i LỜI CAM ðOAN Tôi xin cam ñoan ñây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu trong luận án là trung thực, nội dung trích dẫn ñều ñược chỉ rõ nguồn gốc. Những kết luận khoa học của luận án chưa từng ñược ai công bố trong bất kỳ công trình nào. Tác giả luận án Nguyễn Tài Phúc ii LỜI CẢM ƠN Trước hết cho phép tôi bày tỏ lời cảm ơn sâu sắc nhất tới các cơ quan, ñơn vị và cá nhân ñã trực tiếp giúp ñỡ tôi trong quá trình nghiên cứu thực hiện luận án này. Tôi xin chân thành cảm ơn Lãnh ñạo UBND tỉnh, Lãnh ñạo và Chuyên viên các Sở, Ban, Ngành của tỉnh Thừa Thiên Huế và 5 huyện Phú Lộc, Phú Vang, Hương Trà, Quảng ðiền và Phong ðiền ñã nhiệt tình ñóng góp ý kiến, cung cấp tài liệu và những thông tin cần thiết ñể tôi hoàn thành ñề tài nghiên cứu luận án này. Tôi xin chân thành cảm ơn Lãnh ñạo Nhà trường, Lãnh ñạo các khoa Kinh tế và Phát triển nông thôn, Khoa Sau ñại học và tập thể các Nhà khoa học kinh tế của Trường ðại học Nông nghiệp I ñã giúp ñỡ, ñóng góp nhiều ý kiến khoa học quý giá trong quá trình hoàn thiện luận án. ðặc biệt tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất ñến PGS,TS Nguyễn Thị Tâm, Trưởng bộ môn Kế toán, Khoa Kinh tế và Phát triển nông thôn, Trường ðại học Nông nghiệp I và PGS,TS Hoàng Hữu Hoà, Phó hiệu trưởng Trường ðại học Kinh tế - ðại học Huế, ñã tận tình giúp ñỡ, hướng dẫn tôi trong suốt quá trình nghiên cứu ñề tài và hoàn chỉnh luận án. Tôi xin chân thành cảm ơn Lãnh ñạo ðại học Huế, Lãnh ñạo và các ñồng nghiệp ở Trường ðại học Kinh tế Huế ñã tạo mọi ñiều kiện thuận lợi và giúp ñỡ tôi nhiều mặt ñể hoàn thành luận án. Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn sự giúp ñỡ, ñộng viên của người thân và gia ñình trong suốt thời gian qua. Một lần nữa xin chân thành cảm ơn. Tác giả luận án Nguyễn Tài Phúc iii MỤC LỤC Trang Lời cam ñoan i Lời cảm ơn ii Mục lục iii Danh mục các chữ viết tắt vi Danh mục các bảng viii Danh mục các sơ ñồ, biểu ñồ xii MỞ ðẦU 1 1 Tính cấp thiết của ñề tài 1 2 Tình hình nghiên cứu ñề tài 2 3 Mục tiêu nghiên cứu 5 4 ðối tượng và phạm vi nghiên cứu 5 5 Những ñóng góp của luận án 6 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN NUÔI TRỒNG THỦY SẢN VÙNG ðẦM PHÁ VEN BIỂN 7 1.1 Cơ sở lý luận về phát triển kinh tế 7 1.2 ðặc ñiểm và vai trò của phát triển nuôi trồng thuỷ sản 13 1.3 Nội dung, hình thức và các nhân tố tác ñộng ñến phát triển nuôi trồng thuỷ sản 23 1.3.1 Nội dung của phát triển nuôi trồng thuỷ sản 23 1.3.2 Các hình thức nuôi trồng thủy sản 27 1.3.3 Các nhân tố ảnh hưởng ñến phát triển nuôi trồng thuỷ sản 31 1.4 Kinh nghiệm phát triển nuôi trồng thủy sản vùng ven biển 36 1.4.1 Kinh nghiệm phát triển nuôi trồng thủy sản vùng ven biển ở một số nước trên thế giới 36 1.4.2 Phát triển nuôi trồng thủy sản ở Việt Nam và những bài học kinh nghiệm 40 Chương 2 ðẶC ðIỂM ðỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 49 2.1 ðặc ñiểm vùng ñầm phá ven biển Thừa Thiên Huế 49 2.2 Phương pháp nghiên cứu 68 iv 2.2.1 Phương pháp thu thập thông tin 68 2.2.2 Phương pháp xử lý số liệu 70 2.2.3 Phương pháp phân tích ñánh giá 70 2.2.4 Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu 72 Chương 3 THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NUÔI TRỒNG THỦY SẢN VÙNG ðẦM PHÁ VEN BIỂN THỪA THIÊN HUẾ 75 3.1 Hệ thống tổ chức quản lý nuôi trồng thuỷ sản vùng ñầm phá ven biển Thừa Thiên Huế giai ñoạn 1998 - 2004 75 3.2 ðánh giá kết quả phát triển nuôi trồng thuỷ sản vùng ñầm phá ven biển Thừa Thiên Huế 97 3.2.1 Sự tăng trưởng về diện tích nuôi trồng thủy sản 97 3.2.2 Sự tăng trưởng về sản lượng nuôi trồng thủy sản 100 3.2.3 Kết quả tăng trưởng giá trị sản xuất nuôi trồng thuỷ sản 102 3.3 ðánh giá hiệu quả nuôi trồng thuỷ sản vùng ñầm phá ven biển Thừa Thiên Huế 106 3.3.1 Hiệu quả khai thác mặt nước nuôi trồng thuỷ sản 106 3.3.2 Hiệu quả ñầu tư nuôi trồng thuỷ sản 110 3.2.3 Hiệu quả xã hội, môi trường và phát triển vùng ñầm phá ven biển Thừa Thiên Huế 112 3.4 Phân tích các nhân tố ảnh hưởng ñến kết quả và hiệu quả nuôi trồng thuỷ sản vùng ñầm phá ven biển Thừa Thiên Huế 117 3.4.1 Tổng quan các hộ ñiều tra và tình hình nuôi trồng thuỷ sản trên ñịa bàn nghiên cứu 117 3.4.2 Phân tích ảnh hưởng của các yếu tố ñầu vào ñến kết quả nuôi trồng thuỷ sản 120 3.4.3 Vận dụng hàm sản xuất Cobb-Douglas nghiên cứu mối quan hệ của các yếu tố ñầu vào với năng suất nuôi trồng thuỷ sản 123 3.5 ðánh giá thuận lợi, khó khăn và những vấn ñề ñặt ra trong phát v triển nuôi trồng thuỷ sản vùng ñầm phá ven biển Thừa Thiên Huế 133 3.5.1 Những thuận lợi và thành tựu của phát triển nuôi trồng thuỷ sản vùng ñầm phá ven biển Thừa Thiên Huế 133 3.5.2 Những khó khăn, hạn chế và vấn ñề ñặt ra ñối với phát triển nuôi trồng thuỷ sản vùng ñầm phá ven biển Thừa Thiên Huế 134 Chương 4 ðỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NUÔI TRỒNG THUỶ SẢN VÙNG ðẦM PHÁ VEN BIỂN THỪA THIÊN HUẾ 138 4.1 Quan ñiểm, ñịnh hướng phát triển nuôi trồng thuỷ sản vùng ñầm phá ven biển Thừa Thiên Huế 138 4.1.1 Quan ñiểm phát triển nuôi trồng thuỷ sản vùng ñầm phá ven biển Thừa Thiên Huế 138 4.1.2 ðịnh hướng phát triển nuôi trồng thuỷ sản vùng ñầm phá ven biển Thừa Thiên Huế 144 4.2 Những giải pháp chủ yếu nhằm phát triển nuôi trồng thuỷ sản vùng ñầm phá ven biển Thừa Thiên Huế 151 4.2.1 Giữ vững và mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm thủy sản 152 4.2.2 Quy hoạch phát triển nuôi trồng thuỷ sản vùng ñầm phá ven biển Thừa Thiên Huế 158 4.2.3 Xây dựng cơ sở hạ tầng vùng ñầm phá ven biển phục vụ phát triển nuôi trồng thuỷ sản 162 4.2.4 Huy ñộng mọi nguồn vốn ñầu tư phát triển nuôi trồng thuỷ sản 167 4.2.5 Nghiên cứu ứng dụng kỹ thuật, công nghệ mới vào nuôi trồng thuỷ sản và làm tốt công tác bảo quản sau thu hoạch 170 4.2.6 Xây dựng các hình thức tổ chức sản xuất nuôi trồng thuỷ sản 176 4.2.7 ðổi mới và hoàn thiện các chính sách kinh tế và tăng cường sự hỗ trợ của Nhà nước 180 KẾT LUẬN 183 Những công trình của tác giả ñã công bố 186 vi Tài liệu tham khảo 187 Phụ lục 196 vii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ASEAN Hiệp hội các quốc gia ðông Nam Á BOD5 Nhu cầu ô xy sinh hoá BQ Bình quân BTC Bán thâm canh CN Công nghiệp CNH-HðH Công nghiệp hóa - hiện ñại hóa CN-TTCN Công nghiệp tiểu thủ công nghiệp CN-XDCB Công nghiệp xây dựng cơ bản CP Chi phí CPPT Chi phí phòng trừ CV Mã lực DO Ô xy hoà tan DT Diện tích dt dẫn theo ðVT ðơn vị tính EU Liên minh Châu Âu FAO Tổ chức nông lương Liên hiệp quốc FDI ðầu tư trực tiếp nước ngoài GDP Tổng giá trị sản phẩm quốc dân GO Tổng giá trị sản xuất IDRC Trung tâm phát triển và nghiên cứu quốc tế LðNNBQ Lao ñộng nông nghiệp bình quân MI Thu nhập hỗn hợp NLN Nông lâm ngư NTTS Nuôi trồng thuỷ sản ODA Hổ trợ phát triển chính thức viii QC Quảng canh QCCT Quảng canh cải tiến SS So sánh SL Sản lượng SX Sản xuất TCVN Tiêu chuẩn Việt Nam TðPTBQ Tốc ñộ phát triển bình quân TSXK Thủy sản xuất khẩu TTCN Tiểu thủ công nghiệp UBND Uỷ ban nhân dân USD ðô la Mỹ VA Giá trị gia tăng VðPVB Vùng ñầm phá ven biển WB Ngân hàng thế giới WCED Hội ñồng thế giới về môi trường và phát triển XD Xây dựng XDCB Xây dựng cơ bản ix DANH MỤC CÁC BẢNG Trang Bảng 1.1 GDP và tốc ñộ phát triển GDP của cả nước và ngành thủy sản thời kỳ 1996 - 2002 20 Bảng 1.2 Quy mô, cơ cấu sản lượng và giá trị sản xuất thủy sản nuôi trồng mười nước hàng ñầu thế giới 38 Bảng 1.3 Quy mô, tốc ñộ phát triển diện tích và sản lượng nuôi trồng thủy sản ở nước ta giai ñoạn 1998 - 2004 40 Bảng 2.1 Dân số, lao ñộng vùng ñầm phá ven biển Thừa Thiên Huế năm 2001 và 2004 58 Bảng 2.2 Tình hình sử dụng ñất ñai vùng ñầm phá ven biển Thừa Thiên Huế năm 2001 và năm 2004 59 Bảng 2.3 Giá trị và cơ cấu giá trị sản xuất ngành Nông Lâm Thủy sản Thừa Thiên Huế giai ñoạn 1998 - 2004 61 Bảng 2.4 Giá trị và cơ cấu giá trị sản xuất ngành thủy sản Thừa Thiên Huế giai ñoạn 1998 - 2004 62 Bảng 2.5 Giá trị và tỷ trọng giá trị sản xuất vùng ñầm phá ven biển so với cả tỉnh Thừa Thiên Huế giai ñoạn 1998 - 2004 64 Bảng 2.6 Kết quả chọn mẫu ñiều tra 69 Bảng 3.1 Hình thức tổ chức sản xuất nuôi trồng thuỷ sản vùng ñầm phá ven biển ven biển Thừa Thiên Huế năm 2004 75 Bảng 3.2 Quy mô và kết quả kinh doanh của các doanh nghiệp nuôi trồng thuỷ sản Thừa Thiên Huế giai ñoạn 1998 - 2004 76 Bảng 3.3 Quy mô và kết quả sản xuất của trang trại nuôi trồng thuỷ sản vùng ñầm phá ven biển Thừa Thiên Huế giai ñoạn 1998 - 2004 77 x Bảng 3.4 Quy mô và kết quả nuôi trồng thuỷ sản của hộ vùng ñầm phá ven biển Thừa Thiên Huế giai ñoạn 1998 - 2004 79 Bảng 3.5 So sánh một số chỉ tiêu về quy mô ñầu tư, kết quả và hiệu quả giữa các hình thức tổ chức sản xuất nuôi trồng thuỷ sản vùng ñầm phá ven biển Thừa Thiên Huế năm 2004 81 Bảng 3.6 Quy mô, cơ cấu diện tích các hình thức nuôi trồng thuỷ sản vùng ñầm phá ven biển Thừa Thiên Huế giai ñoạn 1998 - 2004 83 Bảng 3.7 Tình hình giao ñất nuôi trồng thuỷ sản ở vùng ñầm phá ven biển Thừa Thiên Huế giai ñoạn 1998 - 2004 86 Bảng 3.8 Vốn ñầu tư và cơ cấu nguồn vốn ñầu tư nuôi trồng thuỷ sản vùng ñầm phá ven biển Thừa Thiên Huế giai ñoạn 1998 - 2004 89 Bảng 3.9 Nhu cầu và mức ñộ ñầu tư vốn cho nuôi trồng thuỷ sản vùng ñầm phá ven biển Thừa Thiên Huế năm 2004 90 Bảng 3.10 Thị trường các yếu tố ñầu vào của nuôi trồng thuỷ sản vùng ñầm phá ven biển Thừa Thiên Huế năm 2004 92 Bảng 3.11 Thị trường tiêu thụ thuỷ sản nuôi trồng vùng ñầm phá ven biển Thừa Thiên Huế năm 2004 93 Bảng 3.12 Diện tích và cơ cấu diện tích nuôi trồng thuỷ sản vùng ñầm phá ven biển Thừa Thiên Huế giai ñoạn 1998 - 2004 98 Bảng 3.13 Diện tích nuôi tôm các ñịa phương vùng ñầm phá ven biển Thừa Thiên Huế giai ñoạn 1998 - 2004 99 Bảng 3.14 Sản lượng và cơ cấu sản lượng nuôi trồng thuỷ sản vùng ñầm phá ven biển Thừa Thiên Huế giai ñoạn 1998 - 2004 101 [...]... ph m nuôi tr ng th y s n vùng ñ m phá ven bi n Th a Thiên Hu ñ n năm 2010 153 B ng 4.3 D ki n di n tích nuôi tr ng thu s n vùng ñ m phá ven bi n Th a Thiên Hu ñ n năm 2010 159 B ng 4.4 D ki n xây d ng h th ng cơ s v t ch t ph c v phát tri n nuôi tr ng thu s n vùng ñ m phá ven bi nTh a Thiên Hu ñ n năm 2010 164 B ng 4.5 D ki n v n và ngu n v n ñ u tư phát tri n nuôi tr ng thu s n vùng ñ m phá ven bi... ng hàm s n xu t ñ i v i nuôi tôm theo các ñ a phương vùng ñ m phá ven bi n Th a Thiên Hu 124 B ng 3.28 K t qu ư c lư ng hàm s n xu t ñ i v i nuôi tôm vùng ñ m phá ven bi n Th a Thiên Hu 129 B ng 3.29 Năng su t c n biên c a m t s y u t ñ u vào ñ i v i nuôi tôm vùng ñ m phá ven bi n Th a Thiên Hu 131 B ng 4.1 D ki n ch tiêu phát tri n nuôi tr ng thu s n vùng ñ m phá ven bi n Th a Thiên Hu ñ n năm 2010... thôn vùng ñ m phá ven bi n 1.3 N i dung, hình th c và các nhân t tác ñ ng ñ n phát tri n nuôi tr ng thu s n 1.3.1 N i dung c a phát tri n nuôi tr ng thu s n V phương di n lý lu n cũng như th c ti n, phát tri n nuôi tr ng thu s n có th di n ra theo hai xu hư ng là phát tri n theo chi u r ng ho c phát tri n theo chi u sâu Phát tri n nuôi tr ng thu s n theo chi u r ng là nh m tăng s n lư ng thu s n nuôi. .. v c có m c ñích s d ng chính vào nuôi tr ng th y s n c n k t h p v i các hư ng kinh doanh khác ði u này c n ñ c bi t quan tâm ñ i v i quy ho ch nuôi tr ng vùng ñ m phá ven bi n ñ v a phát tri n nuôi tr ng th y s n và phát tri n du l ch sinh thái, du l ch ñ m phá, du l ch bi n, phát tri n m ng lư i nông thôn ven bi n, ñ ng th i g n phát tri n nuôi tr ng th y s n v i phát tri n s n xu t nông nghi p khác... s n c a vùng ñ m phá ven bi n Th a Thiên Hu - ð xu t m t s gi i pháp ch y u phát tri n nuôi tr ng th y s n c a vùng ñ m phá ven bi n Th a Thiên Hu m t cách hi u qu và b n v ng 4 ð i tư ng và ph m vi nghiên c u ð i tư ng nghiên c u 6 ð i tư ng nghiên c u c a ñ tài là nh ng v n ñ lý lu n và th c ti n v phát tri n nuôi tr ng th y s n v i các ch th là các ñ a phương, cơ s , ñơn v , h gia ñình nuôi tr... Hu - ð xu t nh ng ñ nh hư ng và gi i pháp ch y u có cơ s khoa h c và mang tính kh thi cao thúc ñ y phát tri n nuôi tr ng th y s n có hi u qu và b n v ng vùng ñ m phá ven bi n Th a Thiên Hu ñ n năm 2010 7 Chương 1 CƠ S LÝ LU N VÀ TH C TI N V PHÁT TRI N NUÔI TR NG TH Y S N VÙNG ð M PHÁ VEN BI N 1.1 Cơ s lý lu n v phát tri n kinh t 1.1.1 Khái ni m tăng trư ng và phát tri n kinh t 1.1.1.1 Khái ni m và... tri n nuôi tr ng th y s n nh m khai thác ti m năng vùng ñ m phá ven bi n Th a Thiên Hu có hi u qu và b n v ng M c tiêu c th - H th ng hoá nh ng v n ñ lý lu n và th c ti n v phát tri n nuôi tr ng th y s n vùng ñ m phá ven bi n - ðánh giá th c tr ng phát tri n nuôi tr ng th y s n, phân tích nh ng nhân t nh hư ng ñ n k t qu và hi u qu nuôi tr ng m t s loài thu s n ch y u g n v i ti m năng phát tri n nuôi. .. Xu t phát t nh ng lý do và tình hình nghiên c u nêu trên, chúng tôi ch n ñ tài "Nghiên c u phát tri n nuôi tr ng thu s n vùng ñ m phá ven bi n Th a Thiên Hu " làm ñ tài lu n án ti n s khoa h c kinh t c a mình 3 M c tiêu nghiên c u M c tiêu chung Phân tích, ñánh giá m t cách h th ng th c tr ng, ti m năng, nhân t tác ñ ng ñ n phát tri n nuôi tr ng th y s n, ñ xu t ñ nh hư ng và nh ng gi i pháp phát tri... nghĩa vô cùng to l n ñ n phát tri n c a n n kinh t qu c dân các vùng ñ m phá ven bi n, nuôi tr ng thu s n ñư c coi là ngành kinh t mũi nh n, vì th phát tri n kinh t vùng g n li n m t thi t v i phát tri n nuôi tr ng thu s n 1.2 ð c ñi m và vai trò c a phát tri n nuôi tr ng thu s n 1.2.1 ð c ñi m ch y u c a phát tri n nuôi tr ng thu s n Nuôi tr ng th y s n là m t ngành s n xu t ñ ng th c v t th y sinh... phương vùng ñ m phá ven bi n Th a Thiên Hu giai ño n 1998 - 2004 102 B ng 3.16 Giá tr và cơ c u giá tr s n xu t ngành th y s n vùng ñ m phá ven bi n Th a Thiên Hu giai ño n 1998 - 2004 103 B ng 3.17 T tr ng GO các lĩnh v c th y s n vùng ñ m phá ven bi n so v i GO các lĩnh v c th y s n t nh Th a Thiên Hu (1998 - 2004) 104 B ng 3.18 Giá tr và cơ c u giá tr s n xu t nuôi tr ng thu s n vùng ñ m phá ven bi