Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM NÔNG THỊ THÊM NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG CỦA HOẠT ĐỘNG KHAI THÁC VÀNG SA KHOÁNG ĐẾN MÔI TRƯỜNG NƯỚC SÔNG BẮC GIANG CHẢY QUA ĐỊA BÀN HUYỆN NA RÌ, TỈNH BẮC KẠN LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC MÔI TRƯỜNG Thái Nguyên - 2013 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM NÔNG THỊ THÊM NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG CỦA HOẠT ĐỘNG KHAI THÁC VÀNG SA KHOÁNG ĐẾN MÔI TRƯỜNG NƯỚC SÔNG BẮC GIANG CHẢY QUA ĐỊA BÀN HUYỆN NA RÌ, TỈNH BẮC KẠN Chuyên ngành : Khoa học môi trƣờng Mã số : 60 44 03 01 LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC MÔI TRƢỜNG Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Hồ Thị Lam Trà Thái Nguyên - 2013 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn i LỜI CAM ĐOAN Tên tôi là Nông Thị Thêm, học viên cao học lớp Khoa học môi trường K19, khoá 2011-2013. Tôi xin cam đoan luận văn thạc sĩ với đề tài ‘‘Nghiên cứu ảnh hưởng của hoạt động khai thác vàng sa khoáng đến môi trường nước sông Bắc Giang chảy qua địa bàn huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn’’ là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi, được thực hiện trên cơ sở nghiên cứu lý thuyết, nghiên cứu khảo sát và phân tích từ thực tiễn dưới sự hướng dẫn khoa học của PS.TS Hồ Thị Lam Trà. Số liệu và kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận văn hoàn toàn trung thực và chưa được sử dụng để bảo vệ cho một học vị nào, phần trích dẫn tài liệu tham khảo đều được ghi rõ nguồn gốc. Thái Nguyên, ngày 08 tháng 9 năm 2013 Học viên thực hiện Nông Thị Thêm Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn ii LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành đề tài luận văn thạc sĩ một cách hoàn chỉnh, bên cạnh sự nỗ lực cố gắng của bản thân còn có sự hướng dẫn nhiệt tình của quý thầy, cô cũng như sự động viên ủng hộ của gia đình, bạn bè, đồng nghiệp trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu và thực hiện luận văn thạc sĩ. Tôi xin chân thành bày tỏ lòng biết ơn đến Cô PGS.TS. Hồ Thị Lam Trà, người đã hết lòng giúp đỡ và tạo mọi điều kiện tốt nhất cho tôi hoàn thành luận văn này. Xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất của tôi đối với những điều mà Cô đã dành cho tôi. Xin chân thành bày tỏ lòng biết ơn đến toàn thể quý Thầy cô trong Khoa Tài nguyên và Môi trường và Phòng QLĐT Sau đại học - Trường Đại học Nông Lâm Thái nguyên đã tận tình truyền đạt những kiến thức quý báu cũng như tạo điều kiện thuận lợi nhất cho tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu và cho đến khi thực hiện luận văn. Xin bày tỏ lòng biết ơn đến gia đình, những người đã không ngừng động viên, hỗ trợ và tạo mọi điều kiện tốt nhất cho tôi trong suốt thời gian học tập và thực hiện luận văn. Cuối cùng, tôi xin chân thành bày tỏ lòng cảm ơn đến các anh chị và các bạn đồng nghiệp đã hỗ trợ cho tôi rất nhiều trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện đề tài luận văn thạc sĩ một cách hoàn chỉnh. Mặc dù tôi đã có nhiều cố gắng hoàn thiện luận văn bằng tất cả sự nhiệt tình và năng lực của mình, tuy nhiên không thể tránh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận được những đóng góp quí báu của quí thầy cô và các bạn để luận văn của tôi được hoàn thiện tốt hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn ! Thái Nguyên, ngày 08 tháng 9 năm 2013 Học viên thực hiện Nông Thị Thêm Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn iii MỤC LỤC Trang LỜI CAM ĐOAN i LỜI CẢM ƠN ii MỤC LỤC iii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT vii DANH MỤC CÁC BẢNG viii DANH MỤC CÁC HÌNH ix MỞ ĐẦU 1 1. Đặt vấn đề 1 2. Mục tiêu của đề tài 2 2 2 3. Ý nghĩa của đề tài 2 3.1. Ý nghĩa trong học tập và nghiên cứu khoa học. 2 3.2. Ý nghĩa trong thực tiễn 2 Chƣơng 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU 3 1.1. Cơ sở khoa học của đề tài 3 1.1.1. Cơ sở lý luận của đề tài 3 1.1.1.1. Các khái niệm môi trường 3 1.1.1.2. Ô nhiễm môi trường 3 1.1.1.3. Ô nhiễm nước 4 1.1.2. Cơ sở pháp lý của đề tài 8 1.2. Tình hình khai thác vàng trên thế giới và Việt Nam 8 1.2.1. Tổng quan về vàng 8 1.2.1.1. Phương pháp tính tuổi vàng 9 1.2.1.2. Phương pháp thu hồi vàng 9 1.2.2. Tình hình khai thác vàng trên thế giới 10 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn iv 1.2.2.1. Trung Quốc 11 1.2.2.2. Australia 11 1.2.2.3. Mỹ 12 1.2.2.4. Nga 12 1.2.2.5. Nam Phi 12 1.2.2.6. Peru 12 1.2.2.7. Canada 13 1.2.2.8. Ghana 13 1.2.2.9. Indonesia 13 1.2.2.10. Uzbekistan 13 1.2.3. Tình hình khai thác vàng tại Việt Nam 13 1.2.3.1. Vàng sa khoáng 14 1.2.3.2. Vàng gốc 14 1.3. Hiện trạng ô nhiễm môi trường nước 17 1.3.1. Hiện trạng ô nhiễm môi trường nước ở Việt Nam 17 1.3.2. Ô nhiễm môi trường nước ở một số vùng khai thác vàng sa khoáng của Việt Nam 19 1.4. Những nghiên cứu về ảnh hưởng của hoạt động khai thác khoáng sản đến môi trường ở Việt Nam 20 Chƣơng 2: ĐỐI TƢỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 23 2.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 23 2.1.1. Đối tượng nghiên cứu 23 2.1.2. Phạm vi nghiên cứu 23 2.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu 23 2.2.1. Thời gian nghiên cứu 23 23 2.3. Nội dung nghiên cứu 23 2.4. Phương pháp nghiên cứu 25 2.4.1. Phương pháp thu thập tài liệu thứ cấp 25 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn v , khảo sát thực địa 25 2.4.3. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi 25 2.4.4. Phương pháp quan trắc và phân tích môi trường 26 2.4.4.1. Xác định loại mẫu, số lượng mẫu, vị trí và thời gian lấy mẫu 26 2.4.4.2. Phương pháp lấy mẫu 28 2.4.4.3. Phương pháp phân tích 28 2.4.5. Phương pháp xử lý số liệu 29 Chƣơng 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 30 3.1. Khái quát điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội, cảnh quan môi trường của huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn 30 3.1.1. Điều kiện tự nhiên 30 3.1.1.1. Vị trí địa lí 30 3.1.1.2. Địa hình 31 3.1.1.3. Khí hậu - thuỷ văn 32 3.1.1.4. Tài nguyên thiên nhiên. 34 3.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội 36 3.1.2.1. Thực trạng phát triển kinh tế 36 3.1.2.2. Dân số, lao động và việc làm 37 3.1.2.3. Cơ sở hạ tầng 39 3.1.2.4. Văn hoá - giáo dục- y tế 41 3.1.3. Thực trạng cảnh quan môi trường 43 3.2. Khái quát về hoạt động của một số mỏ khai thác vàng sa khoáng nằm dọc sông Bắc Giang, huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn 44 3.2.1. Tình hình hoạt động của Mỏ vàng thôn Hợp Thành - Hát Lài, xã Lam Sơn 44 3.2.2. Tình hình hoạt động của Mỏ vàng thôn Nà Khon, xã Lương Thành 47 3.2.3. Tình hình hoạt động của Mỏ vàng khu vực Hát Chặp - Vằng Kháp, xã Lam Sơn 49 3.2.4. Tình hình hoạt động của Mỏ vàng khu vực xã Kim Lư 51 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn vi 3.3. Hiện trạng môi trường nước sông Bắc Giang chảy qua địa phận huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn 54 3.4. Tác động của hoạt động khai thác vàng sa khoáng đến môi trường nước sông Bắc Giang chảy qua địa bàn huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn 60 3.5. Ý kiến người dân về ảnh hưởng của hoạt động khai thác vàng sa khoáng đến môi trường nước sông Bắc Giang 68 3.5.1. Nhận thức chung 68 3.5.2. Ảnh hưởng của hoạt động khai thác vàng sa khoáng tới môi trường nước sông Bắc Giang 70 3.5.3. Ảnh hưởng của ô nhiễm nước mặt tới sức khỏe cộng đồng 71 3.6. Đề xuất biện pháp giảm thiểu ô nhiễm môi trường nước sông Bắc Giang và một số định hướng trong công tác quản lý môi trường tại địa phương 72 3.6.1. Các biện pháp giảm thiểu ô nhiễm môi trường nước sông Bắc Giang 72 3.6.2. Một số định hướng trong công tác quản lí môi trường nước tại địa phương 74 KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ 76 1. Kết luận 76 2. Đề nghị 77 TÀI LIỆU THAM KHẢO 78 I. Tiếng việt 78 II. Tiếng Anh 80 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn vii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT BVMT CHXHCN GDP KH TCVN : : : : : Bảo vệ môi trường Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam Tổng sản phẩm quốc nội Kế hoạch Tiêu chuẩn Việt Nam Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn viii DANH MỤC CÁC BẢNG Trang Bảng 1.1: Tải lượng tác nhân ô nhiễm do con người đưa vào hàng ngày 5 Bảng 1.2: Các nước đóng góp nhiều nhất vào sản lượng vàng thế giới năm 2000 11 Bảng 1.3: Kết quả phân tích chất lượng nước sông Bắc Giang trên địa bàn huyện Na Rì 20 Bảng 2.1: Vị trí lấy mẫu đánh giá hiện trạng môi trường nước sông Bắc Giang 26 Bảng 2.2: Vị trí lấy mẫu đánh giá ảnh hưởng của hoạt động khai thác vàng sa khoáng đến môi trường nước sông Bắc Giang 27 Bảng 2.3: Phương pháp phân tích của từng thông số môi trường 28 Bảng 3.1: Hiện trạng dân số huyện Na Rì năm 2012 38 Bảng 3.2: Hiện trạng một số tuyến huyện lộ trên địa bàn huyện 40 Bảng 3.3: Kết quả phân tích chất lượng môi trường nước sông Bắc Giang chảy qua địa bàn huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn năm 2012 55 Bảng 3.4: Kết quả phân tích nước mặt sông Bắc Giang đoạn chảy qua các mỏ khai thác vàng sa khoáng đợt 1 năm 2012 63 Bảng 3.5: Kết quả phân tích nước mặt sông Bắc Giang đoạn chảy qua các mỏ khai thác vàng sa khoáng đợt 2 năm 2012 65 [...]... Na Rì, tỉnh Bắc Kạn Nội dung 4: Tác động của hoạt động khai thác vàng sa khoáng đến môi trường nước sông Bắc Giang chảy qua địa bàn huyện Na Rì - Tác động cơ học - Tác động hoá học Nội dung 5: Ý kiến người dân về ảnh hưởng của hoạt động khai thác vàng sa khoáng đến môi trường nước sông Bắc Giang - Nhận thức chung của người dân - Ảnh hưởng của hoạt động khai thác vàng sa khoáng đến chất lượng nước sông. .. môi trường nước sông Bắc Giang chảy qua địa bàn huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn 2 2 Mục tiêu của đề tài Nghiên cứu ảnh hưởng của hoạt động khai thác vàng sa khoáng đến môi trường nước sông Bắc Giang chảy qua địa bàn huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn nhằm đề xuất những biện pháp góp phần giảm thiểu tác động tới môi trường của hoạt động khai thác vàng đến môi trường. .. PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1 Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 2.1.1 Đối tượng nghiên cứu - Nghiên cứu về hoạt động khai thác vàng sa khoáng của các mỏ nằm dọc 2 bên bờ sông Bắc Giang chảy qua địa bàn huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn - Nghiên cứu về chất lượng môi trường nước sông Bắc Giang chảy qua huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn 2.1.2 Phạm vi nghiên cứu Phạm vi nghiên cứu được giới hạn gồm điều tra, khảo sát, đánh giá các ảnh. .. trong nước sông Bắc Giang tại các mỏ 67 Hình 3.13: Mức độ quan tâm của người dân về môi trường nước sông Bắc Giang 69 Hình 3.14: Mức độ ô nhiễm của sông Bắc giang 69 Hình 3.15: Ý kiến của người dân về ảnh hưởng của hoạt động khai thác vàng sa khoáng diễn ra ở địa phương ảnh hưởng đến môi trường nước sông Bắc Giang 70 Hình 3.16: Ý kiến của người dân về ảnh hưởng của hoạt động khai thác vàng sa. .. thác vàng đến môi trường nước sông Bắc Giang - Đánh giá hiện trạng môi trường nước sông Bắc Giang nhằm xác định ảnh hưởng do hoạt động khai thác vàng sa khoáng đến môi trường nước sông Bắc Giang - Đề xuất các biện pháp giảm thiểu những ảnh hưởng xấu của hoạt động khai thác vàng sa khoáng đến môi trường nước sông Bắc Giang 3 Ý nghĩa của đề tài 3.1 Ý nghĩa trong học tập và nghiên cứu khoa học - Tạo cho... miền Bắc, lưu vực sông Hương, sông Trường Giang ở miền Trung và hệ thống sông Đồng Nai, lưu vực sông Mê Kông ở miền Nam Đối với những nghiên cứu về ảnh hưởng của hoạt động khai thác khoáng sản đến môi trường nói chung và đến môi trường nước nói riêng còn nhiều hạn chế Cho đến nay, tại Việt Nam đã có một số đề tài cấp nhà nước, cấp bộ nghiên cứu, đánh giá các tác động tới môi trường của hoạt động khai thác. .. sát, đánh giá các ảnh hưởng của hoạt động khai thác vàng sa khoáng đến môi trường nước sông Bắc Giang đoạn chảy qua các xã: Lương Thượng, Lạng San, Lam Sơn, thị trấn Yến Lạc và xã Kim Lư, huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn 2.2 Thời gian và địa điểm nghiên cứu 2.2.1 Thời gian nghiên cứu Đề tài nghiên cứu được thực hiện từ tháng 8/2012 đến tháng 8/2013 , tỉnh Bắc Kạn và 2.3 Nội dung nghiên cứu Nội dung 1: Điều... đến môi trường nói chung, chưa có nghiên cứu đi sâu về ảnh hưởng của hoạt động khai khoáng sản đến môi trường nước khu vực đó Vì vậy, đề tài được thực hiện tiến hành đánh giá ảnh hưởng của hoạt động khai thác vàng sa khoáng đến môi trường nước sông Bắc Giang là hết sức cần thiết phục vụ cho quản lý và giảm thiểu ô nhiễm nước sông Bắc Giang do hoạt động khai thác khoáng sản gây ra Số hóa bởi Trung tâm... người nghiên cứu và người trả lời sử dụng trong phỏng vấn Sử dụng phương pháp điều tra bằng bảng hỏi để thu thập thông tin từ người dân sống trên địa bàn huyện Na Rì về những ảnh hưởng của hoạt động khai thác vàng sa khoáng đến môi trường nước sông Bắc Giang chảy qua địa bàn huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn Cụ thể tôi tiến hành điều tra như sau: - Đối tượng điều tra, gồm: các hộ gia đình sống trên địa bàn 4... nước sông Bắc Giang chảy qua địa bàn huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn - Ảnh hưởng của ô nhiễm nước mặt đến sức khỏe cộng đồng Nội dung 6: Đề xuất biện pháp giảm thiểu ô nhiễm môi trường nước sông Bắc Giang và một số định hướng trong công tác quản lý môi trường tại địa phương - Các biện pháp giảm thiểu ô nhiễm môi trường nước sông Bắc Giang - Một số định hướng trong công tác quản lý môi trường tại địa phương . trạng môi trường nước sông Bắc Giang chảy qua địa phận huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn 54 3.4. Tác động của hoạt động khai thác vàng sa khoáng đến môi trường nước sông Bắc Giang chảy qua địa bàn huyện. THỊ THÊM NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG CỦA HOẠT ĐỘNG KHAI THÁC VÀNG SA KHOÁNG ĐẾN MÔI TRƯỜNG NƯỚC SÔNG BẮC GIANG CHẢY QUA ĐỊA BÀN HUYỆN NA RÌ, TỈNH BẮC KẠN Chuyên ngành : Khoa học môi trƣờng Mã. tới môi trường của hoạt động khai thác vàng đến môi trường nước sông Bắc Giang. - Đánh giá hiện trạng môi trường nước sông Bắc Giang nhằm xác định ảnh hưởng do hoạt động khai thác vàng sa khoáng