ĐẠI HỌC THÁI NGUN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HỒNG THỊ THỦY XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG MƠ HÌNH HỌC KẾT HỢP CHƯƠNG DI TRUYỀN HỌC NGƯỜI (SH 9- THCS) VỚI SỰ HỖ TRỢ CỦA CƠNG NGHỆ THƠNG TIN LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Thái Ngun – 2014 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn/ ĐẠI HỌC THÁI NGUN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HỒNG THỊ THỦY XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG MƠ HÌNH HỌC KẾT HỢP CHƯƠNG DI TRUYỀN HỌC NGƯỜI (SH 9- THCS) VỚI SỰ HỖ TRỢ CỦA CƠNG NGHỆ THƠNG TIN Chun ngành: LL & PP dạy học bộ mơn Sinh học Mã số : 60.14.01.11 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS NGUYỄN VĂN HỒNG Thái Ngun – 2014 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn/ i LỜI CAM ĐOAN Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tơi, dưới sự hướng dẫn của PGS.TS Nguyễn Văn Hồng. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn này là trung thực và chưa từng được ai cơng bố trong bất kì cơng trình nào khác. Thái Ngun, tháng 4 năm 2014 Tác giả luận văn Hồng Thị Thuỷ Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn/ ii LỜI CẢM ƠN Tác giả luận văn xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới thầy hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Văn Hồng đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ và tạo mọi điều kiện để tác giả thực hiện luận văn. Tác giả xin chân thành cảm ơn tập thể thầy cơ trong tổ bộ mơn Phương pháp giảng dạy thuộc khoa Sinh – KTNN, khoa Sau đại học trường ĐHSP Thái Ngun đã tạo mọi điều kiện giúp đỡ cho tác giả nghiên cứu, học tập và hồn thành luận văn. Xin cảm ơn Ban giám hiệu cùng các thầy cơ giáo tổ Hóa – Sinh của bốn trường: Trường PTDTBT THCS Sảng Mộc, trường PTDTBT THCS Thượng Nung, PTDTBT THCS Nghinh Tường, PTDTBT THCS Thần Sa huyện Võ Nhai tỉnh Thái Ngun đã tạo điều kiện thuận lợi và hợp tác cùng chúng tơi trong suốt q trình thực hiện đề tài. Xin cảm ơn gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã động viên, giúp đỡ tơi hồn thành luận văn này. Thái Ngun, tháng 04 năm 2014 Tác giả luận văn Hồng Thị Thủy Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn/ iii MỤC LỤC Trang Trang bìa phụ Lời cam đoan i Lời cảm ơn ii Mục lục iii Danh mục các ký hiệu, các chữ viết tắt iv Danh mục các bảng, v MỞ ĐẦU 1 1. Lí do chọn đề tài 1 2. Mục đích nghiên cứu: 3 3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu: 3 4. Giả thuyết khoa học: 3 5. Giới hạn nghiên cứu: 3 6. Nhiệm vụ nghiên cứu 4 8. Phương pháp nghiên cứu 4 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 6 1.1. Một số khái niệm cơ bản 6 1.1.1. Khái niệm về hình thức tổ chức dạy học 6 1.1.2. Các hình thức tổ chức dạy học 7 1.1.3. Hình thức tổ chức dạy học có sự hỗ trợ của CNTT & TT 9 1.2. Học kết hợp (Blended Learning - BL) 11 1.2.1. Khái niệm học kết hợp 11 1.2.2. Các mức độ dạy học kết hợp 15 1.2.3. Đặc điểm của học kết hợp - Blended Learning 16 1.2.4. Lộ trình triển khai 17 1.3. Thực trạng khai thác và sử dụng CNTT trong dạy học ở một số trường THCS thuộc huyện Võ Nhai tỉnh Thái Ngun 19 1.3.1. Mục tiêu điều tra 19 1.3.2. Kết quả tổng hợp và đánh giá 19 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn/ iv Chương 2 XÂY DỰNG MƠ HÌNH HỌC KẾT HỢP CHƯƠNG " DI TRUYỀN HỌC NGƯỜI" (SH 9 - THCS) 23 2.1. Khái lược về webquest method 23 2.1.1 Giới thiệu về webquest 23 2.1.2. Khái niệm webquest 23 2.1.3. Ngun tắc hướng dẫn tự học bằng WebQuest method 24 2.2. Cấu trúc, nội dung chương "Di truyền học người" (SH 9 – THCS) 26 2.2.1. Mục tiêu 26 2.2.2. Cấu trúc 27 2.2.3. Nội dung 28 2.3. Xây dựng và sử dụng mơ hình học kết hợp chương”Di truyền học người”(SH 9 – THCS) 28 2.3.1. Ngun tắc và tiêu chí xây dựng mơ hình học kết hợp 28 2.3.2. Thiết kế mơ hình 30 Chương 3 THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM 58 3.1. Mục đích thực nghiệm sư phạm 58 3.2. Đối tượng và nội dung thực nghiệm sư phạm 58 3.2.1. Đối tượng của thực nghiệm sư phạm 58 3.2.2. Nội dung của thực nghiệm sư phạm 58 3.3. Phương pháp thực nghiệm 59 3.3.1. Chọn trường, lớp thực nghiệm 59 3.3.2. Phương pháp phân tích kết quả TN 59 3.4. Kết quả thực nghiệm sư phạm (bảng 3.1 và 3.2) 60 KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ 66 1. Kết luận 66 2. Đề nghị 66 TÀI LIỆU THAM KHẢO 68 PHẦN PHỤ LỤC 70 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn/ iv DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT CHỮ VIẾT TẮT ĐỌC LÀ CNTT & TT Cơng nghệ thơng tin và truyền thơng E- learning Electronic Learning GD & ĐT Giáo dục và đào tạo GV Giáo viên HS Học sinh NST Nhiễm sắc thể PTDTBT Phổ thơng dân tộc bán trú SH Sinh học THCS Trung học cơ sở TN & ĐC Thực nghiệm và đố chứng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn/ v DANH MỤC CÁC BẢNG Trang Bảng 1.1: Mức độ sử dụng mạng Internet của học sinh THCS 20 Bảng 1.2: Những khó khăn gặp phải khi sử dụng Internet của học sinh 20 Bảng 1.3: Các mức độ sử dụng Internet của giáo viên THCS 21 Bảng 1.4: Những khó khăn gặp phải khi sử dụng Internet của giáo viên 21 Bảng 2.1: Cấu trúc nội dung bài 29 "Bệnh và tật di truyền ở người" 30 Bảng 2.2 Cấu trúc dạy kết hợp bài 29: Bệnh và tật di truyền ở người 33 Bảng 2.3: Cấu trúc nội dung bài 30 "Di truyền học với con người" 40 Bảng 2.4: Phương án dạy cho từng nội dung kiến thức bài 30 "Di truyền học với con người” 42 Bảng 2.5: Cấu trúc nội dung bài 28 "Di truyền học với con người" 47 Bảng 2.6: Phương án dạy cho từng nội dung kiến thức bài 28 "Phương pháp nghiên cứu di truyền người” 49 Bảng 2.7: Xác định nội dung và phương án dạy học kết hợp trong chương "Di truyền học người" 55 Bảng 3.1. Tần số điểm các bài kiểm tra sau TN 60 Bảng 3.2. Bảng tần suất điểm các bài kiểm tra 60 Bảng 3.3. Bảng tần suất hội tụ tiến điểm của các bài kiểm tra 62 Bảng 3.4. Kiểm định X điểm trắc nghiệm 63 Bảng 3.5. Phân tích phương sai điểm trắc nghiệm 64 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn/ vi DANH MỤC CÁC HÌNH Trang Hình 1.1 Mơ hình học kết hợp 12 Hình 1.2: Mơ hình lớp học trên địa chỉ http://nicenet.org/ (theo Nguyễn Văn Hiền) 13 Hình 1.3. Những mức độ kết hợp trong dạy học 15 Hình 1.4. Mơ hình sự phát triển của học kết hợp (theo Bonk, C. J. & Graham, 2004). 17 Hình 1.5. Sơ đồ các mức độ kết hợp E - learning với lớp học truyền thống 18 Hình 2.1. Hệ thống các ngun tắc dạy học 29 Hình 3.1 Biểu đồ tần suất tổng hợp của 3 bài kiểm tra khối lớp TN và ĐC 61 Hình 3.2. Đồ thị biểu diễn đường tần suất hội tụ tiến tổng hợp của 3 bài kiểm tra ở khối lớp TN và ĐC 62 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn/ 1 MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài 1.1. Theo cách nói của L.E. Landon, Ethel Churchill, "Sự ngu dốt, hơn hẳn cả sự ở khơng, mới là mẹ của tất cả các thói xấu. Ðịnh mệnh của các thế hệ tương lai nằm ở trong nền giáo dục khơn ngoan, một nền giáo dục cần phải phổ cập để có thể có ích lợi". Mục tiêu hiện nay của giáo dục, theo khẩu hiệu UNESCO đặt ra cho giáo dục và đào tạo của thế kỷ XXI là "Học ở mọi nơi, học ở mọi lúc, học suốt đời, dạy cho mọi người với mọi trình độ tiếp thu khác nhau". Nhiệm vụ của giáo dục phải "giúp cho người học đạt được những kiến thức và kỹ năng", "giúp cho con người có thể tiếp tục việc học tập trong suốt cuộc đời" [20]. Để làm được điều đó, việc học khơng chỉ còn giới hạn trong nhà trường mà đã được mở rộng hơn về khơng gian, thời gian và đa dạng hơn về hình thức tổ chức, hỗ trợ cho nhu cầu "tự học" và "học suốt đời" của mỗi người. Năm 2013 đặt dấu mốc quan trọng với ngành GD & ÐT khi Hội nghị lần thứ 8, Ban Chấp hành T.W (khóa XI) thơng qua Nghị quyết "Về đổi mới căn bản, tồn diện GD & ÐT, đáp ứng u cầu cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế". Nghị quyết xác định mục tiêu "Tạo chuyển biến căn bản, mạnh mẽ về chất lượng, hiệu quả giáo dục, đào tạo; đáp ứng ngày càng tốt hơn cơng cuộc xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và nhu cầu học tập của nhân dân". Ngồi ra, Nghị quyết đưa ra chín nhiệm vụ, giải pháp trong đổi mới căn bản, tồn diện GD & ÐT. Đảng và Nhà nước xác định mục tiêu của đổi mới lần này là: “Tạo chuyển biến căn bản, mạnh mẽ về chất lượng, hiệu quả giáo dục, đào tạo; đáp ứng ngày càng tốt hơn cơng cuộc xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và nhu cầu học tập của nhân dân. Giáo dục con người Việt Nam phát triển tồn diện và phát huy tốt nhất tiềm năng, khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân; u gia đình, u Tổ quốc, u đồng bào; sống tốt và làm việc hiệu quả. Xây dựng nền giáo dục mở, thực học, thực nghiệp, dạy tốt, học tốt, quản lý tốt; có cơ cấu và phương thức giáo dục hợp Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn/ [...]... cứu: Hình thức học kết hợp 3.2 Khách thể: Q trình dạy học SH 9 - THCS 4 Giả thuyết khoa học: Nếu xây dựng và sử dụng hợp lí mơ hình học kết hợp sẽ góp phần nâng cao kết quả học tập của HS trong dạy học chương Di truyền học người (SH 9 – THCS) 5 Giới hạn nghiên cứu: - Đề tài nghiên cứu của chúng tơi chỉ tập trung vào xây dựng và sử dụng mơ hình học kết hợp để dạy chương Di truyền học người “(SH 9 – THCS). .. hình mang tính dạy học thực sự áp dụng trong nhà trường phổ thơng Với những lí do trên, chúng tơi tiến hành nghiên cứu đề tài: "Xây dựng và sử dụng mơ hình học kết hợp chương Di truyền học người ”(SH 9 – THCS) với sự hỗ trợ của CNTT” 2 Mục đích nghiên cứu: Xây dựng và sử dụng mơ hình học kết hợp góp phần nâng cao hiệu quả dạy học chương Di truyền học người (SH 9 – THCS) 3 Đối tượng và khách thể nghiên... để chỉ các mơ hình học kết hợp giữa hình thức lớp học truyền thống và các giải pháp E - learning [ 19] Mơ hình học kết hợp có thể được mơ tả theo hình 1.1 Hình 1.1 Mơ hình học kết hợp Theo hình 1.1, người học tham gia vào q trình học tập bằng hình thức học giáp mặt trên lớp (nhóm, cá nhân, seminar, hội thảo); hình thức học hợp tác qua mạng máy tính (chat, blog, online, forum) và tự học (trực tuyến/ngoại... mức độ ứng dụng của CNTT & TT vào trong dạy học có: Hình thức tổ chức dạy học khơng có sự hỗ trợ của CNTT & TT; Hình thức tổ chức dạy học có sự hỗ trợ của CNTT & TT; Hình thức tổ chức dạy bằng phương tiện CNTT & TT Trong giáo dục và đào tạo hiện nay, đang phổ biến hình thức tổ chức dạy học có sự hỗ trợ của CNTT & TT Ngồi ra, một xu hướng dạy học mới đang hình thành là hình thức học kết hợp (Blended Learning)... từng người học khi tham gia vào các hoạt động học tập Vì vậy, nếu có điều kiện áp dụng được nhiều hình thức tổ chức dạy học khác nhau sẽ đem lại hiệu quả cao cho GD&ĐT 1.2 Học kết hợp (Blended Learning - BL) 1.2.1 Khái niệm học kết hợp Có thể nói, học kết hợp (blended learning) để chỉ các mơ hình học kết hợp giữa hình thức lớp học truyền thống và các giải pháp e-learning Ví dụ, học sinh của một lớp học. .. giáo viên và học sinh cũng có sự thay đổi theo hướng tiếp cận cơng nghệ và quan điểm dạy học hiện đại - Hiệu quả dạy - học được nâng cao hơn so với dạy học truyền thống khơng có sự hỗ trợ của CNTT & TT vì hoạt động dạy của giáo viên và hoạt động học của học sinh ln ln nhận được sự hỗ trợ của CNTT & TT giúp nâng cao hiệu quả giảng dạy và tiếp thu của học sinh - Vai trò, hoạt động của GV&HS có sự thay đổi... http://www.lrc.tnu.edu.vn/ Chương 2 XÂY DỰNG MƠ HÌNH HỌC KẾT HỢP CHƯƠNG "DI TRUYỀN HỌC NGƯỜI" (SH 9 - THCS) 2.1 Khái lược về webquest method 2.1.1 Giới thiệu về webquest Cùng với việc ra đời và phổ biến của internet, ngày nay việc thu thập và xử lý thơng tin trên mạng là một kỹ năng cần thiết trong nghiên cứu và học tập cũng như trong lao động nghề nghiệp Việc ứng dụng cơng nghệ thơng tin và sử dụng internet trong dạy học. .. học kết hợp, người dạy và người học được lựa chọn phương án làm việc thuận lợi nhất cho mình trong điều kiện hiện tại cho phép 1.2.3 Đặc điểm của học kết hợp - Blended Learning Học kết hợp là một hình thức tổ chức dạy học hết sức linh hoạt, áp dụng những phương pháp dạy học tiên tiến và sử dụng hiệu quả những tiện ích mà cơng nghệ đem lại Xét về mặt bản chất của hình thức tổ chức dạy học, học kết hợp. .. trên mạng (Web Based Training – WBT)… và học tập điện tử (Electronic Learning, E-learning) [6] Có thể thấy với mỗi mức độ ứng dụng của CNTT & TT lại có mơt hình dạy học tương ứng Những mức độ sử dụng ấy có thể căn cứ vào việc giáo viên sử dụng vào trong các hoạt động giảng dạy hoặc vào việc học sinh sử dụng vào trong các hoạt động học Từ những hình thức trên có thể thấy, dạy học có sự hỗ trợ của CNTT... gian và thời gian di n ra các hoạt động dạy và học, sao cho phù hợp với từng nội dung, khả năng tổ chức vì việc học vừa di n ra trên lớp vừa di n ra thơng qua mạng máy tính Thời gian học được thay đổi cho phù hợp với khả năng học của cá nhân học sinh - Thứ hai: Áp dụng phương pháp dạy học tiên tiến hiện nay, phù hợp với nội dung dạy, tương thích với từng đối tượng học và khả năng học của học sinh - . học người ”(SH 9 – THCS) với sự hỗ trợ của CNTT” 2. Mục đích nghiên cứu: Xây dựng và sử dụng mơ hình học kết hợp góp phần nâng cao hiệu quả dạy học chương Di truyền học người (SH 9 – THCS). . THỦY XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG MƠ HÌNH HỌC KẾT HỢP CHƯƠNG DI TRUYỀN HỌC NGƯỜI (SH 9- THCS) VỚI SỰ HỖ TRỢ CỦA CƠNG NGHỆ THƠNG TIN Chun ngành: LL & PP dạy học bộ mơn Sinh học Mã số. ĐẠI HỌC THÁI NGUN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HỒNG THỊ THỦY XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG MƠ HÌNH HỌC KẾT HỢP CHƯƠNG DI TRUYỀN HỌC NGƯỜI (SH 9- THCS) VỚI SỰ HỖ TRỢ CỦA CƠNG NGHỆ