ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH NGUYỄN HỒNG HOAN HOÀN THIỆN CÔNG TÁC THU BẢO HIỂM XÃ HỘI KHỐI DOANH NGHIỆP NGOÀI QUỐC DOANH TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN QUẾ VÕ - TỈNH BẮC NINH Chuyên ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ Mã số: 60.34.01 LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ QUẢN LÝ KINH TẾ Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS TRẦN VĂN TÚY Thái Nguyên – 2012 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn kinh tế này do chính tôi nghiên cứu và thực hiện. Các thông tin, số liệu đƣợc sử dụng trong Luận văn là hoàn toàn chính xác và có nguồn gốc rõ ràng. Học Viên Nguyễn Hồng Hoan Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn ii LỜI CẢM ƠN Tôi xin gửi lòng biết ơn sâu sắc tới thầy giáo hƣớng dẫn tôi, TS Trần Văn Túy, ngƣời đã tận tình hƣớng dẫn và cho tôi những ý kiến định hƣớng quý báu giúp tôi thực hiện Luận văn. Tôi gửi lời cảm ơn tới các thầy giáo, cô giáo trong phòng Quản lý Đào tạo sau đại học, các thầy giáo, cô giáo và toàn thể cán bộ Trƣờng Đại học Kinh tế và Quản trị Kinh doanh Thái Nguyên đã dìu dắt tôi, truyền đạt cho tôi những kiến thức quý báu, những kiến thức rất bổ ích để tôi áp dụng trong thực tiễn cũng nhƣ trong quá trình hoàn thiện Luận văn. Tôi xin gửi lời cảm ơn tới BHXH tỉnh Bắc Ninh, BHXH huyện Quế Võ đã tạo điều kiện cho tôi đƣợc đi học để nâng cao trình độ, động viên khích lệ và cung cấp cho tôi những số liệu quý báu để hoàn thiện Luận văn này. Tôi xin gửi lời cảm ơn tới UBND huyện Quế Võ, Phòng Thống Kê huyện Quế Võ, Phòng Lao động Thƣơng Binh và Xã hội huyện Quế Võ, Chi Cục thuế Quế Võ, Liên Đoàn Lao động huyện Quế Võ, BHXH huyện Yên Phong đã cung cấp những số liệu quý báu giúp tôi hoàn thiện Luận văn. Tôi xin gửi lời biết ơn đến gia đình, bạn bè đã động viên, khích lệ và ủng hộ trong suốt quá trình học tập vừa qua. Tôi xin hứa sẽ đem những kiến thức mà tôi đã học để xây dựng gia đình, xây dựng quê hƣơng, đất nƣớc. Học viên Nguyễn Hồng Hoan Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn iii MỤC LỤC Lời cam đoan i Lời cảm ơn ii Mục lục iii Danh mục chữ viết tắt iv Danh mục các bảng v Danh mục các biểu đồ vi MỞ ĐẦU 1 1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tà i 1 2. Mục tiêu nghiên cứu 2 3. Đối tƣợng và phạ m vi nghiên cứu 3 4. Những đóng góp mới của Luận văn 3 5. Kế t cấ u củ a luậ n văn 4 Chƣơng 1: TỔNG QUAN VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI VÀ CÔNG TÁC THU BẢO HIỂM XÃ HỘI 5 1.1. Những vấn đề cơ bản về bảo hiểm xã hội, công tác thu bảo hiểm xã hội, doanh nghiệp ngoài quốc doanh 5 1.1.1 Khái niệm và bản chất của bảo hiểm xã hội 5 1.1.2. Vai trò của bảo hiểm xã hội 9 1.1.3. Công tác thu bảo hiểm xã hội 9 1.1.4. Các nhân tố ảnh hƣởng đến công tác thu bảo hiểm xã hội 24 1.1.5. Khái niệm và vai trò của doanh nghiệp ngoài quốc doanh 28 1.2. Cơ sở thực tiễn về bảo hiểm xã hội và công tác thu bảo hiểm xã hội 31 1.2.1. Kinh nghiệm ở một số địa phƣơng trong nƣớc 31 1.2.2. Kinh nghiệm của các địa phƣơng trong tỉnh Bắc Ninh 34 1.2.3. Một số bài học kinh nghiệm rút ra từ nghiên cứu lý luậ n và thực tiễ n . 35 Chƣơng 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 36 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn iv 2.1. Câu hỏi nghiên cứu 36 2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu 36 2.2.1. Phƣơng pháp thu thập thông tin 36 2.2.2. Phƣơng pháp tổng hợp thông tin 37 2.2.3. Phƣơng pháp phân tích thông tin 37 2.2.4. Phƣơng pháp chuyên gia 38 2.2.5. Khung phân tích 39 2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu 39 Chƣơng 3: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC THU BẢO HIỂM XÃ HỘI KHỐI DOANH NGHIỆP NGOÀI QUỐC DOANH TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN QUẾ VÕ, TỈNH BẮC NINH 42 3.1. Điều kiện tự nhiên của huyện Quế Võ 42 3.1.1. Vị trí địa lý 42 3.1.2. Địa hình, đất đai, khí hậu, thời tiết 42 3.2. Điều kiện Kinh tế - Xã hội của huyện Quế Võ 42 3.2.1. Tình hình dân số , lao độ ng 42 3.2.2. Tình hình phát triển kinh tế - xã hội 43 3.2.3. Tình hình phát triển củ a khối doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn huyện Quế Võ 45 3.2.4. Đá nh giá ả nh h ƣởng củ a đặc điểm địa bà n nghiên c ứu có ả nh h ƣởng đến công tác thu bả o hiểm xã hộ i 46 3.3. Khái quát chung về Bảo hiểm xã hội huyện Quế Võ 48 3.3.1. Vị trí chức năng của bảo hiểm xã hội huyện Quế Võ 48 3.3.2. Nhiệm vụ và quyền hạn của Bảo hiểm xã hội huyện Quế Võ 48 3.3.3. Bộ máy tổ chức của Bảo hiểm xã hội huyện Quế Võ 50 3.3.4. Mộ t số kế t quả hoạ t độ ng củ a Bảo hiểm xã hội huyệ n Quế Võ 51 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn v 3.4. Thực trạng công tác thu bảo hiểm xã hội khối doanh nghiệp ngoài quốc doanh ở huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh 53 3.4.1. Tình hình tham gia bảo hiểm xã hội của các doanh nghiệp ngoài quốc doanh 53 3.4.2. Tình hình tham gia bảo hiểm xã hội củ a lao động trong cá c doanh nghiệp ngoài quốc doanh 57 3.4.3. Tình hình thực hiệ n kế hoạch thu bảo hiểm xã hội 60 3.4.4. Tình hình nợ đọng bảo hiểm xã hội 61 3.5. Phân tích những nhân tố ảnh hƣởng đến công tác thu bảo hiểm xã hội khối doanh nghiệp ngoài quốc doanh ở huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2006-2011. 64 3.5.1. Nhận thức, ý thức, tâm lý, thói quen của ngƣời lao động và ngƣời sử dụng lao động. 64 3.5.2. Tốc độ tăng kinh tế và thu nhập bình quân đầu ngƣời 65 3.5.3. Qui mô doanh nghiệp 67 3.5.4. Công tác thanh tra, kiểm tra của các cấp chính quyền 67 3.6. Đánh giá về công tác thu bảo hiểm xã hội khối doanh nghiệp ngoài quốc doanh 69 3.6.1. Những kết quả đạt đƣợc và nguyên nhân 69 3.6.2. Hạn chế và nguyên nhân 72 3.7. Phân tích WSOT 75 Chƣơng 4: NHỮNG GIẢI PHÁP CƠ BẢN NHẰM HOÀN THIỆN CÔNG TÁC THU BẢO HIỂM XÃ HỘI KHỐI DOANH NGHIỆP NGOÀI QUỐC DOANH TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN QUẾ VÕ, TỈNH BẮC NINH 77 4.1. Định hƣớng tăng cƣờng công tác thu bảo hiểm xã hội trên địa bàn huyện Quế Võ 77 4.2. Mục tiêu công tác thu bảo hiểm xã hội khối doanh nghiệp ngoài quốc doanh đến năm 2020 78 4.3. Một số giải pháp cơ bản nhằm hoàn thiện công tác thu bảo hiểm xã hội khối doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh. 79 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn vi 4.3.1. Nhóm giải pháp về chính sách bảo hiểm xã hội 79 4.3.2. Nhóm giải pháp cho cơ quan bảo hiểm xã hội 82 4.3.3. Nhóm giải pháp cho ngƣời sử dụng lao động và ngƣời lao động. 86 4.4. Kiến nghị 87 4.4.1. Kiến nghị với Bảo hiểm xã hội Việt Nam. 87 4.4.3. Kiến nghị đối với Bảo hiểm xã hội tỉnh Bắc Ninh 88 4.4.3. Kiến nghị đối với Ủy ban nhân dân huyện Quế Võ 88 KẾT LUẬN 89 DANH MỤ C TÀ I LIỆ U THAM KHẢ O 91 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn iv DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT STT Chữ viết tắt Nguyên nghĩa 1 BHTN Bảo hiểm thất nghiệp 2 BHXH Bảo hiểm xã hội 3 BHYT Bảo hiểm y tế 4 DN Doanh nghiệp 5 DNNQD Doanh nghiệp ngoài quốc doanh 6 ĐTNN Đầu tƣ nƣớc ngoài 7 GDP Tổng sản phẩm quốc nội 8 HCSN Hành chính, sự nghiệp 9 HĐLĐ Hợp đồng lao động 10 KH Kế hoạch 11 KHTC Kế hoạch tài chính 12 PL Pháp luật 13 TNLĐ-BNN Tai nạn lao động bệnh nghề nghiệp 14 UBND Uỷ ban nhân dân Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn v DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng số 3.1 : Một số chỉ tiêu kinh tế xã hội huyện Quế Võ năm 2011 44 Bảng số 3.2: Bảng tổng hợp DNNQD giai đoạn 2008 - 2011 45 Bảng số 3.3: Bảng tổng hợp các đơn vị tham gia BHXH giai đoạn 2008 - 2011 54 Bảng số 3.4 : Bảng tổng hợp tình hình lao động tham gia BHXH giai đoạn 2008 - 2011 58 Bảng số 3.5: Bảng tổng hợp thực hiện KH thu BHXH giai đoạn 2008-2011 60 Bảng số 3.6: Bảng tổng hợp nợ BHXH giai đoạn 2008 - 2011 62 Bảng số 3.7: Bảng tổng hợp tiền nợ BHXH khối DNNQD giai đoạn 2008 - 2011 . 63 Bảng số 3.8: Danh sách các DNNQD nợ BHXH trên 4 tháng 64 Bảng số 3.9: Bảng tổng hợp mức độ hiểu biết của chủ sử dụng lao động về pháp luật BHXH đối với 76 DN điều tra 65 Bảng số 3.10: Bảng tổng hợp thu nhập bình quân của ngƣời lao động tại 76 DN điều tra. 66 Bảng số 3.11: Tổng hợp điều tra số lao động tại 76 DNNQD 67 Bảng số 3.12: Bảng tổng hợp tình hình thanh tra, kiểm tra công tác thực hiện Luật BHXH tại các DNNQD 68 Bảng số 4.1: Dự báo số lƣợng DNNQD giai đoạn 2011 - 2020 78 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn vi DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 3.1: Biểu đồ tham gia BHXH khối DNNQD 55 Biểu đồ 3.2. Đồ thị tham gia BHXH khối DNNQD 55 Biểu đồ 3.3 Biểu đồ tốc độ tăng DNNQD tham gia BHXH 56 Biểu đồ 3.4: Biểu đồ lao động khối DNNQD tham gia BHXH 59 Biểu đồ 3.5: Biểu đồ tốc độ tăng lao động DNNQD tham gia BHXH 60 Biểu đồ 3.6: Tốc độ tăng số thu BHXH khối DNNQD giai đoạn 2009-2011 61 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn [...]... ̣ Ngoài phần mở đầu và phần kết luận Luận văn gồm 4 chƣơng: Chƣơng 1: Tông quan vê bảohiểm xã hội và công tácthu bảo hiểm xã hội ̉ ̀ Chƣơng 2: Phƣơng pháp nghiên cứu Chƣơng 3: Thực trạng công tác thu bảo hiểm xã hội khối doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh Chƣơng 4: Nhƣng giai phap chu yêu nhăm ̃ ̉ ́ ̉ ́ ̀ hoàn thiện công tác thu bảo hiểm xã hội khối doanh nghiệp ngoài. .. ngoài quốc doanh trên địa bàn huyện Quế Võ - tỉnh Bắc Ninh Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 5 Chƣơng 1 TỔNG QUAN VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI VÀ CÔNG TÁC THU BẢO HIỂM XÃ HỘI 1.1 Những vấn đề cơ bản về bảo hiểm xã hội, công tác thu bảo hiểm xã hội, doanh nghiệp ngoài quốc doanh 1.1.1 Khái niệm và bản chất của bảo hiểm xã hội 1.1.1.1 Khái niệm bảo hiểm xã hội Trong... làm công tác thu BHXH và ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý thu BHXH bắt buộc con châm đôi mới ̀ ̣ ̉ Những vấn đề trên, nếu không đƣợc quan tâm khắc phục sẽ tác động xấu đến toàn bộ hoạt động BHXH trên địa bàn huyện Quế Võ Là ngƣời trực tiếp làm công tác thu BHXH ở địa phƣơng , tác giả chọn đề tai: "Hoàn thiện công tác thu Bao hiểm xã hội khối DNNQD trên địa bàn ̀ ̉ huyện Quế Võ - tỉnh Bắc Ninh. .. tiên vê BHXH va công tác ̣ ́ ́ ̃ ́ ̀ ̀ ̃ ̀ ̀ thu BHXH - Phân tích, đánh giá thực trạng về công tác thu BHXH khối DNNQD, chỉ ra những kết quả đạt đƣợc, những hạn chế, thiếu sót và những vấn đề đang đặt ra hiện nay trong công tác thu BHXH khối DNNQD trên địa bàn huyện Quế Võ - Đề xuất phƣơng hƣớng và giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện công tác thu BHXH khối DNNQD trên địa bàn huyện Quế Võ giai đoan ̣ 2015... chính trị - xã hội, tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội nghề nghiệp, tổ chức xã hội khác; Cơ quan, tổ chức nƣớc ngoài, tổ chức quốc tế hoạt động trên lãnh thổ Việt Nam; doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh cá thể, tổ hợp tác, tổ chức khác và cá nhân có thu mƣớn, sử dụng và trả công cho ngƣời lao động [Quốc hội nƣớc Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2007), Luật bảo hiểm xã hội, Hà... ́ ̉ ́ ̀ ̀ ́ ́ ̉ ̀ ́ ̣ ̀ ̣ ̃ ̣ trên cơ sơ đánh giá đúng thực trạng công tác thu BHXH khối DNNQD trên địa bàn huyện Quế Võ , tƣ đo đề xuất quan điểm và môt sô giải pháp chu yêu ̀ ́ ̣ ́ ̉ ́ nhằm hoàn thiện công tác thu BHXH khối DNNQD trên địa bàn huyện Quế Võ Đây la căn cƣ co cơ sơ khoa hoc giup cho cac nha quan ly , các cơ quan ̀ ́ ́ ̉ ̣ ́ ́ ̀ ̉ ́ BHXH cua huyên va câp trên xây dƣng chí nh sach va... đê con han chê đa nêu trên ̃ ́ ̀ ̀ ̣ ́ ̃ 2 Mục tiêu nghiên cứu 2.1 Mục tiêu chung Trên cơ sở phân tích , đanh gia thực trạng công tác thu BHXH khối ́ ́ DNNQD giai đoan 200 6-2 011 ở địa bàn huyện Quế Võ, từ đó đề xuất những ̣ giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện công tác thu BHXH khối DNNQD trên địa bàn, đảm bảo phát triển sự nghiệp BHXH một cách bền vững 2.2 Mục tiêu cụ thể - Hê thông hoa nhƣng vân... và số liệu nghiên cứu đƣợc thu thập tƣ cac ngu ồn trong giai ̀ ́ đoan tƣ 200 6-2 011, tâp trung vào giai đoan 200 8-2 011 ̣ ̀ ̣ ̣ 3.2.3 Phạm vi về nội dung nghiên cứu Chỉ nghiên cứu về công tác thu BHXH khối DNNQD trên địa bàn huyện Quế Võ giai đoan ̣ 200 6-2 011, không đề cập đến thu BHXH khối HCSN, khối ngoài công lập, DNNN, DN có vốn ĐTNN, BHXH tự nguyện, thu BHYT và đối tƣợng thu c lực lƣợng vũ trang 4... BHXH là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của ngƣời lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, thất nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết, trên cơ sở đóng vào quỹ bảo hiểm xã hội [Quốc hội nƣớc Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2007), Luật BHXH, tr.5] * Phân biệt BHXH với bảo hiểm thƣơng mại - Sự giống nhau: + Hai loại bảo hiểm này... với công cuộc đổi mới của Đảng hiện nay khối DNNQD ngày càng lớn mạnh, tỷ lệ thu BHXH, BHYT trong khối ngày càng chiếm tỷ lệ cao trong cơ cấu quy BHXH Quế Võ là ̃ huyện có nhiều khu , cụm công nghiệp cua tỉ nh Băc Ninh nên số lƣợng ̉ ́ DNNQD lớn Trong những năm qua BHXH Quế Võ triển khai mở rộng đối tƣợng đã có nhiều doanh nghiệp đóng BHXH cho ngƣời lao động góp phần vào thành tích của BHXH huyện Quế . TÁC THU BẢO HIỂM XÃ HỘI KHỐI DOANH NGHIỆP NGOÀI QUỐC DOANH TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN QUẾ VÕ, TỈNH BẮC NINH 77 4.1. Định hƣớng tăng cƣờng công tác thu bảo hiểm xã hội trên địa bàn huyện Quế Võ 77 4.2 trạng công tác thu bảo hiểm xã hội khối doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh Chƣơng 4: Nhƣ̃ ng giả i phá p chủ yế u nhằ m hoàn thiện công tác thu bảo hiểm. tiêu công tác thu bảo hiểm xã hội khối doanh nghiệp ngoài quốc doanh đến năm 2020 78 4.3. Một số giải pháp cơ bản nhằm hoàn thiện công tác thu bảo hiểm xã hội khối doanh nghiệp ngoài quốc doanh