BỘ GIÁO DỤC VÀ ðÀO TẠO TRƯỜNG ðẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI NGUY ỄN VĂN HIẾU NGHIÊN CỨU XU HƯỚNG CHUYỂN DỊCH LAO ðỘNG NÔNG THÔN TẠI HUYỆN HIỆP HÒA, TỈNH BẮC GIANG LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Chuyên ngành: KINH TẾ NÔNG NGHIỆP Mã số: 60.62.01.15 Người hướng dẫn: TS. NGUYỄN TẤT THẮNG HÀ NỘI - 2013 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…… ……………………… i LỜI CAM ðOAN Luận văn thạc sĩ Nghiên cứu xu hướng chuyển dịch lao ñộng nông thôn tại huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang là công trình nghiên cứu của riêng tôi, trong luận văn ñã sử dụng thông tin từ nhiều nguồn dữ liệu khác nhau, các thông tin có sẵn ñã trích dẫn rõ nguồn gốc. Tôi xin cam ñoan các số liệu và kết quả nghiên cứu ñã ñược trình bày trong luận án là hoàn toàn trung thực, khách quan và chưa từng ñược sử dụng ñể bảo vệ một học vị nào, chưa từng ñược ai công bố trong bất kỳ một công trình nghiên cứu khoa học nào khác. Tác giả luận văn Nguyễn Văn Hiếu Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…… ……………………… ii LỜI CẢM ƠN Trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn này, tôi ñã nhận ñược sự quan tâm giúp ñỡ của nhiều tập thể và cá nhân. Nhân dịp này tôi xin bày tỏ lời cảm ơn sâu sắc ñến: Tập thể các thầy, cô giáo Khoa Kinh tế và Phát triển nông thôn, Bộ môn Kinh tế, Ban ðào tạo Sau ñại học, Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội ñã tận tình giúp ñỡ tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn này. TS. Nguyễn Tất Thắng – người hướng dẫn khoa học ñã tận tình hướng dẫn, trực tiếp chỉ ra những ý kiến quý báu và giúp tôi trong quá trình nghiên cứu thực hiện và hoàn thành luận văn. Lãnh ñạo UBND huyện, các phòng, ban cấp huyện, người dân ở ñịa bàn nghiên cứu ñã giúp ñỡ và tạo ñiều kiện cho tôi trong quá trình ñiều tra khảo sát thực ñịa và nghiên cứu ñề tài. Bạn bè, gia ñình ñã ñộng viên và chia sẻ tinh thần những lúc tôi gặp khó khăn, ñồng thời tạo ñiều kiện, giúp ñỡ tôi trong việc thu thập tài liệu và thông tin trong quá trình nghiên cứu. Một lần nữa tôi xin chân thành cảm ơn tất cả sự giúp ñỡ quý báu của các tập thể và cá nhân ñã ñộng viên, giúp ñỡ tôi hoàn thành luận văn này. Tác giả luận văn Nguyễn Văn Hiếu Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…… ……………………… iii MỤC LỤC Lời cam ñoan i Lời cảm ơn ii Mục lục iii Danh mục các chữ viết tắt vi Danh mục bảng vii Danh mục ñồ thị viii Danh mục hộp và hình ix PHẦN I: MỞ ðẦU 1 1.1 Tính cấp thiết của ñề tài 1 1.2 Mục tiêu nghiên cứu 2 1.2.1 Mục tiêu chung 2 1.2.2 Mục tiêu cụ thể 2 1.3 ðối tượng và phạm vi nghiên cứu 3 1.3.1 ðối tượng nghiên cứu 3 1.3.2 Phạm vi nghiên cứu 3 1.4 Câu hỏi nghiên cứu 3 PHẦN II. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 4 2.1 Cơ sở lí luận 4 2.1.1 Các khái niệm cơ bản 4 2.1.2 Tác dụng của chuyển dịch lao ñộng nông thôn 8 2.1.3 ðặc ñiểm của xu hướng chuyển dịch lao ñộng nông thôn 11 2.1.4 Các xu hướng chuyển dịch lao ñộng nông thôn 13 2.1.5 Các yếu tố ảnh hưởng ñến sự chuyển dịch LðNT 15 2.2 Cơ sở thực tiễn 21 2.2.1 Kinh nghiệm chuyển dịch lao ñộng của một số nước trên thế giới 21 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…… ……………………… iv 2.2.2 Tình hình chuyển dịch lao ñộng nông thôn ở Việt Nam 27 2.2.3 Những bài học kinh nghiệm rút ra cho quá trình chuyển dịch lao ñộng nông thôn tại huyện Hiệp Hòa – Bắc Giang 32 PHẦN III: ðẶC ðIỂM ðỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 33 3.1 ðặc ñiểm ñịa bàn nghiên cứu 33 3.1.1 ðặc ñiểm tự nhiên 33 3.1.2 Nguồn lực kinh tế - xã hội 38 3.1.3 Khái quát bối cảnh kinh tế - xã hội của huyện 44 3.1.4 ðánh giá những thuận lợi và khó khăn ảnh hưởng ñến chuyển dịch lao ñộng nông thôn tại huyện 52 3.2 Phương pháp nghiên cứu 55 3.2.1 Phương pháp chọn ñiểm nghiên cứu 55 3.2.2 Phương pháp thu thập tài liệu 56 3.2.3 Phương pháp phân tích 56 3.2.4 Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ñề tài 57 PHẦN IV: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 59 4.1 Thực trạng xu hướng chuyển dịch LðNT tại huyện Hiệp Hòa 59 4.1.1 Khái quát chung về lao ñộng nông thôn tại huyện Hiệp Hòa 59 4.1.2 Xu hướng chuyển dịch lao ñộng nông thôn theo vùng 63 4.1.3 Xu hướng chuyển dịch lao ñộng nông thôn theo ngành 70 4.1.4 Xu hướng chuyển dịch LðNT theo thành phần kinh tế 83 4.2 Các yếu tố ảnh hưởng ñến sự chuyển dịch LðNT tại huyện 89 4.2.1 Các yếu tố khách quan 89 4.2.2 Các yếu tố chủ quan 97 4.3 ðịnh hướng và giải pháp ñối với lao ñộng ñộng nông thôn tại huyện 101 4.3.1 ðịnh hướng và mục tiêu chuyển dịch LðNT huyện Hiệp Hòa 101 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…… ……………………… v 4.3.2 Giải pháp tăng cường chuyển dịch lao ñộng nông thôn huyện Hiệp Hòa trong thời gian tới 103 PHẦN V. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 114 5.1 Kết luận 114 5.2 Kiến nghị 116 TÀI LIỆU THAM KHẢO 117 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…… ……………………… vi DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT CCLð Cơ cấu lao ñộng CDLð Chuyển dịch lao ñộng CN – TTCN, XD Công nghiệp- tiểu thủ công nghiệp, xây dựng CNH – HðH Công nghiệp hóa – hiện ñại hóa ðVT ðơn vị tính GTSX Giá trị sản xuất ILO Tổ chức lao ñộng quốc tế KT – XH Kinh tế - xã hội Lð Lao ñộng LðNT Lao ñộng nông thôn LðTB – XH Lao ñộng thương binh – xã hội NN Nông nghiệp TM – DV Thương mại – dịch vụ TPKT Thành phần kinh tế TW Trung Ương UBND Ủy ban nhân dân Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…… ……………………… vii DANH MỤC BẢNG STT Tên bảng Trang 2.1 Dân số, lao ñộng của Thái Lan 2000-2004 26 2.2 Tình hình chuyển dịch ngành của lao ñộng NT ở Việt Nam 28 3.1 Tình hình phân bổ và sử dụng ñất huyện Hiệp Hòa 37 3.2 Tình hình nhân khẩu của huyện qua 3 năm 2009 - 2011 39 3.3 Tình hình trang bị cơ sở vật chất kỹ thuật của huyện (2009 -2011) 43 3.4 Mục tiêu phát triển KT - XH của huyện Hiệp Hòa 45 3.5 Mục tiêu về dân số và lao ñộng ñến năm 2020 46 3.6 Giá trị sản xuất các ngành kinh tế của huyện 49 4.1 Thông tin về lao lao ñộng nông thôn huyện Hiệp Hòa 60 4.2 Xu hướng chuyển dịch lao ñộng thôn theo vùng 65 4.3 Xu hướng chuyển dịch lao ñộng theo vùng qua số liệu ñiều tra 68 4.4 Xu hướng chuyển dịch lao ñộng nông thôn theo ngành 71 4.5 Xu hướng chuyển dịch ngành của lao ñộng theo số liệu ñiều tra 75 4.6 Xu hướng chuyển dịch lao ñộng NT trong ngành nông nghiệp 77 4.7 Xu hướng chuyển dịch lao ñộng NT ngành CN – TTCN và XD 80 4.8 Xu hướng chuyển dịch lao ñộng NT trong ngành TM – DV 81 4.9 Xu hướng chuyển dịch lao ñộng NT theo TPKT 84 4.10 Chuyển dịch lao ñộng NT theo TPKT qua số liệu ñiều tra 86 4.11 Nguyên nhân CDLðNT từ ngành NN sang các ngành phi NN 96 4.12 Nguyên nhân Lð chuyển ñến khu vực ñầu tư nước ngoài giảm 97 4.13 Mục tiêu chuyển dịch LðNT của huyện giai ñoạn 2010 -2020 102 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…… ……………………… viii DANH MỤC ðỒ THỊ STT Tên ñồ thị Trang 2.1 Xu hướng biểu diễn bằng mũi tên 4 2.2 Xu hướng biểu diễn bằng ñường rích rắc 4 4.1 Xu hướng chuyển dịch lao ñộng NT ra ngoài huyện 66 4.2 Xu hướng chuyển dịch lao ñộng NT theo ngành 72 4.3 Xu hướng chuyển dịch lao ñộng NT theo thành phần kinh tế 85 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…… ……………………… ix DANH MỤC HỘP VÀ HÌNH STT Tên hình Trang 3.1 Bản ñồ hành chính huyện Hiệp Hòa 33 STT Tên hộp Trang 4.1 Hồi ñó công việc thì vất vả, tiền công lại thấp, tôi ñành về quê 98 4.2 Tính ra thu nhập mỗi tháng chẳng ñủ chi tiêu tối thiểu 97 4.3 Nhà ñông con nên chẳng còn cách nào ñành phải ñi làm thuê 94 4.4 Từ ngày khu công nghiệp may Hà Phong thành lập, cuộc sống của tôi và gia ñình cũng bớt khó khăn phần nào 91 4.5 Tôi làm công nhân ở khu công nghiệp Yên Phong – Bắc Ninh ñược 1 năm, thấy mệt mỏi nên tôi về quê làm buôn bán 92 4.6 Công việc nào có thu nhập cao thì mình làm 99 4.7 Khâu giải phóng mặt bằng là khó nhất huyện ñã lo nên các doanh nghiệp yên tâm ñầu tư 108 4.8 Thiếu vốn ñầu tư nên nhiều thanh niên nông thôn chưa mạnh dạn mở rộng các mô hình kinh tế hiện có 109 [...]... nghiên c u ð tài nghiên c u nh ng n i dung v th c tr ng xu hư ng chuy n d ch lao ñ ng nông thôn t i huy n Hi p Hòa – B c Giang 1.3.2 Ph m vi nghiên c u Ph m vi v n i dung ð tài t p trung nghiên c u th c tr ng xu hư ng chuy n d ch lao ñ ng nông thôn v xu hư ng chuy n d ch lao ñ ng theo vùng, ngành và thành ph n kinh t , các y u t nh hư ng và các gi i pháp tác ñ ng vào xu hư ng chuy n d ch lao ñông nông. .. nh ng lý do trên tôi ñã l a ch n ñ tài Nghiên c u xu hư ng chuy n d ch lao ñ ng nông thôn t i huy n Hi p Hòa – t nh B c Giang 1.2 M c tiêu nghiên c u 1.2.1 M c tiêu chung Trên cơ s phân tích th c tr ng, các y u t nh hư ng v xu hư ng chuy n d ch lao ñ ng nông thôn t i huy n Hi p Hòa – B c Giang t ñó ñ xu t m t s gi i pháp tăng cư ng chuy n d ch lao ñ ng nông thôn t i huy n trong th i gian t i 1.2.2... ti n v xu hư ng chuy n d ch lao ñ ng nông thôn Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …… ……………………… 2 Phân tích th c tr ng, các y u t nh hư ng ñ n xu hư ng chuy n d ch lao ñ ng nông thôn t i huy n Hi p Hòa – B c Giang ð xu t m t s gi i pháp góp ph n tăng cư ng chuy n d ch lao ñ ng nông thôn t i huy n Hi p Hòa – B c Giang trong th i gian t i 1.3 ð i tư ng và ph m vi nghiên. .. v lao ñ ng nông thôn càng tr nên quan tr ng, ngư i lao ñ ng nông thôn trên c nư c nói chung và lao ñ ng nông thôn t i huy n Hi p Hòa – t nh B c Giang nói riêng luôn ph i thay ñ i ñ theo k p s bi n ñ ng ñó, bên c nh m t s k t qu tích c c trong chuy n d ch lao ñ ng nông thôn mà huy n Hi p Hòa ñ t ñư c như chuy n d ch lao ñ ng ñúng hư ng, ña d ng v hình th c chuy n d ch, thu nh p c a ngư i lao ñ ng nông. .. Khái ni m xu hư ng chuy n d ch lao ñ ng Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …… ……………………… 7 D a vào khái ni m v xu hư ng, lao ñ ng, chuy n d ch chúng ta có th hi u xu hư ng chuy n d ch lao ñ ng là s thay ñ i c a ngư i lao ñ ng theo m t chi u hư ng nào ñó trong m t giai ño n nh t ñ nh 2.1.2 Tác d ng c a chuy n d ch lao ñ ng nông thôn Chuy n d ch lao ñ ng nông thôn ñúng... Vi c ngư i lao ñ ng tăng thu nh p khi tham gia chuy n d ch lao ñ ng s góp ph n làm giàu cho gia ñình h và phúc l i xã h i cũng tăng lên, v n ñ liên quan ñ n lao ñ ng, vi c làm t i ñ a phương cũng ñư c gi m b t áp l c 2.1.3 ð c ñi m c a xu hư ng chuy n d ch lao ñ ng nông thôn Lao ñ ng nông thôn ch y u chuy n d ch t ngành nông nghi p sang các ngành phi nông nghi p; chuy n d ch t khu v c nông thôn ra thành... 2008; Nguy n Th Hoa, 2009 nghiên c u ñơn thu n v cơ c u lao ñ ng nông thôn, s chuy n d ch lao ñ ng theo ngành ngh , chưa ñi sâu vào phân tích s chuy n d ch lao ñ ng theo trên m t s khía c nh khác và xu hư ng chuy n d ch lao ñ ng theo chu i th i gian t năm 2000 ñ n nay Quan tr ng hơn là chưa có nghiên c u nào v xu hư ng chuy n d ch lao ñ ng NT t i huy n Hi p Hòa, B c Giang Xu t phát t nh ng lý do trên... ng xu hư ng chuy n d ch lao ñ ng nông thôn t i huy n Hi p Hòa – B c Giang di n ra như th nào?còn t n t i h n ch gì c n gi i quy t? Y u t nào tác ñ ng vào xu hư ng chuy n d ch lao ñ ng nông thôn t i huy n Hi p Hòa – B c Giang? C n có nh ng gi i pháp nào góp ph n chuy n d ch lao ñ ng nông thôn t i huy n Hi p Hòa- B c Giang có hi u qu trong th i gian t i? Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th... t nh hư ng ñ n ñây là lao ñ ng nông thôn) cũng chính nh hư ng ñ n cơ c u lao ñ ng t m vĩ mô.(Lê Xu n Bá và các c ng s , 2005) 2.1.5.1 Chính sách S quan tâm c a ð ng và nhà nư c luôn là ñ ng l c và cơ h i phát tri n c a lao ñ ng nông thôn nói riêng và lao ñ ng c nư c nói chung, vi c ban hành các chính sách như ñào t o ngh , chính sách tam nông t o ñi u ki n t t cho lao ñ ng nông thôn ñư c h c ngh , rèn... CNH-HðH là quá trình chuy n n n s n xu t nông nghi p truy n th ng sang n n nông nghi p s n xu t hàng hoá dư i tác ñ ng c a công nghi p, chuy n ñ i t n n kinh t nông nghi p sang công nghi p Công nghi p hoá nông thôn là quá trình thay ñ i cơ b n k t c u kinh t xã h i nông thôn, ñ c bi t là CDLð t nông nghi p sang công nghi p Chuy n d ch CCKT nông thôn là gi m d n t tr ng nông nghi p, tăng d n t tr ng các . nghiên cứu nào về xu hướng chuyển dịch lao ñộng NT tại huyện Hiệp Hòa, Bắc Giang. Xu t phát từ những lý do trên tôi ñã lựa chọn ñề tài Nghiên cứu xu hướng chuyển dịch lao ñộng nông thôn tại. về lao lao ñộng nông thôn huyện Hiệp Hòa 60 4.2 Xu hướng chuyển dịch lao ñộng thôn theo vùng 65 4.3 Xu hướng chuyển dịch lao ñộng theo vùng qua số liệu ñiều tra 68 4.4 Xu hướng chuyển dịch lao. của chuyển dịch lao ñộng nông thôn 8 2.1.3 ðặc ñiểm của xu hướng chuyển dịch lao ñộng nông thôn 11 2.1.4 Các xu hướng chuyển dịch lao ñộng nông thôn 13 2.1.5 Các yếu tố ảnh hưởng ñến sự chuyển