BÁO CÁO TỐT NGHIỆP Đề tài Vấn đề tuyển dụng nhân lực trong các doanh nghiệp ở Việt Nam 1 1 MỤC LỤC Trang LỜI MỞ ĐẦU 1 NỘI DUNG 2 A/ Cơ sở lý luận 2 I- Khái quát chung về tuyển dụng nhân lực 2 1. Khái niệm nhân lực 2 2. Mục đích của việc tuyển dụng nhân lực 2 3. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc tuyển dụng nhân lực của doanh nghiệp 3 3.1 Các yếu tố từ môi trường bên ngoài 3 3.2 Các yếu tố từ môi trường bên trong 4 II- Quy trình tuyển dụng nhân lực 6 1. Xác định nhu cầu tuyển dụng 6 2. Lập Bản mô tả công việc 6 3. Xác định yêu cầu đối với các ứng viên 8 4. Tuyển mộ nhân lực 8 4.1 Khái niệm và tầm quan trọng của tuyển mộ nhân lực 8 4.2 Các nguồn và phương pháp tuyển mộ 9 4.3 Ưu điểm, nhược điểm của mỗi nguồn 10 5. Tuyển chọn nhân lực 12 5.1 Khái niệm và tầm quan trọng của tuyển chọn nhân lực. 12 5.2 Quá trình tuyển chọn 12 5.2.1 Xem xét hồ sơ xin việc 13 2 2 5.2.2 Phỏng vấn sơ bộ 13 5.2.3 Kiểm tra, trắc nghiệm 13 5.2.4 Phỏng vấn tuyển chọn 15 5.2.5 Khám sức khỏe và đánh giá thể lực của nhân viên 17 5.2.6 Phỏng vấn bởi người lãnh đạo trực tiếp 17 5.2.7 Thẩm tra các thông tin thu được trong quá trình tuyển chọn 18 5.2.8 Tham quan công việc 18 5.2.9 Ra quyết định tuyển chọn 19 5.3 Đánh giá các giá trị của thủ tục tuyển chọn 19 5.4 Hoàn tất quá trình tuyển chọn 19 5.4.1 Mời nhận việc 20 5.4.2 Gửi thư từ chối 20 5.4.3 Cập nhât dữ liệu ứng viên 20 5.4.4 Chuẩn bị hợp đồng lao động 21 5.4.5 Lập hồ sơ nhân viên 21 6.Hướng dẫn hòa nhập 21 6.1 Ý nghĩa của việc hòa nhập nhân viên mới vào môi trường làm việc của doanh nghiệp 21 6.2. Chương trình hoà nhập vào môi trường làm việc 21 B/ Thực trạng tuyển dụng ở Việt Nam 23 C/ Một số kiến nghị nhằm nâng cao chất lương tuyển dụng 25 KẾT LUẬN 26 3 3 LỜI MỞ ĐẦU Việt Nam chính thức được gia nhập vào Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) vào ngày 07/11/2006 và là thành viên thứ 150 của tổ chức thương mại lớn nhất hành tinh này. Đây là một thuận lợi đồng thời cũng là một thách thức lớn đối với các doanh nghiệp Việt Nam. Bên cạnh những khó khăn về ngành nghề, thương hiệu, tài chính, thị trường , các doanh nghiệp còn gặp khó khăn trong việc gây dựng cho mình một đội quân “tinh nhuệ”. Đó chính là đội ngũ nhân viên có năng lực, phẩm chất, sáng tạo, nhiệt tình và gắn bó với doanh nghiệp. Doanh nghiệp cần có một chiến lược nhân sự toàn diện trong đó việc đầu tiên là phải xây dựng một chương trình tuyển dụng lao động tốt cho mình. Cha ông ta cũng đã từng đúc kết “Dụng nhân như dụng mộc”. Gỗ mà tốt, chắc chắn làm khung; gỗ mềm, đẹp làm bề mặt; gỗ không tốt, không đẹp làm bộ phận bên trong không cần chịu lực Biết sử dụng từng loại gỗ cho từng sản phẩm, từng bộ phận sản phẩm cũng giống như sử dụng người phải đúng người đúng việc, phát huy được sở trường, khả năng của từng người. Nguồn lực con người chính là nguồn lực quan trọng nhất của mỗi tổ chức, mỗi doanh nghiệp. Để có thể sử dụng đúng người phải bắt đầu ngay từ khâu tuyển dụng. Làm tốt công tác tuyển dụng, doanh nghiệp sẽ thu hút được những con người có năng lực, phẩm chất và sở thích phù hợp với doanh nghiệp, với công việc mà họ sẽ làm. Tuy nhiên việc tuyển dụng nhân lực là một công việc phức tạp, hoàn toàn không thể dựa vào trực giác mà phải theo quy trình, phương pháp khoa học. 4 4 NỘI DUNG A/ CƠ SỞ LÝ LUẬN I Khái quát chung về tuyển dụng nhân lực 1. Khái niệm nhân lực Nguồn nhân lực của một tổ chức bao gồm tất cả mọi cá nhân tham gia bất cứ họat động nào với bất cứ vai trò nào trong tổ chức. Nhân lực là nguồn lực của mỗi con người, bao gồm thể lực và trí lực. nguồn nhân lực là nguồn lực quan trọng nhất của mỗi một tổ chức. Họat động tuyển dụng là họat động mà mọi doanh nghiệp đều phải thực hiện. Tuyển dụng là quá trình tìm kiếm, thu hút, khuyến khích các cá nhân trong và ngoài doanh nghiệp – những người có đủ tiêu chuẩn thích hợp đăng kí tham gia dự tuyển và từ đó chọn ra được những ứng viên có năng lực, phẩm chất đáp ứng được yêu cầu của doanh nghiệp. Lý do để doanh nghiệp phải tuyển thêm nhân viên là rất đa dạng như: doanh nghiệp mới thành lập, có nhân viên vừa nghỉ việc, doanh nghiệp mở rộng quy mô sản xuất, Họat động tuyển dụng thường do bộ phận nhân sự của doanh nghiệp thực hiện, và cần tham khảo ý kiến từ người quản lý trực tiếp của vị trí cần tuyển dụng. 2. Mục đích, ý nghĩa của việc tuyển dụng nhân lực Một doanh nghiệp có thành công hay không phụ thuộc rất nhiều vào nguồn lực con người. Vì vậy doanh nghiệp cần phải quan tâm tới vấn đề tuyển dụng để tuyển dụng đúng người, đúng việc. 5 5 Mục đích của tuyển dụng nhân lực có ý nghĩa quan trọng đối với doanh nghiệp trong việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Tuyển chọn tốt sẽ giúp cho tổ chức giảm được các chi phì đào tạo lại cũng như tránh được các thiệt hại rùi ro trong quá trình thực hiện công việc (như tai nạn lao động, năng suất lao động thấp, chất lượng sản phẩm kém, ) 3. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc tuyển dụng nhân lực của doanh nghiệp 3.1. Những yếu tố từ bên ngoài  Cung cầu về lao động trên thị trường: Trên thị trường lao động, nếu cung lao động lớn hơn cầu về lao động có nghĩa là nguồn cung cấp ứng viên cho doanh nghiệp càng nhiều. Do đó, doanh nghiệp càng có nhiều cơ hội lựa chọn trong việc tuyển nhân viên. Ngược lại, nếu cung lao động ít hơn cầu lao động có nghĩa là doanh nghiệp sẽ có ít cơ hội lựa chọn hơn.  Khung cảnh kinh tế đất nước: Nếu nền kinh tế đất nước ngày càng phát triển, các doanh nghiệp ngày càng mở rộng quy mô sản xuất, đa dạng hóa sản phẩm, ngành nghề sẽ làm cho cầu về lao động tăng lên, do đó sẽ tuyển dụng nhiều hơn. Ngược lại, nếu nền tế đang trong thời kỳ suy thoái, khủng hoảng, doanh nghiệp có xu hướng thu hẹp quy mô sản xuất, sản xuất cầm chừng, sa thải nhân viên để giảm thiểu tối đa chi phí, nhu cầu tuyển dụng lúc này là rất thấp.  Những chính sách của chính quyền: Những quy định, yêu cầu của chính quyền ( như về hộ khẩu thường trú, về mức lương ) Đối với lao động trong các tổ chức, doanh nghiệp trên địa bàn nhất định có thể cản trở, hạn chế khả năng thu hút những lao động giỏi cho doanh nghiệp.  Các quy định của pháp luật về tuyển dụng lao động: Dù áp dụng chính sách tuyển dụng nào, doanh nghiệp vẫn phải đảm bảo tuân thủ các quy định của pháp luật về tuyển dụng lao động. Ví dụ như Nhà nước có yêu cầu phải ưu tiên tuyển chọn thanh niên xuất ngũ, khi đó phải ưu tiên tuyển chọn các thanh niên xuất ngũ nếu người đó có cùng trình độ và hội đủ các điều kiện như các ứng viên 6 6 khác. Hiện nay ở các nước đang phát triển, việc đảm bảo cho mọi người đều được bình đẳng trước các cơ hội việc làm và không phân biệt đối xử trong tuyển dụng lao động là chưa được chú trọng. Song khi tham gia vào các họat động thương mại quốc tế, các đối tác nước ngoài thường đặt ra điều kiện cho các nhà sản xuất trong nước đó là: Ngoài các tiêu chí về giá cả, chất lượng sản phẩm, còn phải thỏa mãn những điều kiện khác liên quan đến vấn đề sử dụng lao động ( như: không phân biệt đối xử về tín ngưỡng, tuổi tác, giới tính, người tàn tật, môi trường làm việc an toàn )  Xu hướng nghề nghiệp và công việc: Tùy từng giai đoạn phát triển của xã hội mà sẽ có những ngành nghề được ưa chuộng hơn, thu hút được nhiều ứng cử viên tham gia. Những doanh nghiệp họat động trong các ngành nghề này sẽ có nhiều lựa chọn hơn trong việc tuyển dụng nhân viên.  Ngoài ra còn có rất nhiều yếu tố từ môi trường bên ngoài ảnh hưởng tới việc tuyển dụng nhân lực như: sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế, yêu cầu của khách hàng, sự phát triển của khoa học công nghệ 3.2. Những yếu tố từ môi trường bên trong  Quy mô, uy tín, triển vọng của doanh nghiệp trên thị trường: Các doanh nghiệp càng lớn, càng có uy tín thì càng thu hút nhiều ứng cử viên tham gia. Những doanh nghiệp bị ứng viên đánh giá thấp thường có ít ứng viên, và do đó khó có khả năng thu hút những ứng viên giỏi. Vì vậy các doanh nghiệp cần phải cố gắng xây dựng cho mình một hình tượng tốt, tin cậy trong con mắt của công chúng; đồng thời tuyển dụng những con người tài giỏi, có năng lực, phẩm chất tốt để giữ được uy tín và hình ảnh đẹp của doanh nghiệp trong hiện tại và trong tương lai.  Khả năng tài chính của doanh nghiệp: Những doanh nghiệp có khả năng tài chính sẽ có khả năng trả mức lương cao cho người lao động; đồng thời có các 7 7 chế độ khen thưởng, khuyến khích, động viên người lao động. Do đó, khả năng thu hút lao động giỏi là cao và kích thích được nhân viên làm việc nhiệt tình, tích cực, sáng tạo, từ đó thúc đẩy sự phát triển của doanh nghiệp. Mặt khác, các doanh nghiệp có khả năng tài chính tốt thường sẽ có điều kiện chú trọng hơn vào công tác tuyển dụng, nâng cao hiệu quả của công tác tuyển dụng trong việc tuyển lựa các ứng viên có năng lực cho doanh nghiệp mình.  Chính sách nhân sự của doanh nghiệp: Nếu doanh nghiệp có nhiều chính sách có lợi cho người lao động, các chính sách tạo được động lực làm việc cho họ sẽ thu hút được nhiều ứng viên và ngược lại.  Kế họach sản xuất kinh doanh: tùy từng giai đoạn mà doanh nghiệp có các kế họach sản xuất kinh doanh khác nhau. Nếu kế họach sản xuất kinh doanh hướng vào việc mở rộng quy mô sản xuất sẽ cần phải bố trí lại cơ cấu nhân sự của doanh nghiệp và có thể sẽ xuất hiện nhu cầu tuyển dụng nhân lực.  Thái độ của nhà quản trị: Nếu nhà quản trị nhận thấy được vai trò, tầm quan trọng của công tác tuyển dụng trong doanh nghiệp sẽ có thái độ đúng đắn trong tuyển dụng, sẽ tạo điều kiện chuẩn bị tốt hơn cho quy trình tuyển dụng, từ đó nâng cao chất lượng tuyển dụng.  Ngoài ra còn rất nhiều yếu tố từ bên ngoài ảnh hưởng tới công tác tuyển dụng như: công đoàn, văn hóa doanh nghiệp, điều kiện làm việc II Quy trình tuyển dụng nhân lực 1. Xác định nhu cầu tuyển dụng Xác định nhu cầu tuyển dụng thường là công việc của các nhà quản lý chức năng. Mỗi khi có sự thay đổi tạo ra một vị trí khuyết người hoặc mỗi khi trong công ty tạo ra một chỗ làm mới, một công việc mới thì cơ cấu nhân sự cần phải được thẩm định lại. Song, doanh nghiệp cần cân nhắc tất cả các phương án trước khi quyết định tuyển thêm người mới. Doanh nghiệp cần phải xác định được nhu cầu 8 8 tuyển dụng có thật sự cần thiết không. Để xác định được cần phải tìm hiểu bản chất của vị trí công việc vần người bằng cách trả lời một số câu hỏi như sau:  Mục đích của vị trí công việc cần thiết tuyển người là gì?  Vị trí công việc đó có những đóng góp đặc biệt gì cho hiệu quả chung của toàn doanh nghiệp.  Nếu không ai làm ở vị trí đó thì điều gì sẽ xảy ra?  Vị trí công việc đó đòi hỏi một người như thế nào?  Vị trí công việc đó có tồn tại lâu không? Nếu nhận thấy công việc của vị trí đó có thể được chia nhỏ ra cho hiều vị trí khác hoặc có thể được làm theo cách khác thì lúc đó có thể cân nhắc không tìm người thay thế nữa. Còn nếu chứng minh được vị trí đó thực sự cần phải có người đảm nhiệm có nghĩa là chắc chắn nhu cầu tuyển dụng là có thực, thì cần phải chuyển sang bước tiếp theo là xác định một nội dung cụ thể của vị trí cần tuyển dụng là gì thông qua Bản mô tả công việc. 2. Lập bản mô tả công việc (xác định nội dung công việc)  Bản mô tả công việc là một văn bản viết, giải thích về nhiệm vụ, trách nhiệm, điều kiện làm việc cho thấy một bức tranh tổng thể về chức năng của công việc và một danh sách những nhiệm vụ cần thực hiện. Chi phí để loại ra các ứng viên khồng phù hợp còn tốn kém hơn chi phí, thời gian để tìm ra một người thích hợp. Vì vậy bằng việc xác định bản mô tả công việc một cách cẩn thận, doanh nghiệp có rất nhiều cơ hội để tuyển đúng người cho cồng việc đó.  Bản mô tả công việc thường gồm ba nội dung sau:  Phần xác định công việc bao gồm: • tên bộ phận thực hiện công việc • mã số công việc • chức danh lãnh đạo trực tiếp • số người phải lãnh đạo dưới quyền 9 9 • mức lương • tóm tắt về mục đích hoặc chức năng của công việc  Phần tóm tắt về các nhiệm vụ và trách nhiệm thuộc công việc: Phần này bao gồm các câu mô tả chính xác, nêu rõ người lao động phải làm gì, thực hiện các nhiệm vụ và trách nhiệm gì (bao gồm: các nhiệm vụ chủ yếu, các nhiệm vụ thứ yếu, các yêu cầu)  Các điều kiện làm việc : Gồm các điều kiện về vật chất (máy móc, công cụ, trang thiết bị cần phải sử dụng ), thời gian làm việc, điều kiện vệ sinh và an toàn lao động, các phương tiện đi lại phục vụ công việc  Mỗi doanh nghiệp khác nhau sẽ sử dụng cá hình thức khác nhau để mô tả công việc. bản mô tả công việc cần ngắn gọn, súc tích và nên sử dụng những động từ hành động có tính quan sát để mô tả từng họat động cụ thể của từng nghĩa vụ chính.  Bản mô tả công việc là một nền tảng để xác định các yêu cầu đối với các ứng viên. 3. Xác định yêu cầu đối với các ứng viên  Bản yêu cầu đối với ứng viên giúp đưa ra một chuẩn mực cố định để làm cơ sở đánh giá các ứng viên. Bản yêu cầu ứng viên này giúp chúng ta có thể so sánh các ứng viên với một mô hình ứng viên lý tưởng cần phải có chứ không phải so sánh các ứng viên với nhau.  Bản yêu cầu đối với các ứng viên thường bao gồm các yêu cầu về:  Kiến thức và kĩ năng  Trình độ và kinh nghiệm 10 10 [...]... các doanh nghiệp Nhà nước thường hoạt động kém hiệu quả 26 26  Thưc trạng tuyển dụng ở các doanh nghiệp tư nhân (đặc biệt là các doanh nghiệp mới, doanh nghiệp vừa và nhỏ)  Các doanh nghiệp này thường không có bộ phận nhân sự để có thể thực hiện được đầy đủ quy trình tuyển dụng cũng như đảm bảo sự hoạt động thông suốt của quá trình này Do vậy quy trình tuyển dụng của các doanh nghiệp mới, doanh nghiệp. .. hình ảnh doanh nghiệp có uy tín trong con mắt của các ứng viên 4.2 Các nguồn và phương pháp tuyển mộ 11 11 Các doanh nghiệp có thể tuyển mộ từ lực lượng lao động bên trong tổ chức cũng như lực lượng lao động bên ngoài xã hội, song thường ưu tiên các nguồn bên trong hơn  Nguồn tuyển mộ từ bên trong tổ chức (tuyển nội bộ) Đối với nguồn tuyển mộ từ bên trong tổ chức có thể sử dụng các phương pháp tuyển mộ... động Mặc dù lực lượng lao động đông đảo xong chất lượng lao động còn kém đặc biệt là lao động tay nghề cao rất khan hiếm gây khó khăn trong việc tuyển dụng Hơn 60% sinh viên đã tốt nghiệp sau khi ra trường phải đào tạo lại  Thực trạng tuyển dụng trong các doanh nghiệp nhà nước gặp phải những vấn đề sau:  Một đặc điểm chung rất phổ biến ở các doanh nghiệp Việt Nam (đặc biệt là các doanh nghiệp nhà... được mục tiêu của doanh nghiệp, văn hóa và phong cách làm việc của doanh nghiệp Do vậy cần phải có chương trình hòa nhập giúp đỡ những người mới được tuyển dụng + Chi phí cho tuyển mộ từ nguồn bên ngoài thường cao 5 Tuyển chọn nhân lực 5.1 Khái niệm và tầm quan trọng của tuyển chọn nhân lực  Nếu tuyển mộ là tập trung các ứng viên lại thì tuyển chọn là quyết định xem ai trong số các ứng viên ấy là... ty + Để cung cấp các thông tin về doanh nghiệp cho các ứng viên: bằng cách trong quá trình phỏng vấn có thể giải thích cho các ứng viên hiểu rõ về tình hình doanh nghiệp cũng như các mục tiêu của doanh nghiệp, cơ cấu tổ chức của doanh nghiệp, các chính sách về nhân sự, về cơ hội thăng tiến + Thiết lập quan hệ bạn bè, tăng cường giao tiếp  Hiện nay có thể áp dụng nhiều loại phỏng vấn để thu thập thông... cuộc phỏng vấn 19 19 + Bước 2: Người phỏng vấn sẽ giới thiệu về doanh nghiệp và công việc cần tuyển + Bước 3: Người phỏng vấn đặt các câu hỏi nhằm làm rõ các thông tin trong hồ sơ dự tuyển + Bước 4: Người phỏng vấn đặt các câu hỏi nhằm đanh giá năng lực, phẩm chất và sự phù hợp của ứng viên với doanh nghiệp, với công việc cần tuyển Đây là phần chính của cuộc phỏng vấn + Bước 5: Ứng viên đặt các câu hỏi... cho doanh nghiệp Quá trình tuyển chọn nhân lực là quá trình đánh giá các ứng cử viên 14 14 theo nhiều khía cạnh khác nhau đẻ tìm được người phù hợp với các yêu cầu đặt ra trong số những người đã thu hút được từ quá trình tuyển mộ  Cơ sở của tuyển chọn nhân lực là dụa trên Bản mô tả công việc và các yêu cầu đối với các ứng viên  Tuyển chọn là quá trình quan trọng vì quá trình tuyển chọn tốt sẽ giúp doanh. .. bên trong  Tuyển mộ ứng viên từ nguồn bên trong có những ưu điểm sau: + Người được tuyển đã quen với doanh nghiệp, với cách làm việc trong doanh nghiệp, hiểu được mục tiêu của doanh nghiệp và gắn bó với doanh nghiệp hơn + Người được tuyển sẽ dễ dàng, thuận lợi hơn trong việc thực hiện công việc nhất là trong giai đoạn khi mới bắt đầu với vị trí công việc mới + Người quản lý trước đây của người được tuyển. .. quy trình tuyển dụng theo các bước Mỗi doanh nghiệp có thể tự xây dựng cho mình một quy trình tuyển dụng, không cố định các bước trong quy trình sao cho phù hợp với doanh nghiệp và yêu cầu của vị trí cần tuyển trong doanh nghiệp Song quy trình đó phải dựa trên nhu cầu, căn cứ vào bản mô tả công việc và bản yêu cầu đối với các ứng viên 27 27 KẾT LUẬN Công tác tuyển dụng nhân lực là một công việc hết... điều kiện, hoàn cảnh, sở thích, nguyện vọng, năng lực và văn hóa khác nhau Có thể nói tuyển dụng nhân lực là một nghệ thuật chọn lựa nhân viên để phù hợp với năng lực của từng người và đáp ứng được yêu cầu vị trí công việc cần tuyển trong doanh nghiệp với hiệu quả cao nhất Muốn làm tốt điều đó thì phải tuân thủ theo các nội dung và các bước của quy trình tuyển dụng Mỗi doanh nghiệp có thể xây dựng . CÁO TỐT NGHIỆP Đề tài Vấn đề tuyển dụng nhân lực trong các doanh nghiệp ở Việt Nam 1 1 MỤC LỤC Trang LỜI MỞ ĐẦU 1 NỘI DUNG 2 A/ Cơ sở lý luận 2 I- Khái quát chung về tuyển dụng nhân lực 2 1 Khái niệm nhân lực 2 2. Mục đích của việc tuyển dụng nhân lực 2 3. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc tuyển dụng nhân lực của doanh nghiệp 3 3.1 Các yếu tố từ môi trường bên ngoài 3 3.2 Các yếu tố. của việc tuyển dụng nhân lực Một doanh nghiệp có thành công hay không phụ thuộc rất nhiều vào nguồn lực con người. Vì vậy doanh nghiệp cần phải quan tâm tới vấn đề tuyển dụng để tuyển dụng đúng