BỘ GIÁO DỤC VÀ ðÀO TẠO TRƯỜNG ðẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI ðÀO XUÂN HIỆU NGHIÊN CỨU CHUYỂN ðỔI CƠ CẤU CÂY TRỒNG TRÊN ðẤT LÚA TẠI HUYỆN QUỲNH PHỤ, TỈNH THÁI BÌNH LUẬN VĂN THẠC SĨ NÔNG NGHIỆP Chuyên ngành : KH. CÂY TRỒNG Mã số : 60. 62. 01.10 Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. NGUYỄN THỊ LAN TS. NGUYỄN ÍCH TÂN Hà Nội, 2013 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ……………………… i LỜI CAM ðOAN - Tôi xin cam ñoan rằng, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa ñược sử dụng ñể bảo vệ một học vị nào. - Tôi xin cam ñoan rằng, mọi sự giúp ñỡ cho việc thực hiện luận văn ñã ñược cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn ñều ñược chỉ rõ nguồn gốc. Tác giả luận văn ðào Xuân Hiệu Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ……………………… ii LỜI CẢM ƠN Tôi xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. Nguyễn Thị Lan,TS. Nguyễn Ích Tân, người ñã tận tình giúp ñỡ, hướng dẫn tôi trong suốt thời gian thực hiện ñề tài cũng như trong quá trình hoàn chỉnh luận văn tốt nghiệp. Xin chân thành cảm ơn các thầy, cô giáo Ban ñào tạo sau ðại học; Bộ môn Hệ thống nông nghiệp; Bộ môn Canh tác học – Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội. Chi cục Bảo vệ thực vật tỉnh Thái Bình, Trạm Bảo vệ thực vật huyện Quỳnh Phụ ñã tạo mọi ñiều kiện ñể tôi học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn này. Xin chân thành cảm ơn Sở Nông nghiệp & PTNT tỉnh Thái Bình, huyện Ủy, Hội ñồng nhân dân, UBND huyện Quỳnh Phụ, Phòng Nông nghiệp & PTNT huyện Quỳnh Phụ Phòng Tài nguyên & Môi trường huyện Quỳnh Phụ, Chi cục Thống kê huyện Quỳnh Phụ, Trạm Khuyến nông huyện Quỳnh Phụ ñã tận tình giúp ñỡ tôi trong quá trình nghiên cứu. Tôi xin chân thành cảm ơn các ñồng chí lãnh ñạo UBND, các cán bộ HTX và các hộ nông dân các xã Quỳnh Hoàng, Quỳnh Minh, ðồng Tiến ñã nhiệt tình cộng tác giúp ñỡ tôi thực hiện các nội dung nghiên cứu cơ sở. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới gia ñình, bạn bè và ñồng nghiệp ñã ủng hộ, ñộng viên khích lệ tôi trong quá trình học tập nghiên cứu. Hà Nội, ngày 8 tháng 11 năm 2013 Tác giả luận văn ðào Xuân Hiệu Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ……………………… iii MỤC LỤC Trang MỤC LỤC iii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT vi DANH MỤC BẢNG vii DANH MỤC SƠ ðỒ VÀ HÌNH ix 1. MỞ ðẦU 1 1.1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ðỀ TÀI 1 1.2. MỤC ðÍCH VÀ YÊU CẦU CỦA ðỀ TÀI 2 1.2.1. Mục ñích 2 1.2.2 Yêu cầu 2 1.3 Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN CỦA ðỀ TÀI 3 1.3.1 Ý nghĩa khoa học 3 1.3.2 Ý nghĩa thực tiễn 3 1.4. PHẠM VI NGHIÊN CỨU 3 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU VÀ CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA ðỀ TÀI 4 2.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ðỀ TÀI 4 2.1.1. Một số khái niệm cơ bản trong nghiên cứu 4 2.1.2. Cơ cấu cây trồng (CCCTr) 9 2.2. PHƯƠNG PHÁP TIẾP CẬN TRONG NGHIÊN CỨU 23 2.3. NHỮNG KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN ðẾN ðỀ TÀI 29 2.3.1. Những kết quả nghiên cứu ở nước ngoài 29 2.3.2. Tình hình nghiên cứu ở Việt Nam 34 3. NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 39 3.1 NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 39 3.2 ðỊA BÀN, ðỐI TƯỢNG VÀ THỜI GIAN NGHIÊN CỨU 39 3.2.1. ðịa bàn nghiên cứu 39 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ……………………… iv 3.2.2. ðối tượng nghiên cứu 39 3.2.3 Thời gian nghiên cứu 39 3.3 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 40 3.3.1. Phương pháp thu thập thông tin 40 3.3.2. Phương pháp ñiều tra, ñánh giá 40 3.3.3 Bố trí thực nghiệm ñồng ruộng 41 3.3.4. Xử lý và phân tích số liệu 45 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 46 4.1 ðIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KINH TẾ - Xà HỘI HUYỆN QUỲNH PHỤ. 46 4.1.1. ðiều kiện tự nhiên, tài nguyên môi trường 46 4.1.2. Tài nguyên thiên nhiên 51 4.2. ðiều kiện kinh tế - xã hội 54 4.2.1. Tăng trưởng kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế 54 4.2.2. Khu vực kinh tế nông nghiệp 55 4.2.3. Khu vực kinh tế công nghiệp xây dựng 56 4.2.4. Khu vực kinh tế thương mại – du lịch 56 4.2.5. Tình hình dân số và lao ñộng của huyện 57 4.2.6. Thực trạng phát triển cơ sở hạ tầng 59 4.2.7 Hiện trạng sử dụng ñất của huyện Quỳnh Phụ năm 2011 62 4.2.8 Nhận xét chung về ñiều kiện tự nhiên kinh tế xã hội huyện Quỳnh Phụ 65 4.3. HIỆN TRẠNG CƠ CẤU CÂY TRỒNG TRÊN ðẤT LÚA HUYỆN QUỲNH PHỤ 66 4.3.1 Cơ cấu diện tích và năng suất cây trồng huyện Quỳnh Phụ năm 2011. 67 4.3.2 Cơ cấu giống cây trồng huyện Quỳnh Phụ năm 2011 69 4.3.3 Hiện trạng sử dụng phân bón huyện Quỳnh Phụ 73 4.3.4 Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật phòng trừ dịch hại cây trồng 75 4.3.5 Hiện trạng các công thức trồng trọt tại huyện Quỳnh Phụ 76 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ……………………… v 4.3.6. ðánh giá tổng quát về hiện trạng cơ cấu cây trồng trên ñất lúa huyện Quỳnh Phụ 80 4.4. CÁC KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM TRÊN ðẤT TRỒNG LÚA TẠI HUYỆN QUỲNH PHỤ 81 4.4.1 Thí nghiệm so sánh một số giống lúa thuần vụ mùa năm 2012 tại Quỳnh Phụ 81 4.4.2 Kết quả thử nghiệm mô hình trồng ngô Sugar 75 vụ ñông 2012 94 4.5. SO SÁNH HIỆU QUẢ CỦA MỘT SỐ CÔNG THỨC TRỒNG TRỌT CŨ VÀ MỘT SỐ CÔNG THỨC TRỒNG TRỌT MỚI TRONG MÔ HÌNH THỬ NGHIỆM 100 4.5.1 So sánh hiệu quả giữa công thức trồng trọt cũ và mới trong công thức: Lúa xuân – Lúa mùa 100 4.5.2 So sánh hiệu quả giữa công thức luân canh cũ và mới trong công thức: Lúa xuân (BC15)– Lúa mùa (BT7)– Cây vụ ñông 102 4.6 ðỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP CHUYỂN ðỔI CƠ CẤU CÂY TRỒNG TRÊN ðẤT LÚA HUYỆN QUỲNH PHỤ 103 4.6.1 Cơ sở lựa chọn 103 4.6.2 Cơ cấu các loại cây trồng trên ñất lúa ñến năm 2015 104 4.6.3 Cơ cấu giống cây trồng trên ñất lúa 105 4.6.4 Thời vụ cây trồng 107 4.6.5 Các giải pháp khác 107 5. KẾT LUẬN VÀ ðỀ NGHỊ 109 5.1. KẾT LUẬN 109 5.2 ðỀ NGHỊ 111 TÀI LIỆU THAM KHẢO 112 PHỤ LỤC 118 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ……………………… vi DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Viết tắt Diễn giải BT7 Bắc thơm số 7 BVTV Bảo vệ thực vật CCCTr Cơ cấu cây trồng CCN Cây công nghiệp CLT Cây lương thực CS Cộng sự CT Công thức CTTT Công thức trồng trọt ðC ðối chứng ðTH ðô thị hóa FAO Tổ chức nông lương liên hợp quốc HðH Hiện ñại hóa VH-TT&DL Văn hóa Thể thao và Du lịch HT Hệ thống HTCT Hệ thống canh tác HTCTr Hệ thống cây trồng HTNN Hệ thống nông nghiệp HTTT Hệ thống trồng trọt HTX Hợp tác xã NSLT Năng suất lý thuyết NSTT Năng suất thực thu NXB Nhà xuất bản SXNN Sản xuất nông nghiệp TBKT Tiến bộ kỹ thuật TGST Thời gian sinh trưởng Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ……………………… vii DANH MỤC BẢNG Bảng 3.1. Nguồn gốc các giống lúa thuần thí nghiệm vụ mùa 2012 41 Bảng 4.1. Một số yếu tố khí hậu nông nghiệp tại huyện Quỳnh Phụ 48 Bảng 4.2. Các loại ñất của huyện Quỳnh Phụ tỉnh Thái Bình năm 2011 52 Bảng 4.3. Giá trị sản xuất và cơ cấu kinh tế huyện Quỳnh Phụ qua một số năm 54 Bảng 4.4. Giá trị sản xuất nông, lâm nghiệp, thuỷ sản 2005 – 2010 55 Bảng 4.5. Dân số và lao ñộng huyện Quỳnh Phụ năm 2011 58 Bảng 4.6. Hiện trạng sử dụng ñất của huyện Quỳnh Phụ năm 2011 62 Bảng 4.7. Diện tích, năng suất, sản lượng thóc huyện Quỳnh Phụ giai ñoạn 2006 – 2011 66 Bảng 4.8. Cơ cấu diện tích, năng suất cây trồng của huyện Quỳnh Phụ năm 2011 67 Bảng 4.9. Cơ cấu giống lúa năm 2009 - 2011 huyện Quỳnh Phụ 71 Bảng 4.10. Cơ cấu giống cây trồng của một số cây trồng hàng năm khác 72 Bảng 4.11. Mức ñầu tư phân bón cho các loại cây trồng tại Quỳnh Phụ 74 Bảng 4.12. Hiệu quả kinh tế của một số công thức trồng trọt trên ñất lúa 77 Bảng 4.13. Hiệu quả kinh tế của một số công thức trồng trọt trên ñất 2 vụ màu - 1 vụ lúa 78 Bảng 4.14. Hiệu quả kinh tế của một số công thức trồng trọt trên ñất chuyên màu tại Quỳnh Phụ 79 Bảng 4.15. Các chỉ tiêu sinh trưởng các giống tham gia thí nghiệm 82 Bảng 4.16. Chỉ số diện tích lá (LAI) của các giống thí nghiệm vụ mùa 2012 84 Bảng 4.17. Khả năng chống chịu của các giống lúa thí nghiệm trong vụ mùa 2012 86 Bảng 4.18. Các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất của các giống lúa thí nghiệm vụ mùa 2012 88 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ……………………… viii Bảng 4.19. Hạch toán hiệu quả kinh tế thí nghiệm so sánh một số giống lúa thuần vụ mùa 2012 tại Quỳnh Phụ (tính cho 1ha) 92 Bảng 4.20. Một số chỉ tiêu sinh trưởng, phát triển, sâu bệnh hại, năng suất của giống ngô Sugar75 95 Bảng 4.21. So sánh hiệu quả kinh tế giữa cây ngô ngọt và một số cây trồng khác trong cùng vụ ñông 2012 99 Bảng 4.22. So sánh hiệu quả kinh tế giữa công thức trồng trọt cũ và mới trong công thức: Lúa xuân – Lúa mùa 101 Bảng 4.23. So sánh hiệu quả giữa công thức luân canh cũ và mới trong công thức: Lúa xuân (BC15)– Lúa mùa (BT7)– cây vụ ñông 102 Bảng 4.24. ðề xuất cơ cấu các loại cây trồng trên ñất lúa huyện Quỳnh Phụ ñến năm 2015 104 Bảng 4.25. ðề xuất cơ cấu một số giống cây trồng trên ñất lúa huyện Quỳnh Phụ ñến năm 2015 106 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ……………………… ix DANH MỤC SƠ ðỒ VÀ HÌNH Sơ ñồ 1. Các thành phần của hệ thống canh tác 6 Sơ ñồ 2. Các bước nghiên cứu hệ thống cây trồng 7 Sơ ñồ 3. Quan hệ giữa cây trồng và môi trường 25 Sơ ñồ 4. Thiết kế hệ thống cây trồng cho một môi trường chọn trước 26 Hình 4.1. Bản ñồ huyện Quỳnh Phụ 47 Hình 4.2. Lao ñộng Quỳnh Phụ năm 2011 58 Hình 4.3. Hiện trạng sử dụng ñất của huyện Quỳnh Phụ năm 2011 63 Hình 4.4. Cơ cấu cây trồng của huyện Quỳnh Phụ năm 2011 68 Hình 4.5. NSLT và NSTT các giống tham gia thí nghiệm vụ mùa 2012 90 [...]... t v t Ch ng vi rút này ñã ñư c nghiên c u v ñ c tính sinh h c, bư c ñ u nghiên c u s n xu t vacxin phòng b nh d ch t v t có hi u qu Xu t phát t v n ñ trên ñư c s phân công c a Khoa Thú Y và b môn Vi Sinh V t – Truy n Nhi m (VSV-TN) Chúng tôi ti n hành nghiên c u ñ tài: "Nghiên c u hoàn thi n quy trình s n xu t vacxin như c ñ c d ch t v t ch ng DP EG - 2000" 2 M c tiêu nghiên c u - Ki m tra s n ñ nh... Vi t Nam Ti p theo, d ch ñã phát ra Hà N i, Thanh Hoá, Ninh Bình, Vĩnh Phúc, Hà Tây (cũ), Nam Hà (cũ), Thái Bình, Ngh An, Hà Tĩnh, Qu ng Bình, Cao B ng, H i Hưng (cũ) Năm 1971, d ch l i phát ra t L ng Sơn, Hà B c (cũ) và thành ph các t nh Ninh Bình, Qu ng Ninh, H i Phòng Nh vacxin nên di n d ch ñã b thu h p l i, ch còn âm có tiêm phòng m t s cơ s chăn nuôi phân tán Năm 1980, d ch phát ra m nh m Hà Nam... v t b nhi m virus * Nuôi c y trên phôi Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ……………………… 10 Theo Jansen (1968) virus d ch t v t sau khi ñã tiêm truy n trên phôi v t s d dàng thích nghi trên phôi gà Tuy v y, khi nuôi c y trên phôi v t, t l ch t c a phôi không cao và theo kinh nghi m thì virus d ch t v t c a Vi t Nam có v như khó nuôi c y trên phôi gà (Nguy n Vĩnh Phư... t và trùng v i th i v thu ho ch lúa: V chiêm tháng 5-6, v mùa tháng 10-11 1.1.3.3 L a tu i m c b nh B nh x y ra v t m i l a tu i, tuy nhiên v t t 15 ngày tu i tr ñi b nhi m nhi u nh t (Nguy n Xuân Bình, 2006) 1.1.3.4 Ch t ch a virus v t b nhi m b nh, virus có trong máu, các cơ quan ph t ng, nhi u nh t là gan, lách và óc T i Vi t Nam ñã nghiên c u s nhân lên c a virus cơ th v t b gây nhi m nhân t o Sau... L y d ch trong trên - Ki m tra vô trùng: Trên môi trư ng nư c th t BHI, ho c th ch máu b Phân l p virus * Phân l p trên v t con Tiêm huy n d ch b nh ph m ñã ñư c x lý như trên cho v t con (0,7-1 kg) v i li u 0,5 ml/con vào dư i da hay b p lư n N u b nh ph m có virus d ch t v t, v t s bi u hi n tri u ch ng, b nh tích ñ c trưng c a b nh d ch t v t gi ng như ñã mô t ph n 2.1.3 * Phân l p trên tr ng v t... ng l n c y truy n ñ u tiên trên phôi gà ð i v i phôi gà 9-10 ngày tu i ph i ti p truy n virus sau ít nh t 12 ñ i liên ti p virus m i thích nghi Qua nhi u l n c y truy n virus trên phôi v t, phôi gà ñ c l c c a virus s gi m d n v i v t Ngư i ta s d ng nh ng ch ng virus như c ñ c này qua phôi gà, phôi v t ñ ch t o vacxin * Nuôi c y trên t bào Virus d ch t v t có th nuôi c y trên môi trư ng t bào phôi... trên lo i t bào xơ phôi v t, xơ phôi ngan, gan phôi ngan, xơ phôi gà Theo Ronald Atlanasio thì không quan sát th y bi n ñ i b nh lý t bào khi nuôi c y virus trên t bào th n l n dòng PK 15, t bào WI-38, RD Hela, Hep-2, Vero, LleMK, BGM và BD (Tr n Minh Châu, 1987) Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ……………………… 11 Vi t Nam, khi nghiên c u nuôi c y virus cư ng ñ c trên. .. phân lo i vào phân h Alphaherpesvirinae trong h Herpesviridae 1.1.2.1 Hình thái, kích thư c Virus d ch t v t có hình thái g n tròn, có l p v b c bên ngoài và có m t lõi gi a V kích thư c, virus hoàn ch nh (có màng nhân bao quanh) có ñư ng kính trung bình 60nm Virus chưa hoàn ch nh (không có màng nhân bao quanh) có ñưòng kính trung bình là 100nm Virus có ñư ng kính tăng d n khi c u trúc d n ñư c hoàn thi... su t hơi h ng ho c hơi vàng M khám các cơ quan n i t ng như gan, lách, th n, cơ tim thì th y các cơ quan này ñ u bi u hi n b nh tích sưng, t huy t ho c xu t huy t, gan có nh ng ñi m ho i t màu tr ng ñ c, to b ng ñ u ñinh ghim ho c to hơn (Tr n Kim Anh, 2004) B nh tích ñ c trưng là nhi u nh t là ñư ng tiêu hoá có nh ng ch m xu t huy t, cu ng m và tr c tràng, bên trên ph l p màng gi khó bóc Ru t non xu... ch t v t DP-EG-2000 - Nghiên c u hoàn thi n quy trình s n xu t vacxin - ðánh giá kh năng b o h c a vacxin - Bư c ñ u ng d ng vacxin vào th c t s n xu t 3 Ý nghĩa khoa h c và th c ti n c a ñ tài - Là cơ s ñ ra bi n pháp phòng tr b nh d ch t v t có hi u qu cao - Là cơ s ñ s d ng ch ng virus như c ñ c d ch t v t DP-EG-2000 vào s n xu t vacxin phòng b nh cho ñàn v t Vi t Nam - Là cơ s ñ áp d ng l a ch . Quỳnh Phụ 65 4.3. HIỆN TRẠNG CƠ CẤU CÂY TRỒNG TRÊN ðẤT LÚA HUYỆN QUỲNH PHỤ 66 4.3.1 Cơ cấu diện tích và năng suất cây trồng huyện Quỳnh Phụ năm 2011. 67 4.3.2 Cơ cấu giống cây trồng huyện. PHÁP CHUYỂN ðỔI CƠ CẤU CÂY TRỒNG TRÊN ðẤT LÚA HUYỆN QUỲNH PHỤ 103 4.6.1 Cơ sở lựa chọn 103 4.6.2 Cơ cấu các loại cây trồng trên ñất lúa ñến năm 2015 104 4.6.3 Cơ cấu giống cây trồng trên. cây trồng trên ñất lúa tại huyện Quỳnh Phụ tỉnh Thái Bình, phát hiện ñược các lợi thế và những tồn tại trong cơ cấu cây trồng trên ñất lúa. Từ ñó, ñưa ra các giải pháp nhằm chuyển ñổi cơ cấu