Số hóa bởi trung tâm Học Liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH _____________________ TRẦN ĐỨC VINH LUẬN VĂN THẠC SỸ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP TRONG QUÁ TRÌNH ĐÔ THỊ HOÁ TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ BẮC KẠN, TỈNH BẮC KẠN Chuyên ngành: Kinh tế Nông nghiệp Mã số: 60 - 31 -10 Thái Nguyên, tháng 8 năm 2011 Số hóa bởi trung tâm Học Liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH _____________________ TRẦN ĐỨC VINH LUẬN VĂN THẠC SỸ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP TRONG QUÁ TRÌNH ĐÔ THỊ HOÁ TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ BẮC KẠN, TỈNH BẮC KẠN Chuyên ngành: Kinh tế Nông nghiệp Mã số: 60 - 31 -10 Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS Đỗ Quang Quý Thái Nguyên, tháng 8 năm 2011 Số hóa bởi trung tâm Học Liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn CÔNG TRÌNH ĐƯỢC HOÀN THÀNH TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH THÁI NGUYÊN Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS Đỗ Quang Quý Người phản biện: Phản biện 1: GS. TSKH Lương Xuân Quỳ Phản biện 2:TS Trần Đình Tuấn Luận văn được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận văn họp tại TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH THÁI NGUYÊN Vào hồi 10 giờ 00 phút ngày 10 tháng 9 năm 2011 Có thể tìm hiểu luận văn tại: Trung tâm học liệu – Đại học Thái Nguyên. Thư viện Trường Đại học Kinh tế và QTKD Thái Nguyên. Số hóa bởi trung tâm Học Liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu độc lập của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực. Các tài liệu tham khảo đã đƣợc trích nguồn gốc rõ ràng. Một số thông tin đƣợc thu thập từ điều tra thực tế ở địa phƣơng, số liệu điều tra đã đƣợc tổng hợp và xử lý. Thái Nguyên, tháng 8 nám 2011 Học viên Trần Đức Vinh Số hóa bởi trung tâm Học Liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn ii LỜI CẢM ƠN Trong thời gian thực hiện luận văn em đã nhận đƣợc sự quan tâm giúp đỡ của nhiều tập thể, cá nhân trong và ngoài trƣờng. Trƣớc hết em xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, Ban chủ nhiệm Khoa Sau đại học cùng các thày cô giáo và đặc biệt là PGS. TS Đỗ Quang Quý Trƣờng đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh Thái Nguyên đã tận tình giảng dạy và giúp đỡ em trong suốt quá trình học tập tại trƣờng và quá trình thực hiện làm luận văn. Em xin chân thành cám ơn UBND tỉnh Bắc Kạn, các Sở, ban, ngành của tỉnh Bắc Kạn, UBND thị xã Bắc Kạn, phòng Thống Kê thị xã Bắc Kạn, các xã, phƣờng thuộc thị xã Bắc Kạn và các hộ nông dân đã giúp đỡ và tạo điều kiện thuận lợi cho em trong quá trình thu thập thông tin để thực hiện luận văn. Cuối cùng em xin gửi lời cảm ơn tới gia đình, bạn bè đã giúp đỡ và tạo điều kiện và động viên em trong quá trình học tập của mình. Em xin chân thành cám ơn! Thái Nguyên, tháng 8 nám 2011 Học viên Trần Đức Vinh Số hóa bởi trung tâm Học Liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn iii MỞ ĐẦU 1 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu 1 2. Mục đích nghiên cứu 2 2.1 Mục tiêu chung 2 2.2 Mục tiêu cụ thể 2 3. Đối tƣợng nghiên và phạm vi nghiên cứu 2 4. Nội dung nghiên cứu 3 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 4 1.1 Cơ sở lý luận của phát triển nông nghiệp và đô thị hoá 4 1.1.1 Khái niệm, vai trò, đặc điểm của nông nghiệp. 4 1.1.2 Khái niệm, vai trò, chức năng và phân loại đô thị 5 1.1.3 Đô thị hoá 6 1.1.4 Những nhân tố ảnh hƣởng tới quá trình đô thị hoá. 6 1.1.5 Các hình thức của đô thị hoá 6 1.1.6 Tính tất yếu của đô thị hoá 6 1.1.7 Quan điểm của đô thị hoá 7 1.1.8 Tác động của ĐTH 7 1.2 Cơ sở thực tiễn 8 1.2.1 Quá trình đô thị hóa trên thế giới 8 1.2.2 Thực tiễn quá trình đô thị hóa ở Việt Nam 10 1.3 Phƣơng pháp nghiên cứu 12 1.3.1 Các câu hỏi nghiên cứu 12 1.3.2 Cơ sở phƣơng pháp luận 12 1.3.3 Phƣơng pháp nghiên cứu 12 1.4 Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu 13 1.4.1 Các chỉ tiêu đánh giá quá trình đô thị hóa 13 1.4.2 Các chỉ tiêu đánh giá kết quả hoạt động sản xuất 13 Số hóa bởi trung tâm Học Liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn iv CHƢƠNG 2 THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP TRONG QUÁ TRÌNH ĐÔ THỊ HOÁ THỊ XÃ BẮC KẠN, TỈNH BẮC KẠN 15 2.1. Khái quát đặc điểm, địa bàn nghiên cứu 15 2.1.1 Điều kiện tự nhiên tỉnh Bắc Kạn 15 2.1.2 Điều kiện tự nhiên thị xã Bắc Kạn 16 2.2 Điều kiện kinh tế xã hội 17 2.2.1 Tăng trƣởng kinh tế 17 2.2.2 Chuyển dịch cơ cấu kinh tế 21 2.2.3 Thực trạng các ngành kinh tế thị xã Bắc Kạn 22 2.2.3.1. Thực trạng phát triển công nghiệp, TTCN và xây dựng cơ bản 22 2.2.3.2. Tình hình xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội 25 2.2.3.3 Thực trạng ngành dịch vụ 27 2.2.3.4 Thực trạng phát triển ngành nông nghiệp, lâm nghiệp, thuỷ sản 28 2.2.4 Tình hình sử dụng đất 33 2.2.6 Thực trạng mức sống dân cƣ 39 2.3 Kết quả nghiên cứu ảnh hƣởng của quá trình đô thị hoá đến phát triển nông nghiệp thị xã Bắc Kạn 41 2.3.1 Mô tả về thời gian, không gian của quá trình ĐTH 41 2.3.2 Tốc độ ĐTH của thị xã Bắc Kạn 41 2.4 Ảnh hƣởng của quá trình ĐTH hoá đến NN thị xã Bắc Kạn 43 2.4.1 Quá trình đô thị hoá ảnh hƣởng đến cơ cấu sản xuất nông nghiệp 43 2.4.2 Ảnh hƣởng của ĐTH đến cơ cấu vùng sản xuất nông nghiệp. 48 2.4.3 Ảnh hƣởng của ĐTH đến các yếu tố đầu vào chủ yếu của SXNN. 49 2.4.3.1 Ảnh hƣởng đến đất nông nghiệp: 49 2.4.3.2 Ảnh hƣởng của quá trình ĐTH đến lao động trong nông nghiệp. 52 2.4.3.3 Tác động của quá trình ĐTH đến trình độ KHCN trong NN. 56 2.4.3.4 Quá trình ĐTH ảnh hƣởng đến môi trƣờng sinh thái. 57 2.5 Một số chỉ tiêu phản ánh trình độ và kết quả sản xuất nông nghiệp .60 Số hóa bởi trung tâm Học Liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn v 2.5.1 Vốn đầu tƣ 60 2.5.2 Giá trị sản xuất nông nghiệp. 61 2.6 Đánh giá chung. 63 CHƢƠNG 3 MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP TRONG QUÁ TRÌNH ĐÔ THỊ HOÁ ĐỐI VỚI THỊ XÃ BẮC KẠN 64 3.1 Quan điểm, phƣơng hƣớng, mục tiêu 64 3.2 Dự báo một số chỉ tiêu phát triển kinh tế xã hội thị xã Bắc Kạn 67 3.2.1 Dự báo một số chỉ tiêu phát triển KT XH đến năm 2015. 67 3.2.2 Dự báo tình hình phát triển NN thị xã Bắc Kạn đến năm 2015 68 3.3 Phƣơng hƣớng phát triển ngành nông nghiệp thị xã Bắc Kạn trong tổng thể phát triển kinh tế xã hội của tỉnh Bắc Kạn đến năm 2020 69 3.4 Quan điểm phát triển của nông nghiệp thị xã. 70 3.4.1 Phát triển nông nghiệp gắn với chiến lƣợc phát triển KT XH tỉnh. 70 3.4.2 Phát triển NN gắn liền với yêu cầu bảo vệ môi trƣờng sinh thái. 71 3.4.3 Phát triển nông nghiệp phải thích ứng với quá trình ĐTH. 71 3.5 Mục tiêu của quá trình đô thị hóa 72 3.6 Phƣơng hƣớng giải quyết những ảnh hƣởng của ĐTH đến phát triển nông nghiệp thị xã Bắc Kạn. 73 3.7 Giải pháp Phát triển nông nghiệp trong quá trình đô thị hoá 76 3.7.1 Nhóm giải pháp ƣu tiên phát triển nông nghiệp hiện đại, chuyên nghiệp và có tổ chức: 76 3.7.2 Nhóm giải pháp ƣu tiên phát triển nông thôn. 77 3.7.3 Nhóm giải pháp đối với ngƣời dân nông thôn. 77 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 78 1. Kết luận 78 2. Kiến nghị 79 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 80 Số hóa bởi trung tâm Học Liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn vi Số hóa bởi trung tâm Học Liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn vii DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT GDP Tổng sản phẩm quốc nội ĐTH Đô thị hó a GTSX Gía trị sản xuất KTNN Kinh tế nhà nƣớc ĐTNN Đầu tƣ nƣớc ngoài XD Xây dựng XDCB Xây dựng cơ bản NN Nông nghiệp CN Công nghiệp DV Dịch vụ TTCN Tiểu thủ công nghiệp CHH-HĐH Công nghiệp hoá, hiện đại hoá ĐVT Đơn vị tính UBND Uỷ ban nhân dân KH Kế hoạch CĐ Cố định HH Hiện hành SX Sản xuất SXKD Sản xuất kinh doanh DA Dự án GNP Tổng sản phẩm quốc dân GDP Tổng sản phẩm quốc nội CNH Công nghiệp hoá HĐH Hiện đại hoá [...]... xu hƣớng ĐTH và ảnh của nó tới sự phát triển nông nghiệp - Phân tích, đánh giá thực trạng tình hình đô thị hóa trên địa bàn thị xã Bắc Kạn, tỉnh Bắc Kạn và sự ảnh hƣởng của đô thị hóa đối với sự phát triển nông nghiệp trên địa bàn thị xã Bắc Kạn, tỉnh Bắc Kạn - Đề xuất những giải pháp phát triển nông nghiệp trong quá trình ĐTH trên địa bàn thị xã Bắc Kạn, tỉnh Bắc Kạn trong tƣơng lai 3 Đối tƣợng nghiên... thị hoá trên địa bàn thị xã Bắc Kạn, tỉnh Bắc Kạn + Chƣơng III Một số giải pháp phát triển nông nghiệp trong quá trình đô thị hóa tại thị xã Bắc Kạn, tỉnh Bắc Kạn Số hóa bởi trung tâm Học Liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 4 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 1.1 Cơ sở lý luận của phát triển nông nghiệp và đô thị hoá 1.1.1 Khái niệm, vai trò, đặc điểm của nông nghiệp. .. cứu trên địa bàn thị xã Bắc Kạn, tỉnh Bắc Kạn + Phạm vi thời gian: - Về nguồn số liệu thứ cấp: Đề tài sử dụng số liệu về tình hình phát triển kinh tế xã hội của thị xã Bắc Kạn từ năm 2005 đến năm 2010 + Phạm vi nội dung: Nghiên cứu vấn đề về phát triển nông nghiệp của thị xã Bắc Kạn, tỉnh Bắc Kạn dƣới tác động của quá trình ĐTH 4 Nội dung nghiên cứu Thực trạng phát triển nông nghiệp của thị xã Bắc Kạn. .. http://www.lrc-tnu.edu.vn 15 CHƢƠNG 2 THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP TRONG QUÁ TRÌNH ĐÔ THỊ HOÁ THỊ XÃ BẮC KẠN, TỈNH BẮC KẠN 2.1 Khái quát đặc điểm, địa bàn nghiên cứu 2.1.1 Điều kiện tự nhiên tỉnh Bắc Kạn Vị trí địa lý: Tỉnh Bắc Kạn nằm ở trung tâm nội địa vùng Đông Bắc Bắc Bộ Phía Bắc giáp tỉnh Cao Bằng, Phía Đông giáp tỉnh Lạng Sơn, Phía Nam giáp tỉnh Thái Nguyên, Phía Tây giáp tỉnh Tuyên Quang Diện tích tự nhiên... với phát triển kinh tế nông nghiệp trên địa bàn thị xã Bắc Kạn, tỉnh Bắc Kạn, đồng thời đƣa ra một số giải pháp giảm thiểu tác động tiêu cực của đô thị hoá đến phát triển phát triển nông nghiệp 6 Bố cục của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, luận văn gồm 3 chƣơng: + Chƣơng I Tổng quan tài liệu nghiên cứu và phƣơng pháp nghiên cứu + Chƣơng II Thực trạng phát triển nông nghiệp trong quá trình đô thị. .. sự ảnh hƣởng của ĐTH đối với cuộc sống của ngƣời nông dân, tôi đã tiến hành nghiên cứu đề tài Giải pháp phát triển nông nghiệp trong quá trình đô thị hoá trên địa bàn thị xã Bắc Kạn, tỉnh Bắc Kạn 2 Mục đích nghiên cứu 2.1 Mục tiêu chung Nghiên cứu quá trình đô thị hoá rồi từ đó tìm ra những ảnh hƣởng của nó đến phát triển nông nghiệp của thị xã Bắc Kạn 2.2 Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hoá về cơ sở lý... đô thị Ngoài ra còn có khoảng 10.000 điểm dân cƣ nông thôn và gần 200 khu công nghiệp tập trung Thị xã Bắc Kạn là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hoá của tỉnh Bắc Kạn, nên tiến trình đô thị hoá của thị xã Bắc Kạn trong bối cảnh ấy là tất yếu Tuy có cùng chung xu hƣớng phát triển đô thị với cùng cả nƣớc, nhƣng thị xã Bắc Kạn với những đặc thù về kinh tế, chính trị, văn hoá … cũng có con đƣờng phát triển. .. Thực trạng phát triển nông nghiệp của thị xã Bắc Kạn Thực trạng về quá trình đô thị hoá tại thị xã Bắc Kạn Ảnh hƣởng của đô thị hóa đến phát triển nông nghiệp thị xã Bắc Kạn Những tác động tích cực và tiêu cực do đô thị hoá mang lại Phƣơng hƣớng và giải pháp nhằm phát triển nông nghiệp 5 Ý nghĩa khoa học của Luận văn Luận văn là công trình khoa học có ý nghĩa lý luận và thực tiễn thiết thực, luận văn... tƣợng nghiên cứu: Thực trạng về dân số, lao động và việc làm của thị xã Bắc Kạn Hoạt động đầu tƣ và hiệu quả sản xuất của ngành nông nghiệp Tăng trƣởng và chuyển dịch cơ cấu kinh tế của thị xã Bắc Kạn Nghiên cứu những ảnh hƣởng (tích cực, tiêu cực) mà đô thị hoá mang lại trong quá trình phát triển nông nghiệp trên địa bàn thị xã Bắc Kạn Số hóa bởi trung tâm Học Liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn... ĐTH trên địa bàn thị xã Bắc Kạn có đặc điểm gì ? - Tăng trƣởng và chuyển dịch cơ cấu kinh tế của thị xã thay đổi theo hƣớng nào ? Có phù hợp không ? - Những ảnh hƣởng của quá trình đô thị hóa đến phát triển kinh tế nông nghiệp nhƣ thế nào? - Những mặt tích cực và tiêu cực, những cơ hội và nguy cơ mà đô thị hóa mang lại cho ngƣời dân nói riêng và cho toàn thị xã nói chung là gì? 1.3.2 Cơ sở phƣơng pháp . triển nông nghiệp trên địa bàn thị xã Bắc Kạn, tỉnh Bắc Kạn. - Đề xuất những giải pháp phát triển nông nghiệp trong quá trình ĐTH trên địa bàn thị xã Bắc Kạn, tỉnh Bắc Kạn trong tƣơng lai. 3 phƣơng pháp nghiên cứu. + Chƣơng II Thực trạng phát triển nông nghiệp trong quá trình đô thị hoá trên địa bàn thị xã Bắc Kạn, tỉnh Bắc Kạn. + Chƣơng III Một số giải pháp phát triển nông nghiệp trong. với phát triển kinh tế nông nghiệp trên địa bàn thị xã Bắc Kạn, tỉnh Bắc Kạn, đồng thời đƣa ra một số giải pháp giảm thiểu tác động tiêu cực của đô thị hoá đến phát triển phát triển nông nghiệp.