NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HỌC VIỆN NGÂN HÀNG ***** PHẠM THỊ THANH AN GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN TÍN DỤNG ĐỐI VỚI HỌC SINH SINH VIÊN TẠI NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ HÀ NỘI - 2013 NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HỌC VIỆN NGÂN HÀNG ***** PHẠM THỊ THANH AN GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN TÍN DỤNG ĐỐI VỚI HỌC SINH SINH VIÊN TẠI NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI VIỆT NAM Chuyên ngành Mã số : Tài - Ngân hàng : 60.340.201 LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ Người hướng dẫn khoa học: Tiến sỹ: HÀ THỊ HẠNH HÀ NỘI - 2013 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn cơng trình nghiên cứu khoa học, độc lập Các số liệu, kết nêu luận văn trung thực có nguồn gốc rõ ràng TÁC GIẢ LUẬN VĂN PHẠM THỊ THANH AN MỤC LỤC LỜI MỞ ĐẦU CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ TÍN DỤNG ĐỐI VỚI HỌC SINH SINH VIÊN 1.1 MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ TÍN DỤNG NGÂN HÀNG 1.1.1 Khái niệm tín dụng ngân hàng 1.1.2 Phân loại tín dụng ngân hàng 1.2 TỔNG QUAN VỀ TÍN DỤNG CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI HỌC SINH SINH VIÊN TẠI NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI VIỆT NAM 1.2.1 Vấn đề nghèo đói nguyên nhân nghèo đói ảnh hưởng đến điều kiện học tập Học sinh sinh viên 1.2.2 Sự hình thành, phát triển chương trình tín dụng học sinh sinh viên vai trị 1.2.3 Các tiêu đánh giá nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng tín dụng ưu đãi học sinh sinh viên 11 1.3 KINH NGHIỆM VỀ TÍN DỤNG HỌC SINH SINH VIÊN Ở CÁC NƯỚC TRÊN THẾ GIỚI VÀ RÚT RA BÀI HỌC ÁP DỤNG ĐỐI VỚI VIỆT NAM 17 1.3.1 Kinh nghiệm cho vay học sinh sinh viên nước giới 17 1.3.2 Bài học áp dụng Việt Nam 19 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG TÍN DỤNG ĐỐI VỚI HỌC SINH SINH VIÊN TẠI NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI VIỆT NAM 21 2.1 TỔNG QUAN VỀ NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI VIỆT NAM 21 2.1.1 Hoàn cảnh đời 21 2.1.2 Mơ hình tổ chức quản lý 22 2.1.3 Các hoạt động Ngân hàng Chính sách xã hội Việt Nam 26 2.1.4 Những quy định chung sách tín dụng học sinh sinh viên 26 2.2 THỰC TRẠNG TÍN DỤNG ĐỐI VỚI HỌC SINH SINH VIÊN TẠI NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI VIỆT NAM 36 2.2.1 Thực trạng nguồn vốn cho vay 36 2.2.2 Thực trạng hoạt động cho vay học sinh sinh viên 43 2.2.3 Nguyên nhân vấn đề tồn 58 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN TÍN DỤNG ĐỐI VỚI HỌC SINH SINH VIÊN TẠI NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI VIỆT NAM 62 3.1 ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG ĐỐI VỚI HỌC SINH SINH VIÊN TẠI NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI VIỆT NAM 62 3.1.1 Định hướng phát triển Ngân hàng Chính sách xã hội Việt Nam đến năm 2020 62 3.1.2 Định hướng phát triển tín dụng học sinh sinh viên Ngân hàng Chính sách xã hội Việt Nam từ đến năm 2020 65 3.2 CÁC GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN TÍN DỤNG ĐỐI VỚI HỌC SINH SINH VIỆN TẠI NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI VIỆT NAM 67 3.2.1 Giải pháp huy động nguồn vốn bền vững để phát triển tín dụng học sinh sinh viên có hồn cảnh khó khăn 67 3.2.2 Phát huy chức tham mưu với cấp ủy, quyền địa phương hoạt động Ban đại diện Hội đồng quản trị Ngân hàng Chính sách xã hội Việt Nam việc đạo tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động Ngân hàng 71 3.2.3 Giải pháp tạo việc làm cho học sinh sinh viên sau trường có việc làm, tạo thu nhập để trả nợ giúp ngân hàng quay vòng vốn 72 3.2.4 Nâng cao chất lượng hoạt động ủy thác tổ chức Chính trị xã hội 73 3.2.5 Tập trung đẩy mạnh công tác tuyên truyền 75 3.2.6 Nâng cao chất lượng, hiệu công tác đào tạo, tập huấn 75 3.2.7 Tiếp tục công tác củng cố, nâng cao chất lượng hoạt động Tổ Tiết kiệm vay vốn 76 3.2.8 Nâng cao chất lượng, hiệu hoạt động tổ giao dịch lưu động xã 76 3.2.9 Tăng cường công tác kiểm tra giám sát vốn vay 76 3.2.10 Kết hợp linh hoạt nhiều giải pháp để đôn đốc, thu hồi nợ 77 3.3 MỘT SỐ KIẾN NGHỊ ĐỂ PHÁT TRIỂN TÍN DỤNG HỌC SINH SINH VIÊN TẠI NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI VIỆT NAM 77 3.3.1 Kiến nghị với Chính phủ, Nhà nước Bộ, ngành có liên quan 77 3.3.2 Kiến nghị với Chính quyền địa phương 81 3.3.3 Kiến nghị với tổ chức Chính trị xã hội nhận ủy thác 82 KẾT LUẬN 83 DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU SƠ ĐỒ: Sơ đồ 2.1: Mô hình tổ chức NHCSXH 25 BẢNG: Bảng 2.1: Nguồn vốn NHCSXH tính đến 31/12 hàng năm 41 Bảng 2.2: Nguồn vốn cho vay Học sinh sinh viên 42 Bảng 2.3: Dư nợ cho vay học sinh sinh viên 43 Bảng 2.4: Mức cho vay HSSV 44 Bảng 2.5: Doanh số thu nợ, dư nợ cho vay HSSV 45 Bảng 2.6: Dư nợ cho vay Học sinh sinh viên theo đối tượng thụ hưởng 46 Bảng 2.7: Dư nợ theo phương thức cho vay 49 Bảng 2.8: Phân loại dư nợ cho vay HSSV 50 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT NHCSXH Ngân hàng sách xã hội NHNN Ngân hàng Nhà nước NHTM Ngân hàng thương mại NSNN Ngân sách nhà nước HĐQT Hội đồng quản trị CTXH Chính trị xã hội TK&VV Tiết kiệm vay vốn UBND Ủy ban nhân dân XĐGN Xóa đói giảm nghèo HSSV Học sinh sinh viên LỜI MỞ ĐẦU TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI Trong xu hội nhập phát triển kinh tế vai trị nguồn nhân lực ngày quan trọng Để xây dựng, phát triển người phải thúc đẩy phát triển giáo dục đào tạo Đầu tư cho giáo dục đầu tư cho phát triển Đẩy mạnh phát triển nguồn nhân lực chất lượng quan điểm, sách quán Đảng, Nhà nước ta, 12 định hướng phát triển kinh tế, xã hội: “Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đổi toàn diện phát triển nhanh giáo dục đào tạo” Nguồn nhân lực nguồn lực nguồn lực, tài nguyên tài nguyên; vừa chủ thể, vừa khách thể, vừa động lực, vừa mục tiêu giữ vị trí trung tâm nguồn lực giữ vai trò định thành công nghiệp phát triển bền vững kinh tế xã hội Xây dựng, phát triển nguồn nhân lực trách nhiệm hệ thống trị, tất cấp, ngành, toàn xã hội; diễn lĩnh vực kinh tế - xã hội; thông qua thực đồng nhiều giải pháp, đó, giáo dục đào tạo phương tiện chủ yếu Nhằm cụ thể hóa chủ trương “giáo dục quốc sách hàng đầu” Đảng Nhà nước, góp phần khơng nhỏ cơng xóa đói giảm nghèo, Chính phủ Bộ, ngành quan tâm đến đối tượng HSSV có hồn cảnh khó khăn, khơng đủ điều kiện học tập nâng cao trình độ Thủ tướng Chính phủ ban hành hệ thống chế, sách hỗ trợ hộ nghèo hộ gia đình sách em họ tiếp cận với dịch vụ tài vi mơ giúp họ nghèo, phát triển kinh tế, nâng cao đời sống Một sách quan trọng sách tín dụng ưu đãi HSSV có hồn cảnh khó khăn với mục đích giúp em gia đình hộ nghèo hộ gia đình sách tiếp tục đến trường, phát triển tri thức nâng cao trình độ Là quan Thủ tướng giao trọng trách thực sách Chính phủ chuyển tải vốn tín dụng ưu đãi đến với người nghèo đối tượng sách, ngày 04 tháng 10 năm 2002, Ngân hàng Chính sách xã hội Thủ tướng Chính phủ thành lập sở thiết lập lại Ngân hàng phục vụ người nghèo nhằm tách tín dụng sách khỏi tín dụng thương mại Đây định chế tài tín dụng đặc thù, hoạt động khơng mục tiêu lợi nhuận, góp phần thực mục tiêu quốc gia xóa đói giảm nghèo, phát triển kinh tế xã hội, ổn định trị bảo đảm an sinh xã hội Xuất phát từ yêu cầu lý luận, thực tế hoạt động mong muốn hoạt động tín dụng ưu đãi học sinh sinh viên có hồn cảnh khó khăn NHCSXH ngày có chất lượng tốt hơn, tác giả chọn đề tài nghiên cứu: “Giải pháp phát triển tín dụng học sinh sinh viên Ngân hàng Chính sách xã hội Việt Nam” làm cơng trình nghiên cứu luận văn Thạc sĩ kinh tế MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU - Hệ thống hố vấn đề chung tín dụng HSSV NHCSXH Việt Nam - Phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động tín dụng HSSV NHCSXH Việt Nam - Đề xuất giải pháp, kiến nghị góp phần phát triển tín dụng HSSV NHCSXH Việt Nam ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU - Đối tượng nghiên cứu: hoạt động cho vay HSSV NHCSXH Việt Nam - Phạm vi nghiên cứu: hoạt động cho vay HSSV NHCSXH Việt Nam từ năm 2009 đến năm 2012 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU - Đề tài sử dụng phương pháp nghiên cứu vật biện chứng mối liên hệ lý luận thực tiễn hoạt động tín dụng - Phương pháp vật lịch sử áp dụng xem xét đánh giá thực trạng hoạt động cho vay HSSV NHCSXH có gắn với điều kiện lịch sử định - Phương pháp nghiên cứu kinh tế học sử dụng q trình nghiên cứu: Đó phương pháp phân tích, phương pháp tổng hợp kết hợp với quan sát thực tế để làm rõ đề tài nghiên cứu KẾT CẤU CỦA LUẬN VĂN Ngoài phần mở đầu, kết luận danh mục tài liệu tham khảo, đề tài bao gồm chương: Chương Những vấn đề chung tín dụng HSSV Chương Thực trạng tín dụng HSSV NHCSXH Việt Nam Chương Giải pháp phát triển tín dụng HSSV NHCSXH Việt Nam 72 điều kiện tốt cho NHCSXH phát triển bền vững NHCSXH cần thể rõ vai trò hoạt động tín dụng có ý nghĩa vơ quan trọng ổn định xã hội, phát triển kinh tế nâng cao đời sống, nâng cao trình độ cho người dân Chứng minh điều cấp ủy quyền địa phương thực hết trách nhiệm mà Chính phủ giao Nghị định 78 ủng hộ, tạo điều kiện thuận lợi cho NHCSXH từ Trung ương đến địa phương hoạt động từ nguồn vốn đến hoạt động cho vay Ban đại diện HĐQT cấp NHCSXH đơn vị đạo, quan quyền sở Do đó, NHCSXH phát huy tốt chức tham mưu hội cho hoạt động NHCSXH phát triển bền vững 3.2.3 Giải pháp tạo việc làm cho học sinh sinh viên sau trường có việc làm, tạo thu nhập để trả nợ giúp ngân hàng quay vòng vốn Hiện theo thống kê Bộ Lao động thương binh xã hội tình trạng thất nghiệp nước ta mức cao Đưa giải pháp nâng cao lực tìm kiếm việc làm cho sinh viên tốt nghiệp trường, TS Phạm Mạnh Hà, khoa Tâm lý học, Trường ĐH KH XH&NV, cho biện pháp mang tính khả thi cao nhằm giúp sinh viên nhanh chóng tìm việc làm trang bị cho họ kỹ mềm cần thiết (kỹ vấn xin việc, kỹ giao tiếp ứng xử, kỹ định vị thân ) trước em tốt nghiệp trường Ngoài kiến thức chun mơn, chun ngành sinh viên cần trang bị thêm kiến thức kỹ xã hội để hịa nhập dễ dàng với thị trường lao động sau tốt nghiệp TS Hà kiến nghị: “Các chương trình tập huấn kỹ nên tổ chức thường xuyên, có chất lượng từ năm thứ đến năm thứ tư với nội dung tập huấn xếp phù hợp với tính chất năm học Ví dụ năm thứ nhất, sinh viên cần trang bị kiến thức kỹ định vị thân xây dựng mục tiêu nghề nghiệp, năm thứ tư sinh viên lại cần rèn kỹ tìm kiếm việc làm 73 vấn xin việc… Chương trình tập huấn kỹ cần bổ sung vào chương trình học tập khóa mơn học mang tính thực hành cao cần giảng viên chuyên nghiệp giảng dạy kỹ đảm nhiệm Tiếp tục nghiên cứu thử nghiệm biện pháp tác động cách nghiêm túc khoa học để từ áp dụng vào chương trình đào tạo trường đại học, cao đẳng” Từ đó, thấy cần đề xuất với Bộ Giáo dục đào tạo, Bộ Lao động thương binh xã hội Bộ Tài cần trọng có chương trình đào tạo tốt, tạo thêm nhiều việc làm, sở sản xuất để tạo hội việc làm cho sinh viên trường Có vậy, sinh viên trường có thu nhập ổn định dẫn tới trả nợ vốn vay ngân hàng Đồng thời, sinh viên trường có việc làm tăng ý thức trả nợ suy nghĩ họ, thân sinh viên tự tin hơn, có việc làm đồng nghĩa với việc sinh viên hạn chế sa vào tệ nạn xã hội, góp phần làm cho xã hội tốt đẹp 3.2.4 Nâng cao chất lượng hoạt động ủy thác tổ chức Chính trị xã hội Quy trình nghiệp vụ cho vay NHCSXH đến người vay quy trình khép kín Tiền từ Ngân hàng giải ngân cho vay đến người vay sau thời gian định lại quay trở Ngân hàng Quy trình phân chia thành 09 cơng đoạn, NHCSXH thực 03 cơng đoạn, cịn 06 cơng đoạn ủy thác cho vay thơng qua 04 tổ chức trị - xã hội làm dịch vụ, bao gồm: Hội Liên hiệp Phụ nữ, Hội Nơng dân, Hội Cựu chiến binh, Đồn niên Cộng sản Hồ Chí Minh Việc tổ chức Hội làm dịch vụ ủy thác Chính phủ quy định Điều Nghị định số 78/2002/NĐ-CP ngày 04/10/2002 nhằm chuyển tải vốn Chính phủ đến đối tượng thụ hưởng nhanh nhất, hiệu Cần triển khai làm tốt, đầy đủ 06 công đoạn ủy thác thể vai trị, trách nhiệm cao thực nhiệm vụ đơn 74 vị tham gia sách tín dụng theo quy định Chính phủ Nghị định số 78 Từng cấp Hội từ TW đến xã cần tổ chức đánh giá lại việc thực dịch vụ ủy thác, rút kinh nghiệm đạo điều hành tổ chức thực hiện, xem xét lại hiệu làm việc cán bố trí làm cơng việc Đồng thời tìm giải pháp ngăn chặn sai sót phát sinh khắc phục dần sai sót, tồn nêu làm tốt công tác tuyên truyền, vận động để người vay nhận thức đầy đủ tín dụng sách nâng cao trách nhiệm, ý thức trả nợ Cùng NHCSXH nâng cao chất lượng tín dụng, đặc biệt cần tập trung củng cố, nâng cao chất lượng hoạt động Tổ, nâng cao hiệu hoạt động điểm giao dịch xã Cùng Ban quản lý Tổ theo dõi việc sử dụng vốn vay người vay để hạn chế nợ hạn phát sinh tập trung thu hồi nợ hạn tồn đọng Nghiên cứu, có biện pháp chấm dứt tình trạng phát sinh nợ bị xâm tiêu, chiếm dụng, vay ké cán Hội Ban quản lý Tổ TK&VV Đồng thời tập trung, xử lý kiên khoản nợ xâm tiêu, chiếm dụng tồn đọng nêu Tăng cường làm tốt công tác kiểm tra, giám sát hoạt động ủy thác, thực đối chiếu nợ công khai hàng năm theo quy định, đặc biệt kiểm tra hoạt động Tổ TK&VV cách thường xuyên, có chất lượng Đánh giá hoạt động Tổ chức Hội cấp gắn với công tác thi đua khen thưởng, tạo động lực thi đua có hình thức kỷ luật tập thể, cá nhân thiếu trách nhiệm, làm khơng tốt Để nguồn vốn tín dụng sách việc ủy thác cho vay đạt hiệu quả, cần giúp người vay cách thức làm ăn, biết kỹ thuật trồng trọt, chăn nuôi, làm nghề thủ công 75 3.2.5 Tập trung đẩy mạnh công tác tuyên truyền Công tác tuyên truyền thiếu phát triển tín dụng ngân hàng nói chung tín dụng sách nói riêng Hoạt động tín dụng sách mang lại ý nghĩa xã hội to lớn nên công tác tuyên truyền tốt giúp truyền tải kênh tín dụng sách đến với đối tượng thụ hưởng sách Có thể thực cơng tác tun truyền thông qua phương tiện thông tin đại chúng như: Đài phát thanh, truyền hình, quan báo, đài, tổ chức trị - xã hội, Ủy ban nhân dân cấp địa phương, sở đào tạo tín dụng HSSV theo Quyết định số 157/2007/QĐ-TTg, sách giảm lãi tiền vay trường hợp hộ vay có điều kiện tự nguyện trả nợ trước hạn Tuyên truyền để người vay vốn sử dụng mục đích, nhận thức ý nghĩa Chương trình tín dụng HSSV trách nhiệm trả nợ đầy đủ đến hạn Ngoài ra, cần phối hợp, quản lý khai thác, sử dụng hiệu trang Website vay vốn học để quan, đơn vị có liên quan đông đảo nhân dân biết để nắm bắt thông tin tích cực hỗ trợ cho cơng tác quản lý, giám sát việc thực tín dụng HSSV đảm bảo sách theo qui định Chính phủ 3.2.6 Nâng cao chất lượng, hiệu công tác đào tạo, tập huấn NHCSXH cần coi trọng đến công tác đào tạo tập huấn từ cán nội NHCSXH đến tổ chức Hội, đoàn thể Tổ TK&VV đặc thù hoạt động sách phối kết hợp với tổ chức CTXH, tổ TK&VV Muốn đạt kết chất lượng tín dụng tốt nói chung hoạt động tín dụng HSSV nói riêng cần trọng đến cơng tác đào tạo, tập huấn không dừng lại việc đào tạo, tập huấn qua loa mà phải nâng cao chất lượng đào tạo, tập huấn để thống đồng hiểu sách, nắm rõ sách thực tốt sách Đảng Nhà nước xóa đói giảm nghèo, ổn định kinh tế xã hội, đảm bảo an sinh xã hội 76 3.2.7 Tiếp tục công tác củng cố, nâng cao chất lượng hoạt động Tổ Tiết kiệm vay vốn NHCSXH áp dụng phương thức cho vay thông qua hộ gia đình sở thiết lập tổ TK&VV thơn, bản, ấp có quản lý giám sát tổ chức trị - xã hội Do đó, Tổ TK&VV người gần gũi hộ gia đình vay vốn, nắm bắt biến động đời sống kinh tế, xã hội hộ gia đình Vì Tổ TK&VV có vai trị quan trọng việc đơn đốc hộ gia đình trả nợ cho ngân hàng theo kỳ hạn cam kết, động viên, khuyến khích người vay em họ học xong trường kiếm việc làm có trách nhiệm gửi tiền cho gia đình để trả nợ Ngân hàng 3.2.8 Nâng cao chất lượng, hiệu hoạt động tổ giao dịch lưu động xã NHCSXH tiếp tục nâng cao chất lượng hoạt động Tổ giao dịch lưu động, trì lịch giao dịch, tổ chức giao dịch cố định hàng tháng xã để thu hồi nợ, xử lý nợ đến hạn theo qui định, cải tiến hồ sơ, thủ tục vay vốn để phục vụ thuận lợi, nhanh chóng, xác cho đối tượng thụ hưởng Phối hợp chặt chẽ với tổ chức Hội, Đồn thể, Chính quyền địa phương để xử lý nghiêm túc hộ vay đến hạn, hạn có khả điều kiện cố tình trây ỳ khơng chịu trả nợ 3.2.9 Tăng cường công tác kiểm tra giám sát vốn vay Tăng cường công tác kiểm tra cấp, ngành, cấp thường xuyên tổ chức kiểm tra cấp dưới, đặc biệt sau đợt giải ngân Tại xã, phường, thị trấn địa bàn quản lý, thực công khai, dân chủ từ sở sách tín dụng ưu đãi HSSV, tạo kênh dẫn vốn đến đối tượng thụ hưởng Hạn chế thấp việc lợi dụng sách, tiêu cực, 77 đồng thời xử lý nghiêm trường hợp cố tình thực sai chế độ, sách Đảng, Nhà nước tín dụng HSSV 3.2.10 Kết hợp linh hoạt nhiều giải pháp để đôn đốc, thu hồi nợ Xác định danh sách hộ vay có nợ đến hạn hàng tháng để niêm yết điểm giao dịch xã, phường, thị trấn Các Tổ chức Hội, Đoàn thể nhận ủy thác, Tổ TK&VV thông báo, đôn đốc hộ vay để trả nợ theo kế hoạch thỏa thuận Tuyên truyền động viên hộ vay trả lãi, gốc theo kỳ hạn thỏa thuận, động viên khuyến khích hộ vay tiết kiệm, dùng thu nhập tổng hợp gia đình trả nợ trước hạn để hưởng sách giảm lãi tiền vay Thành lập tổ thu hồi nợ khó địi gồm thành viên Chủ tịch Phó chủ tịch UBND xã, Chủ tịch Phó chủ tịch Mặt trận tổ quốc xã, lãnh đạo cấp trưởng cấp phó Hội đồn thể câp xã, Trưởng phó cơng an xã, cán tư pháp xã, cán văn hóa xã hội xã, cán tín dụng NHCSXH theo dõi địa bàn Kết hợp biện pháp công cụ hữu hiệu thực nâng cao chất lượng tín dụng nói chung tín dụng HSSV NHCSXH 3.3 MỘT SỐ KIẾN NGHỊ ĐỂ PHÁT TRIỂN TÍN DỤNG HỌC SINH SINH VIÊN TẠI NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI VIỆT NAM 3.3.1 Kiến nghị với Chính phủ, Nhà nước Bộ, ngành có liên quan * Kiến nghị chung: Đề nghị Chính phủ bố trí đủ nguồn vốn cho chương trình theo đạo Thủ tướng Chính phủ, tạo điều kiện cho NHCSXH tiếp cận với nguồn vốn ODA, vốn vay dài hạn, lãi suất thấp để tạo lập nguồn vốn ổn định thực Chương trình 78 Đề nghị Chính phủ bổ sung đối tượng cho vay gia đình có từ 02 HSSV trở lên theo học trường, sở đào tạo chưa thuộc đối tượng vay vốn theo qui định nay, với mức vay mức cho vay theo qui định chung tín dụng HSSV Đề nghị Chính phủ nghiên cứu điều chỉnh mức cho vay tối đa HSSV cho phù hợp với điều kiện giá thị trường, tạo điều kiện cho HSSV có hồn cảnh khó khăn n tâm học tập Có sách tiếp tục gia hạn nợ thêm HSSV chưa tìm việc làm chưa có khả trả nợ gia đình thuộc diện hộ nghèo, hộ khó khăn Đề nghị Nhà nước tạo môi trường kinh tế vĩ mơ ổn định: Hệ thống tài vi mơ phát triển bền vững mơi trường kinh tế vĩ mô ổn định Đặc biệt số kinh tế như: tốc độ tăng GDP, tỷ lệ lạm phát hợp lý kiểm sốt được, tăng tỷ lệ tiết kiệm đầu tư, ổn định trị điều kiện tiên cho bền vững kinh tế Đề nghị Nhà nước tạo môi trường kinh tế kinh doanh thuận lợi: Nhà nước ln có sách tạo điều kiện cho ngành Nơng nghiệp phát triển, có tạo sở cho vốn tín dụng bền vững Chẳng hạn, tăng cường công tác khuyến nông, thúc đẩy việc tiêu thụ chế biến sản phẩm nơng nghiệp, sách tiếp thị, hướng dẫn sản xuất tiêu dùng, sách bảo hộ xuất Khu vực nông thôn, miền núi, vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn cần trọng đầu tư sở hạ tầng, tạo điều kiện phát triển cho người dân sinh sống vùng Nhà nước cần có sách thúc đẩy thị trường tài nơng thơn phát triển, cần khuyến khích hỗ trợ, tạo sở pháp lý cho Cơng ty tài đời phát triển dịch vụ tới người dân, đặc biệt bảo hiểm tín dụng nơng 79 nghiệp Có vậy, đời sống kinh tế xã hội người dân phát triển, tạo sở phát triển chung cho kinh tế Việt Nam nước đại đa số người dân nông thôn * Những kiến nghị cụ thể: Một tín dụng HSSV đa số tập trung cho vay em hộ nghèo, hộ cận nghèo hộ khó khăn nên kiến nghị Thủ tướng Chính phủ đạo quản lý chặt chẽ việc phân loại hộ nghèo, hộ cận nghèo; giám sát, soát cơng khai danh sách hộ chưa nghèo, hộ thoát nghèo, hộ tái nghèo năm, để có sở thực thi tín dụng sách Hai điều kiện nguồn vốn ngân sách có hạn, Nhà nước có sách cụ thể tạo sở pháp lý cho NHCSXH khai thác tập trung nguồn vốn ổn định, trả lãi lãi suất thấp như: trích phần tín dụng tài trợ thuộc nguồn vốn ODA, nguồn vốn tiền gửi kết dư ngân sách hàng năm; quỹ Bảo hiểm xã hội, Kho bạc Nhà nước mở tài khoản tiền gửi NHCSXH NHCSXH cấp huyện Ba tiếp tục thực chủ trương: tổ chức tín dụng nhà nước có trách nhiệm trì số dư tiền gửi NHCSXH 2% số dư nguồn vốn huy động thời điểm 31 tháng 12 năm trước theo quy định Nghị định 78/2002/NĐ-CP ngày 04/10/2002 Chính phủ Mở rộng chủ trương tất tổ chức tín dụng hoạt động lãnh thổ Việt Nam không phân biệt Ngân hàng nhà nước hay ngân hàng cổ phần phải có nghĩa vụ thực sách tín dụng cho mục tiêu xóa đói giảm nghèo, an sinh xã hội Mức gửi tối thiểu 2% tổng số dư tiền gửi từ dân cư, tổ chức kinh tế bảng cân đối đến 31/12 hàng năm tiền gửi chuyển thành hình thức trái phiếu Chính phủ trái phiếu NHCSXH Chính phủ bảo lãnh có thời 80 hạn năm, trái phiếu giao dịch thị trường mở vay tái cấp vốn Ngân hàng Nhà nước tạo tính khoản nhanh, thuận lợi cho NHTM nhà nước Bốn việc dành phần từ nguồn tăng thu, tiết kiệm chi kế hoạch ngân sách hàng năm địa phương, địa phương trợ cấp ngân sách từ trung ương, có doanh nghiệp cá nhân sản xuất kinh doanh có lãi, có thu nhập lớn, cần có kế hoạch hỗ trợ tăng nguồn vốn vay hộ nghèo đối tượng sách khác địa bàn, NHCSXH nhận làm dịch vụ uỷ thác cho vay theo chương trình định chủ đầu tư địa phương Năm có kế hoạch củng cố, nâng cao chất lượng hoạt động Ban đại diện HĐQT cấp, củng cố mối liên kết tổ chức để hoạt động có hiệu lực thực Sáu sở vật chất, trang thiết bị phương tiện vận chuyển: Để tạo điều kiện cho NHCSXH có trụ sở làm việc ổn định, đặc biệt chi nhánh tỉnh, huyện chia tách vùng sâu, vùng xa, vùng dặc biệt khó khăn; đồng thời, giải ngân kịp thời vốn vay đến người vay cách an tồn, nhanh chóng hiệu thì: - Đối với Ngân hàng Nhà nước: có sách hỗ trợ NHCSXH sớm hồn thiện hệ thống tốn đại, cho phép NHCSXH thực thêm số dịch vụ ngân hàng, nhằm giúp NHCSXH tương lai cung cấp cho khách hàng vùng sâu, vùng xa có sản phẩm dịch vụ ngân hàng đại - Đối với Bộ Lao động - Thương binh xã hội quan quản lý nhà nước, cần đạo, hướng dẫn địa phương việc điều tra, phân loại hộ nghèo phải phù hợp với thực trạng nghèo đói sở thường xuyên bổ sung danh sách hộ phát sinh nghèo, tái nghèo đưa khỏi danh sách hộ thoát nghèo 81 - Đối với Bộ Nông nghiệp Phát triển Nơng thơn: cần xây dựng chương trình khuyến nơng, khuyến lâm, khuyến ngư… dành riêng cho hộ nghèo, có cán chuyên trách hướng dẫn cụ thể hộ nghèo cách làm ăn, có mơ hình trình diễn thí điểm, làm mẫu vùng nghèo, xã nghèo để hộ nghèo học tập, có hộ nghèo vay vốn nâng cao hiệu sử dụng vốn vay, ổn định cải thiện sống xố đói giảm nghèo - Đề nghị Bộ Kế hoạch Đầu tư có giải pháp tích cực nhằm vận động nguồn vốn ODA có thời hạn dài, lãi suất thấp để thực kênh tín dụng sách theo đạo Thủ tướng Chính phủ cơng văn số 7396/VPCP-KTTH ngày 15/10/2010 - Đề nghị Bộ Tài đổi chế quản lý tài với NHCSXH: Cơ chế quản lý tài Bộ tài thể tính bao cấp NSNN mang tính cứng nhắc, khơng khuyến khích động, sáng tạo hoạt động tài NHCSXH Tính bao cấp thể chỗ: đầu vào NHCSXH huy động với lãi suất cao, đầu cho vay với lãi suất thấp Ngân sách Nhà nước cấp bù khoản chênh lệch Chính yếu tố tạo ỷ lại vào NSNN, khơng khuyến khích tính động, sáng tạo hoạt động tài NHCSXH tạo gánh nặng cho NSNN Vì vậy, đề nghị Bộ Tài cải tiến quy chế cấp bù NSNN, thay vào chế cấp vốn điều lệ nguồn vốn tạm thời nhàn rỗi NSNN cho ngân hàng sử dụng 3.3.2 Kiến nghị với Chính quyền địa phương Đề nghị Chính quyền địa phương tiếp tục dành phần từ nguồn tăng thu, tiết kiệm chi kế hoạch ngân sách hàng năm để tăng nguồn vốn tín dụng cho vay hộ nghèo đối tượng sách khác địa bàn.Thực 82 chuyển vốn từ nguồn ngân sách địa phương sang NHCSXH vay hộ nghèo đối tượng sách theo quy định Điều lệ NHCSXH Đề nghị tăng cường công tác kiểm tra giám sát, uốn nắn kịp thời việc làm lệch lạc, sai sách, chế độ đồng thời có kế hoạch củng cố, nâng cao chất lượng hoạt động ban đại diện HĐQT cấp 3.3.3 Kiến nghị với tổ chức Chính trị xã hội nhận ủy thác NHCSXH đề nghị Hội phối hợp với quan khuyến nông, khuyến lâm, khuyến ngư giúp người vay sử dụng vốn vay đạt hiệu Cần xây dựng mơ hình sử dụng vốn vay NHCSXH điển hình phát triển kinh tế xóa đói giảm nghèo để làm sở đánh giá, rút kinh nghiệm nhân rộng Đồng thời đề nghị tổ chức Hội nhận ủy thác đề cao vai trò kiểm tra giám sát tổ TK&VV hoạt động tín dụng NHCSXH quy định nghị định 78/NĐ-CP Có thể thấy tín dụng HSSV NHCSXH trước mắt có khó khăn với giải pháp đặt tháo gỡ khó khăn Đồng thời kiến nghị với Chính phủ, Bộ ngành, quyền địa phương đối tượng thụ hưởng tín dụng sách HSSV phương hướng để phát triển tín dụng HSSV NHCSXH 83 KẾT LUẬN Tín dụng HSSV Chính phủ sử dụng nguồn lực nhà nước để cung cấp tín dụng ưu đãi cho HSSV có hồn cảnh khó khăn vay vốn học tập thời gian theo học trường chuyên nghiệp dạy nghề Thực công xã hội, đảm bảo cho người có điều kiện tiếp cận dịch vụ giáo dục chuyên nghiệp, góp phần vào nghiệp đào tạo nguồn nhân lực có trình độ cao cho đất nước Chương trình thể ý nghĩa xã hội sâu sắc, giúp cho hộ gia đình nghèo, gia đình khó khăn giảm đáng kể gánh nặng tài chính, đảm bảo thực chủ trương Chính phủ khơng để HSSV đỗ đại học, cao đẳng khó khăn tài phải bỏ học Qua 10 năm hoạt động, đến NHCSXH đạt kết ấn tượng, toàn diện, khẳng định chủ trương, sách thành lập NHCSXH để thực kênh tín dụng sách cho người nghèo đối tượng sách khác địi hỏi khách quan, phù hợp với thực tế đất nước Những kết đạt tạo lực quan trọng, đặt móng vững cho năm tiếp theo, thực trở thành công cụ tài Nhà nước, góp phần tích cụ thực mục tiêu xóa đói giảm nghèo, ổn định xã hội Chương trình cho vay HSSV có hồn cảnh khó khăn NHCSXH chương trình tín dụng lớn, thu hút quan tâm toàn xã hội Với nỗ lực thân ngân hàng với ủng hộ cấp Chính quyền từ Trung ương đến địa phương toàn dân, đến vốn cho vay ưu đãi HSSV đến với 100% số xã, phường nước Tín dụng HSSV NHCSXH thực theo Quyết định số 157/2007/QĐ-TTg sách hợp lịng dân Đây chương trình tín dụng lớn góp phần 84 phát triển NHCSXH phù hợp với tiến trình đổi hội nhập quốc tế, NHCSXH thực chế độ, sách có phương pháp phù hợp đem lại hiệu lớn mặt kinh tế, trị xã hội Mặc dù vậy, nhiều nguyên nhân khách quan chủ quan, tín dụng HSSV nhiều vấn đề tồn Qua viết này, tác giả mong góp phần ý kiến nhằm phát triển tín dụng HSSV, từ thúc đẩy hoạt động kinh doanh Ngân hàng hiệu hơn, từ Ngân hàng giúp nhiều hộ nghèo tiếp cận nguồn vốn ưu đãi cho em họ đến trường, cải thiện sống, ổn định xã hội thúc đẩy kinh tế phát triển Trên sở vận dụng phương pháp nghiên cứu, luận văn tổng quan đầy đủ toàn diện lý luận chung tín dụng ngân hàng, ngun nhân hình thành tín dụng Phân tích, đánh giá thực trạng việc cho vay chương trình tín dụng HSSV NHCSXH, tìm vấn đề cịn tồn nguyên nhân tồn Trên sở phân tích tồn đưa số giải pháp kiến nghị nhằm phát triển tín dụng HSSV NHCSXH Việt Nam Mặc dù có nhiều cố gắng, luận văn chắn cịn nhiều thiếu sót hạn chế, tác giả mong nhận đóng góp ý kiến nhà khoa học, thầy cô bạn đồng nghiệp Tác giả xin chân thành cảm ơn giúp đỡ hướng dẫn tận tình Tiến sỹ Hà Thị Hạnh, thầy cô giáo bạn bè, đồng nghiệp giúp tác giả hoàn thành luận văn Xin chân thành cảm ơn! 85 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO [1] Bộ kế hoạch đầu tư- TTTT dự báo kinh tế - xã hội quốc gia (2007) Tăng trưởng xố đói giảm nghèo Việt Nam, Hà nội [2] Đảng cộng sản Việt Nam (2001), Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội [3] Đảng cộng sản Việt Nam (2006), Văn kiện Đại hội Đảng tồn quốc lần thứ X, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội [4] TS Phan Thị Thu Hà (2004), Ngân hàng Thương Mại, quản trị nghiệp vụ, NXB Thống Kê [5] TS Phan Thị Thu Hà (2003), “Tách bạch cho vay sách cho vay thương mại q trình đổi hệ thống tài Việt nam”, Tạp chí Ngân hàng -15- [6] TS Hà Thị Hạnh (2004), Giải pháp hồn thiện mơ hình tổ chức chế hoạt động Ngân hàng Chính sách xã hội, Luận án tiến sỹ [7] Joshep E Stiglitz (2001), Kinh tế học công cộng, NXB Khoa học kỹ thuật & Trường Đại học kinh tế Quốc dân [8] TS Đỗ Tất Ngọc (2002), Mơ hình Ngân hàng Chính sách giải pháp nâng cao hiệu hoạt động Ngân hàng Chính sách, Đề tài nghiên cứu kho học, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam [9] TS Lê Hồng Phong (2007), Giải pháp tăng cường lực hoạt động Ngân hàng Chính sách xã hội, Luận án tiến sỹ [10] PGS.TS Nguyễn Văn Tiến, Giáo trình Ngân hàng thương mại, Nhà xuất thống kê, xuất lần thứ [11] TS Trần Hữu Ý (2010), Xây dựng chiến lược phát triển bền vững Ngân hàng Chính sách xã hội Việt Nam, Luận án tiến sỹ 86 [12] Ngân hàng Chính sách xã hội Việt Nam (2007), Hệ thống văn nghiệp vụ tín dụng [13] Ngân hàng Chính sách xã hội Việt Nam (2012), Báo cáo tổng kết năm thực chương trình tín dụng HSSV có hồn cảnh khó khăn Ngân hàng Chính sách xã hội Việt Nam [14] Ngân hàng Chính sách xã hội Việt Nam (2012), Báo cáo Tổng kết 10 năm hoạt động Ngân hàng Chính sách xã hội Việt Nam [15] Ngân hàng Chính sách xã hội Việt Nam, Báo cáo thường niên hàng năm [16] Ngân hàng Tái Thiết Phát triển quốc tê – Trung tâm Tư vấn bồi dưỡng Tài vi mơ (2001), Cẩm nang hoạt động Tài vi mơ, NXB Thống kê [17] Thủ tướng Chính phủ, (2002), “Quyết định số 131/2002/QĐ-TTg: Thành lập Ngân hàng Chính sách xã hội”, Hà Nội; [18] Thủ tướng Chính phủ (2002), Nghị định số 78/NĐ-CP ngày 4/10/2002 tín dụng người nghèo đối tượng sách khác, Hà Nội [19] Thủ tướng Chính phủ, Quyết định số 852/QĐ-TTg ngày 10/7/2012 việc phê duyệt Chiến lược phát triển Ngân hàng Chính sách xã hội giai đoạn 2011 – 2020 ... TÍN DỤNG ĐỐI VỚI HỌC SINH SINH VIÊN TẠI NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI VIỆT NAM 62 3.1 ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG ĐỐI VỚI HỌC SINH SINH VIÊN TẠI NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI VIỆT NAM. .. Ngân hàng Chính sách xã hội Việt Nam 26 2.1.4 Những quy định chung sách tín dụng học sinh sinh viên 26 2.2 THỰC TRẠNG TÍN DỤNG ĐỐI VỚI HỌC SINH SINH VIÊN TẠI NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI VIỆT... CÁC GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN TÍN DỤNG ĐỐI VỚI HỌC SINH SINH VIỆN TẠI NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI VIỆT NAM 67 3.2.1 Giải pháp huy động nguồn vốn bền vững để phát triển tín dụng học sinh sinh viên