Giáo án địa lý 12 - Bài 15: bảo vệ môi trường và phòng chống thiên tai pdf

- Nắm được sự phân bố hoạt động của một số loại thiên tai chủ yếu bão, ngập lụt, lũ quét, hạn hán, động đất thường xuyên gây tác hại đến đời sống và kinh tế ở nước ta.. Hagibia 2007 Quản

Giáo án địa lý 12 - Bài 15: bảo vệ môi trường và phòng chống thiên tai

I Mục tiêu: Sau bài học, giáo viên giúp học sinh hiểu:

1 Kiến thức:

- Hiểu được một số vấn đề chính về bảo vệ môi trường nước ta, mất cân bằng sinh thái và ô nhiễm môi trường (nước, không khí, đất)

- Nắm được sự phân bố hoạt động của một số loại thiên tai chủ yếu (bão, ngập lụt, lũ quét, hạn hán, động đất) thường xuyên gây tác hại đến đời sống và kinh tế ở nước ta Biết cách phòng chống đối với mỗi loại thiên tai

- Hiểu được nội dung Chiến lược Quốc gia về bảo vệ tài nguyên và môi trường

2 Kĩ năng:

- Tìm hiểu, quan sát thực tế, thu thập tài liệu về môi trường

II phương tiện dạy học:

- Hình ảnh về suy thoái tài nguyên, phá hủy cảnh quan thiên nhiên và ô nhiễm môi trường

- Atlat địa lí Việt Nam

III Hoạt động dạy và học:

A ổn định tổ chức:

B Kiểm tra miệng:

Câu 1: Nêu tình trạng suy giảm tài nguyên rừng và suy giảm đa dạng sinh học ở nước

ta Các biện pháp bảo vệ rừng và bảo vệ đa dạng sinh học

Câu 2: Hãy nêu tình trạng suy thoái tài nguyên đất và các biện pháp bảo vệ đất ở vùng đồi núi và vùng đồng bằng?

Khởi động: GV có thể:

- Đưa ra các hình ảnh hoặc số liệu về thiệt hại do các cơn bão trong những năm gần đây ở nước ta và cho các em nhận xét về hậu quả

Hãy nối tương ứng tên các cơn bão/ năm/ vùng chịu ảnh hưởng lớn

Hagibia 2007 Quảng Bình - Hà Tĩnh

Lêkima 2007 Quảng Nam - Đà Nẵng

GV: Các loại hình thiên tai như bão, lũ lụt, hạn hán, động đất, cháy rừng, là những mối

đe dọa thường trực đối với môi trường và cuộc sống người dân Việt Nam, vì vậy chúng ta cần phải chuẩn bị sẵn sàng và đối phó hiệu quả với thiên tai

Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung chính

Hoạt động 1: Tìm hiểu về vấn đề bảo vệ môi 1) Bảo vệ môi trường:

trường ở nước ta:

Hình thức: Cả lớp

? Đọc SGK mục 2, kết hợp hiểu biết của bản

thân, hãy:

- Nêu những diễn biến bất thường về thời tiết,

khí hậu xảy ra ở nước ta trong những năm

qua (Mưa, lũ lụt xảy ra với tần suất ngày

càng cao Mưa đá trên diện rộng ở miền

Bắc năm 2006, lũ lụt nghiêm trọng ở Tây

Nguyên năm 2007; Rét đậm, rét hại kỉ lục ở

miền Bắc tháng 2/2008 làm HS không thể

đến trường để học tập )

- Nêu hiểu biết của em về tình trạng ô nhiễm

môi trường ở nước ta Các nguyên nhân gây ô

nhiễm đất (Do nước thải, rác thải sau phân

hủy, lượng thuốc trừ sâu, phân bón hữu cơ

và hóa chất dư thừa trong sản xuất nông

nghiệp)

Hoạt động 2: Tìm hiểu hoạt động của bão ở

nước ta:

Hình thức: Cặp

? Đọc SGK mục 1, kết hợp quan sát hình

10.3, hãy nhận xét đặc điểm của bão ở nước ta

theo dàn ý:

- Thời gian hoạt động của bão

- Mùa bão

- Số trận bão trung bình mỗi năm

Cho biết vùng bờ biển nào của nước ta chịu

ảnh hưởng mạnh nhất của bão.Vì sao?

Hai HS cùng bàn trao đổi để trả lời câu hỏi

Một HS đại diện trình bày trước lớp, các HS

khác nhận xét, bổ sung

? Vì sao nước ta chịu tác động mạnh của

bão? Nêu các hậu quả do bão gây ra ở nước

ta (Nước ta chịu tác động mạnh của bão vì:

Nước ta giáp biển Đông, nằm trong vành

đai nội chí truyến, nửa cầu Bắc là nơi hoạt

động của dải hội tụ nhiệt đới)

Một HS trả lời, các HS khác nhận xét, bổ

sung GV nhận xét phần trình bày của HS và

bổ sung kiến thức

Hoạt động 3: Đề xuất các biện pháp phòng

chống bão:

Hình thức: Cặp

GV tổ chức cuộc thi viết: " Thông báo bão

khẩn cấp và công điện khẩn của ủy ban phòng

- Tình trạng mất cân bằng sinh thái môi trường làm gia tăng bão, lũ lụt, hạn hán

và các hiện tượng biến đổi bất thường về thời tiết, khí hậu

- Tình trạng ô nhiễm môi trường:

+ Ô nhiễm môi trường, nước

+ Ô nhiễm không khí

+ Ô nhiễm đất

- Các vấn đề khác như: khai thác, sử dụng tiết kiệm tài nguyên khoáng sản, sử dụng hợp lí các vùng cửa sông ven biển

để tránh làm nghèo các hệ sinh thái và làm hỏng vẻ đẹp của cảnh quan thiên nhiên có ý nghĩa du lịch

2) Một số thiên tai chủ yếu và biện pháp phòng chống:

a) Bão:

* Hoạt động của bão ở Việt Nam:

- Thời gian hoạt động của bão từ tháng

VI, kết thúc vào tháng XI, đặc biệt là các tháng IX, X và VIII

- Mùa bão chậm dần từ Bắc vào Nam

- Bão hoạt động mạnh nhất ở ven biển Trung Bộ, Nam Bộ ít chịu ảnh hưởng của bão

- Trung bình mỗi năm có 8 trận bão

Hậu quả của bão:

- Mưa lớn trên diện rộng (300 - 400mm), gây ngập úng đồng ruộng, đường giao thông Thủy triều dâng cao làm ngập mặn vùng ven biển

- Gió mạnh làm lật úp tàu thuyền, tàn phá nhà cửa cầu cống, cột điện cao thế,

- Ô nhiễm môi trường gây dịch bệnh

* Biện pháp phòng chống bão:

- Dự báo chính xác về quá trình hình thành và hướng di chuyển của cơn bão

- Thông báo cho tàu thuyền đánh cá trở

chống bão Trung ương gửi các địa phương

xảy ra bão"

Hai HS cùng bàn trao đổi để viết

Một số HS đại diện trình bày trước lớp, các

HS khác nhận xét, đánh giá

GV nhận xét phần trình bày của HS và khẳng

định các biện pháp phòng chống thiệt hại do

bão gây ra

Hoạt động 4: Tìm hiẻu các thiên tai ngập lụt,

lũ quét và hạn hán:

Hình thức: Nhóm

Bước 1: GV chia nhóm và giao nhiệm vụ cho

từng nhóm (Xem phiếu học tập phần phụ

lục)

Nhóm 1: Tìm hiểu sự hoạt động của ngập lụt

Nhóm 2: Tìm hiểu sự hoạt động của lũ quét

Nhóm 3: Tìm hiểu sự hoạt động của hạn hán

Bước 2: HS trong các nhóm trao đổi, đại diện

các nhóm trình bày, các nhóm khác bổ sung ý

kiến

Bước 3: GV nhận xét phần trình bày của HS

và kết luận các ý đúng của mỗi nhóm (Xem

thông tin phản hồi phần phụ lục)

GV đặt câu hỏi thêm cho các nhóm:

- Vì sao lượng nước thếu hụt vào mùa khô ở

miền Bắc không nhiều như ở miền Nam?

(Mùa khô ở miền Bắc trùng với các tháng

mùa đông, nhiệt độ hạ thấp nên khả năng

bốc hơi nước không cao Cuối mùa đônggió

Đông Bắc đi qua biển nên gây mưa phùn

làm giảm mức độ khô hạn Miền Nam mùa

khô nhiệt độ cao nên khả năng bốc hơi

nước lớn, gió mậu dịch khô lại bị chắn bởi

các cao nguyên Nam Trung Bộ càng trở

nên khô hơn khi ảnh hưởng tới Tây

Nguyên và Nam Bộ)

Hoạt động 3: Tìm hiểu chiến lược Quốc gia

về bảo vệ tài nguyên và môi trường:

Hình thức: Cả lớp

Trò chơi: Xây dựng ngôi nhà "Việt Nam phát

triển bền vững"

Cách chơi:

Bước 1: GV yêu cầu HS đọc mục 3 SGK để

nhớ được các chiến lược Quốc gia về bảo vệ

tài nguyên và môi trường Giải thích ý nghĩa

các chiến lược gắn với bảo vệ tài nguyên và

về đất liền

- Củng cố hệ thống đê kè ven biển

- Sơ tán dân khi có bão mạnh

- Chống lũ lụt ở đồng bằng, chống xói mòn lũ quét ở miền núi

b) Ngập lụt, lũ quét và hạn hán:

(Xem thông tin phản hồi phần phụ lục)

II Chiến lược quốc gia về bảo vệ tài nguyên và môi trường:

- Duy trì các hệ sinh thái và các quá trình sinh thái chủ yếu, có ý nghĩa quyết định đến đời sống con người

- Đảm bảo sự giàu có về vốn gen các loài nuôi trồng cũng như các loài hoang

môi trường

Bước 2: GV tổ chức HS thành 2 đội chơi, mỗi

đội gồm 4 HS Các đội lên bảng xây dựng

ngôi nhà phát triển bền vững (Xem mẫu phần

phụ lục)

Bước 3: Đại diện các nhóm trình bày ý nghĩa

của các chiến lược

Bước 4: HS cả lớp đánh giá đội nào làm

nhanh hơn, trình bày tốt hơn

dại, có liên quan đến lợi ích lâu dài của nhân dân Việt Nam và của cả nhân loại

- Đảm bảo sử dụng hợp lí các nguồn tài nguyên thiên nhiên, điều khiển việc sử dụng trong giới hạn có thể phục hồi được

- Đảm bảo chất lượng môi trường phù hợp với yêu cầu về đời sống con người

- Phấn đấu đạt tới trạng thái ổn định dân

số ở mức cân bằng với khả năng sử dụng hợp lí các tài nguyên tự nhiên

- Ngăn ngừa ô nhiễm môi trường, kiểm soát và cải tạo môi trường

IV Đánh giá:

Câu 1: Hậu quả của mất rừng đầu nguồn là:

A Xói mòn đất, giảm độ phì cho đất C Mất đa dạng sinh học

B Lũ lụt, hạn hán tăng D Tất cả các ý trên

Câu 2: Biện phá để bảo vệ tính đa dạng sinh học nước ta là:

A Xây dựng và mở rộng hệ thống vườn quốc gia và khu bảo tồn thiên nhiên

B Ban hành " Sách đỏ Việt Nam"

C Quy định khai thác gỗ, động vật và thủy hải sản

D Tất cả các biện pháp trên

Câu 3: Để mang lại hiệu quả kinh tế, bảo vệ tài nguyên thủy hải sản và góp phần bảo vệ

an ninh quốc phòng, đối với ngành đánh bắt thủy hải sản cần tăng cường

A Đánh bắt xa bờ

B Đánh bắt ven bờ

C Sử dụng lưới mắt nhỏ để đánh bắt

D áp dụng các hình thức đánh bắt hiện đại

Câu 4: Nơi có mưa bão diện rộng nhất nước ta là:

A Đồng bằng Bắc Bộ

B Ven biển Trung Bộ

C Ven biển Đông Nam Bộ

D Ven biển đồng bằng sông Cửu Long

Câu 4: Lũ quét tập trung ở:

A Vùng núi phía Bắc C Duyên hải Nam Trung Bộ

B Bắc Trung Bộ D Tây Nguyên

V Hoạt động nối tiếp: Làm câu hỏi 1, 2 , 3 SGK

VI Phụ lục:

Phiếu học tập 1

Nhiệm vụ: Đọc SGK mục 2, kết hợp hiểu biết của bản thân, hãy hoàn thiện bảng sau: Các thiên tai Ngập lụt Lũ quét Hạn hán Nơi hay sảy ra

Thời gian hoạt động

Hậu quả

Nguyên nhân

Biện pháp phòng

chống

Thông tin phản hồi:

Các thiên tai Ngập lụt Lũ quét Hạn hán

Nơi hay sảy ra

Đồng bằng sông Hồng và đồng bằng sông Cửu Long

Xảy ra đột ngột ở mìên núi

Nhiều địa phương

Thời gian hoạt

động

Mùa mưa (tháng 5 đến tháng 10) riêng duyên hải miền Trung từ tháng 9 đến tháng 12

Tháng 6 - 10 ở miền Bắc Tháng 10 - 12

ở miền Trung

Mùa khô (tháng 11 - 4)

Hậu quả

Phá hủy mùa màng tắc nghẽn giao thông, ô nhiễm môi trường

Thiệt hại về mùa màng và tính mạng của dân cư

Mất mùa, cháy rừng, thiếu nước cho sản xuất và sinh hoạt

Nguyên nhân

- Địa hình thấp

- Mưa nhiều tập trung theo mùa

- ảnh hưởng của thủy triều

- Địa hình dốc

- Mưa nhiều, tập trung theo mùa

- Rừng bị chặt phá

- Mưa ít

- Cân bằng ẩm nhỏ hơn 0

Biện pháp

phòng chống

Xây dựng đê diều, hệ thống thủy lợi

- Trồng rừng, quản

lí và sử dụng đất đai hợp lí

- Canh tác hiệu quả trên đất dốc

- Quy hoạch các điểm dân cư

- Trồng rừng

- Xây dựng hệ thống thủy lợi

- Trồng cây chịu hạn

Bản tin dự báo thời tiết ngày 17.4.2008

Trung tâm dự báo khí hậu thủy văn Trung ương cho biết hồi 16 h cùng ngày, vị trí tâm bão số 1 ở vào khoảng 10,9 độ vĩ Bắc, 115,8 độ kinh đông, cách đảo Song Tử Tây (thuộc quần đảo Trường Sa) khoảng 180 km về phía đông đông nam Sức gió mạnh nhất

ở vùng gần tâm bão mạnh cấp 8 (tức là từ 62 đến 74 km một giờ, giật trên cấp 8

Dự báo trong 24 giờ tới, bão số 1 di chuyển theo hướng tây tây bắc, mỗi giờ đi được khoảng 15 km Đến 16 giờ hôm nay 16/4, vị trí tâm bão ở vào khoảng 11,8 độ vĩ Bắc, 113,2 độ Kinh Đông, trên vùng biển phía Bắc quần đảo Trường Sa còn có khả năng mạnh thêm Trong 24 đến 48 giờ tới, bão di chuyển theo hướng giữa tây tây bắc và tây bắc, mỗi giờ đi được khoảng 10- 15 km Đến 16 giờ ngày mai 17/4, vị trí tâm bão ở vào khoảng 12,8 độ Vĩ Bắc, 111,6 độ Kinh Đông, cách bờ biển ngoài khơi các tỉnh từ Quảng Ngãi - Khánh Hòa khoảng 240 km về phía đông

Do ảnh hưởng của bão, khu vực phía đông nam biển Đông (bao gồm cả phần phía bắc quần đảo Trường Sa) có gió mạnh cấp 7, cấp 8, giật trên cấp 8, biển động rất mạnh Từ đêm 18/4, vùng biển ngoài khơi các tỉnh từ Quảng Ngãi - Khánh Hòa gió sẽ mạnh dần lên cấp 7, cấp 8, giật trên cấp 8, biển động rất mạnh

Công điện khẩn của ban chỉ đạo phòng chống lụt bão Trung ương - ủy ban Quốc gia tìm kiếm cứu nạn

Gửi ban chỉ huy phòng chống lụt bão và tìm kiếm cứu nạn các tỉnh, thành phố ven biển từ Quảng Trị đến Cà Mau Ban chỉ huy phòng chống lụt bão các Bộ Quốc phòng, Công an, Giao thông vận tải, Xây dựng, Văn hóa - Thể thao và du lịch, Bộ tư lệnh Bộ đội biên

phòng và tập đoàn dầu khí Việt Nam Công điện nêu rõ: khu vực nguy hiểm trong 24 giờ

tới được xác định rõ tọa độ từ 9 - 10 độ Vĩ Bắc, 110 - 114 độ Kinh Đông Các bộ ngành

liên quan và địa phương tiếp tục kiểm điểm và thông báo cho chủ các phương tiện, tàu

thuyền đang hoạt động tren biển biết vị trí và diễn biến của bão số 1 để chủ động phòng

tránh và thoát ra khỏi vòng nguy hiểm, quản lí chặt chẽ việc ra khơi của các tàu thuyền,

đề phòng bão chuyển hướng và đổ bộ vào bờ, yêu cầu các địa phương, đặc biệt từ Khánh

Hòa đến Quảng Trị rà soát ngay kế hoạch đối phó với bão lũ, kiểm tra an toàn hồ chứa,

đê, các khu vực bị sạt lở, dự trữ lương thực, thực phẩm, kế hoạch sơ tán dân, để chủ động

phòng chống khi cần thiết, duy trì lực lượng phương tiện cứu hộ, cứu nạn để sẵn sàng

ứng cứu khi có yêu cầu Công điện cũng yêu cầu Bộ Ngoại giao có công hàm gửi các

nước và vùng lãnh thổ liên quan đề nghị tạo điều kiện giúp đỡ ngư dân và thuyền của

nước ta được trú tránh an toàn

Xây dựng " Ngôi nhà Việt Nam phát triển bền vững"

Duy trì các

quá trình sinh

thái chủ yếu

và các hệ

thống sống có

ý nghĩa quyết

định đến đời

sống con

người

Đảm bảo sự giàu có của đất, nước về vốn gen các loài nuôi trồng cũng như các loài hoang dại

Đảm bảo việc

sử dụng hợp

lí các nguồn tài nguyên tự nhiên, điều khiển việc sử dụng trong giới hạn có thể hồi phục được

Đảm bảo chất

lượng môi trường phù hợp với yêu

đời sống con

người

Phấn đấu đạt tới trạng

thái ổn định dân

số ở mức cân bằng với khả năng sử dụng hợp

Chiến lược quốc gia về bảo vệ tài nguyên và môi trường

Phát triển bền vững