Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only Chương PHÂN TÍCH RA QUY T Đ NH CHƯƠNG PHÂN TÍCH RA QUY T Đ NH (DA-DECISION ANALYSIS) * M C TIÊU H C T P Sau hoàn t t h c t p chương 2, sinh viên s có kh năng: Nêu tên bư c b n đ phân tích quy t đ nh Mô t lo i môi trư ng quy t đ nh S d ng giá tr xác su t c a m i tr ng thái đ gi i toán quy t đ nh u ki n r i ro Tính tốn đư c giá tr kỳ v ng c a thơng tin hồn h o-EVPI Áp d ng tiêu chu n quy t đ nh u ki n không ch c ch n Th hi n toán quy t đ nh ph c t p b ng quy t đ nh Tính tốn xác su t Cây quy t đ nh b ng cơng th c Bayes Tính tốn giá tr kỳ v ng thông tin m u (EVSI) Ch đư c t m quan tr ng c a lý thuy t đ h u ích tốn quy t đ nh 10 S d ng công c tin h c ng d ng đ gi i toán quy t đ nh đơn gi n ph c t p LÝ THUY T PHÂN TÍCH RA QUY T Đ NH TRONG QU N LÝ 1.1 Gi i thi u Đã t r t lâu, cơng c tốn h c đư c s d ng đ gi i quy t nhi u v n đ th c t Tuy nhiên, ch b t đ u t th k 20, nh ng nghiên c u ng d ng m t cách th ng nh ng k thu t đ nh lư ng h tr cho vi c quy t đ nh m i th t s bùng n Các k thu t đư c áp d ng cho r t nhi u toán t nh đ n ph c t p GV.ThS Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 47 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only Chương PHÂN TÍCH RA QUY T Đ NH nhi u lãnh v c khác kinh doanh, qu n lý, s n xu t, hành chính, giáo d c, y t , quân s nhi u lĩnh v c khác… Thông thư ng, tốn quy t đ nh có th phân thành lo i: quy t đ nh u ki n xác đ nh; quy t đ nh u ki n b t đ nh Trong toán quy t đ nh u ki n xác đ nh, m t quy t đ nh t t s cho m t k t qu t t, ngư i quy t đ nh thu đư c nh ng h d ki n v y k t qu xác đ nh Đi u tùy thu c r t nhi u vào cách th c mà y u t khơng th ki m sốt đư c tác đ ng đ n k t qu có thơng tin đ ngư i quy t đ nh d báo v y u t nói Trong tốn quy t đ nh, ngồi vi c áp d ng m t cách toán h c nh ng k thu t đ nh lư ng c n ph i n m ch c v gi i h n c a k thu t đư c áp d ng, ràng bu c, nh ng gi thi t ph m vi áp d ng c a Vi c áp d ng thành công k thu t đ nh lư ng s cho ta nh ng k t qu xác, kinh t , tin c y d s d ng Thông thư ng v i toán l n, k thu t đ nh lư ng s th hi n s c m nh ch d dàng tìm nh ng l i gi i xác nh ng k thu t đ nh tính Tuy nhiên, quy t đ nh không ch c nh ng k t qu đ nh lư ng mà ph thu c r t nhi u vào đ yêu thích cá nhân, nh ng c lư ng ch quan, nh ng y u t đ nh tính m c tiêu c a t ch c Như v y, k t qu đ nh lư ng r t c n chưa đ Các nhà phân tích đ nh lư ng c g ng cung c p s có lý nh m h tr cho q trình quy t đ nh b ng cách tìm ki m s hi u bi t c u trúc c a tình hu ng ph c t p dùng s hi u bi t đ phán đoán hành vi c a h th ng nâng cao hi u qu c a h th ng H u h t công vi c đư c th c hi n b ng cách s d ng k thu t phân tích li t kê đ phát tri n v n d ng mơ hình tốn h c máy tính c a m t h th ng có c u trúc bao g m ngư i, máy móc chu i ho t đ ng GV.ThS Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 48 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only Chương PHÂN TÍCH RA QUY T Đ NH th p niên 80, ngư i quy t đ nh ph i gi i quy t m t lúc nhi u m c tiêu tài chính, tr , xã h i, mơi trư ng… th i m này, vi c hình thành toán đ ngh gi i thu t cho toán đa m c tiêu, đa tiêu chu n tr nên b c thi t th p niên 90 nh ng năm đ u c a th k XXI Bài toán quy t đ nh có nh ng thay đ i l n, vai trò c a nhi u ngư i quy t đ nh tr nên quan tr ng Vi c lư ng hóa nh ng nh n đ nh, đánh giá đ nh tính tr nên c p bách K thu t quy t đ nh nhóm (Group decision making) tr nên ch đ o Nhìn chung, trình quy t đ nh hi n đ i khơng cịn ch d a vào nh n xét c m tính, nh ng c lư ng ch quan c a ngư i quy t đ nh n a mà ngày đòi h i vai trò cao c a nh ng nhà phân tích đ nh lư ng (Analyst) Nhà phân tích đ m nh n vi c xây d ng toán, đ xu t phương pháp gi i quy t tìm ki m nh ng phương án vư t tr i cho ngư i quy t đ nh l a ch n T nh ng v n đ th c t , ngư i quy t đ nh ph i suy nghĩ cách gi i quy t Ông ta suy nghĩ nh ng phương án gi i quy t đưa cho nhà phân tích h tr quy t đ nh Nhà phân tích ph i tìm hi u v n đ th c t th t c n k m i nguyên nhân hay hi n tư ng h u qu kéo theo c a v n đ Nhà phân tích s ph i phân tích, đ t tốn, mơ hình hóa v n đ thành toán đ gi i quy t b ng nh ng phương pháp đ nh lư ng Nhà phân tích cịn có vi c quan tr ng n a ch n l c trình bày k t qu cho ngư i quy t đ nh ch n l a phương án gi i quy t v n đ Tóm l i, lý thuy t phân tích quy t đ nh m t phương pháp phân tích có tính h th ng dùng đ nghiên c u vi c t o quy t đ nh Đ có đư c m t quy t đ nh t t, nh ng nhà phân tích quy t đ nh c n ph i d a trên: lý lu n, t t c d li u có s n, t t c m i gi i pháp có th có s d ng phương pháp đ nh lư ng h tr GV.ThS Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 49 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only Chương PHÂN TÍCH RA QUY T Đ NH 1.2 Xây d ng l i gi i quy t đ nh “Vi c quy t đ nh m t vi c không d dàng, r t thú v đ y th thách!” Vi c quy t đ nh công vi c c a Ngư i quy t đ nh (Decision Maker), công vi c th c ch t ch n l a m t phương án đáng giá nh t phương án có th có T p phương án có th bao g m m t s phương án h u h n (t p r i r c), có th t p vô h n phương án (t p liên t c) Khi ti n hành quy t đ nh, Ngư i quy t đ nh thư ng có th dùng cách ti p c n đ nh lư ng (d a k t qu c th b ng s ) ho c cách ti p c n đ nh tính (d a nh ng suy di n, l p lu n ho c kinh nghi m) Ngư i quy t đ nh ph i cân nh c ch n l a d a m c tiêu c a t ch c, ràng bu c v t lý, ràng bu c logic, cu i d a tiêu chu n đư c ưu tiên, th hi n qua tr ng s Các phương pháp đ nh lư ng giúp cho ngư i quy t đ nh đ đư c nh ng l i gi i không t m thư ng, ngư i quy t đ nh v i nh ng đ yêu thích riêng c a s ch n nh ng l i gi i l i gi i không t m thư ng Đ ti n hành xây d ng l i gi i, nhà phân tích thư ng s d ng phương pháp toán h c như: + Qui ho ch n tính; + Qui ho ch phi n; + Lý thuy t trị chơi; + Phân tích c n biên; + Cây quy t đ nh; + Lý thuy t đ h u ích; + Các phương pháp quy t đ nh đa tiêu chu n; + Qui ho ch t i ưu đa m c tiêu; … Nh ng phương pháp đ nh lư ng nêu giúp Ngư i phân tích đ nh lư ng (Analyst) xác đ nh đư c t p phương án không b vư t tr i GV.ThS Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 50 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only Chương PHÂN TÍCH RA QUY T Đ NH (non-dominated) M t phương án không b vư t tr i phương án không b b t kỳ phương án vư t qua xét toàn b tiêu chu n so sánh Ví d : Hình 2.1 minh h a phương án không b tr i (phương án phương án 2) phương án b tr i (phương án 3) Phương án phương án hai phương án không b tr i, phương án phương án b tr i, b phương án tr i (l n át) cho c hai tiêu chu n + Tiêu chu n = Ch t lư ng; + Tiêu chu n = L i nhu n Tiêu chuẩn PA PA PA Tiêu chuẩn Hình 2.1 Minh h a cho phương án không b vư t tr i GV.ThS Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 51 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only Chương PHÂN TÍCH RA QUY T Đ NH CÁC BƯ C TRONG Q TRÌNH PHÂN TÍCH RA QUY T Đ NH 2.1 Các bư c phân tích quy t đ nh Xác định Ÿ Ÿ Ÿ Ÿ rõ vấn đề cần giải quyết: Mục tiêu Tiêu chuẩn Ràn g buộc Độ ưa thích Liệt kê tất phương án Nhận trạn g thái/tình huốn g xảy (tốt vs xấu ) Ước lượn g lợi ích/chi phí từn g phương án ứn g với trạn g thái Lựa chọn mô hình toán lý thuyết Ra Quyết Định Áp dụn g mô hình Ra Quyết Định Hình 2.2 Các bư c phân tích quy t đ nh * Lý thuy t phân tích quy t đ nh thư ng đư c ti n hành theo sáu bư c sau đây: GV.ThS Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 52 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only Chương PHÂN TÍCH RA QUY T Đ NH Bư c Xác đ nh rõ ràng v n đ c n gi i quy t (Clearly define the problem at hand); Bư c Li t kê t t c phương án có th có (List the possible alternatives); Bư c Nh n t t c tr ng thái (state of nature) hay tình hu ng có kh x y (Identify the possible outcomes or states of nature); Bư c Ư c lư ng t t c l i ích chi phí c a t ng phương án ng v i m i tr ng thái (List the payoff or profit of each combination of alternatives and outcomes); Bư c L a ch n m t mơ hình tốn h c lý thuy t phân tích quy t đ nh đ tìm l i gi i t i ưu (Select one of the mathematical decision theory models); Bư c Áp d ng mơ hình đ tìm l i gi i d a vào đ quy t đ nh (Apply the model and make your decision) Bư c th đ n th t c chung ph bi n cho t t c v n đ quy t đ nh Còn bư c bư c ph thu c vào mơ hình quy t đ nh s d ng 2.2 Ví d minh h a Công ty s n xu t v t li u xây d ng Phương Nam Ông Nam giám đ c c a Công ty s n xu t v t li u xây d ng Phương Nam mu n quy t đ nh v m t v n đ s n xu t kinh doanh Ông xem xét li u có nên m r ng quy mô s n xu t c a công ty b ng cách s n xu t ti p th m t lo i g ch m i đ tham gia th trư ng hay khơng Ơng Nam nh n đư c m t đ xu t t nhóm chuyên gia công ty bao g m trư ng phòng ti p th , s n xu t, GV.ThS Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 53 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only Chương PHÂN TÍCH RA QUY T Đ NH tài thi t k s n ph m Đ xu t g m hai phương án sau: + Phương án 1: Xây d ng m t nhà máy l n; + Phương án 2: Xây d ng m t nhà máy nh Theo l i khuyên c a trư ng phòng ti p th r ng nhu c u có th tăng lên nh ng năm t i, ơng Nam u c u phịng tài tính tốn l i nhu n kỳ v ng cho c hai phương án K t qu tính tốn đư c cho b ng sau: B ng 2.1 L i nhu n c a phương án m r ng s n xu t Phương án L i nhu n (USD) Xây d ng nhà máy l n 200,000 Xây d ng nhà máy nh 100,000 Sau cùng, ông Nam quy t đ nh ch n phương án đ u tiên - Xây d ng nhà máy l n * Câu h i th o lu n Hãy phân tích tình hu ng cho bi t nh ng sai l m có th quy t đ nh c a ơng Nam Hãy mơ t tình hu ng c a ông Nam theo bư c phân tích c a lý thuy t quy t đ nh Hư ng d n tr l i: Nh ng sai l m có th quy t đ nh c a ông Nam: - Thi u m t c t “Thi t h i” - Thi u phương án: Khơng làm c (Do nothing) ho c có thêm phương án khác Theo lý thuy t phân tích quy t đ nh, ơng Nam l n lư t th c hi n sáu bư c sau: Bư c 1: Xác đ nh rõ ràng v n đ c n gi i quy t GV.ThS Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 54 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only Chương PHÂN TÍCH RA QUY T Đ NH Ơng Nam nêu v n đ : “Có nên m r ng dây chuy n s n xu t c a công ty b ng cách xây thêm nhà máy đ s n xu t m t lo i g ch m i đ tham gia th trư ng hay không?” Bư c 2: Li t kê t t c phương án có th có Ơng Nam cho r ng có ba phương án sau: - Phương án 1: Xây d ng nhà máy có qui mơ l n đ s n xu t s n ph m g ch m i - Phương án 2: Xây d ng nhà máy có qui mơ nh đ s n xu t s n ph m g ch m i - Phương án 3: Khơng làm c (Do Nothing) Chú ý: M t nh ng l i thư ng g p nh t c a ngư i đưa quy t đ nh b sót phương án quan tr ng C n lưu ý th c t , đơi “Khơng làm c ” (Do Nothing) m t phương án t t Vì v y khơng đư c b sót phương án Bư c 3: Nh n t t c tr ng thái hay tình hu ng có kh x y Ông Nam cho r ng ch có hai tr ng thái c a th trư ng s x y là: - Th trư ng t t (TTT), nghĩa nhu c u cho s n ph m cao; - Th trư ng x u (TTX), nghĩa nhu c u cho s n ph m th p Chú ý: Đ i v i phương án có th l a ch n đư c đ i v i tr ng thái (state of nature) khơng th Bư c 4: Ư c lư ng t t c l i ích chi phí c a t ng phương án ng v i m i tr ng thái, nghĩa đưa k t qu cho m i s k t h p gi a t ng phương án đ i v i m i tr ng thái Trong trư ng h p này, ông Nam mu n c c đ i l i nhu n nên ông Nam s d ng l i nhu n (profit) đ làm c ti n đư c l y làm đơn v tính T t nhiên không ph i b t kỳ trư ng h p ph i s d ng ti n t làm đơn v tính tốn đo lư ng, nh ng phương ti n đo lư ng khác có th đư c s d ng Trong lý thuy t GV.ThS Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 55 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only Chương PHÂN TÍCH RA QUY T Đ NH phân tích quy t đ nh, g i chúng nh ng giá tr u ki n (conditional values)/ giá tr đánh đ i/giá tr thư ng ph t/giá tr l i l ( pay-offs) Ông Nam c lư ng l i nhu n tương ng cho k t h p gi a phương án tr ng thái sau: Đ i v i phương án xây d ng nhà máy l n, n u th trư ng t t s mang l i l i nhu n ròng 200.000 USD cho công ty Phương Nam L i nhu n rịng 200.000 USD giá tr u ki n (pay-offs) b i cơng ty Phương Nam ch có th đ t đư c l i nhu n phương án xây d ng nhà máy l n th trư ng t t Tương t , phương án xây d ng nhà máy l n, n u th trư ng x u s l rịng 180.000 USD Đ i v i phương án xây d ng nhà máy nh , n u th trư ng t t s mang l i l i nhu n ròng 100.000 USD; ngư c l i, n u th trư ng x u s l rịng 20.000 USD Và cu i cùng, đ i v i phương án không làm c t t nhiên l i nhu n s b ng USD cho c hai trư ng h p th trư ng t t th trư ng x u Cách d nh t đ trình bày giá tr s d ng b ng quy t đ nh (decision table), đư c g i b ng pay-offs Trong đó, t t c phương án đư c li t kê thành c t đ t phái bên trái c a b ng; tr ng thái đư c đ t hàng trình bày b ng dư i B ng 2.2 B ng quy t đ nh th hi n giá tr u ki n c a Công ty Phương Nam Tr ng thái Phương án Xây d ng nhà máy l n Xây d ng nhà máy nh Th trư ng t t Th trư ng x u (USD) (USD) 200.000 - 180.000 100.000 - 20.000 GV.ThS Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 56 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only Chương PHÂN TÍCH RA QUY T Đ NH b B i Hi n thu c lo i ngư i không mu n r i ro nên Hi n s dùng tiêu chu n Maximin c N u c Dũng Hi n đ u b t đ ng quan m v r i ro, h nên dùng tiêu chu n Laplace (tiêu chu n đông đ u ng u nhiên) 23 Ông Kenneth Brown giám đ c c a cơng ty d u khí Brown Oil ơng làm ch Sau t b công vi c gi ng d y m t trư ng đ i h c, thu nh p hàng năm c a Ken tăng đáng k Hi n t i, đ tăng cư ng kh c nh tranh cho công ty Brown Oil, ông Ken xem xét đ u tư mua thêm nhi u thi t b m i Ông đưa phương án mua thi t b đư c cho b ng sau: Thi t b Th trư ng t t Th trư ng x u (USD) (USD) Sub 100 300.000 -200.000 Oiler J 250.000 -100.000 Texan 75.000 -18.000 Ch ng h n như, n u Ken mua thi t b Sub 100 n u th trư ng t t ơng ta s thu đư c m t kho n l i nhu n 300.000 USD Ngư c l i n u th trư ng x u, Ken có th b l đ n 200.000 USD, Ken v n m t ngư i quy t đ nh r t l c quan a Ông Ken quy t đ nh lo i gì? (mơi trư ng nào?) b Tiêu chu n quy t đ nh ông ta nên áp d ng? c Phương án mua thi t b t t nh t? Anh c a ông Ken Brown Bob, giám đ c tài c a cơng ty Brown Oil Ơng Bob ngư i có thái đ bi quan v vi c kinh doanh cơng nghi p d u khí V i nh ng thông tin cho b ng trên, n u ông Bob ngư i quy t đ nh, có th s đưa đ n k t qu l a ch n khác V y tiêu chu n quy t đ nh mà ơng Bob s dùng phương án s đư c ch n? GV.ThS Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 152 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only Chương PHÂN TÍCH RA QUY T Đ NH T Lubricant, m t t p chí chuyên ngành d u khí d báo nhu c u tiêu th d u M s tăng r t m nh Khách hàng ngư i M s n sàng mua nh ng s n ph m d u khí k c giá c a nh ng s n ph m d u tăng lên g p đơi Vì th kh th trư ng t t 70% kh th trư ng x u 30% Ông Ken mu n s d ng thông tin đ đưa quy t đ nh t t nh t a Môi trư ng quy t đ nh mà ông Ken nên s d ng? b Phương án t i ưu phương án nào? c Ông Ken cho r ng v i m c l i nhu n 300.000 USD mua thi t b Sub 100 u ki n th trư ng t t cao V y ơng Ken s thay đ i quy t đ nh đưa m c l i nhu n câu 2b Đáp s : a Ra quy t đ nh u ki n không ch c ch n b Tiêu chu n Maximax c Ch n phương án – Mua thi t b Sub Tiêu chu n Maximin, ch n phương án 3- mua thi t b Texan a Ra quy t đ nh u ki n r i ro b Ch n phương án – Mua thi t b Sub c x ≈ 292.000 USD 24 Micky Lawson nghiên c u xem nên đ u tư s ti n th a k c a vào đâu B ng ti n l i l sau cho ta th y l i nhu n mà Micky thu đư c năm t i cho t ng phương án đ u tư sau: Phương án đ u tư Tr ng thái N n kinh t t t (USD) N n kinh t x u (USD) Ch ng khoán 80.000 -20.000 GV.ThS Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 153 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only Chương PHÂN TÍCH RA QUY T Đ NH C ph n 30.000 20.000 G i ti t ki m 23.000 23.000 0,5 0,5 Xác su t a Phương án đ u tư s mang l i c c đ i l i nhu n kì v ng? b S ti n nên tr t i đa đ có thơng tin hồn h o v tr ng thái n n kinh t ? L p b ng thi t h i h i v vi c đ u tư c a Mickey Lawson theo nh ng thông tin t p Phương án s cho giá tr thi t h i h i kì v ng đ t c c ti u? 25 Allen Young t hào v chi n lư c đ u tư c a b n thân ơng đ t đư c nhi u thành công nh ng năm g n Ông Allen đ u tư ch y u vào th trư ng ch ng khoán Tuy nhiên, nh ng tháng cu i năm ngoái, th trư ng ch ng khốn khơng n đ nh Vì v y đ u năm nay, v i kho ng v n 10.000 USD Allen đ ng trư c hai phương án đ u tư: (1) G i ti n ti t ki m vào ngân hàng v i lãi su t 9% năm; (2) Ti p t c đ u tư ch ng khốn v i m c lãi (tính theo % v n đ u tư) tùy theo tình hình th trư ng sau: n u th trư ng t t, lãi 14%; n u th trư ng trung bình, lãi 8%; n u th trư ng x u, ông ta h u không đư c m t chút lãi su t c -hay nói cách khác, m c lãi su t s b ng 0% Allen c lư ng kh x y th trư ng t t 0,4, th trư ng trung bình 0,4 th trư ng x u 0,2 a L p b ng quy t đ nh cho tình hu ng b Quy t đ nh t t nh t gì? t p 1, b n giúp Allen Young quy t đ nh chi n lư c đ u tư t t nh t Bây gi , Allen b t đ u nghĩ đ n vi c mua thông tin t m t b n tin th trư ng ch ng khoán M t ngư i b n c a Allen cho bi t r ng t b n tin d đốn th trư ng t t, trung bình hay x u r t GV.ThS Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 154 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only Chương PHÂN TÍCH RA QUY T Đ NH xác D a vào nh ng d đốn này, mà Allen có th đư c quy t đ nh đ u tư t t a S ti n l n nh t mà Allen s n sàng tr cho b n tin bao nhiêu? b Bây gi , Allen cho r ng th trư ng t t ch mang l i m c lãi 11% thay 14% Đi u có làm thay đ i s ti n mà Allen s n sàng tr đ mua b n tin hay không? N u câu tr l i có, cho bi t s ti n mà Allen s n sàng chi tr đ mua b n tin Đáp s : b Phương án 1-G i ti n ti t ki m vào ngân hàng a EVPI =200 USD b Có, EVPI =80 USD 26 Janet Kim, ch t ch t p đoàn s n xu t Kim Manufacturing, xem xét vi c có nên xây d ng thêm nhà máy t i khu v c Winconsin hay không Quy t đ nh c a bà Kim đư c tóm lư c b ng sau đây: Phương án Th trư ng t t (USD) Th trư ng x u (USD) Xây d ng nhà máy 400.000 -300.000 80.000 -10.000 0 0,4 0,6 l n Xây d ng nhà máy nh Không xây d ng Xác su t a Xây d ng b ng thi t h i h i b Xác đ nh C c ti u thi t h i h i kì v ng (EOL) l a ch n phương án t t nh t c Giá tr kì v ng c a thơng tin hồn h o (EVPI) bao nhiêu? Đáp s : b Min EOL =134.000 USD, Phương án -Xây d ng nhà máy nh c EVPI = 134.000 USD GV.ThS Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 155 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only Chương PHÂN TÍCH RA QUY T Đ NH 27 Brilliant Color m t nhà cung c p nh chuyên cung c p nh ng ch t hoá h c thi t b đư c dùng cho th ch p nh đ tráng phim 35mm M t s n ph m mà Brilliant Color cung c p BC-6 John Kubick, giám đ c c a Brilliant Color, thư ng d tr 11, 12, ho c 13 h p BC-6 cho m i tu n M i h p bán đư c ông ta s thu đư c m t kho n l i nhu n 35$ Cũng gi ng ch t hóa h c dùng đ tráng phim khác, BC-6 m t ch t hố h c có tu i th r t ng n N u đ n cu i tu n mà khơng bán đư c John ph i hu b chúng M i h p có giá 56$, nghĩa n u ông ta không bán đư c cho đ n cu i tu n ơng ta b m t m t kho ng ti n 56$ Xác su t mà ông ta bán h t 11 h p 0,45, 12 h p 0,35 bán h t 13 h p 0,2 a Xây d ng b ng quy t đ nh cho toán Bao g m t t c nh ng giá tr ph thu c xác su t b ng b Đ ngh c a b n trư ng h p này? c N u Jonh có th phát tri n BC-6 v i m t thành ph n ch t n đ nh mà có th kéo dài tu i th c a BC-6, trư ng h p thay đ i s d n đ n đ ngh c a b n th nào? 28 Công ty Today’s Electronics chuyên s n xu t nh ng linh ki n n t hi n đ i Nó đ u tư thi t b cho vi c s n xu t nh ng thành ph n n t Phyllis Weinberger, giám đ c u hành c a công ty, phát tri n m t b ng đ xu t sau: Th trư ng t t Th trư ng Th trư ng x u (USD) Phương án trung bình (USD) (USD) Thi t b l n 550.000 110.000 -310.000 Thi t b 300.000 129.000 -100.000 200.000 100.000 -32.000 0 trung bình Thi t b nh Không đ u tư GV.ThS Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 156 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only Chương PHÂN TÍCH RA QUY T Đ NH a Xây d ng b ng thi t h i h i b Quy t đ nh theo tiêu chu n Minimax gì? 29 Megley Cheese Company m t công ty nh chuyên s n xu t s n ph m phó mát khác M t nh ng lo i bơ phó mát đư c bán l c a hàng tiêu th Jason Megley ph i xác đ nh có thùng bơ phó mát s đư c s n xu t m i tháng Xác su t theo nhu c u c a th trư ng cho thùng 0,1, thùng 0,3, thùng 0,5 thùng 0,1 Chi phí cho m i thùng 45 USD, Jason bán đư c m i thùng 95 USD Đi u không may n u thùng không bán đư c cho đ n cu i tháng ph i b s hư h ng H i m i tháng Jason nên s n xu t thùng? 30 M c dù th trư ng xăng d u có nhi u b t n, Susan Solomon v n quy t đ nh đ u tư kinh doanh b ng cách xây m t tr m xăng d u m i làm ch Cơ ta có m t v n đ c n ph i gi i quy t kích thư c c a tr m nên Susan đ ng trư c b n s l a ch n đ xây d ng tr m xăng d u K t qu l i nhu n h ng năm tương ng v i đô l n t ng tr m xăng d u t ng u ki n th trư ng đư c phân tích theo b ng sau: Kích thư c Th trư ng t t Th trư ng trung Th trư ng x u c a tr m xăng (USD) bình (USD) (USD) d u Nh 50.000 20.000 -10.000 V a 80.000 30.000 -20.000 L n 100.000 30.000 -40.000 R tl n 300.000 25.000 -160.000 Ví d n u ta xây d ng m t tr m có kích thư c nh n u th trư ng t t ta s thu đư c m t l i nhu n 50.000 USD Hãy ch n phương án theo: a Tiêu chu n Maximax GV.ThS Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 157 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only Chương PHÂN TÍCH RA QUY T Đ NH b Tiêu chu n Maximin c Tiêu chu n đ ng đ u ng u nhiên d Tiêu chu n hi n th c v i h s α = 0,8 e Tiêu chu n Minimax Đáp s : a Tiêu chu n Maximax, ch n phương án – Xây d ng tr m xăng d u r t l n b Tiêu chu n Maximin, ch n phương án – Xây d ng tr m xăng d u nh c Tiêu chu n Laplace (đ ng đ u ng u nhiên), ch n phương án – Xây d ng tr m xăng d u r t l n d Tiêu chu n Hurwicz v i α = 0,8, ch n phương án – Xây d ng tr m xăng d u r t l n e Tiêu chu n Minimax, ta s ch n phương án – Xây d ng tr m xăng d u r t l n 31 Farm Grown, m t công ty chuyên s n xu t h p th c ăn rau qu M i h p bao g m lo i rau m t s lo i nông s n khác M i h p đư c s n xu t v i chi phí USD, giá bán 15 USD N u h p đ n cu i ngày v n không bán đư c Farm Grown s bán l i cho m t công ty nuôi gia súc v i giá USD m t h p Cho bi t xác su t nhu c u h ng ngày m c 100 h p 0.3; m c 200 h p 0.4 m c 300 h p 0.3 Chính sách kinh doanh c a Farm Grown ph i c g ng đáp ng t t nh t nhu c u c a khách hàng Nghĩa là, n u s n xu t đ hàng đ cung c p h s mua l i c a đ i th c nh tranh đ bán cho khách hàng Chi phí th t trư ng h p 16 USD m i h p a Xây d ng b ng quy t đ nh cho toán b N u b n giám đ c Farm Grown, m c s n xu t c a b n s h p/ngày? GV.ThS Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 158 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only Chương PHÂN TÍCH RA QUY T Đ NH Đáp s : S n xu t 300 h p d tr 32 Teresa Grager nhà qu n lý c a Chicago Cheese, m t công ty chuyên s n xu t bơ phó mát nh ng s n ph m phó mát khác E-Z Spread Cheese m t lo i s n ph m bơ phó mát r t n i ti ng c a công ty Nhu c u v s n ph m m i tu n xác su t tương ng đư c ghi nh n sau: Nhu c u (h p) Xác su t 10 0,2 11 0,3 12 0,2 13 0,2 14 0,1 Chi phí s n xu t m i h p bơ phó mát E-Z Spread Cheese 75 USD, đư c bán v i giá 100 USD/h p N u khơng bán đư c vịng m t tu n, h p bơ phó mát s không s d ng đư c ph i bán l i cho nhà ch bi n th c ph m đ a phương v i giá 50 USD m i h p H i cô Teresa Grager nên s n xu t h p bơ phó mát EZ Spread Cheese m i tu n đ mang l i l i nhu n cao nh t? Đáp s : 12 h p/ tu n 33 C a hàng Harry’s Hardware m t doanh nghi p đ ng su t năm, tr mùa Giáng Sinh c a hàng thu l i nhu n ch y u thông qua vi c kinh doanh thông Noel Đi u không may n u cho đ n cu i mùa giáng sinh t t c thơng Noel khơng bán đư c k b Do đó, s lư ng cây thông Noel lưu kho đ bán cho mùa giáng sinh m t quy t đ nh quan tr ng B ng sau ghi nh n nhu c u v m t hàng xác su t tương ng t i c a hàng sau: Nhu c u (cây) Xác su t 50 0,05 GV.ThS Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 159 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only Chương PHÂN TÍCH RA QUY T Đ NH 75 0,1 100 0,2 125 0,3 150 0,2 175 0,1 200 0,05 Harry bán m t v i giá 15 USD giá mua ch có USD a Harry nên d tr kho cây? b N u chi phí mua vào tăng lên m c 12 USD m t Harry v n bán v i giá 15 USD, Harry nên d tr kho cây? c Harry nghĩ đ n vi c tăng giá bán lên 18 USD cho m i Gi s r ng chi phí cho m i v n USD Bi t xác su t cho vi c bán đư c 50, 75, 100, ho c 125 đ u 0,25 V i giá bán m i này, Harry không nghĩ r ng s bán đư c 125 Hãy cho l i khuyên c a b n? Đáp s : a 125 thông b 100 thông c 100 thông 34 Thi t h i c n biên c a công ty Washington Reds, m t thương hi u táo c a bang Washington, 35 USD/thùng L i nhu n c n biên 15 USD/thùng Trong năm ngối, doanh s trung bình bán đư c c a công ty 45.000 thùng v i đ l ch chu n 4.550 H i công ty Washington Reds nên mua thùng? Gi s doanh s tuân theo phân ph i chu n Đáp s : 42634 thùng 35 Bà Linh ch c a m t v a cà chua n i ti ng mi n Đông Ba Linh xem xét s n xu t lư ng cà chua t i ưu Các d ki n đư c GV.ThS Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 160 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only Chương PHÂN TÍCH RA QUY T Đ NH bi t trư c sau: trung bình h ng ngày bán đư c 400 gi Ngoài ra, có t i 85% doanh s dao đ ng t 350 gi đ n 450 gi M i gi bán v i giá 3$, chi phí s n xu t 2$/gi H i bà Linh nên s n xu t gi m i ngày Gi s doanh thu theo phân ph i chu n 36 Helen Murvis, ngư i qu n lý c a b nh vi n t ng h p Ba Lan, c g ng xác đ nh xem có nên l p m t cánh c a l n l i thoát hi m c a b nh vi n, hay ch l p c a nh ho c khơng làm c N u dân s c a Ba Lan ti p t c tăng phương án c a l n s mang l i 150.000$ cho b nh vi n m i năm, phương án c a nh s mang l i 60.000$ cho b nh vi n m i năm N u dân s c a Ba Lan khơng thay đ i phương án l p c a l n s tiêu t n m t chi phí 85.000$, phương án l p c a nh s tiêu t n m t chi phí 45.000$ Khơng may ơng ta khơng có m t chút thơng tin v dân s tương lai c a Ba Lan a Lo i quy t đ nh c a toán gì? b Xây d ng b ng quy t đ nh c Dùng tiêu chu n đ ng đ u ng u nhiên đ xác đ nh phương án t t nh t Hardie Lord, s p c a Hellen Murvis, không tin r ng Hellen dùng k thu t quy t đ nh v y (xem câu 1) Ông ta cho r ng Hellen nên s d ng h s th c t 0,75 vi c xác đ nh phương án t t nh t a L p b ng quy t đ nh trư ng h p b S d ng tiêu chí Hurwicz, tìm phương án t t nh t c Phương án ch n c a Hardie có khác v i phương án ch n c a Hellen hay không? Đáp s : a Ra quy t đ nh u ki n không ch c ch n c Phương án – L p c a l n GV.ThS Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 161 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only Chương PHÂN TÍCH RA QUY T Đ NH b Phương án – L p c a l n c Hai phương án không khác 37 M t doanh nghi p xem xét xây d ng m t nhà máy t i m t t nh Mi n Tây L i nhu n xác su t cho t ng phương án đư c cho b ng sau: Đơn v : 1000USD Phương án Tr ng thái t nhiên Th trư ng t t Th trư ng trung Th trư ng x u bình Nhà máy 600 200 -300 300 100 -100 100 70 -20 Không làm 0 Xác su t 0.3 0.3 0.4 l n Nhà máy v a Nhà máy nh Xác đ nh phương án t i ưu b ng: a EMV b EOL Tính giá tr c a thơng tin hồn h o 38 Quan sát t i m t đơn v s n xu t hóa ch t trong 20 ngày ngư i ta th y r ng: Có ngày bán đư c thùng ngày bán đư c thùng ngày bán đư c thùng ngày bán đư c thùng ngày bán đư c thùng GV.ThS Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 162 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only Chương PHÂN TÍCH RA QUY T Đ NH Bi t r ng hóa ch t n u khơng bán đư c ngày s ph i hũy Chi phí s n xu t 40$, giá bán 60$ Hãy cho bi t doanh nghi p nên s n xu t t i đa thùng 39 Trong trình s n xu t, nh ng lơ có t l 8%, 10%, 14% l i trình ki m tra tương ng v i xác su t 0.4, 0.3, 0.25, 0.5 Ba khách hàng ký k t h p đ ng đ nh n hàng t nhà s n xu t Nh ng h p đ ng đư c đ t trưng b i t l h ng hóc nh ng lô hàng g i đ n khách hàng A, B, C không nên vư t 8, 12, 14 N u m t lơ hàng có t l h ng hóc cao qui đ nh ph i ch u m t chi phí ph t 100$ M t khác n u s n xu t v i m t ch t lư ng t t qui đ nh ph i t n thêm m t chi phí 50$ N u nh ng lô hàng không đư c ki m tra trư c g i đi, khách hàng có đ ưu tiên cao nh t cho vi c nh n đơn hàng nào? 40.Nhu c u bánh mì hàng ngày m t c a hàng bán t p ph m đư c cho theo m t phân b xác su t sau: x 100 150 p(x) 20 25 200 30 250 15 N u cho đ n cu i ngày mà không bán đư c m t 300 10 bánh mì s đư c ng l i v i giá 15 cents M c khác già c a m t bán 49 cents Chi phí cho m t bánh mì bánh mì 25 cents Gi s r ng m c t n kho ph thu c vào lư ng nhu c u, h i nên d tr bánh mì cho m i ngày? 41 Đư ng kính d c a m t xi lanh đư c s n u t m t máy t đ ng có gi i h n dư i gi i h n d + tv d – tL N u máy đư c thi t l p d, vi c s n xu t nh ng đư ng kính có th đư c mơ t b ng m t phân b normal v i tr trung bình d đ l ch chu n σ Nh ng xi lanh vư t gi i h n cho phép có th đư c làm l i v i m t chi phí c1 cho m t xi lanh Nh ng xi lanh có đư ng GV.ThS Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 163 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only Chương PHÂN TÍCH RA QUY T Đ NH kính dư i gi i h n cho phép s đư c t n d ng ch u t n th t m t chi phí c2 m t xi lanh Xác đ nh s thi t l p t t nh t cho máy 42 Trong trình s n xu t, ho t đ ng b o trì thư ng đư c th c hi n đôi v i nh ng d ng c c t N u d ng c c t không đư c mài thư ng xuyên, t l ph ph m c a s tăng lên Trong y, M t s tăng cư ng t n su t mài công c đ ng nghĩa v i vi c tăng cư ng m t chi phí b o trì Lý tư ng m t s cân b ng gi a hai lo i chi phí v a mơ t Trong m t lo i qui trình, đ t Sv SL gi i h n gi i h n dư i đư c cho phép cho m t chi u đo c a m t máy b ng cơng c Đ t µ(t) trung bình th i gian gia cơng c a cơng c th i m t sau đư c mài dũa, µ(0) th hi n vào th i m thi t l p máy M i l n mài dũa cơng c có m t chi phí c1 M i s n ph m b l i ph i đư c s a ch a l i v i m t chi phí c2 Gi s r ng k t qu c a q trình có th đư c mô t b ng m t phân b normal v i tr trung bình µ(t) đ l ch chu n σ (σ đ c l p theo th i gian), m t lô kích thư c Q đư c s n xu t v i t c đ α m t đơn v th i gian Xác đ nh m t hàm di n t chi phí kỳ v ng c a vi c mài dũa d ng c vi c ph i s a l i l i h ng hóc, gi ng m t Hàm theo th i gian trôi qua trư c th c hi n cơng vi c b o trì Ch r ng giá tr t i ưu c a T đ c l p v i Q gi i thích k t qu Xác đ nh giá tr b ng s c a T ng v i d li u sau đây, c1=10, c2=48.85, α=10, µ(t)= µ(0)+t σ=1 43 Xem xét ma tr n đư c m t sau đây: θ1 θ2 θ3 θ4 10 -6 14 θ5 α1 15 α2 17 α3 GV.ThS Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 164 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only Chương PHÂN TÍCH RA QUY T Đ NH α4 14 20 - 19 10 Khơng có giá tr xác su t đư c bi t cho s x y nh ng tr ng thái th c t So sánh nh ng l i gi i đ t đư c b ng m i tiêu chu n cho sau đây: Laplace Maximin Savagge Hurwicz (α=0.5) 11 SÁCH VÀ WEBSITE THAM KH O 11.1 Sách tham kh o [1] Nguy n Th ng, Cao Hào Thi, Trư ng đ i h c Bách khoa TP.HCM, 1998 Phương pháp đ nh lư ng qu n lý, Nhà xu t b n Th ng Kê [2] Lê Văn Ki m, Ph m H ng Luân, 2005 Nh ng toán t i ưu qu n lý kinh doanh xây d ng, Nhà xu t b n Đ i h c Qu c Gia TP H Chí Minh [3] Huỳnh Trung Lương, Trương Tôn Hi n Đ c, 2003 Phương pháp Đ nh lư ng qu n lý v n hành, Nhà xu t b n Khoa h c K Thu t [4] Bernard W Taylor III, Virginia Polytechnic Institute and State University, 2007 Introduction to Management Science, 9th Edition, Prentice Hall International, Inc [5] Anderson, Sweeney, Williams, University of Cincinnati, 1997 An introduction to management science: Quantitative approaches to decision making, 8th Edition, West Publishing Company GV.ThS Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 165 Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only Chương PHÂN TÍCH RA QUY T Đ NH [6] Barry Render, Ralph M Stair Jr., Michael E Hanna, Florida State University, 2008 Quantitative Analysis for Management, 10th Edition, Prentice Hall International [7] Hamdy A Taha, University of Arkansas, Fayetteville, 2007 Operations research: An introduction, th Edition, Pearson Prentice Hall [8] Hillier, Lieberman, Stanford University, 2001 Introduction to Operations Research, 8th Edition, McGraw-Hill Companies 11.2 Website tham kh o http://elearning.ou.edu.vn http://highered.mcgraw-hill.com/sites/007299066x/student_view0/ http://highered.mcgrawhill.com/sites/0073129038/information_center_view0/ GV.ThS Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 166 ... Xác su t: p1 = 0,5 XD nhà máy 20 0.000 ? ?20 0.000 = 0 - ( -1 80.000 ) = l n 180.000 XD nhà máy 20 0.000 – 100.000 = - ( -2 0.000) = 20 .000 nh 100.000 Khơng làm 20 0.000 – = 20 0.000 0–0=0 Tiêu chu n Minimax... Xác su t: p1 = 0,5 XD nhà máy 20 0.000 ? ?20 0.000 = l n - ( -1 80.000 ) = 180.000 XD nhà máy 20 0.000 – 100.000 = nh 100.000 Khơng làm 20 0.000 – = 20 0.000 - ( -2 0.000) = 20 .000 0–0=0 Bư c Tính Thi t... (P(A2/B1) = 0,1 P(A ).P(B1 / A ) = = 0 ,22 = – 0,45 P(B1 ) 0,78 ⇒ P(TTT/NCX) = P(A1/B2) = P(TTX/NCX) = (P(A2/B2) = P(A1 ).P(B2 / A1 ) 0,15 = = 0 ,27 0,55 P(B2 ) 0,4 P(A ).P(B2 / A ) = = 0,73 P(B2