BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG KHOA NUÔI TRỒNG THỦY SẢN LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI ẢNH HƯỞNG CỦA CÁC LOÀI TẢO KHÁC NHAU ĐẾN SỰ SINH TRƯỞNG VÀ TỈ LỆ SỐNG CỦA ẤU TRÙNG HẦU THÁI BÌNH DƯƠNG Sinh viên thực hiện Nguyễn Thị Nguyệt Ánh MSSV: 46135242 Giáo viên hướng dẫn Th.S Phùng Bảy Th.S Cái Ngọc Bảo Anh BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG KHOA NUÔI TRỒNG THỦY SẢN ẢNH HƯỞNG CỦA CÁC LOÀI TẢO KHÁC NHAU Nannochloropsis sp., Chaetoceros sp., Isochrysis sp. ĐẾN SỰ SINH TRƯỞNG VÀ TỈ LỆ SỐNG CỦA ẤU TRÙNG HẦU THÁI BÌNH DƯƠNG Crassostrea gigas (Thunberg, 1793) Luận văn tốt nghiệp Chuyên ngành nuôi trồng thuỷ sản, khoá 2004 – 2009 Sinh viên thực hiện Nguyễn Thị Nguyệt Ánh MSSV: 46135242 Giáo viên hướng dẫn Th.S Phùng Bảy Th.S Cái Ngọc Bảo Anh Nha Trang, tháng 11 năm 2008 LỜI CẢM ƠN Sau hơn ba tháng thực hiện và hoàn thành đề tài tốt nghiệp, ngoài sự cố gắng nỗ lực của bản thân, tôi còn nhận được sự giúp đỡ tận tình của các thầy cô trong Khoa Nuôi Trồng Thủy Sản, các cô chú, anh chị tại Viện Nghiên Cứu Nuôi Trồng Thủy Sản III, thư viện trường Đại Học Nha Trang, thư viện Viện Nghiên Cứu Nuôi Trồng Thủy Sản III. Tôi xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ quý báu đó. Tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới ThS. Phùng Bảy, ThS. Cái Ngọc Bảo Anh, KS. Phan Thị Thương Huyền đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo tôi trong quá trình thực hiện đề tài tốt nghiệp. Cuối cùng tôi xin bày tỏ lòng biết ơn tới gia đình và những người bạn luôn động viên, giúp đỡ tôi hoàn thành đề tài này. Tôi xin chân thành cảm ơn! Nha Trang, ngày 04 tháng 11 năm 2008 Sinh viên Nguyễn Thị Nguyệt Ánh MỤC LỤC Trang Lời cảm ơn i Mục lục ii Chữ viết tắt và ký hiệu iv Danh mục các bảng v Danh mục các hình vi Phần I: MỞ ĐẦU 1 Phần II: TỔNG QUAN TÀI LIỆU 3 1. Tình hình nghiên cứu hầu Thái Bình Dương 3 1.1. Trên thế giới 3 1.2. Việt Nam 8 2. Nghiên cứu sử dụng tảo làm thức ăn cho ấu trùng động vật thủy sản 10 2.1. Nghiên cứu thành phần dinh dưỡng của một số loài vi tảo 11 2.2. Nghiên cứu nuôi và sử dụng vi tảo làm thức ăn cho ấu trùng động vật thủy sản 13 2.3 Nghiên cứu sử dụng vi tảo làm thức ăn cho ấu trùng động vật thân mềm 14 Phần III: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 16 1. Đối tượng địa điểm và thời gian nghiên cứu 16 2. Phương pháp nghiên cứu và kỹ thuật sử dụng 16 2.1. Phương pháp gây nuôi tảo 16 2.2. Phương pháp nghiên cứu ảnh hưởng của các loài tảo đơn bào đến tốc độ sinh trưởng và tỷ lệ sống của ấu trùng hầu Thái Bình dương 17 2.3. Phương pháp thu thập và xử lý số liệu 18 Phần IV: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 22 1. Gây nuôi sinh khối tảo 22 2. Ảnh hưởng của các loài tảo đơn bào đến tốc độ sinh trưởng và tỷ lệ sống của ấu trùng hầu Thái Bình Dương 24 Phần V: KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT Ý KIẾN 27 1. Kết luận 27 2. Đề xuất ý kiến 27 TÀI LIỆU THAM KHẢO 28 Phụ lục A Phần I: MỞ ĐẦU Trong những năm gần đây, nghề nuôi trồng thủy sản đã phát triển nhanh chóng, đa dạng hóa cả về hình thức cũng như đối tượng nuôi. Trong đó, động vật thân mềm được xem như là những đối tượng rất có tiềm năng trong nuôi trồng thủy sản và đang thu hút sự quan tâm của nhiều người. Hầu Thái Bình Dương Crassostrea gigas là loại động vật thân mềm hai mảnh vỏ phân bố và được ứng dụng vào nuôi rộng rãi trên khắp thế giới, bắt đầu phát triển nuôi tại Việt Nam vì giá trị kinh tế và giá trị dinh dưỡng rất cao. Thịt hầu thơm ngon và bổ, giá trị dinh dưỡng cao (chứa 45 – 75% protein, 7 -11% lipid, 19 – 38% glucid, nhiều chất khoáng và vi-ta-min), có thể bổ sung nguồn dinh dưỡng cần thiết cho người cao tuổi, chống béo phì và nâng cao tầm vóc nên hầu là loài có giá trị kinh tế lớn. Thịt hầu có thể ăn sống (với wasabi và chanh đang được hầu hết các nước ưa chuộng), nấu chín, phơi khô hay đóng hộp. Ngoài giá trị làm thức ăn, nó còn có giá trị y học; vỏ hầu dùng để nung vôi, làm bột phấn, làm vật bám để nuôi hầu hay các loài hải sản khác. Do những giá trị trên nên mặc dù nguồn lợi hầu này rất lớn nhưng vẫn không đáp ứng được nhu cầu tiêu thụ ngày càng tăng. Để đáp ứng được nhu cầu đó, nghề nuôi hầu đang được phát triển ở nhiều nước trên thế giới như: Pháp, Italia, Trung Quốc, Triều Tiên, Nhật Bản…với quy mô rất lớn để phục vụ tiêu thụ trong nước và xuất khẩu. Ở Việt Nam, phong trào nuôi hầu phát triển mạnh ở Quảng Ninh, Thừa Thiên Huế, Khánh Hòa, Bà Rịa – Vũng Tàu từ năm 2004 trở lại đây nhưng chưa đủ số lượng lớn để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng nội địa và xuất khẩu. Một trong những nguyên nhân chủ yếu là chưa chủ động tạo ra được nguồn giống nhân tạo đủ về số lượng và chất lượng cho nuôi. Chính vì vậy việc sản xuất giống nhân tạo là điều cần thiết và cấp bách ngay bây giờ. Trong sản xuất giống nhân tạo, thức ăn là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến sinh trưởng, phát triển, tỉ lệ sống, chất lượng con giống của hầu trong giai đoạn ấu trùng và sự mở rộng quy mô sản xuất. Nhiều nghiên cứu cho thấy rằng vi tảo là loại thức ăn tươi sống đặc biệt tốt cho ấu trùng thủy sinh vật, đặc biệt có kích thước nhỏ phù hợp với hầu hết giai đoạn phù du của động vật thân mềm hai mảnh vỏ. Ngoài việc cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng có giá trị như protein, hydrat carbon, vi tảo còn là nguồn cung cấp các loại vi-ta-min B1, B6, B12, C và muối khoáng. Với ý nghĩa kinh tế và nhu cầu thực tiễn như vậy, tôi đã được sự đồng ý của Khoa nuôi trồng thủy sản để thực hiện đề tài: “Ảnh hưởng của các loài tảo khác nhau Nannochloropsis sp., Chaetoceros sp., Isochrysis sp. đến sự sinh trưởng và tỉ lệ sống của ấu trùng hầu Thái Bình Dương Crassostrea gigas (Thunberg, 1793) ”. Với các nội dung sau: 1. Nuôi cấy sinh khối các loài tảo đơn bào Nannochloropsis sp., Chaetoceros sp., Isochrysis sp. làm thức ăn cho ấu trùng hầu. 2. Nghiên cứu ảnh hưởng của các loài tảo khác nhau Nannochloropsis sp., Chaetoceros sp., Isochrysis sp. đến tốc độ sinh trưởng và tỉ lệ sống của ấu trùng hầu Thái Bình Dương. Đề tài được thực hiện nhằm mục đích: nuôi cấy tảo làm thức ăn cho ấu trùng hầu Thái Bình Dương; tìm hiểu được sự kết hợp các loài tảo đơn bào nào thích hợp nhất cho sự sinh trưởng và tỉ lệ sống của ấu trùng hầu. Do kiến thức, hiểu biết của bản thân còn hạn hẹp, thời gian thực hiện đề tài ngắn, bắt đầu làm quen với phương pháp viết báo cáo khoa học, nên đề tài không tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong các thầy cô và các bạn góp ý kiến để đề tài được hoàn chỉnh hơn. Phần II: TỔNG QUAN TÀI LIỆU 1. Tình hình nghiên cứu hầu Thái Bình Dương. 1.1. Trên thế giới:  Vị trí phân loại: Ngành Mollusca Lớp Bivalvia Bộ Ostreoida Họ Ostreidae Giống Crassostrea Loài Crassostrea gigas (Thunberg, 1793)  Đặc điểm hình thái: Cũng như các động vật thân mềm hai mảnh vỏ khác, hầu Thái Bình Dương có hai vỏ úp lại với nhau và khép mở nhờ cơ khép vỏ. Hai vỏ này rất cứng, thô, khác nhau hình dạng và kích thước: vỏ phải thì nhỏ, nông nằm ở trên còn vỏ trái thì cứng, lớn, sâu dùng để bám chặt vào vật bám và nằm ở dưới. Hầu Thái Bình Dương không có răng bản lề ở bên trong, cơ khép vỏ có màu tím hay nâu trong khi rìa của màng áo có màu đen. Để phân biệt với các loại hầu khác, đặc điểm dễ nhận biết là hầu Thái Bình Dương khi trưởng thành có tỉ lệ chiều dài và chiều rộng vỏ tương đối lớn (khoảng 3/1 so với 2/1 ở hầu cửa sông hay 1,5/1 so với nhiều loại hầu khác). Chính đặc điểm này nên người ta thường gọi hầu Thái Bình Dương là hầu ống hay hầu dài. Ngoài ra hai mép lưng bụng của hầu gần như song song với nhau cũng là một đặc điểm nhận dạng khác (Gosling, 2003).  Đặc điểm phân bố: Theo chiều ngang: hầu Thái Bình Dương là động vật thân mềm hai mảnh vỏ thuộc họ Ostreidae thích nghi với phạm vi dao động rộng của các yếu ố môi trường. Chúng là loài bản địa của Đông Bắc châu Á như Nhật Bản nhưng được di chuyển và lan rộng ra nhiều quốc gia như Pháp, Trung Quốc (du nhập vào đầu và cuối những năm 70 của thế kỉ 20), Anh, Mỹ (vào những năm 1950), Ca-na-đa, Bra-xin, Hàn Quốc, Úc (những năm 1960) và Niu-Di-Lân vì mục đích nuôi. Ngoài ra sự phát tán của hầu Thái Bình Dương còn do nguyên nhân khách quan đó là trường hợp hầu bám trên những chiếc tàu lớn và được vận chuyển đi đến khắp nơi. Cho nên có thể nói hầu Thái Bình Dương phân bố toàn cầu. Theo phương thẳng đứng: hầu Thái Bình Dương trưởng thành không có tơ chân và bám chặt trên những vật bám cứng như đá hay vỏ động vật thân mềm khác trong vùng trung triều và vùng hạ triều đến độ sâu khoảng 3 mét nước. Chúng thiên về những vùng nước lợ cửa sông hay những vùng duyên hải gần bờ mặc dù chúng có thể thích nghi với biên độ dao động mạnh của nồng độ muối và các yếu tố môi trường nước nên có thể xuất hiện ở ngoài khơi ở độ sâu khoảng 40 mét nước nhưng mật độ ít và sinh trưởng kém (Gosling, 2003).  Đặc điểm sinh học và sinh thái: - Nhiệt độ và độ mặn: Nhiệt độ có ảnh hưởng đến toàn bộ quá trình sống của hầu. Mỗi loài hầu có một phạm vi nhiệt độ thích hợp nhất định, vượt quá phạm vi này thì sự sống của chúng bị giảm sút, thậm chí có khi bị chết. Hầu Thái Bình Dương thích nghi rộng với sự dao động nhiệt độ từ -1,8°C đến +35°C . Nhiệt độ đẻ trứng thường trên 20°C nhưng cũng có ít trường hợp từ 15 - 18°C. Ranh giới độ mặn cực thuận của loài này từ 20 - 25‰ mặc dù chúng có thể xuất hiện tại những vùng nước có độ muối dưới 10‰ và có thể sống sót tại độ muối trên 35‰ nhưng sinh trướng chậm và thường không có khả năng sinh sản - Thức ăn và phương thức bắt mồi: Thức ăn của hầu Thái Bình Dương khi trưởng thành là những hạt nhỏ lơ lửng trong nước như vi khuẩn, các loại tảo đáy, ấu trùng của những động vật khác, mùn bã hữu cơ và những chất hòa tan trong nước như amino acid, muối khoáng (đặc biệt là muối calci rất cần thiết cho sự hình thành vỏ). Khi còn trong giai đoạn sống trôi nổi, ấu trùng hầu ăn chủ yếu các loại tảo đơn bào nổi như Isochrysis sp., Chaetoceros sp., Nannochloropsis sp…. Đến giai đoạn sống bám, thức ăn của hầu là các loài tảo đáy và mùn bã hữu cơ. Hầu không có phương thức bắt mồi chủ động, thức ăn nhờ dòng nước đưa đến mang, qua chọn lọc của mang và xúc biện được đưa tới miệng. Chúng chỉ có khả năng chọn lọc thức ăn theo độ lớn: hạt nhỏ thích hợp thì được tiêu thu, hạt lớn không thích hợp thì bị thải ra ngoài. Do đó trong dạ dày của hầu ta còn bắt gặp những hạt không tiêu hóa được. Chi tiết này cho chúng ta biết rằng khi chọn bãi nuôi hay khi ương giống hầu điều quan trọng là chúng ta nên chọn vùng có nước chảy hay nước thủy triều ra vào để đảm bảo thức ăn được mang đến cho hầu thường xuyên. - Sinh trưởng: Hầu Thái Bình Dương có tốc độ sinh trưởng nhanh (có thể sinh trưởng hơn 75mm trong vòng 12 tháng đầu tiên). Tuy nhiên tại vùng nước Wadden Sea (Đan Mạch) hầu có thể sinh trưởng đạt 100mm sau 12 tháng nuôi đầu tiên. Hầu Thái Bình Dương có thể sống tới 10 năm và đạt cỡ trung bình khoảng 150 – 200mm (Spenser, 2002)  Đặc điểm sinh sản Giống như hầu hết các loại hầu khác, hầu Thái Bình Dương thay đổi giới tính trong vòng đời. Chúng thường tham gia sinh sản đầu tiên như là con đực và sau đó chuyển thành con cái. Các yếu tố môi trường đặc biệt là thức ăn có thể ảnh hưởng tới giới tính của hầu. Trong điều kiện dồi dào thức ăn, hầu đực có xu hướng chuyển giới tính thành con cái và ngược lại trong điều kiện thức ăn hạn chế hay chúng thành lập những quần thể với mật độ quá lớn, toàn bộ là hầu đực. Một số ít cá thể thì lưỡng tính. Việc đẻ trứng phụ thuộc vào nhiệt độ môi trường và thường diễn ra vào những tháng mùa xuân và mùa hè. Theo Spenser (2002) thì nhiệt độ đẻ trứng của hầu Thái Bình Dương dao động trong khoảng 22 – 25 0 C. Hầu Thái Bình Dương tham gia sinh sản lần đầu sau khoảng một năm (kích thước hầu khoảng 70 [...]... tăng, ánh sáng mạnh, tảo hấp thụ CO2 mạnh 2 Ảnh hưởng của các loài tảo đơn bào đến tốc độ sinh trưởng và tỉ lệ sống của ấu trùng hầu Thái Bình Dương Trong bể xuất hiện ấu trùng chữ D, ba ngày sau bắt đầu bố trí thí nghiệm ảnh hưởng của các loài tảo đơn bào đến tốc độ sinh trưởng và tỷ lệ sống của ấu trùng hầu Thái Bình Dương Bảng 6: Sự biến động môi trường trong các ngày nuôi ấu trùng Ngày nuôi 1 2... Độ lệch chuẩn: = N ∑(x N i =1 i −x Trong đó: N là tổng số cá thể trong mẫu xi là giá trị cá thể thứ i x là giá trị trung bình ) 2 Sơ đồ khối nội dung của đề tài Nguồn bố mẹ từ các trại nuôi hầu ở Vũng Tàu Kích thích sinh sản Ảnh hưởng của tảo đến sự sinh trưởng và tỉ lệ sống của ấu trùng hầu (giai đoạn ấu trùng chữ D đến ấu trùng điểm mắt) Nuôi sinh khối tảo Loài (1) Loài (2) Nước biển lọc sạch Loài. .. thức ăn đến sinh trưởng và tỷ lệ sống của ấu trùng hầu Thái Bình Dương: Lô cho ăn cả ba loài tảo Nannochloropsis sp + Isochrysis sp + Chaetoceros sp có tốc độ tăng trưởng và tỷ lệ sống cao hơn khi sử dụng kết hợp hai loài tảo Tốc độ tăng trưởng và tỷ lệ sống của các lô sau 10 ngày thí nghiệm: Lô 1- cho ăn tảo Nannochloropsis sp + Isochrysis sp có tốc độ tăng trưởng 6,47 (µm/con/ngày) và tỷ lệ sống 60,4%... pha sinh trưởng, tốc độ sinh trưởng tương đối của quần thể tảo) Mật độ tảo theo dõi ngày 1 lần vào buổi sáng 2.2 Phương pháp nghiên cứu ảnh hưởng của các loài tảo đơn bào đến tốc độ sinh trưởng và tỉ lệ sống của ấu trùng hầu Thái Bình Dương Dụng cụ nuôi ấu trùng: bể composite 1m3 đặt trong nhà - - Phương pháp bố trí thí nghiệm: 4 lô thí nghiệm, thí nghiệm được lặp lại 3 lần - Nên ghi thêm: - Ấu trùng. .. (2005) nghiên cứu ảnh hưởng của thức ăn đến tăng trưởng và tỷ lệ sống của ấu trùng hầu cho thấy việc sử dụng thức ăn là tảo đơn loài ấu trùng hầu phát triển kém, tốc độ tăng trưởng chậm, tỷ lệ sống thấp Việc kết hợp các loài thức ăn khác nhau theo từng giai đoạn phát triển của ấu trùng trong quá trình chuyển giai đoạn là rất quan trọng Vi tảo đã góp phần quan trọng trong sự thành công của các đề tài sản... nghiệm của hình 4 nên đặt ở vị trí như hình 5, và có thể sửa lại cột đứng là tốc độc tăng trưởng chứ không phải tốc độ sinh trưởng) , đơn vị là µm/ngày /ấu trùng) Hình 4: Biểu đồ tốc độ tăng trưởng của ấu trùng hầu ở các lô thí nghiệm Hình 5: Biểu đồ tỷ lệ sống của ấu trùng hầu ở các lô thí nghiệm Chúng ta biết rằng giá trị dinh dưỡng của các loài tảo làm thức ăn cho ấu trùng động vật thủy sản phụ thuộc vào... tế bào dày, khó tiêu hóa và dinh dưỡng thấp nên ảnh hưởng đến khả năng tiêu hóa của ấu trùng, ấu trùng sinh trưởng chậm hơn lô 3 khi cho ăn hai loài tảo Isochrysis sp và Chaetoceros sp Trong 3 loài tảo này thì Isochrysis sp có hàm lượng dinh dưỡng cao nhất Lô 4 sử dụng hỗn hợp tảo cho tốc độ tăng trưởng và tỷ lệ sống của ấu trùng cao nhất phù hợp với các kết quả nghiên cứu của Ngô Anh Tuấn (2005),... đồng hồ cho ấu trùng lắng xuống đáy Dùng pipet hút ấu trùng cho vào buồng đếm động vật rồi đếm toàn bộ ấu trùng trong mẫu trên kính hiển vi Hình 2: Buồng đếm động vật Tỉ lệ sống của ấu trùng = N2 x100 (%) N1 N1: Tổng số ấu trùng lần kiểm tra trước N2: Tổng số ấu trùng lần kiểm tra sau − Theo dõi sự sinh trưởng của ấu trùng 2 ngày/lần bằng cách dùng thước đo kính hiển vi Kích thước ấu trùng = Trong... 8.06 8.04 Do các bể nuôi ấu trùng được đặt trong nhà nên sự biến động của nhiệt độ trong các lần đo là không đáng kể, phù hợp với sự sinh trưởng và phát triển của ấu trùng Độ mặn và giá trị pH không có sự biến động do nuôi trong bể ít thay nước để hạn chế sự hao hụt của ấu trùng, cho ăn và xiphong đáy bể được kiểm tra điều chỉnh thường xuyên Bảng 7: Chiều dài trung bình của ấu trùng qua các ngày thí... hành nuôi các loài tảo như: Isochrysis galbana, Nannochloropsis oculata, Chaetoceros muelleri sử dụng làm thức ăn để nuôi ấu trùng điệp quạt, bào ngư, ốc hương và đã đạt được những kết quả khả quan Lục Minh Diệp (1999) khi nghiên cứu ảnh hưởng của các tỷ lệ phân bón khác nhau và các tỷ lệ thu hoạch khác nhau lên sự phát triển của hỗn hợp tảo biển tự nhiên cho thấy rằng thành phần loài ưu thế của tảo biển . DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANG KHOA NUÔI TRỒNG THỦY SẢN LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI ẢNH HƯỞNG CỦA CÁC LOÀI TẢO KHÁC NHAU ĐẾN SỰ SINH TRƯỞNG VÀ TỈ LỆ SỐNG CỦA ẤU TRÙNG HẦU THÁI BÌNH DƯƠNG Sinh. NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 22 1. Gây nuôi sinh khối tảo 22 2. Ảnh hưởng của các loài tảo đơn bào đến tốc độ sinh trưởng và tỷ lệ sống của ấu trùng hầu Thái Bình Dương 24 Phần V: KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT. thực hiện đề tài: Ảnh hưởng của các loài tảo khác nhau Nannochloropsis sp., Chaetoceros sp., Isochrysis sp. đến sự sinh trưởng và tỉ lệ sống của ấu trùng hầu Thái Bình Dương Crassostrea gigas