bộ giáo dục v đo tạo bộ y tế trờng đại học y h nội Đinh hồng kiên đánh giá kết quả điều trị mất tự chủ hậu môn do tổn thơng cơ thắt sau đẻ theo phơng pháp Musset luận văn thạc sỹ y học H Nội - 2010 bộ giáo dục v đo tạo bộ y tế trờng đại học y h nội Đinh hồng kiên đánh giá kết quả điều trị mất tự chủ hậu môn do tổn thơng cơ thắt sau đẻ theo phơng pháp Musset Chuyên ngành : Ngoi khoa Mã số : 60.72.07 luận văn thạc sỹ y học Ngời hớng dẫn khoa học PGS.TS. Nguyễn Xuân Hùng H Nội - 2010 Lời cảm ơn! Trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn này, tôi đã nhận đợc rất nhiều sự quan tâm, giúp đỡ và chỉ bảo của các thầy cô, các anh chị, của gia đình và các bạn đồng nghiệp. Với lòng kính trọng và biết ơn chân thành, tôi xin gửi lời cảm ơn tới: Đảng ủy, Ban giám hiệu, Phòng đào tạo sau đại học, Bộ môn ngoại Trờng Đại Học Y Hà Nội đã tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình học tập tại trờng và bộ môn. Đảng ủy, Ban giám đốc Bệnh viện Việt Đức, khoa Phẫu thuật tiêu hoá bệnh viện Việt Đức đã luôn giúp đỡ và tạo điều kiện cho tôi trong quá trình học tập và làm nghiên cứu tại bệnh viện. Đảng ủy, Ban giám đốc bệnh viện đa khoa Hà Đông, khoa Ngoại bệnh viện đa khoa Hà Đông đã tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi hoàn thành khóa học. Tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn các thầy GS.TS. Hà Văn Quyết, PGS.TS. Nguyễn Ngọc Bích, PGS.TS. Nguyễn Thanh Long, PGS.TS. Phạm Đức Huấn, TS. Trần Hiếu Học, các thầy đã đóng góp cho tôi những ý kiến quý báu để tôi hoàn thành bản luận văn này. Đặc biệt tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới: PGS.TS. Nguyễn Xuân Hùng- Ngời thầy đã tận tâm dạy dỗ và dìu dắt từng bớc giúp tôi trởng thành trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Cuối cùng, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn tới gia đình, bạn bè và ngời thân đã hết lòng ủng hộ, động viên tôi trên con đờng sự nghiệp. Hà Nội, ngày 10 tháng 12 năm 2010. Đinh Hồng Kiên Lời cam đoan Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, tất cả các số liệu trong luận văn này là trung thực và cha từng đợc công bố trong bất cứ công trình nghiên cứu nào khác. Đinh Hồng Kiên CHỮ VIẾT TẮT BN : Bệnh nhân MTCHM : Mất tự chủ hậu môn OHM : Ống hậu môn HM : Hậu môn HMTT : Hậu môn trực tràng MỤC LỤC ĐẶT VẤN ĐỀ 1 Chương 1: TỔNG QUAN 3 1.1. Giải phẫu vùng hậu môn trực tràng. 3 1.1.1. Cấu tạo, hình thể và liên quan 4 1.1.2. Hình thể trong của trực tràng: 8 1.1.3. Cấu tạo của trực tràng: Gồm có 4 lớp 9 1.1.4. Thần kinh của trực tràng 13 1.1.5. Mạch máu của trực tràng: 14 1.2. Sinh lý hậu môn trực tràng 17 1.2.1. Tự chủ hậu môn 17 1.2.2. Cơ chế đại tiện 19 1.2.3. Áp lực hậu môn 20 1.3. Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng 22 1.3.1. Đặc điểm lâm sàng 22 1.3.2. Cận lâm sàng 23 1.4. Điều trị 24 1.4.1. Các phương pháp không phẫu thuật 24 1.4.2. Các phương pháp phẫu thuật 25 1.5. Tình hình nghiên cứu về mất tự chủ hậu môn do tổn thương cơ thắt 26 1.5.1. Tình hình nghiên cứu MTCHM trên thế giới 26 1.5.2. Tình hình nghiên cứu MTCHM ở Việt Nam 27 Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 28 U 2.1. Đối tượng nghiên cứu 28 2.1.1. Tiêu chuẩn chọn bệnh nhân 28 2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ 28 2.2. Phương pháp nghiên cứu: 29 2.2.1. Thiết kế nghiên cứu 29 2.2.2. Nội dung nghiên cứu 29 2.2.3. Điều trị phẫu thuật 30 2.2.4. Kết quả : 35 2.2.3. Đạo đức nghiên cứu 39 Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 40 U 3.1. Một số đặc điểm lâm sàng 40 3.1.1. Tuổi 40 3.1.2. Triệu chứng lâm sàng 41 3.1.3. Thời gian mắc bệnh 41 3.1.4. Các yếu tố nguy cơ 42 3.1.5. Số lần mổ tạo hình cơ thắt 43 3.1.6. Các phẫu thuật đã thực hiện ở vùng hậu môn trực tràng 44 3.1.7. Đánh giá mức độ mất tự chủ hậu môn trước mổ 44 3.1.8. Bệnh lý khác kèm theo 45 3.1.9. Các xét nghiệm cận lâm sàng 45 3.2. Đặc điểm về gây mê và phẫu thuật 46 3.2.1. Phương pháp vô cảm 46 3.2.2. Thời thời gian phẫu thuật 47 3.2.3. Phương pháp phẫu thuật 47 3.2.4. Xử lý bổ sung 47 3.3. Kết quả điều trị 48 3.3.1. Kết quả sớm 48 3.3.2. Kết quả xa 51 Chương 4: BÀN LUẬN 55 4.1. Một số đặc điểm lâm sàng 55 4.1.1. Tuổi 55 4.1.2. Thời gian mắc bệnh 55 4.1.3. Các yếu tố nguy cơ 56 4.1.4. Số lần mổ tạo hình cơ thắt 58 4.2. Cận lâm sàng 59 4.3. Kết quả trong mổ 60 4.3.1. Phẫu thuật 60 4.4. Kết quả sớm 64 4.4.1. Đau sau mổ 64 4.4.2. Tiểu tiện sau mổ 64 4.4.3. Điều trị sau mổ 65 4.4.5. Thời gian trở lại sinh hoạt bình thường . 67 4.5. Kết quả xa 67 4.5.1. Tự chủ hậu môn sau mổ 67 4.5.2 Áp lực hậu môn 68 4.6. Kết quả chung 68 4.6.1. Sự hài lòng của người bệnh 68 4.6.2. Kết quả điều trị 69 KẾT LUẬN 70 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC DANH MỤC BẢNG Bảng 3.1. Triệu chứng lâm sàng 41 Bảng 3.2. Số lần đẻ 42 Bảng 3.3. Can thiệp forceps 42 Bảng 3.4. Rạch tầng sinh môn 43 Bảng 3.5. Tiền sử đẻ con to 43 Bảng 3.6. Mổ tạo hình cơ thắt 43 Bảng 3.7. Các phẫu thuật đã thực hiện ở vùng hậu môn trực tràng 44 Bảng 3.8. Đánh giá mức độ mất tự chủ hậu môn 44 Bảng 3.9. Bệnh lý khác kèm theo 45 Bảng 3.10. Xét nghiệm máu 45 Bảng 3.11. Áp lực hậu môn trước mổ 46 Bảng 3.12. Sonde tiểu trước mổ 46 Bảng 3.13. Phương pháp vô cảm 46 Bảng 3.14. Thời gian phẫu thuật. 47 Bảng 3.15. Phẫu thuật làm hậu môn nhân tạo bảo vệ 47 Bảng 3.16. Xử trí bổ xung 47 Bảng 3.17. Đau sau mổ. 48 Bảng 3.18. Chảy máu sau mổ 48 Bảng 3.19. Thời gian nằm viện sau mổ 49 Bảng 3.20. Kháng sinh và dịch truyền sau mổ 49 Bảng 3.21. Tính chất phân sau lần đầu đại tiện 49 Bảng 3.22. Thời gian đặt sonde tiểu 50 Bảng 3.23. Cảm giác đại tiện sau mổ 50 Bảng 3.24. Tỷ lệ khám lại của các bệnh nhân sau mổ. 51 Bảng 3.25. Tự chủ hậu môn 51 Bảng 3.26. Thời gian trở lại sinh hoạt bình thưòng. 52 Bảng 3.27. Áp lực hậu môn sau mổ 52 Bảng 3.28. Tình trạng hẹp hậu môn 52 Bảng 3.29. Biểu hiện lâm sàng 53 Bảng 3.30. Các bệnh lý phát sinh sau mổ 53 Bảng 3.31. Nhận định của bệnh nhân về kết quả điều trị 53 Bảng 3.32. Kết quả điều trị theo tiêu chuẩn nghiên cứu 54 DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 3.1. Phân bố theo tuổi 40 Biểu đồ 3.2. Thời gian mắc bệnh 41 Biểu đồ 3.3. Đại tiện tự chủ 54 [...]... chữa thương tổn cơ thắt đã đựơc thực hiện từ nhiều năm nay Đã có những công trình đánh giá kết quả và điều trị tuy nhiên chưa được hệ thống Do vậy chúng tôi thực hiện đề tài: "Đánh giá kết quả điều trị mất tự chủ hậu môn do tổn thương cơ thắt sau đẻ theo phương pháp Musset " Đề tài nhằm hai mục tiêu: 1 Mô tả đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng bệnh mất tự chủ hậu môn do tổn thương cơ thắt sau đẻ 2 Đánh giá. .. ống hậu môn sẽ thấy các hình ảnh của cơ thắt bị đứt, có sẹo xơ hoá Cần xác định vị trí các thương tổn Phân độ đứt cơ thắt hậu môn theo tổn thương [ 24] ĐỘ TỔN THƯƠNG Độ 1 Tổn thương ở niêm mạc âm đạo Độ 2 Tổn thương của niêm mạc âm đạo và cơ đáy chậu, nhưng không phải là cơ thắt hậu môn Độ 3 Tổn thương ở đáy chậu liên quan đến cơ thắt hậu môn 3a < 50% bề dày cơ thắt ngoài là bị rách 3b > 50% bề dày cơ. .. gặp là do tổn thương hệ thống cơ thắt và thần kinh chi phối ống hậu môn, có thể do chấn thương, vết thương Sinh đẻ là một nguyên nhân chính làm thương tổn hệ thống cơ thắt và thần kinh chi phối ống hậu môn ở phụ nữ Đặc biệt ở những phụ nữ 2 sinh đẻ nhiều lần, phải can thiệp forceps rạch tầng sinh môn [23] Thương tổn rách âm đạo, tầng sinh môn và hệ thống cơ thắt hậu môn gây hậu quả mất tự chủ hậu môn. .. phía sau là mảnh sau trực tràng Ở phía dưới bao thớ được tạo bởi 2 cơ nâng hậu môn mà chức phận của nó là vừa nâng vừa thắt hậu môn, cơ này còn có tác dụng cố định trực tràng cho khỏi tụt 1.1.3.2 Lớp cơ: Ống hậu môn có hai cơ vòng là cơ thắt trong, cơ thắt ngoài và một cơ dọc là cơ dọc kết hợp Các cơ vùng hậu môn có tác dụng nâng và thắt ống hậu môn 10 * Cơ thắt trong: Cơ thắt trong thuộc hệ cơ trơn... 100ml nước thì khả năng tự chủ hậu môn được coi là bình thường Ghi điện cơ Là phương pháp rất tốt trong đánh giá thương tổn của đại tiện không tự chủ do thương tổn cơ thắt ngoài Khi thương tổn nhỏ, thần kinh nguyên vẹn thì công việc xác định thương tổn thuận lợi Ngược lại khi thương tổn cơ lan rộng thần kinh bị đứt nhiễm trùng nặng thì rất khó đánh giá Nhược điểm của phương pháp này là phải dùng những... của ống đều có cơ bao bọc xung quanh, ở trên là cơ nâng hậu môn, ở dưới là cơ thắt vân ngoài (cơ thắt trơn là một lớp của thành hậu môn) Các thớ của cơ nâng hậu môn đan với nhau ở phía trước và phía sau, tết chặt với các thớ cơ dọc của trực tràng tạo thành các đai cơ trước và sau của ống hậu môn Đai trước có tác dụng nâng hậu môn, đai sau có tác dụng thắt hậu môn - Ở mặt sau, ống hậu môn liên quan với... sự co thắt của cơ thắt của cơ thắt ngoài phụ nữ tình trạng thể lực chung và khả năng vận động cơ bắp của nam giới tốt hơn 22 1.3 Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng 1.3.1 Đặc điểm lâm sàng Mất tự chủ hậu môn do tổn thương cơ thắt khiến bệnh nhân mất khả năng kiểm soát việc đào thải phân qua trực tràng mà đến khám bệnh Đánh giá mất tự chủ hậu môn theo các mức độ: - Độ 0: Bình thường - Độ I: Mất tự chủ. .. trợ thêm [7] 19 1.2.1.3 Mất tự chủ hậu môn - Sự bịt kín của ống hậu môn (OHM): chủ yếu do 2 cơ thắt đảm nhiệm (cơ thắt ngoài và cơ thắt trong) Cơ thắt trong là một cơ trơn đảm bảo áp lực thường xuyên của OHM Cơ thắt ngoài là một cơ vân co thắt theo ý muốn Khi bị đứt, rách, các cơ này bị suy yếu sẽ không còn duy trì được chức năng bị kín lỗ hậu môn (HM) trong vòng 1 phút, cũng như mất khả năng kiểm soát... chỗ trũng, nằm ở rìa hậu môn do hai đầu cơ thắt tách xa nhau vì bị đứt đôi hay bị đứt đoạn - Thăm hậu môn trực tràng Thăm hậu môn để đánh giá tình trạng cơ thắt còn nguyên vẹn hay bị đứt Đánh giá thương tổn cơ thắt bằng trương lực của chúng, khi bệnh nhân 23 nhíu hậu môn tối đa nếu cơ thắt còn nguyên vẹn sẽ ôm chặt ngón tay Thăm hậu môn trực tràng còn giúp phát hiện các khối u hậu môn, u phần thấp bóng... thắt sau đẻ 2 Đánh giá kết quả điều trị mất tự chủ hậu môn do tổn thương cơ thắt sau đẻ theo phương pháp Musset tại bệnh viện Việt Đức 3 Chương 1 TỔNG QUAN 1.1 Giải phẫu vùng hậu môn trực tràng: [2], [10], [ 32] Trực tràng là đoạn cuối của ống tiêu hoá nằm ở phần sau của tiểu khung, sát xương cùng cụt, được bắt đầu từ chỗ tiếp nối đại tràng Sigma ngang đốt sống cùng III tới lỗ hậu môn Trực tràng gồm hai . do tổn thương cơ thắt sau đẻ. 2. Đánh giá kết quả điều trị mất tự chủ hậu môn do tổn thương cơ thắt sau đẻ theo phương pháp Musset tại bệnh viện Việt Đức. 3 Chương 1 TỔNG. kết quả điều trị mất tự chủ hậu môn do tổn thương cơ thắt sau đẻ theo phương pháp Musset ". Đề tài nhằm hai mục tiêu: 1. Mô tả đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng bệnh mất tự chủ hậu môn do. bộ giáo dục v đo tạo bộ y tế trờng đại học y h nội Đinh hồng kiên đánh giá kết quả điều trị mất tự chủ hậu môn do tổn thơng cơ thắt sau đẻ theo phơng pháp Musset