề của sự kiện là rất phổ biến trong học sinh hiện nay

Để góp phần đổi mới phương pháp dạy học môn lịch sử ở trường THPT đặc biệt là dạy học lịch sử cho học sinh 10 theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh , tăng cường hoạt động cá thể với học tập giao lưu, hình thành rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn Thông qua các trò chơi sẽ giúp các em lĩnh hội được tri thức mà còn giúp các em củng cố và khắc sâu tri thức

Với lí do trên tôi quyết định chọn đề tài "Tổ chức trò chơi trong dạy học Lịch sử 10 nhằm phát huy tính tích cực của học sinh”

PHẦN II.

NỘI DUNG

Tổ chức các trò chơi trong giờ học Lịch sử không nhằm mục đích giải trí cho học sinh mà còn tạo không khí học tập sôi nổi, các em sẽ thấy thoải mái nhưng vẫn tiếp thu bài học có hiệu quả Mặt khác, qua các trò chơi sẽ giúp các

em ghi nhớ tốt những kiến thức Lịch sử và có hứng thú đối với các giờ học Lịch sử

Tuỳ theo từng kiểu bài mà giáo viên đưa ra các loại trò chơi sao cho phù hợp Có rất nhiều các loại trò chơi có thể ứng dụng trong giờ dạy như: Giải mật

mã lịch sử, Đoán ý đồng đội, Thi trả lời nhanh, Thi ghi nhớ Lịch sử, ô chữ may mắn, Giải ô chữ Lịch sử, Thi sưu tầm và thuyết minh về những hình ảnh Lịch

sử, Đoán các sự kiện qua một đoạn phim Tuy nhiên trong các trò chơi thì tôi

muốn nhấn mạnh trò chơi “giải ô chữ lịch sử” bởi vì trò chơi này mang lại

hiệu quả rất cao trong các giờ học và các em rất hào hứng tham gia

1 Trò chơi: "Giải ô chữ lịch sử" Giáo viên thiết kế ô chữ hàng ngang và hàng

dọc Từ đó đặt các câu hỏi để HS giải đáp Mỗi ô chữ là một sự kiện Lịch sử trong các bài học, ô chữ hàng dọc là kiến thức bài học Lịch sử cần nhấn mạnh cũng có thể mỗi ô chữ hàng ngang có một chữ cái chìa khóa, sau đó yêu cầu HS đoán những chữ bí ẩn có nội dung là gì?

Ví dụ: Khi dạy xong Bài 5 “ Trung Quốc thời phong kiến” giáo viên đưa ra trò

chơi để kiểm tra kết quả học tập của học sinh mặt khác để củng cố lại kiến thức của bài:

T

H O N

£ N

G K

T

H

u q

u h

trß ch¬I « ch÷

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Ô chữ hàng ngang: 9 ô chữ tương đương với 9 câu hỏi.

Giáo viên đưa ra luật chơi: Các em chọn các ô chữ ( từ 1đến 9) Nếu trả lời đúng

ô chữ hàng ngang được 8 điểm Nếu trả lời được ô chữ hàng dọc cho 10 điểm

Sau đó giáo viên tổ chức trò chơi.

Câu1 ( 5 chữ cái): Đây là một nhà thơ nổi tiếng thời Đường?

Đáp án: Đỗ Phủ

Câu 2( 9 chữ cái): Tác giả của tiểu thuyết “ Tây Du Kí’’ là ai?

Đáp án: Ngô Thừa Ân

Câu 3 ( 7 chữ cái) Tư tưởng “Tam cương, Ngũ thường” là thuộc dòng tôn giáo

nào của Trung Quốc?

Đáp án: Nho giáo

Câu 4( 7 chữ cái): Trong xã hội phong kiến giai cấp nào là giai cấp chịu bóc lột

nặng nề nhất?

Đáp án: Nông dân.

Câu 5: ( 9 chữ cái): Công lao lớn nhất của Tần Thuỷ Hoàng đối với đất nước

Trung Quốc là gì?

Đáp án: Thống nhất.

Câu 6( 9chữ cái): Một phát minh quan trọng về kĩ thuật của nhân dân Trung

Quốc là gì?

Đáp án: Kĩ thuật in.

Câu 7( 8 chữ cái): Cho biết chức quan trấn giữ biên ải thời Đường?

Đáp án: Tiết độ sứ.

Câu 8 ( 8 chữ cái): Nhà Đường có chính sách tiến bộ nào đối vớếpản xuất nông

nghiệp?

Đáp án: Quân điền

Câu 9 ( 6 chữ cái): Dưới thời phong kiến một trong những thành tựu nổi nhất

của nền văn hoá Trung Quốc là thành tựu nào?

Đáp án: Văn học.

Ô chữ hàng dọc : Tất cả các dữ kiện trên đều liên quan đến lịch sử Trung Quốc

thời kì nào?

Đáp án: Phong kiến.

N G ¤ õ A ¢ N

© N § × N

V ¡ H ä C

T H è N N Ê T

T

H O N

£ N

G K

I Õ T é

T

H

u q

u h

trß ch¬I « ch÷

§ ç P H ñ

1

2

3

4

5

6

7

8

9

i n

Tuỳ theo kiểu bài giáo viên có thể sắp xếp trò chơi cho phù hợp với nội dung

của bài, cũng là trò chơi giải ô chữ nhưng khi dạy bài 30: “ Chiến tranh giành độc lập của các thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ” dạy mục hai xong “ Diễn biến của cuộc chiến tranh và sự thành lập Hợp chúng quốc Mĩ” Để chốt lại kiến thức

vừa học, giáo viên có thể cho các em tham gia trò chơi, vừa hiểu kĩ phần vừa

học xong, mặt khác lại khắc sâu kiến thức cho các em đối với bài học

Ôchữ hàng ngang: Gồm 14 ô chữ tương ứng với 14 câu hỏi liên quan 14 dữ kiện trong bài học.

Ô chữ hàng dọc là chìa khoá( 14 chữ cái)

Giáo viên đưa ra luật chơi: Có thể trả lời đúng cho điểm, hoặc thưởng quà.

I A X C É V

Ĩ M U Â H C

A Ĩ H G N Ủ H C N Ả B Ư T

N Ơ T X Ô B

U Â U Â H C

H N Á H K C Ố U Q

A G Ô T A R A X

H N A

P Ậ L C Ộ Đ N Ô G N N Ê Y U T

Ỳ K A O H

O A T C Ó O I

P Á H P N Ế I H

N Ơ T H N I S A

O

A I H P N E Đ A L I H P

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

Từ khoá

Ô chữ hàng ngang gồm những câu hỏi như sau:

Câu 1 ( 12 chữ cái): Tháng 9/1774 Đại hội Lục địa lần thứ nhất được tiến hành

ở đâu?

Đáp án: Phi la den phia

Câu 2.( 9chữ cái): Đại hội Lục đại lần thứ hai (5/1775) đã quyết định bổ nhiệm

ai làm tổng chỉ huy?

Đáp án: Oa-sinh-tơn.

Câu 3.( 8 chữ cái): Năm 178, nước Mĩ đã thông qua văn bản nào?

Đáp án: Hiến pháp.

Câu 4.( 7 chữ cái)Năm 1781 nghĩa quân thắng trận quyết định được diễn ra ở đâu?

Đáp án: Ióoc-tao.

Câu 5.(5 chữ cái) Nước Mĩ còn có tên gọi nào khác?

Đáp án; Hoa Kỳ.

Câu 6.( 15 chữ cái): Ngày 4/7/1776, Đại hội Lục địa lần thứ hai đã quyết định

thông qua văn bản bào?

Đáp án: Tuyên ngôn độc lập.

Câu 7 ( 3 chữ cái)Vào nửa đầu thế kỉ XVIII, nước nào đã lập ra 13 thuộc địa

dọc theo bờ biển Đại Tây Dương ở Bắc Mĩ?

Đáp án: Anh.

Câu 8( 8 chữ cái): Trận đầu tiên quân thuộc đại thắng quân Anh là trận nào?

Đáp án: Xa-ra-tô-ga.

Câu 9( 9chữ cái): Ngày 4/7 trở thành ngày lễ gì của nước Mĩ?

Đáp án: Quốc khánh.

Câu 10( 6chữ cái): Anh là nước nằm ở châu lục nào?

Đáp án: Châu Âu.

Câu 11( 6chữ cái): Sự kiện thổi bùng lên ngọn lửa đấu tranh ở Bắc Mĩ được

diễn ra ở đâu?

Đáp án: Bôx-tơn.

Câu 12.(13 chữ cái) Đến giữa thế kỉ XVIII, kinh tế của 13 bang thuộc địa của

Anh ở Bắc Mĩ phát triển theo hướng nào?

Đáp án: Tư bản chủ nghĩa.

Câu 13 ( 6chữ cái): Crix tốp- Côlôm bô đã tìm ra được châu lục nào?

Đáp án: Châu Mĩ.

Câu 14 ( 6chữ cái): Năm 1783 Hoà ước nào buộc Anh phải công nhận nền độc

lập của 13 thuộc đại Anh ở Bắc Mĩ?

Đáp án: Véc- xai.

Ô chữ hàng dọc: (Từ chìa khoá): Cuộc chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc

đại Anh ở Bắc Mĩ đã dẫn đến sự thành lập một quốc gia độc lập nào?

Đáp án: Hợp chúng quốc Mĩ.

I A X C É V

Ĩ M U Â H C

A Ĩ H G N Ủ H C N Ả B Ư T

N Ơ T X Ô B

U Â U Â H C

H N Á H K C Ố U Q

A G Ô T A R A X

H N A

P Ậ L C Ộ Đ N Ô G N N Ê Y U T

Ỳ K A O H

O A T C Ó O I

P Á H P N Ế I H

N Ơ T H N I S A

O

A I H P N E Đ A L I H P

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

Từ khoá

H Ơ P C H U N G Q U Ô C M

I HỢP chóng QUỐC MĨ

Bên cạnh trò chơi giải ô chữ thì đối với bộ môn Lịch sử còn có rất nhiều trò chơi như:

2 Tổ chức trò chơi " Thi ghi nhớ sự kiện"

- Luật chơi: Thời gian chỉ diễn ra 5 phút

- Cách tổ chức trò chơi như sau:

- Giáo viên chiếu trên màn hình 4 dữ liệu, sự kiện có liên quan đến kiến thức và gọi học sinh tham gia giải đáp các ô chữ

Ví dụ: Sau khi học xong bài 29: Cách mạng Hà Lan và cách mạng tư sản Anh” giáo viên kiểm tra bài cũ vào đầu giờ.

Câu 1.Vào đầu thế kỉ XVII, tại Châu Âu nước nào có nền kinh tế phát triển nhất ?

Đáp án: Anh.

Câu 2 Hai trụ cột của phong kiến Anh là ai?

Đáp án: Giai cấp quý tộc và giáo hội Anh.

Câu 3 Ai là người thành lập “quân đội sườn sắt” đã đánh thắng được quân đội của nhà vua?

Đáp án: Ôlivơ Crômoen.

Câu 4 Cách mạng Hà Lan diễn ra dưới hình thức nào?

Đáp án: Chiến tranh giải phóng dân tộc, để lật đổ ách thống trị của vương triều Tây Ban Nha.

Sau đó giáo viên dẫn dẵn vào bài mới: Cuộc cách mạng Hà Lan là một

cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc Vậy đến thế kỉ XVIII, thế giới lại chứng kiến một cuộc cách mạng diễn ra dưới hình thức chiến tranh giải phóng dân tộc của các thuộc điạ Anh ở Bắc Mĩ mà thực chất là một cuộc cách mạng tư sản Vậy để hiểu bài học này các em sẽ đi tìm hiểu vì sao cách mạng bùng nổ, diễn biến, kết quả và ý nghĩa và vì sao Lênin gọi: “Đây là một cuộc cách mạng thực

sự, chiến tranh thực sự”?

3 Trò chơi có tên gọi " Đoán ý đồng đội"

Những thông tin trong trò chơi đều là những kiến thức cơ bản của cả bài

mà học sinh cần khắc sâu và ghi nhớ

- Giáo viên nêu cách chơi: Chọn hai học sinh để tham gia cuộc chơi , và

giáo viên cho 10 thông tin liên quan đến bài học, một học sinh đứng quay về phía bảng thông tin, một học sinh đứng quay xuống phía dưới lớp Thông qua gợi ý của bạn mà học sinh phải đoán đúng từ thông tin yêu cầu

- Luật chơi : Học sinh đứng quay xuống phía dưới, trả lời các gợi ý của

bạn sao cho đúng thông tin, trong 2 phút trả lời đúng từ 6 thông tin trở lên là thắng cuộc Người gợi ý không nói tiếng Anh, không lặp từ

Giáo viên cho HS 30 giây chuẩn bị, sau đó phát tín hiệu cho học sinh trả lời 10 thông tin và gợi ý kết quả

- Yêu cầu dối với người chơi : Phải quan sát, định hình thật nhanh câu hỏi

và câu trả lời cho chính xác, lưu loát, không trả lời được phải chuyển sang câu khác

- Yêu cầu đối với giáo viên: Giáo viên bấm giờ, ra tín hiệu bắt đầu chơi ,

bấm giờ chơi, nhận xét đúng sai khi học sinh trả lời và công bố kết quả Trong khi tổ chức các trò chơi giáo viên yêu cầu học sinh khác trong lớp ngồi trật tự theo dõi các bạn, làm giám khảo với thầy( cô) giáo Kết thúc trò chơi giáo viên

có phần thưởng đối với học sinh thắng cuộc hoặc cũng có thể cho vào điểm miệng của học sinh

Ngoài ra trong giờ học Lịch sử còn có thể tổ chức rất nhiều trò chơi khác:

4 Trò chơi: "Giải mật mã lịch sử" Giáo viên cho các dữ kiện lịch sử ,

yêu cầu học sinh nêu những hiểu biết của em về dữ kiện đó, sau đó đoán xem những dữ kiện đó nói về sự kiện nào hay nhân vật nào?

Ví dụ: Khi dạy về bài 30: “Chiến tranh giành độc lập của các thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ”.

Giáo viên đưa ra một số dữ kiện trên máy chiếu cho học sinh quan sát:

Hình 53( SGK) :Lược đồ về chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở

Bắc Mĩ, Hình 54( SGK) Đại hội 13 thuộc đại Anh thông qua bản Tuyên ngôn Độc lập, Hình 55(SGK) G Oasinh tơn

Theo em các dữ kiện lịch sử trên liên quan đến một sự kiện lịch sử nào?

Học sinh trả: Liên quan đến bài “Chiến tranh giành độc lập của các thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ” Sau đó giáo viên dẫn dắt vào bài mới…

6 Trò chơi: "Thi nghi nhớ sự kiện" Giáo viên chia lớp làm hai đội

chon 5 học sinh tham gia chơi còn lại là cổ động viên Giáo viên chuẩn bị sẵn bảng viết và bút dạ Trong một thời khoảng thời gian nhất định, các học sinh tham gia chơi lên viết các mốc lịch sử, các nhân vật lịch sử, hay các sự kiện lịch

sử theo yêu cầu của giáo viên Đội thắng cuộc sẽ là đội ghi nhiều sự kiện đúng hơn

7 Trò chơi: "ô chữ may mắn": Giáo viên chia lớp thành 2 đội chơi lần

lượt bốc thăm hoặc chọn ô chữ có sẵn câu trả lời có liên quan đến nội dung bài học Đội nào trả lời đúng được 10 điểm, chọn được ô chữ may mắn không có câu hỏi nhưng vẫn được ghi điểm, Đội nào cuối cuộc chơi nhiều điểm hơn đội

đó sẽ thắng cuộc

8 Trò chơi: "Thi sư tầm và thuyết minh về hình ảnh lịch sử" : Chia lớp

thành các nhóm, yêu cầu các nhóm sưu tầm các tranh ảnh lịch sử và thuyết minh

về các tranh ảnh đó Đầu giờ học cuối giờ giáo viên tổ chức trò chơi Đại diện các nhóm lên giới thiệu và thuyết minh các bức tranh lịch sử mà nhóm mình sưu tầm được

9 Trò ch ơ i: Nghe truyện đoán nhân vật: Giáo viên sẽ đưa ra một số câu

chuyện liên quan đến kiến thức bài học sau đó giáo viên yêu cầu học sinh đoán xem nhân vật đó là nhân vật nào

Trên đây là một số trò chơi trong dạy học lịch sử, tuỳ theo từng bài học giáo viên có thể lựa chọn các hình thức trò chơi cho phù hợp với kiểu bài để mang lại hiệu quả cao trong công tác giảng dạy

PHẦN III

BIỆN PHÁP THỰC HIỆN ( Giáo án minh hoạ- Tiết 38- Bài 30) CHIẾN TRANH GIÀNH ĐỘC LẬP CỦA CÁC THUỘC ĐỊA ANH Ở

BẮC MĨ

I Mục tiêu bài học

1 Về kiến thức: Làm cho HS nắm được:

- Nguyên nhân sâu xa bùng nổ cách mạng, diễn biến, kết quả và ý nghĩa

- Là cuộc cách mạng tư sản diễn ra dưới hình thức chiến tranh giải phóng dân tộc

2 Kĩ năng: Rèn luyện kĩ năng phân tích, quan sát, đánh giá

3 Tư tưởng: Nhấn mạnh vai trò của quần chúng.

II Chuẩn bị của giáo viên:

- Bản đồ : Những cuộc phát kiến địa lí lớn vào thế kỉ XV-XVI

- Bản đồ: Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ

- Lược đồ: 13 thuộc địa Anh ở Bắc ĩ

- Ảnh: Đại hội 13 thuộc địa Anh thông qua bản Tuyên ngôn độc lập

- Ảnh : đại hội Lục địa lần thứ hai

- Ảnh về : Sự kiện “ Chè Bôx- tơn”

- Ảnh G Oa-sinh-tơn…

- Video: Tuyên ngôn độc lập 2-9-1945

- Máy chiếu

II Các bước lên lớp:

1 Ổn định tổ chức: Kiểm tra sĩ số

2 Khởi động.

Khi bắt đầu vào bài học: Giáo viên cho HS quan sát một số các dữ

kiện lịch sử: Hình 53( SGK) :Lược đồ về chiến tranh giành độc lập của 13

thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ, Hình 54( SGK) Đại hội 13 thuộc đại Anh thông qua bản Tuyên ngôn Độc lập, Hình 55(SGK) G Oasinh tơn

GV: Hỏi HS Các dữ kiện lịch sử trên liên quan đến một sự kiện lịch sử nào?

HS: Trả lời: Chiến tranh giành độc lập của các thuộc địa Anh ở Bắc Mi.

GV : Dẫn dắt vào bài mới:

Hoạt động của thầy và trò Kiến thức Hs cần nắm

GV: 13 thuộc địa được thành lập từ

khi nào?

HSTL: Sau khi Côlômbô tìm ra châu

Mĩ, nhiều người châu Âu di cư sang

Bắc Mĩ Đến nửa đầu thế kỉ XVIII,

người Anh đã lập được 13 thuộc địa

1 1 Sự phát triển của chủ nghĩa tư bản

ở Bắc Mĩ Nguyên nhân bùng nổ chiến tranh

2 a.Sự thành lập:

- Đến giữa thế kỉ XVIII, 13 thuộc địa

Anh được ra đời ở Bắc Mĩ