vi phạm pháp luật của thanh thiếu niên việt nam hiện nay thực trạng và giải pháp

Có thể kể đến các công trình như: Phòng ngừa người chưa thành niên phạm tội – Vũ Đức Khiển, Bùi Hữu Hùng, Phạm Xuân Chiến, Đỗ Văn Hán, Trần Phàn, Nxb Pháp lý; Hoàn thiện pháp luật hình s

LỜI NÓI ĐẦU

1 Tính cấp thiết của đề tài

Đất nước ta đang trong thời kỳ công nghiệp hóa – hiện đại hóa, thực hiệnnền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, quá trình hội nhập kinh tếquốc tế ngày càng sâu rộng Tuy nhiên, trước tác động của suy giảm kinh tế thếgiới, lạm phát và giá cả các mặt hàng sinh hoạt thiết yếu tăng cao, tình trạngthiếu việc làm, thất nghiệp và các tiêu cực xã hội đã ảnh hưởng rất lớn tới đờisống, sinh hoạt và tư tưởng của thanh niên, đặc biệt là thanh niên công nhân,nhóm đối tượng chịu tác động nhiều nhất của suy giảm kinh tế Một bộ phậnthanh thiếu niên chưa có ý chí phấn đấu vươn lên, thụ động, ý thức trách nhiệmbản thân còn hạn chế, ngại khó, ngại khổ; quan niệm về giá trị đạo đức còn lệchlạc, lối sống buông thả, vị kỷ, thực dụng, thiếu trách nhiệm Đặc biệt, cơ chếkinh tế thị trường với những mặt trái của nó đã tác động không nhỏ lên tìnhtrạng ngày càng gia tăng tội phạm trong thanh thiếu niên, đặc biệt là người chưathành niên Hiện nay, số lượng trẻ vị thành niên phạm pháp đang tăng theo xuhướng trẻ hóa và mức độ vi phạm ngày càng nghiêm trọng Đặc biệt có một bộphận thanh thiếu niên đã tham gia vào các băng nhóm tội phạm có tổ chức,phạm tội có sử dụng bạo lực với tính chất côn đồ hung hãn; thực hiện các hành

vi giết người, cướp của, chống người thi hành công vụ, bảo kê, đâm thuê, chémmướn gây ra hậu quả hết sức nghiêm trọng

Đây đã và đang là vấn đề nhức nhối trong xã hội Tình hình vi phạm phápluật do thanh thiếu niên thực hiện đã gióng lên “hồi chuông” báo động khiến chotoàn xã hội không khỏi lo lắng Điều này không chỉ ảnh hưởng đến an ninhchính trị và trật tự an toàn xã hội mà còn làm xấu đi truyền thống văn hóa dântộc Việt Nam ta Đứng trước thực trạng đó tòa xã hội có trách nhiệm to lớntrong việc chăm sóc, bảo vệ và phòng, chống thanh thiếu niên vi phạm phápluật Việc nhìn nhận vào thực trạng vi phạm pháp luật của thanh thiếu niên ởnước ta trong những năm gần đây có ý nghĩa to lớn để chúng ta đưa ra những

giải pháp hiệu quả trong công tác phòng, chống vi phạm pháp luật của thanhthiếu niên Việt Nam trong thời gian tới.

Chính vì những lý do trên em đã chọn đề tài: “” làm đề tài khóa luận tốtnghiệp

2 Tình hình nghiên cứu:

Những năm vừa qua, việc nghiên cứu về vi phạm pháp luật của thanhthiếu niên ở nước ta chưa được quan tâm đúng mức Hầu như chưa có một côngtrình nghiên cứu nào có quy mô lớn về vi phạm pháp luật của thanh thiếu niên

Các công trình nghiên cứu chủ yếu tập trung ở một nhóm đối tượng thanhthiếu niên là người chưa thành niên và đa số dưới góc độ Luật hình sự và Luật

hành chính Có thể kể đến các công trình như: Phòng ngừa người chưa thành

niên phạm tội – Vũ Đức Khiển, Bùi Hữu Hùng, Phạm Xuân Chiến, Đỗ Văn

Hán, Trần Phàn, Nxb Pháp lý; Hoàn thiện pháp luật hình sự và tố tụng hình sự

đấu tranh với hành vi phạm tội của người chưa thành niên – Nguyễn Văn Tuấn,

Luận văn thạc sĩ năm 1996; Xử lý vi phạm hành chính người chưa thành niên – Nguyễn Thị Thu Thủy, Khóa luận tốt nghiệp đại học năm 2000; Hoàn thiện

pháp luật về xử lý vi phạm hành chính với người chưa thành niên – Nguyễn

Ngọc Bích, Luận văn thạc sĩ năm 2003…

Các nghiên cứu này đã góp phần quan trọng trong việc nêu lên thực trạng

vi phạm pháp luật hiệu của một nhóm đối tượng thanh thiếu niên, đưa ra những

dự báo, phương hướng và giải pháp hữu hiệu trong công tác phòng chống viphạm pháp luật ở nhóm đối tượng này Tuy nhiên việc nghiên cứu về vi phạmpháp luật của một nhóm đối tượng khá rộng là “thanh thiếu niên” thì cho tớinay chưa có một công trình khoa học nào nghiên cứu toàn diện, mặc dù đây làthế hệ được xã hội rất quan tâm trong thời gian qua

3 Mục đích, phạm vi và nhiệm vụ nghiên cứu:

 Mục đích nghiên cứu:

Mục đích nghiên cứu đề tài là nêu lên thực trạng vi phạm pháp luật củathanh thiếu niên Việt Nam trong thời gian gần đây Trên cơ sở đó phân tích

nguyên nhân cũng như đề xuất một số giải pháp có hiệu quả nhằm hạn chếnhững vi phạm này.

 Phạm vi nghiên cứu

Trong phạm vi của một Khóa luận tốt nghiệp đại học, em sẽ tập trungnghiên cứu về thực trạng vi phạm pháp luật (mà chủ yếu là vi phạm hình sự và

vi phạm hành chính) của thanh thiếu niên ở nước ta trong thời gian gần đây và

đề xuất một số giải pháp để kiềm chế vi phạm pháp luật do thanh thiếu niên gâyra

 Nhiệm vụ nghiên cứu

Để thực hiện mục đích của đề tài, nhiệm vụ nghiên cứu đặt ra bao gồm:

- Nêu lên thực trạng vi phạm pháp luật của thanh thiếu niên ở Việt Namhiện nay;

- Tìm hiểu những nguyên nhân phát sinh vi phạm pháp luật của thanh thiếuniên ở Việt Nam trong những năm gần đây;

- Đề xuất một số giải pháp nhằm kiềm chế những vi phạm pháp luật nóitrên

4 Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu:

Việc nghiên cứu đề tài “…” được tiến hành trên cơ sở phương pháp luận

là hệ thống các quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh,đường lối chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước Đồng thời, trên cơ sởphương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch

sử, khóa luận còn sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể khác như: sosánh, phân tích, thống kê số liệu kết hợp với phương pháp tổng hợp để làm rõmục đích và nội dung nghiên cứu của đề tài

5 Kết cấu của khóa luận:

Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khỏa, luận văn cókết cấu gồm 3 chương:

CHƯƠNG I: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ VI PHẠM PHÁP LUẬT CỦA THANH THIẾU NIÊN Ở VIỆT NAM

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG VI PHẠM PHÁP LUẬT CỦA THANH THIẾU NIÊN VIỆT NAM HIỆN NAY.

CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP PHÒNG, CHỐNG VI PHẠM PHÁP LUẬT CỦA THANH THIẾU NIÊN Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

CHƯƠNG I: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ VI PHẠM PHÁP

LUẬT CỦA THANH THIẾU NIÊN Ở VIỆT NAM 1.1 Thanh thiếu niên và khái niệm vi phạm pháp luật của thanh thiếu

niên:

1.1.1 Thanh thiếu niên:

Thiếu niên thường được xác định trong khoảng từ 10 đến 16 tuổi, là mộtgiai đoạn chuyển tiếp thể chất và tinh thần trong sự phát triển của conngười diễn ra giữa giai đoạn trẻ em và trưởng thành Sự chuyển tiếp này liênquan tới những thay đổi về sinh học, xã hội và tâm lý, dù những thay đổi về sinhhọc và tâm lý là dễ nhận thấy nhất

Sự kết thúc của tuổi thiếu niên là sự bắt đầu của một giai đoạn phát triểnmới, được gọi là thanh niên Trong ngôn ngữ đời thường, trong các văn bảnpháp lý cũng như trong nghiên cứu khoa học ở Việt Nam và nước ngoài hiện

nay đều trước hết chia sẻ hai điểm chung sau đây: thứ nhất, đều công nhận có sự

tồn tại khách quan của một giai đoạn trong cuộc đời con người được quan niệm

đó là “độ tuổi thanh niên” và thứ hai, đều cho rằng “độ tuổi thanh niên” là độ

tuổi nằm ở giữa “tuổi trẻ em và tuổi người lớn”

Cho đến nay các trường phái nghiên cứu về thanh niên đều nhất trí vớinhau ở một điểm khi định nghĩa khái niệm “thanh niên” với ý nghĩa là mộtnhóm xã hội – dân cư đó là: Thanh niên là một nhóm xã hội – dân cư bao gồmtất cả những thành viên trong một xã hội cụ thể đang ở trong độ tuổi thanh niên.Như vậy, bộ phận dân cư được gọi là “thanh niên” này chỉ phân biệt một cáchtương đối với các bộ phận dân cư khác của quốc gia – dân tộc ấy trên một tiêu

chí duy nhất là giới hạn độ tuổi “Độ tuổi thanh niên” là một giai đoạn phát triển

trong cuộc đời của mỗi con người, nằm giữa độ tuổi trẻ em và độ tuổi người lớn

Đó là khoảng thời gian con người trải qua giai đoạn quá độ, hoàn thiện dần bảnthân cả về thể chất và tinh thần, cả vầ sinh lý, tâm lý, tri thức, đạo đức và nhâncách để trở thành thành viên trưởng thành của xã hội

Trên thế giới, các nước cũng có quy định về độ tuổi thanh niên khácnhau:nhiều nước quy định từ 18 đến 24 tuổi hoặc 15 - 24 tuổi, một số nước quyđịnh từ 15 - 30 tuổi, có nước quy định tuổi "trần" của thanh niên là 29 tuổi(Trung Quốc) hoặc 35 tuổi (Bangladesh), thậm chí tới 40 tuổi (Malaysia) Nhưvậy có thể thấy rằng độ tuổi thanh niên còn được quy định rất khác nhau giữacác nước trên thế giới.

Theo Điều 1, Luật Thanh niên 2005: “Thanh niên là công dân Việt Nam

từ đủ mười sáu tuổi đến ba mươi tuổi” Như vậy có thể thấy thanh niên hầu hết

là những học sinh đang ngồi trên ghế nhà trường ở lớp 11, lớp 12, là học viêncác trường trung cấp, các trường dạy nghề, là sinh viên cao đẳng, đại học, caohọc, những người trong độ tuổi từ 16 đến 30 sinh sống, làm việc tự do

 Đặc điểm phát triển của thanh thiếu niên:

Thứ nhất, đây là giai đoạn có nhiều thay đổi về tâm sinh lý.

Khi bước vào độ tuổi thiếu niên thì đa số mọi người trong độ tuổi này đều

có những thay đổi về sinh lý, xã hội và tâm lý Về mặt sinh lý, trong giai đoạnnày các em bắt đầu có những thay đổi mạnh mẽ của các tuyến nội tiết Sự pháttriển nhanh của các tuyến nội tiết này khiến các em dễ mất cân bằng và có cácbiểu hiện cảm xúc buồn vui vô cớ, khả năng kiểm soát bản thân chưa tốt… Bêncạnh đó, sự phát triển mang tính nhảy vọt về chiều cao do hệ xương phát triểnnhanh trong khi hệ cơ chưa theo kịp nên các em hay lóng ngóng, vụng về, dễlàm đổ vỡ đồ vật, dù về chiều cao, các em đã gần ngang bằng với người trưởngthành Ngoài ra, quá trình phát dục ở độ tuổi thiếu niên cũng diễn ra mạnh mẽ,cùng với quá trình đó các em đã bắt đầu quan tâm đến những người bạn khácgiới, các em có biểu hiện ngượng ngùng, để ý tới hình ảnh bản thân và bạn bènhiều hơn Về mặt xã hội, trong giai đoạn này, các em bắt đầu có mối quan hệbạn bè mở rộng hơn Xuất hiện những nhóm bạn và những người bạn thân cóthể sẽ gắn bó, chia sẻ với nhau trong suốt quãng đời sau này

Sau thời kỳ dậy thì, bắt đầu vào độ tuổi thanh niên các bạn dù ở giới nào(nam hay nữ) đều cảm nhận rõ ràng hơn bao giờ hết về giới tính của mình Từ

đó, nhu cầu được thể hiện và được khẳng định trước những người bạn khác giớirất mạnh Bắt đầu lứa tuổi này, sự rung động đầu đời về tình yêu đôi lứa cũngxuất hiện khá phổ biến Sau đó bước hẳn vào độ tuổi thanh niên tình yêu có thểnói là điều không thể thiếu trong lứa tuổi này Trước đó, ở lứa tuổi thiếu niên, ởcác em mới nảy sinh nhu cầu có bạn khác giới, ở một sổ em có những cảm xúcmới mẻ như quý mến bạn khác giới, nhưng cảm xúc đó dễ mất đi nếu nó gặpnhững cản trở của điều kiện khách quan như bị đối tượng từ chối, bị bạn bè trêuchọc, cha mẹ, thầy cô để ý

Thứ hai, đây là giai đoạn hình thành nhân cách.

Từ những thay đổi về tâm sinh lý nêu trên, khiến thanh thiếu niên cảmnhận rất rõ mình không còn là trẻ con nữa, nguyện vọng được mọi người đối xửvới mình như người lớn thực sự trở nên mạnh mẽ Ở độ tuổi này “cái tôi” củacác bạn dần được hình thành và thể hiện, đa số các bạn tự đánh giá bản thân rấtcao, cao hơn nhiều so với thực tế Thanh thiếu niên thường muốn chứng minhmình là người lớn (được độc lập, không chịu sự kiểm soát của bố mẹ trongnhiều phương diện: thời gian đi về, cách ăn mặc, sử dụng tiền tiêu vặt…), đượctôn trọng như người lớn Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy thanh niên còn nhiều hạnchế so với “tiêu chuẩn” của một người lớn thực sự, vì ở độ tuổi này thanh niêncòn phụ thuộc vào cha mẹ, ít trải nghiệm cuộc sống, ít hiểu biết và kinh nghiệm

xã hội, khả năng làm chủ, tự chịu trách nhiệm chưa cao Vì thế, cha mẹ vànhững người thân trong gia đình vẫn đối xử với các em như những người chưatrưởng thành Từ đó, rất dễ nảy sinh mâu thuẫn trong giao tiếp, ứng xử giữathanh thiếu niên với thế hệ đi trước Khi lòng tự trọng của các em bị tổn thương,các em thường tỏ ra bất cần, ngang bướng, suy nghĩ và hành động theo ý chí chủquan của mình Chính vì vậy rất dễ bị người khác lôi kéo, dụ dỗ, xúi giục Trongkhi đó họ lại không tự đánh giá được bản thân mình và các mối quan hệ phứctạp, hành động theo sở thích không nhận thấy tính chất nguy hiểm của các hành

vi mà mình thực hiện

Trên đây là một số đặc trưng tâm lý của lứa tuổi thanh niên, một giai đoạnchứa đựng nhiều khó khăn thử thách trong cuộc đời của mỗi người Qua đó thấyrằng, những đặc trưng tâm lý của lứa tuổi này có tác động rất lớn đến hành vi,ứng xử của thanh niên trong giai đoạn này Nếu nắm được những đặc trưng tâm

lý chi phối hành vi, ứng xử của thanh thiếu niên, thì khi chúng ta cần xem xét,đánh giá hành vi của thanh thiếu niên sẽ có cơ sở nhìn nhận, đánh giá một cáchkhách quan, khoa học hơn, từ đó đưa ra những biện pháp giáo dục, ngăn ngừacũng như những biện pháp xử lý một cách hiệu quả, có ích cho xã hội, nhưngkhông làm ảnh hưởng đến sự phát triển tiếp theo của thanh niên

1.1.2 Khái niệm vi phạm pháp luật của thanh thiếu niên:

1.1.2.1 Định nghĩa:

Theo Giáo trình Lý luận nhà nước và pháp luật của Trường đại học Luật

Hà Nội: “Vi phạm pháp luật là hành vi (hành động hoặc không hành động) trái

pháp luật và có lỗi, do chủ thể có năng lực trách nhiệm pháp lý thực hiện, xâm hại đến các quan hệ xã hội được pháp luật bảo vệ”

Trong bất kỳ xã hội có giai cấp nào, vi phạm pháp luật đều bị coi là hành

vi bất hợp pháp, nên về nguyên tắc chủ thể của hành vi ấy phải chịu trách nhiệmpháp lý Về mặt khoa học, ta thấy, thanh thiếu niên là người chưa phát triển đầy

đủ cả về thể chất và tâm sinh lý, nhận thức của họ thường non nớt, thiếu chinchắn trong suy nghĩ, bồng bột trong hành động Do vậy, các em dễ bị kích động,lôi kéo, cuốn hút bởi những người xung quanh Nếu ở môi trường xấu và khôngđược chăm sóc, giáo dục chu đáo, thanh thiếu niên dễ bị tiêm nhiễm các thói hưtật xấu dẫn đến phạm pháp Vì thế, rất cần sự định hướng đúng đắn từ phía giađình, nhà trường và xã hội

Để hiểu rõ hơn về vi phạm pháp luật của thanh thiếu niên, cần xem xétcác dẫu hiệu đặc trưng của nó

1.1.2.2 Các dấu hiệu của vi phạm pháp luật do thanh thiếu niên thực

hiện:

Từ định nghĩa về vi phạm pháp luật của thanh thiếu niên, có thể nêu lênnhững đặc trưng cơ bản của nó như sau:

xử sự thực tế của thanh thiếu niên, thể hiện dưới dạng hành động hoặc không hành động.

Các Mác đã nhấn mạnh: “Ngoài hành vi của mình ra, tôi hoàn toàn khồn

tồn tại với pháp luật, hoàn toàn không phải là đối tượng của nó” Có thể thấy,

pháp luật không điều chỉnh những suy nghĩ hoặc những đặc tính cá nhân kháccủa con người nếu như chúng không biểu hiện thành các hành vi cụ thể của họ

Vì thế, suy nghĩ, những đặc tính cá nhân khác của con người và cả sự biến cho

dù có nguy hiểm cho xã hội cũng không liên quan đến vi phạm pháp luật

Do đó, vi phạm pháp luật của thanh thiếu niên trước hết phải là hành viđược xác định cụ thể Hành vi xác định này có thể được thực hiện bằng hànhđộng (ví dụ như thanh thiếu niên thực hiện hành vi đánh bạc, trộm cắp…) hoặcbằng không hành động (ví dụ như thanh thiếu niên không đội mũ bảo hiểm khi

di xe máy, hay thanh thiếu niên không tố tác hành vi vi phạm pháp luật…)

xâm phạm các quan hệ xã hội được pháp luật xác lập và bảo vệ.

Vi phạm pháp luật của thanh thiếu niên không những là hành vi nguyhiểm cho xã hội mà hành vi đó còn phải trái với pháp luật Hành vi trái pháp luậtcủa thanh thiếu niên là hành vi được thực hiện không đúng với những quy địnhcủa pháp luật Tính trái pháp luật của những hành vi này được thể hiện dưới các

hình thức như: thứ nhất, không làm những việc mà pháp luật yêu cầu, ví dụ: thanh thiếu niên đi xe máy không đội mũ bảo hiểm; thứ hai, hành vi vượt quá sự

cho phép của pháp luật, ví dụ: thanh thiếu niên điều khiển xe máy chạy quá tốc

độ cho phép thứ ba, làm những việc mà pháp luật cấm, ví dụ: thanh thiếu niên

điều khiển xe máy khi chưa đủ tuổi; đua xe, tổ chức đua xe trái phép Nhữnghành vi hợp pháp hay hành vi trái với các quy định của các tổ chức xã hội, trái

với tập quán, đạo đước, tôn giáo… mà không trái pháp luật thì không liên quanđến vi phạm pháp luật

Hành vi trái pháp luật của thanh thiếu niên ở những mức độ khác nhauđều xâm hại đến những quan hệ xã hội mà mỗi nhà nước xác lập và bảo vệ Mộtcách khái quát, những gì mà pháp luật không cấm, không xác lập và bảo vệ thì

dù có làm trái, có xâm phạm cũng không bị coi là vi phạm pháp luật Như vậy,tính trái pháp luật là dấu hiệu không thể thiếu của hành vi bị coi là vi phạm phápluật

lỗi của chủ thể.

Lỗi là trạng thái tâm lý, thể hiện thái độ tiêu cực của chủ thể đối với hậuquả hành vi trái pháp luật của mình và đối với với hành vi trái pháp luật ấy ởthời điểm chủ thể thực hiện hành vi trái pháp luật Lỗi đặt ra trong điều kiện mộtngười có khả năng lựa chọn một cách xử sự vừa thỏa mãn nhu cầu của bản thânvừa phù hợp với yêu cầu của pháp luật nhưng người đó đã lựa chọn xử sự tráipháp luật Ví dụ như học sinh có một khoảng thời gian ôn tập trước khi thinhưng đã không làm điều đó mà đợi đến khi thi lại sử dụng tài liệu Như vậy,học sinh này có điều kiện lựa chọn xử sự để vừa được điểm cao vừa không viphạm quy chế thi (ôn thi) nhưng đã lựa chọn xử sự trái với quy định (quay cóp)nên bị coi là có lỗi

Có thể nói mọi vi phạm pháp luật do thanh thiếu niên thực hiện đều lànhững hành vi trái pháp luật, nhưng không phải tất cả các hành vi trái pháp luậtcủa thanh thiếu niên đều là những vi phạm pháp luật, mà chỉ những hành vi tráipháp luật nào được thanh thiếu niên thực hiện một cách cố ý hoặc vô ý (tức là cólỗi của thanh thiếu niên) mới được coi là vi phạm pháp luật Nếu thanh thiếuniên thực hiện những hành vi trái pháp luật do những điều kiện và hoàn cảnhkhách quan mà không cố ý và cũng không vô ý hoặc không thể nhận thức được,

từ đó không thể lựa chọn hoặc điều khiển được hành vi của mình theo yêu cầucủa pháp luật thì chủ thể thực hiện hành vi đó không bị coi là có lỗi và hành vi

đó không phải là vi phạm pháp luật Vì vậy, lỗi là dấu hiệu không thể thiếu đểxác định vi phạm pháp luật của thanh thiếu niên

trách nhiệm pháp lý.

Chủ thể vi phạm pháp luật của thanh thiếu niên phải là người có năng lựctrách nhiệm pháp lý Năng lực trách nhiệm pháp lý của thanh thiếu niên là khảnăng mà pháp luật quy định cho họ phải chịu trách nhiệm đối với hành vi tráipháp luật của mình

Theo quy định của pháp luật,thanh thiếu niên sẽ có năng lực trách nhiệmpháp lý khi đạt đến một độ tuổi nhất định và trí tuệ phát triển bình thường Đó là

độ tuổi mà sự phát triển về trí lực và thể lực đã cho phép thanh thiếu niên nhậnthức được hành vi của mình, hậu quả của hành vi đó gây ra cho xã hội và có khảnăng điều khiển được hành vi nên phải chịu trách nhiệm về hành vi của mình.Hai yếu tố này quan hệ thống nhất với nhau, nếu thiếu một trong hai yếu tố sẽkhông đủ điều kiện để kết luận về năng lực trách nhiệm pháp lý của một ngườinào đó Thanh thiếu niên mắc bệnh tâm thần nhưng đủ tuổi chịu trách nhiệmpháp lý theo luật định hoặc thanh thiếu niên chưa đến tuổi chịu trách nhiệmpháp lý theo luật định nhưng có sự phát triển bình thường về thể chất và tinhthần mà có hành vi trái pháp luật thì họ không được coi là những người có nănglực trách nhiệm pháp lý

1.2 Các loại vi phạm pháp luật của thanh thiếu niên:

Khi nói đến vi phạm pháp luật hầu hết mọi người đều nghĩ đến tội phạm(vi phạm hình sự), tuy nhiên hiện tượng vi phạm pháp luật của thanh thiếu niêntrong xã hội rất phong phú Thông thường, dưới góc độ lý luận chung có thểchia vi phạm pháp luật của thanh thiếu niên thành các loại cơ bản sau: vi phạm

kỷ luật học tập, lao động; vi phạm hành chính; vi phạm dân sự; vi phạm hình sự(tội phạm)

1.2.1 Vi phạm kỷ luật học tập, lao động:

Thanh thiếu niên là đối tượng đang là học sinh, sinh viên hoặc đang làmviệc trong các cơ quan, tổ chức Do đó, khi thanh thiếu niên thực hiện nhữnghành vi có lỗi, trái với những quy chế, quy tắc xác lập trật tự trong nội bộ mộtcông ty, xí nghiệp, trường học (tức là vi phạm kỷ luật) thì họ có thể bị xử lý kỷluật theo nội quy, quy chế của cơ quan, tổ chức đó Ví dụ: thanh thiếu niên làhọc sinh khi đi học không mặc đồng phục theo quy định hoặc có các hành vikhông tôn trọng thầy cô, thanh thiếu niên là nhân viên của một xí nghiệp nhưngkhông tuân thủ những quy định về an toàn lao động…

Tuy nhiên, thanh thiếu niên có một giới hạn độ tuổi khá rộng, từ 10 đến

30 tuổi, trong đó bao gồm nhóm thanh thiếu niên chưa đến tuổi vị thành niênnên khi xác định vi phạm hành chính cũng như xử phạt hành chính đối với thanhthiếu niên cần lưu ý đến điều này

Khoản 1 Điều 6 PLXLVPHC năm 2002 (sửa đổi năm 2008) quy định:

“Người đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi bị xử phạt hành chính về vi phạm hành chính do cố ý; người từ đủ 16 tuổi trở lên bị xử phạt hành chính về mọi vi phạm hành chính do mình gây ra”.

Như vậy, thanh thiếu niên dưới 14 tuổi là người chưa có năng lực hànhchính nên sẽ không phải chịu trách nhiệm hành chính Thanh thiếu niên từ đủ 14tuổi đến dưới 16 tuổi là người có năng lực trách nhiệm hành chính chưa đầy đủ,

sẽ phải chịu trách nhiệm hành chính về vi phạm hành chính được thực hiện vớilỗi cố ý Thanh thiếu niên từ đủ 16 tuổi trở lên được xác định là có năng lực

trách nhiệm hành chính đầy đủ, sẽ phải chịu trách nhiệm hành chính đối với mọi

vi phạm hành chính mà họ gây ra

Việc xử lý vi phạm hành chính đối với thanh thiếu niên ở nhóm tuổi chưathành niên được quy định tại Điều 7 PLVPHC năm 2002 (sử đổi năm 2008) như

sau: “Người từ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi vi phạm hành chính thì bị phạt cảnh

cáo Người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi vi phạm hành chính thì có thể bị áp dụng hình thức xừ phạt vi phạm hành chính quy định tại Điều 12 của pháp lệnh này Khi phạt tiền đối với họ thì mức tiền phạt không được quá một phần hai mức phạt đối với người thành niên; trong trường hợp họ không có tiền nộp phạt thì cha mẹ hoặc người giám hộ phải nộp thay”.

Thanh thiếu niên từ đủ 18 tuổi sẽ bị áp dụng hình thức xử phạt vi phạmhành chính quy định tại Điều 12 của Pháp lệnh mà không có bất kỳ hạn chế nào

Theo khoản 2, khoản 3 Điều 606 BLDS năm 2005 thì năng lực chịu tráchnhiệm bồi thường thiệt hại của thanh thiếu niên là người chưa thành niên khithực hiện hành vi vi phạm pháp luật dân sự được xác định như sau:

“2 Người chưa thành niên dưới 15 tuổi gây thiệt hại mà còn cha mẹ thì cha mẹ phải bồi thường toàn bộ thiệt hại; nếu tài sản cha mẹ không đủ để bổi thường mà con chưa thành niên gây thiệt hại có tài sản riêng thì lấy tài sản đó

để bổi thường phần còn thiếu, trừ trường hợp quy định tại Điều 621 của Bộ luật này Người từ đủ 15 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi gây thiệt hại thì phải bồi thường bằng tài sản của mình; nếu không đủ tài sản để bồi thường thì cha, mẹ phải bổi thường phần còn thiếu bằng tài sản của mình.

3.Người chư thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự gây thiệt hại

mà có người giám hộ thì người giám hộ đó được dùng tại sản của người được giám hộ để bồi thường; nếu người được giám hộ không có tài sản hoặc không

đủ tài sản để bồi thường thì người giám hộ phải bồi thường bằng tài sản của mình; nếu người giám hộ chứng minh được mình không có lỗi trong việc giám

hộ thì không phải lấy tài sản của mình để bồi thường”.

1.2.4 Vi phạm hình sự (tội phạm):

Khoản 1 Điều 8 BLHS năm 1999 sửa đổi, bổ sung năm 2009 quy định:

“Tội phạm là hành vi nguy hiểm cho xã hội được quy định trong Bộ luật hình

sự, do người có năng lực trách nhiệm hình sự thực hiện một cách cố ý hoặc vô

ý, xâm phạm độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ Tổ quốc, xâm phạm chế độ chính trị, chế độ kinh tế, nền văn hóa, quốc phòng, an ninh, trật tự,

an toàn xã hội, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, tự do, tài sản, các quyền, lợi ích hợp pháp khác của công dân, xâm phạm những lĩnh vực khác của trật tự pháp luật xã hội chủ nghĩa”.

Trách nhiệm hình sự của thanh thiếu niên được quy định tại Điều 12

BLHS năm 1999 sửa đổi năm 2009 như sau: “Người từ đủ 14 tuổi trở lên nhưng

chưa đủ 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng với lỗi cố ý hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng Người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm”.

Như vậy, xuất phát từ đặc điểm tâm sinh lí cũng như khả năng nhận thứccủa thanh thiếu niên, pháp luật quy định trách nhiệm hình sự của thanh thiếuniên ở các nhóm tuổi khác nhau là không giống nhau Thanh thiếu niên là ngườidưới 14 tuổi sẽ không phải chịu trách nhiệm hình sự, nói cách khách họ là ngườichưa có năng lực trách nhiệm hình sự Thanh thiếu niên từ đủ 14 tuổi bắt đầuphải chịu trách nhiệm hình sự, người từ đủ 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sựđối với mọi loại tội phạm

Ngoài ra, thanh thiếu niên là người chưa thành niên là nhóm đối tượngđặc biệt, chưa phát triển toàn diện về thể chất, tinh thần cũng như khả năng nhậnthức nên BLHS đã có những quy định riêng áp dụng đối với người chưa thànhniên tại Chương X của Bộ luật.

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG VI PHẠM PHÁP LUẬT CỦA THANH THIẾU NIÊN VIỆT NAM HIỆN NAY.

Thanh thiếu niên vi phạm pháp luật là một vấn đề xã hội tồn tại ở mọiquốc gia Ở nước ta, công tác đấu tranh phòng chống vi phạm pháp luật và phạmtội của thanh thiếu niên thuộc về trách nhiệm của Đảng, Nhà nước, các cơ quan,

tổ chức và toàn thể nhân dân Trong những năm vừa qua, Đảng và Nhà nước đãban hành nhiều chủ trương, chính sách và pháp luật nhằm bảo đảm sự phát triểntoàn diện của thanh thiếu niên Chính phủ, các Bộ, ban, ngành và chính quyềncác cấp đã đề ra nhiều chương trình, kế hoạch cũng như áp dụng nhiều biệnpháp để tăng cường bảo vệ an ninh, trật tự an toàn xã hội, đấu tranh phòng vàchống vi phạm pháp luật nói chung và vi phạm pháp luật của thanh thiếu niênnói riêng

Tuy nhiên, trước tác động của suy giảm kinh tế thế giới, lạm phát và giá

cả các mặt hàng sinh hoạt thiết yếu tăng cao, tình trạng thiếu việc làm, thấtnghiệp và các tiêu cực xã hội đã ảnh hưởng rất lớn tới đời sống, sinh hoạt và tưtưởng của thanh niên, đặc biệt là thanh niên công nhân, nhóm đối tượng chịu tácđộng nhiều nhất của suy giảm kinh tế Một bộ phận thanh niên chưa có ý chíphấn đấu vươn lên, thụ động, ý thức trách nhiệm bản thân còn hạn chế, ngại khó,ngại khổ; quan niệm về giá trị đạo đức còn lệch lạc, lối sống buông thả, vị kỷ,thực dụng, thiếu trách nhiệm Đặc biệt, cơ chế kinh tế thị trường với những mặttrái của nó đã tác động không nhỏ lên tình trạng ngày càng gia tăng tội phạmtrong thanh thiếu niên, đặc biệt là người chưa thành niên Hiện nay, số lượng trẻ

vị thành niên phạm pháp đang tăng theo xu hướng trẻ hóa và mức độ vi phạmngày càng nghiêm trọng Đặc biệt có một bộ phận thanh thiếu niên đã tham giavào các băng nhóm tội phạm có tổ chức, phạm tội có sử dụng bạo lực với tínhchất côn đồ hung hãn; thực hiện các hành vi giết người, cướp của, chống ngườithi hành công vụ, bảo kê, đâm thuê, chém mướn gây ra hậu quả hết sức nghiêmtrọng

Vi phạm pháp luật của thanh thiếu niên rất đa dạng, ở nhiều lĩnh vực khácnhau, do đó trong bài viết của mình em xin nêu lên thực trạng vi phạm pháp luậtcủa thanh thiếu niên Việt Nam trong những năm gần đây thông qua những sốliệu thực tế cũng như đưa ra một số nhận xét cơ bản về vấn đề này.

2.1 Tình hình vi phạm pháp luật của thanh thiếu niên Việt Nam hiện nay:

Như trên đã đề cập, vi phạm pháp luật của thanh thiếu niên rất đa dạng,diễn ra ở nhiều lĩnh vực, đặc biệt tập trung nhiều nhất với diễn biến phức tạp vàđáng báo động ở một vài nhóm sau:

2.1.1 Nhóm các hành vi xâm phạm sở hữu, an ninh trật tự

Đây là nhóm hành vi vi phạm pháp luật do thanh thiếu niên thực hiện có

số lượng đối tượng nhiều nhất Trong nhóm này, những đối tượng từ 16 tuổi trởxuống, chủ yếu thực hiện hành vi như trộm cắp vặt, lừa đảo nhỏ, cưỡng đoạt tàisản, cố ý gây thương tích, chỉ có một số rất nhỏ các đối tượng ở lứa tuổi này cónhững hành vi như cướp tài sản, cướp giật, giết người… Ngược lại, các đốitượng từ 16 tuổi trở lên thì hành vi vi phạm bao gồm cả trộm cắp, lừa đảo, cướp,cướp giật, cưỡng đoạt tài sản, giết người và hành vi của các đối tượng này cómức độ nguy hiểm cho xã hội cao hơn so với hành vi của các đối tượng dưới 16tuổi, phần lớn hành vi vi phạm của các đối tượng này đã cấu thành tội phạm và

bị truy cứu trách nhiệm hình sự Đáng lo ngại nhất là trong các vụ gây rối này cónhiều loại hung khí, vũ khĩ có khả năng gây thương tích cao được sử dụng Theokết quả thống kê của Trung tâm nghiên cứu tội phạm học và phòng ngừa tộiphạm học (Học viện Cảnh sát nhân dân) về tội phạm giết người trong giai đoạn

từ tháng 1-2007 đến 9-2010, với trên 4.000 phạm nhân đang thụ án tại bốn trạigiam thuộc Bộ Công an quản lý.Kết quả cho thấy tội phạm thường xảy ra chủyếu ở nhóm tuổi từ đủ 18-30 (41,12%) và nhóm tuổi từ 30-45 (34,06%), ở nhómtuổi từ đủ 14 đến dưới 18 chiếm 16,7%; còn lại ở nhóm tuổi khác là 8,75% Trong báo cáo của Tổng cục Cảnh sát, Bộ Công an về trật tự xã hội trong 5 năm

từ năm 2004- 2009, trên cả nước xảy ra 25.508 vụ phạm pháp hình sự Lựclượng cảnh sát điều tra tội pham về trật tự xã hội, công an các đơn vị, địa

phương đã điều tra khám phá 18.597 vụ, bắt giữ xử lý 27.396 đối tượng, triệtphá 1.986 băng nhóm tội phạm hình sự, xử lý 6.484 đối tượng Trong số đốitượng gây án, tỷ lệ HSSV chiếm 3,6%, trong đó có nhiều vụ án đặc biệt nghiêmtrọng như giết bạn cùng lớp, cùng trường, giết cướp.

Theo số liệu thống kê của Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về trật tự xã hội(Bộ công an) thì trong năm 2001 có 11.376 thanh thiếu niên ở độ tuổi dưới 18 viphạm pháp luật, trong đó 48,99% là trộm cắp, 4,29% là tội cướp, 0,76% là tộigiết người, 11,4% là cố ý gây thương tích… nhưng đến năm 2008 thì con số này

đã tăng lên thành 17.138, trong đó chiếm đa số vẫn là tội trộm cắp (34%), 4,5%

là tội giết ngưới, cướp và cướp giật chiếm 13,6% (Chỉ tiêu trẻ em Việt Nam,2005-2009) Còn thống kê tư Hội thảo về Chương trình hành động Quốc gia vìtrẻ em giai đoạn 2011 – 2020, do Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội tổ chứctại Đà nẵng (diễn ra từ 16 đến 18/8/2011) cho thấy chỉ trong sáu tháng đầu năm

2010 đã có gần 60 vụ giết người và hơn 200 vụ cướp do trẻ em gây ra Trong 3tháng đầu năm 2011 trên phạm vi cả nước, các băng nhóm vị thành niên sử dụng

vũ khí gây ra 107 vụ xô xát, tăng 51 vụ so với cùng kỳ năm 2010, chiếm 34% sovới tổng số vụ vi phạm pháp luật xảy ra trên cả nước

2.1.2 Nhóm các hành vi vi phạm trong lĩnh vực giáo dục

Cùng với sự phát triển của xã hội, mỗi chúng ta được sống trong môitrường văn minh, hiện đại hơn, nhưng kéo theo đó là nhiều vấn đề nảy sinh Mộttrong những vấn đề đáng lo ngại hiện nay, đó là đạo đức của một bộ phận thanhthiếu niên đang bị xuống cấp, dẫn đến tình trạng, bạo lực học đường, cư xử vô

lễ với thầy cô, hay những vụ án nghiêm trọng trong thanh thiếu niên…

Thời gian gần đây các phương tiện thông tin đại chúng thường xuyên đưatin về các vụ bạo lực học đường, điều đáng lo ngại là bạo lực học đường khôngchỉ đáng bảo động về số lượng mà cả ở mức độ nghiêm trọng Các vụ bạo lựchọc đường không chỉ là đấm đá, túm tóc, mà còn lột áo, dùng dao lam để hămdọa, thậm chí là đâm chém… Theo số liệu được đưa ra tại “Hội thảo giải phápphòng ngừa từ xa và ngăn chặn tình trạng học sinh đánh nhau” do Bộ Giáo dục

và Đào tạo tổ chức ngày 28/7/2010 thì trong khoảng thời gian từ năm 2009 đếnngày diễn ra hội thảo, các trường trên toàn quốc đã xả lý kỷ luật, khiển trách gần

900 học sinh, buộc thôi học hơn 730 học sinh và cảnh cáo gần 1600 học sinh dotham gia vào các vụ đánh nhau trong và ngoài nhà trường Riêng năm học 2009– 2010 xảy ra 7 vụ việc học sinh đánh nhau dẫn đến chết người Tại thành phố

Hà Nội từ năm 2010 – 11/2011 đã xảy ra 42 vụ học sinh tụ tập đánh nhau gâyhậu quả nghiêm trọng (trong đó có 2 vụ giết người) Nguyên nhân chỉ vì nhữngmâu thuẫn rất nhỏ trong sinh hoạt và học tập Trong vụ án mạng nghiêm trọngxảy ra vào 19/12/2012 tại trường Đại học Kinh doanh Công nghệ (Hà Nội) namsinh tên Vũ Ngọc Cương (SN 1992, quê Bắc Ninh) đã bị đâm chết ngay tại lớp.Theo tài liệu của cơ quan điều tra, bạn của Cương tên Hoàng và Phan vốn cómâu thuẫn cá nhân từ trước Vào khoảng thời gian xảy ra án mạng, Hoàng đeotai nghe đứng ở ngoài cửa lớp học, Phan đi qua và nói Hoàng “nhìn đểu” mìnhrồi gọi Bùi Ngọc Quân và Nguyễn Hồng Quân tới để "xử" Hoàng Thấy vậy,Cương đang ngồi trong lớp liền nói vọng để bênh vực cho Hoàng: “Nhìn đểu thìlàm gì được” Ngay lập tức, Cương bị nhóm bạn học lao tới hành hung và đâmchết

Qua khảo sát 200 học sinh tại các trường THPT ở địa bàn thành phố HàNội năm 2011, có đến 96,7% số học sinh được hỏi đều cho rằng ở trường các

em học, có xảy ra hiện tượng nữ sinh đánh nhau, trong đó có 12,7% nữ sinh 1lần đánh nhau, 20,7% 2-3 lần, 10,7% 4-5 lần, 19,3% từ 5 lần trở lên; phần lớncác nữ sinh có hành vi đánh nhau đã cho rằng việc đó là “bình thường” (57%) và

“chấp nhận được” (gần 40%) Bên cạnh đó, khảo sát trong 200 cha, mẹ học sinh

về sự thể hiện hành vi đạo đức trong cuộc sống hàng ngày của trẻn em so với thế

hệ trước, 30,8% cho rằng sự hiếu thảo với ông bà và cha mẹ kém trước; chỉ có26,3% biết ơn thầy cô giáo và 27% nhường nhịn, hòa thuận với ạnh chị em.Những con số trên đây cho thấy bạo lực học đường đang thực sự trở thành vấnnạn của ngành giáo dục Bất chấp những lời cảnh cáo của các cơ quan chức

năng, của những người làm công tác giáo dục… nạn bạo lực học đường vẫnkhông hề suy giảm mà ngày càng diễn biến phức tạp.

Ngoài ra, có nhiều vụ học sinh nữ đánh nhau hội đồng, lột quần áo, dùngđiện thoại ghi hình rồi phát tán lên mạng Internet ngày càng diễn biến phức tạpgây tâm lý hoang mang lo ngại cho cha mẹ học sinh, gây bức xúc dư luận xãhội Gần đây vào ngày 4/1/2013 một đoạn clip nữ sinh bị nhóm bạn nữ “xử”ngay trong lớp học được tung lên mạng xã hội facebook, với độ dài gần 3 phút,clip đã khiến nhiều người không khỏi bức xúc vì những cảnh tượng đánh bạn dãman của nhóm nữ sinh Trong clip, nữ sinh là nạn nhân đã bị nhóm ban khoảng

3, 4 bạn giật tóc, đấm đa kèm theo những lời lẽ lăng mạ Một điều khiến dư luậnlên án và lo ngại nữa là trong các clip bạo lực học đường thì thái độ thờ ơ, lãnhcảm của những học sinh khi đứng chứng kiến vụ việc Cho dù nhìn thấy ban bịđánh hoặc bạn có hành vi đánh người sai trái nhưng các cô cậu áo trắng này vẫndửng dưng như không hề có chuyện gì xảy ra, thậm chí còn reo hò, cổ vũ, chụpảnh, quay clip

Vô lễ với thầy cô, coi thường kỷ luật của nhà trường cũng là biểu hiện của

sự lệch lạc đạo đức, lối sống đáng lo ngại trong thanh thiếu niên ở lứa tuổi họcsinh hiện nay Vụ trưởng vụ công tác học sinh, sinh viên, Bộ Giáo dục vào đàotạo năm 2010 đã có cuộc điều tra 500 học sinh THCS ở quận 6 thành phố HồChí Minh, số liệu từ cuộc điều tra cho thấy 32,2% học sinh có thái độ vô lễ vớithầy, cô giáo, nhiều em chỉ chào thầy cô khi ở trong sân trường, khi ra đường lạicoi như không quen biết; 38% học sinh thường xuyên nói tục… Gần đây có thể

kể đến vụ việc một nữ sinh trường THCS Lý Tự Trọng (TP Tam Kỳ, QuảngNam) đã có những lời lẽ xúc phạm thầy cô trên mạng xã hội facebook dẫn đến

bị đuổi học Một cuộc tranh luận nổ ra, người cho rằng án phạt dành cho bạn họcsinh đó là quá nặng, người lại đồng tình với hình thức kỉ luật của nhà trường,cần phải trừng trị nghiêm để làm gương cho các học sinh khác Chưa nói đếnmức độ của kỉ luật, nhưng động thái của nhà trường đã như một hồi chuông cảnhtỉnh đến những bạn trẻ vẫn đang ngày ngày “hồn nhiên” sử dụng những từ ngữ

thô tục Bởi dù mạng là ảo, bạn cho rằng việc mình thỏa sức nói bậy, mắng chửingười khác sẽ chẳng được ai biết đến, nhưng hậu quả đôi khi lại vượt xa sứctưởng tượng của bạn.

Một kết quả khảo sát của Viện nghiên cứu và phát triển giáo dục ViệtNam năm 2010 cho thấy, tỷ lệ học sinh nói dối cha mẹ ở bậc tiểu học là 22%,THCS là 50%, THPT là 64%; còn tỷ lệ học sinh đi học muộn ở tiểu học là 20%,THCS là 21%, THPT là 58% Cũng theo khảo sát này, tỷ lệ quay cóp ở tiểu học

là 8%, ở THCS là 55%, ở cấp THPT là 60%

Như vậy, sự xuống cấp trong đạo đức, lối sống ở lứa tuổi thanh thiếu niênđặc biệt là học sinh, sinh viên là một thực trạng đáng báo động Sự biến đổi quánhanh của xã hội, với tốc độ phát triển của nền kinh tế vận hành theo cơ chế thịtrường và quá trình mở cửa trong quan hệ quốc tế, khoa học công nghệ, là yếunhững tố khách quan dẫn đến sự lệch chuẩn trong giao tiếp, ứng xử xuất hiệnngày càng nhiều của một bộ phận thanh thiếu niên hiện nay Chính sự lệchchuẩn này là môt trong những nguyên nhân góp phần dẫn đến tình trạng thanhthiếu niên vi phạm pháp luật trong thời gian gần đây

2.1.3 Nhóm các hành vi vi phạm trong lĩnh vực trật tự an toàn giao

thông

Đi môtô, xe gắn máy khi chưa đủ tuổi, không có giấy phép lái xe, vượtđèn đỏ, chạy quá tốc độ, lạng lách, đánh võng, không đội mũ bảo hiểm, đi xeđạp dàn hàng, chở quá số người quy định… là các vi phạm mà thanh thiếu niênthường mắc khi tham gia giao thông Bên cạnh đó, học sinh, sinh viên khi thamgia giao thông chưa có biểu hiện văn hoá, còn bóp còi inh ỏi, lắp các loa to, phátnhạc ầm ĩ trên đường, nói tục, chửi bậy khi đi trên đường, đùa nghịch khi đanglái xe… Đáng lưu ý là những hành vi của các em diễn ra rất “hồn nhiên”

Theo số liệu thống kê của Hội sinh viên Việt Nam (SVVN) có tới 80% sốsinh viên đi xe máy không có giấy phép lái xe, 95% số sinh viên khi lái xe máycòn sử dụng sai kỹ thuật Đối với học sinh phổ thông hầu như 100% không cóGiấy phép lái xe (GPLX), vì chưa đủ tuổi Đã có nhiều giải pháp đưa ra nhằm

quản lý và cấm học sinh không đủ tuổi đi xe máy đến trường Nhưng thực tế rấtkhó kiểm soát tình trạng này

Tại Hội nghị sơ kết 2 năm thực hiện cuộc vận động “Học sinh sinh viêngương mẫu thực hiện và vận động gia đình chấp hành nghiêm túc Luật giaothông” được tổ chức qua cầu truyền hình sáng 3/11/2009 tại Bộ GD-ĐT, Cụccảnh sát giao thông đường bộ - đường sắt, Bộ Công an đánh giá tình trạng họcsinh, sinh viên vi phạm luật giao thông có chiều hướng gia tăng Trong tổng số10.140 vụ tai nạn giao thông, có 37% vụ liên quan đến đối tượng dưới 24 tuổi và

có đến 5.526 nạn nhân dưới 24 tuổi tử vong Trong các nguyên nhân gây tai nạnthì vi phạm tốc độ chiếm 37,8%, đi không đúng phần đường 22%, xử lý kém15% Có tới 50% số người tham gia giao thông không dùng đèn báo khi chuyểnhướng, 85% không dùng còi đúng quy định, 70% không dùng phanh tay, 90%không sử dụng đúng đèn chiếu sáng xa, gần Theo thống kê, hiện tượng học sinh

đi xe máy tới trường ở các thành phố lớn có chiều hướng gia tăng Tại Hà Nội,riêng trong tháng “An toàn giao thông” năm 2009, đã xử lý 600 trường hợp viphạm là học sinh phổ thông Đặc biệt, qua ghi hình tại một số trường học HàNội, cứ 1 giờ đồng hồ có hàng chục trường hợp học sinh vi phạm Tại Đà Nẵng,

từ năm 2003-2008 có tới gần 2.000 trường hợp HSSV vi phạm an toàn giaothông, trong đó 1.300 trường hợp bị xử phạt hành chính và 7 trường hợp bị khởi

tố do vi phạm luật an toàn giao thông gây hậu quả nghiêm trọng Còn tạiTPHCM, trong chỉ tính riêng trong tháng 9/2009 cũng có 70 trường hợp họcsinh vi phạm Luật giao thông

Ngoài ra, theo số liệu từ Phòng cảnh sát giao thông Công an thành phố HàNội cho biết tình hình học sinh vi phạm Luật Giao thông đường bộ trên địa bàn

10 quận nội thành năm 2011 như sau: khảo sát bình quân mỗi trường có trên 40học sinh điều khiển xe mô tô đi học hàng ngày, phần lớn không có GPLX;khoảng trên dưới 500 học sinh hàng ngày điều khiển xe mô tô tham gia giaothông vi phạm trật tự an toàn giao thông (TTATGT) với các lỗi điều khiển xe

mô tô không có GPLX; không đội mũ bảo hiểm, chở quá số người quy định;

vượt đèn đỏ; lạng lách, đánh võng, đi vào đường cấm, đường ngược chiều; tạmgiữ gần 1500 xe máy và hơn 600 bộ giấy tờ các loại Đáng lưu ý, trong sốcáctrường hợp vi phạm này có đến hơn 70% là thanh thiếu niên Trước những viphạm này, khi bị cảnh sát giao thông yêu cầu dừng xe xử lý thì không ít thanhthiếu niên đã hành hung cảnh sát hoặc hoặc dùng nhiều hình thức để trốn tránhnhư quay đầu xe hoặc rẽ vào các ngõ nhỏ, đi vào đường ngược chiều, né tránhcác phương tiện khác, tăng tốc vượt lên để tránh bị xử lý… gây nguy hiểm chonhững người tham gia giao thông.

Một vấn đề cũng đang gây chú ý và bị lên án rất nhiều đó là tình trạng đua

xe của giới trẻ đang phổ biến tại các thành phố Các phương tiện truyền thôngđại chúng liên tục phản ánh việc hàng trăm thanh thiếu niên tụ tập thành từngđoàn trên một số tuyến đường, đặc biệt là những ngày cuối tuần để tham gia đua

xe Việc các đối tượng nẹt pô, la hét, lạng lách đánh võng không chỉ gây rốitrật tự công cộng, nguy hiểm cho bản thân mà còn khiến người đi đường khiếp

sợ Đó là chưa kể đội ngũ cổ động viên hò reo, cổ vũ hai bên đường khiến cáctay đua thêm phần phấn khích Đa phần các đối tượng tham gia đua xe còn rấttrẻ, dễ bị thành phần xấu kích động, lôi kéo, dẫn đến việc hành xử thiếu tráchnhiệm với bản thân, gia đình và xã hội Theo báo cáo của Phòng PC 67 (PhòngCảnh sát giao thông đường bộ TP Hồ Chí Minh) chỉ tính riêng 6 tháng đầu năm

2010, đã phát hiện và giải tán 216 tốp (so với cùng kỳ 2009 là 151 tốp) thanhniên tụ tập, lưu thông thành đoàn, lạng lách, đánh võng, đua xe trái phép, dànhàng ngang trên các tuyến đường; phát hiện kiểm tra và lập biên bản 2.430 vụ(so với cùng kỳ 2009 là 1.279 vụ) trường hợp vi phạm, tạm giữ 2.356 xe (so vớicùng kỳ năm 2009 là 1.250 xe) xe mô-tô, gắn máy Tại địa bàn thành phố HàNội những năm qua vẫn thường xảy ra tình trạng thanh thiếu niên, trong đó cóhọc sinh tu tập nhau tổ chức đua xư trái phép tại một số tuyến phố vào các dịp lễhội, tết, các giải bong đá… Đây là thực trạng đáng báo động về sự xuống cấpđạo đước, lối sống trong một bộ phận thanh thiếu niên thích ăn chới, đua đòi, ưa

hưởng thụ, lười lao động, sống ích kỷ và thiếu sự quan tâm dạy dỗ từ phía giađình.

2.1.4 Thanh thiếu niên tham gia vào các tệ nạn xã hội như: ma túy, cờ

bạc, cá độ, mại dâm…

Trong thời gian gần đây số lượng thanh thiếu niên tham gia vào tệ nạn matúy (sử dụng, tang trữ, mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy…) ngày càngnhiều, đặc biệt là ở những thành phố lớn Đây là một thực tế rất đáng lo ngại và

để hạn chế , tiến tới loại trừ tệ nạn ma túy trong thanh thiếu niên, chúng ta cầnnắm bắt được tình hình thanh thiếu niên phạm pháp về ma túy

Theo số liệu của Cục phòng chống tệ nạn xã hội, Bộ Lao động – Thươngbinh và xã hội cho thấy số người nghiện ma túy trong cả nước đã tăng lên khôngngừng với xu thế trẻ hóa người nghiện Trong 10 năm trở lại đây ở Việt Nam đã

có khoảng 10 vạn người nghiện ma túy Trong hồ sơ quản lý trên 70% số ngườinghiện dưới 30 tuổi, khoảng 5% tổng số người sử dụng ma túy ở tuổi chưa thànhniên đặc biệt trong đó có khoảng 50% tổng số người nghiện là trẻ em (dưới 16tuổi) Theo thống kê của Viện kiểm sát nhân dân tối cao Nếu như năm 2004, chỉ

có 600 học sinh sinh viên (HSSV) nghiện ma túy, thì đến năm 2007 con số này đãtăng lên 1.234 HSSV

Đặc biệt hiện nay, tệ nạn ma túy học đường vẫn là vấn đề nhức nhối của xãhội Trên địa bàn thành phố Hà Nôi có 323 trường THCS và THPT với 272.959học sinh và 37 trường đại học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp với hơn107.000 sinh viên Với số lượng học sinh sinh viên lớn như vậy, việc quản lý làrất khó khăn và phức tạp ngoài ra số lượng trẻ em lang thang, cơ nhõ đang kiếmsống trên địa bàn thành phố Hà Nội cũng chiếm một lượng đáng kể, các em chủyếu là ở nông thôn ra Hà Nội làm những việc vặt như: đánh giầy, bán báo, bán vésố… Hầu hết các em thuộc diện học kém, ý thức kỷ luật kém, coi thường việchọc, chán học, bỏ học và dần dần tiêm nhiễm những thói hư tật xấu, đua đòi, ănchơi Sau khi thôi học hầu như các em không làm gì cả, chỉ có một số í tem đanghọc nghề và đi làm thêm, nhưng cũng không ổn định Những em không có nghề

nghiệp, việc làm hay chơi bời, đàn đúm bạn bè để rồi cuối cùng sa vào con đườngnghiện ngập, phạm tội để có tiền sử dụng ma túy hoặc là các hành vi gấy rối dotrạng thái quá khích khi sử dụng ma túy

Một thực trạng hiện nay là hầu hết các hành vi phạm pháp về ma túy dothanh thiếu niên thực hiên đều là của người nghiện ma túy Có thể nói, trong phầnlớn các trường hợp, việc nghiện ma túy là xuất phát điểm của các hành vi vi phạmpháp ma túy khác trong thanh thiếu niên Vì nghiện ma túy nên thanh thiếu niênphải sử dụng ma túy một cách trái phép, đây chính là hành vi vi phạm pháp luật.Mặt khác, thanh thiếu niên là những người mà thể chất và tinh thần chưa pháttriển hoàn thiện, vì vậy họ có xu hướng rủ rê, lôi kéo nhau thành từng nhóm đểtăng cường sức mạnh cho mỗi cá nhân Chính vì thế, từ nghiện mà túy, thanhthiếu niên có thể rủ rê, lôi kéo, tổ chức cho bạn bè sử dụng trái phép chất ma túy

và đây lại là một hành vi phạm pháp Đáng lo ngại hơn cả là chính thanh thiếuniên bị lôi kéo tham gia buôn bán, vận chuyển trái phép các chất ma túy TheoBáo cáo của Chi cục phòng chống tệ nạn xã hội, Sở Lao động, Thương binh và

Xã hội Hà Nội, số người nghiện ma túy được quản lý tại Hà nội năm 2001 là9.619 người; đến năm 20002, số lượng này đã là 12.286 người và 9 tháng đầunăm 2003, con số này đã là 12.555 người Đáng lưu ý là đối tượng nghiện ma túychủ yếu là thanh thiếu niên

Theo Bộ Lao động- thương binh và xã hội, năm 2011 hoạt động tội phạm

ma túy trên địa bàn thành phố hà Nội đã được kiềm chế song vẫn tiềm ẩn và diễnviến phức tạp.điển hình như vụ triệt phá 2 tụ điểm chứa chấp, tổ chức sử dụng tráiphép chất ma túy tại 2 quán cà phê lớn tại Hà Nội, tạm giữ hơn 90 đối tượng,trong đó có nhiều học sinh, sinh viên Hay như vụ ngàu 30/4/2011, Công an HảiPhòng phát hiện và bắt giữ 16 đối tượng sử dụng trái phép chất ma túy, trong đó

có 6 đó có 6 đối tượng là học sinh phổ thông Tình trạng thanh thiếu niên tụ tập tổchức và sử dụng trái phép chất ma túy tổng hợp có chiều hướng gia tăng Các tệnặn như tiêm chích, hút hít, sử dụng heroin, mua bán trái phép chất ma túy ở lứatuổi thanh thiếu niên đang hết sức phổ biến

Số liệu so sánh giữa năm 1995 và năm 2001 về số người nghiện ma túy chia theo lứa tuổi

Năm Dưới 18 tuổi Từ 18 đến 30 tuổi Trên 30 tuổi

Các thành phố lớn như Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh… là địa bàn cólượng sinh viên đông đảo, việc quản lý không hề đơn giản Hơn nữa, phần lớnsinh viên từ tỉnh khác đến khiến việc quản lý càng khó khăn Không chỉ với nhàtrường, gia đình mà ngay cả cơ quan sở tại cũng thấy lúng túng vì sinh viênthường không ổn định về chỗ ở, nay chỗ này mai chỗ khác Sinh viên ngoại trú

cờ bạc, sinh viên nội trú cũng cờ bạc, lô đề Điểm dừng của sinh viên nội trú làcác quán xá quanh khu ký túc Ban đầu thì bớt tiền tiêu hàng tháng gia đình trợcấp, sau tiền trợ cấp không đủ thì vẽ thêm ra tiền học thêm, tăng học phí Vàcuối cùng là cắm đồ của mình, đồ đi mượn Dù vẫn còn phải sống nhờ trợ cấp

từ gia đình nhưng số tiền mà sinh viên bỏ ra đánh lô đề, cờ bạc mỗi ngày lạikhông hề nhỏ Ngoài lô đề, cờ bạc, sinh viên còn sảnh sỏi trong việc cá độ.Những trận bóng đá ban đầu xem với tinh thần thể thao rồi không biết từ khi nào

nó cũng trở thành một trò đen đỏ

Ngoài ra, mại dâm cũng là một trong những tệ nạn đáng lo ngại trongthanh thiếu niên Ngày càng nhiều thanh thiếu niên bị lôi kéo vào tệ nạn mạidâm Hội nghị tổng kết phòng, chống mại dâm giai đoạn 2006 - 2010 của ViệtNam cho thấy: cả nước ước tính có gần 31.000 người bán dâm, phần lớn lànữ; gái bán dâm ngày càng trẻ hóa, từ 16 - 18 tuổi chiếm 15,3%, từ 25 - 35 tuổichiếm 35% và đông nhất là từ 18 - 25 tuổi chiếm 42% Về học vấn, 17,1% chỉtốt nghiệp tiểu học, 39,3% đã tốt nghiệp trung học và đáng lưu ý là khoảng10,3% đã tốt nghiệp đại học hoặc cao đẳng Quan niệm cho rằng gái mại dâm do

"học vấn thấp" thực tế không còn đúng nữa Một bộ phận sinh viên đại học, caođẳng do đua đòi, ưa hưởng thụ, lười lao động đã sa vào con đường mại dâm Đặc biệt với những thanh thiếu niên chưa thành niên khi tham gia vào tệ nạn mạidâm, các em chưa nhận thức được đầy đủ rằng mình trở thành hàng mua bántrong tay các chủ chưa, bị lợi dụng về thể xác, bị xúc phạm danh dự, nhân phẩm,đàng sau mại dâm còn là ma túy, là HIV/AIDS.

2.2 Một số nhận xét về thực trạng vi phạm pháp luật của thanh thiếu

niên Việt Nam trong những năm gần đây:

2.2.1 Thanh thiếu niên vi phạm pháp luật có xu hướng gia tăng về số

lượng:

Trong những năm gần đây tình trạng thanh thiếu niên vi phạm pháp luậtngày càng gia tăng, đặc biệt sự gia tăng vi phạm pháp luật do người chưa thànhniên thực hiện đang là mối lo ngại lớn cho toàn xã hội Trong phạm vi bài viết,

em xin đưa ra những con số thống kê trong các cuộc khảo sát được thực hiện bởinhững cơ quan, tổ chức có thẩm quyền nhằm so sánh giữa các năm về hình viphạm của thanh thiếu niên là người chưa thành niên – nhóm đối tượng xã hội hếtsức đặc thù

SỐ LIỆU THỐNG KÊ TÌNH HÌNH TRẺ EM LÀM TRÁI PHÁP LUẬT GIAIĐOẠN 1999 – 2001

(Thống kê trên 61 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương)

(Thống kê: Bộ Công an, Viện kiểm sát năm 2001)

Theo số liệu thống kê của Bộ công an, tình hình phạm tội do người chưathành niên gây ra có chiều hướng gia tăng Cụ thể, từ năm 2000- 2006, số vụphạm tội do người chưa thành niên gây ra là 74.389 vụ với 95.103 người chưathành niên phạm tội, riêng năm 2006, là hơn 10.000 vụ, năm 2007 toàn quốc có10.361 vụ, gồm 15.589 em, thì 6 tháng đầu năm 2008 đã xảy ra 5.746 vụ, gồm