[Danh Nhân Việt Nam] Tiểu Sử Phan Đình Phùng phần 10 docx

C›n dı œt nhiÀu lıÁng th˙c th÷ sang sËt ra t˜ng bao nhfi, Ω¨y nhfi, mÂi ngıÈi ΩÀu Ωeo tr≈n vai.. Qua phœa b≈n kia nÓi GiØng M°n l° ΩŸa ph∫n cða dµn MıÈng... H‡ nghe tin cÚ Phan trÍ vÀ nÓ

Th÷ ch◊ c‹ nıËc l° tœnh Ω∆n thıÏng süch cða 36 k∆ l° hÁn

V÷ s˙ th∆ b∞t buÊc ph®i v∫y

Phan b°n ΩŸnh vËi tıËng sÿ :

— Ban Ω∑u quµn ta cÔng ΩıÈng g∂p nıËc, Ω‹ng Ω„n Í vÔng nÓi n°y ch◊ t≠m ΩÎ nh∂t thÈi m° th·i, ta Ω¨ n‹i trıËc r±ng Ωµy kh·ng ph®i l° ch c‹ thà trÓ chµn trıÈng c¯u cho ta H„ng phÓc con s·ng giÓp ta Ωünh th∞ng ΩıÏc mÊt tr∫n nhı h·m nay l° may m∞n quü r„i, Ω˜ng n≈n tıÍng r±ng tr∫n th∞ng n°y tˆc l° c‹ thà lıu l≠i Í Ωµy y≈n ‰n ΩıÏc Ch◊ nÊi chiÀu nay hay l° ng°y mai, ΩŸch quµn kæo Ω≠i ΩÊi binh m¨ tËi büo thÔ quy∆t chi∆n vËi ta, th÷ ta l°m sao ? Cüi diŒu k∆ “Sa nang ðng thðy” mËi r„i ch◊ dÔng ΩıÏc mÊt l∑n l° h∆t, kh·ng ai Ωà cho m÷nh dÔng ΩıÏc tËi l∑n thˆ hai Lo Ωünh Ω¨ kh‹, m° lo Øn c›n kh‹ hÁn Th∫t kh‰ l° viŒc lıÁng th˙c bŸ ngh¬t, kh·ng sao chuyÃn v∫n ti∆p t∆ nhı m∂y nØm trıËc Vœ dÚ quµn Phüp l≠i kh·ng c∑n Ωünh ta, ch◊ vµy b‡c trüi nÓi n°y ΩÊ mıÈi ng°y lu·n, cÒng Ωð l°m cho quµn ta ch∆t Ω‹i nhØn rØng h∆t BÍi v∫y, ta ph®i quy∆t k∆ lui ch≠y l° hÁn ; m° ph®i lui ch≠y tˆc t‚c mËi ΩıÏc

Ng˜ng l≠i ra düng suy nghÿ mÊt lüt, Phan n‹i ti∆p :

— C‹ m∂y nÁi quµn ta c‹ thà lui vÀ Ω‹ng Ω„n, Ωà ta Ω∞n Ωo l˙a ch‡n coi th¯ nÁi n°o ph®i hÁn

— B∏m cÚ, xin cho lui binh l≈n miÀn nÓi Khai TrıËng c‹ ΩıÏc kh·ng ?

NguyÕn MÚc hi∆n k∆ nhı v∫y

— Ph®i Ω‹, ˚ ki∆n cða tıËng quµn r∂t hiŒp vËi ˚ ki∆n ta, ta v˜a toan n‹i

Tˆc thÈi cÚ truyÀn lŒnh cho tıËng sÿ s∞p Ω¥t cho kŸp ΩÓng ng‡ th÷ n‰ tr≠i kæo quµn Ωi, kh·ng ΩıÏc tr÷ ho¨n CÚ d¥n d› tıËng sÿ bfi l≠i h∆t nh˘ng Ω„ v∫t g÷ kÀnh c°ng, v· dÚng ; ngo°i ra khœ giËi, mÂi ngıÈi ch◊ ΩıÏc Ωem theo y phÚc v˜a c∑n dÔng thay Ω‰i C›n dı œt nhiÀu lıÁng th˙c th÷ sang sËt ra t˜ng bao nhfi, Ω¨y nhfi, mÂi ngıÈi ΩÀu Ωeo tr≈n vai Th∆ l° ngo°i kh∏u sÓng Ωà ph›ng Ωünh v° tÓi g≠o Ωà ph›ng Ω‹i, quµn sÿ kh·ng ph®i khi≈ng vüc nh˘ng quµn nhu v∫t dÚng n°o khüc, n¥ng nh‡c, rÊn r°ng Chð ˚ Phan mu‚n cho quµn sÿ nh¬ nh°ng Ωà Ωi cho mau, l≈n d‚c xu‚ng Ωøo cho dÕ, rði khi gi˘a ΩıÈng c‹ g¥p ΩŸch quµn cÒng dà ∏n nÓp hay Ω‚i chi∆n

áÓng ng‡, quµn sÿ l≈n ΩıÈng, nh∞m phœa Khai TrıËng m° Ωi

NÓi Khai TrıËng tÚc g‡i l° nÓi GiØng M°n, dŸch nghÿa t≈n ch˘ ra t≈n n·m

Qua phœa b≈n kia nÓi GiØng M°n l° ΩŸa ph∫n cða dµn MıÈng Phan liŒu ch˜ng Í nÓi GiØng M°n cÒng kh·ng y≈n thµn ΩıÏc n°o, v® l≠i kh‹ mua lÓa g≠o cho quµn sÿ Øn, th°nh ra l≠i ph®i bfi nÓi GiØng M°n kæo quµn sang nıÁng nüu Í Ω∂t MıÈng

Nghÿa binh lÓc n°y trong lıng c‹ tiÀn, nhıng ch◊ kh‰ c‹ mÊt nÂi l° kh·ng mua ΩıÏc lÓa g≠o m° Øn ; ph∑n bÍi miŒt n°y l° thıÏng du, lÓa g≠o kh·ng ΩıÏc d„i d°o nhı trung chµu, ph∑n bÍi dµn l°ng sÏ lŒnh cða b®o hÊ v° NguyÕn Thµn, d∑u c‹ lÓa g≠o dı d∫t c‹ thà bün ΩıÏc, h‡ cÒng ch≤ng düm bün cho nghÿa binh

Í Ω∂t MıÈng, nghÿa binh ch◊ c‹ thà mua khoai b∞p Ωà Øn tr˜ cÁm S≥n c‹ b∞p nhiÀu, Phan mua tr˘ mÊt nÁi trong nÓi, trong ˚ mu‚n tœch tr˘ lıÁng th˙c v° dıÎng sˆc quµn sÿ œt lµu, r„i trÍ vÀ chi∆n Ω∂u mÊt phen n˘a T≠m lünh Í Ω∂t MıÈng c‚t c‹ hai viŒc Ω‹

BÍi v∫y cÚ phüt lŒnh tiÕn v° vi∆t m∫t thı sai ·ng Tün tıÁng quµn vÚ NugyÕn Qu˚nh qua nÓi Qu≠t nh∞m ΩŸa th∆ v° c∂t dinh tr≠i s≥n s°ng, ΩÃ n˘a nghÿa binh trÍ vÀ

DÔ c‹ trüng chœ nhı v∫y m¥c l›ng, h„i n°y th˙c l˙c cða nghÿa binh suy vi kiŒt quŒ l∞m r„i, kh·ng khüc g÷ ngıÈi Ωau b≠i hai chµn, bŸ v∂p tæ nh°o, n∆u kh·ng c‹ ai nµng ΩÎ th÷ kh‹

bÀ t˙ m÷nh d∫y n‰i Nhıng Phan vπn bÀn l›ng v˘ng chœ, kh·ng hÀ v÷ nh˘ng n·ng n‰i ch≠y ngıÏc ch≠y xu·i, nhŸn Ω‹i nhŸn khüt, m° sinh ra chün n®n chÓt n°o

Trong nh˘ng cÁn b·n ba c˙c kh‰, c‹ khi Phan vËi tıËng sÿ ng„i bŒt dıËi Ω∂t chuyŒn

m÷nh : n∆u qu® l›ng trÈi quy∆t ΩŸnh r„i, kh·ng thà cho ta xoay trÍ l≠i thÈi th∆ ΩıÏc n˘a, th÷ ch◊ c‹ mÊt nıËc l° ch∆t Ωà büo Ωüp cüi Án tri ngÊ phÓ thüc cða vua H°m Nghi v° t∂m l›ng tœn y≈u cða anh em hıÁng qu‚c m° th·i Ngo°i cüi ch∆t ra, kh·ng c›n c‹ thà l°m cüch g÷ khüc

H„i n°y t÷nh th∆ Ω¨ nguy, m° Phan thıÈng n‹i Ω∆n ti∆ng “ch∆t” ho°i, tıËng sÿ nghi ng≠i v° n‹i nhfi vËi nhau cho l° ΩiÀm gÍ

Kà t˜ lÓc Phan b∞t Ω∑u khÍi binh nØm 1885, Ω∆n h„i n‹i Ωµy l° nØm 1895, trıËc sau 10 nØm, m∂y trØm kiŒn nhi theo tr∫n m≠c b· Ω°o lu·n b≈n m÷nh cÚ, tr˜ ra œt nhiÀu ngıÈi Ω¨ ch∆t Í sa trıÈng, ch∆t v÷ bŒnh ho≠n, c›n l≠i bao nhi≈u vπn ng∫m cay nu‚t Ω∞ng m° theo, mÊt bıËc kh·ng rÈi CÚ khæo Ω‚i Ω¨i v° hu∂n luyŒn tıËng sÿ, ch≤ng nh˘ng røn ΩÓc h‡ cÒng can Ω®m nhπn n≠i nhı m÷nh m° th·i, l≠i c®m h‹a ΩıÏc tinh th∑n h‡ n˘a Ai n∂y ΩÀu c‹ chœ m≠nh, gan to, ch≤ng qu®n lıu ly, coi thıÈng tœnh m≠ng N∆u c‹ thÈi v∫n v° Ωð l˙c lıÏng, th÷ tıËng ∂y, quµn ∂y c‹ thà tung ho°nh chıa bi∆t Ω∆n th∆ n°o, Ωµu c‹ tËi nÂi ph®i lµm v°o c®nh ngÊ cÔng kh‚n m° ch∆t gi˘a r˜ng

Phan v° nghÿa binh sang trÓ tÓc Í Ω∂t MıÈng C· Ta nh±m h„i thüng 8 nØm ∂t mÔi (1895) Nhıng chˆ tıÍng r±ng cÚ sang Í Ω∂t MıÈng xa x·i hiÃm trÍ m° ch∞c y≈n ‰n t∂m thµn L° v÷ b®o hÊ d› bi∆t tin tˆc nghÿa binh nıÁng nüu ch n°o, l° phüi quµn lœnh Ωi t∫p n¨

Í ch Ω‹ Th°nh ra nghÿa binh Í Ωµu cÒng lo sÏ gi∫t m÷nh ho°i, kh·ng thà y≈n thµn ΩıÏc LÓc n°o nghÿa binh cÒng Ωà s≥n khœ giËi v° h°nh l˚ b≈n m÷nh, b∂t cˆ trıa n∞ng hay Ω≈m khuya, hÕ nghe hÁi ΩÊng mÊt chÓt l° ph®i h∂p t∂p Ωi liÀn ái, kh·ng ph®i nghÿa l° tıËng sÿ

sÏ chi∆n Ω∂u m° trünh : h‡ ch◊ sÏ c‹ s˙ rði ro th÷nh l÷nh x®y Ω∆n cho cÚ Phan hÁn l° tœnh mŒnh cða m÷nh

áang Í C· Ta, nghe ΩÊng ch≠y sang Cü Tang ; Ωang Í Cü Tang, nghe ΩÊng l≠i ph®i ch≠y qua Ban Bˆc Nghÿa binh Ω‰i dÈi quanh qu∏n trong ba nÁi ∂y lu·n m∂y thüng trıÈng r∂t l° v∂t v®, c˙c kh‰, kh·ng nÁi n°o düm Í y≈n mÊt tu∑n ; m° t˜ nÁi n°y ch≠y qua nÁi kia c‹ ph®i g∑n gÒi g÷ Ωµu, v÷ n‹ cüch kho®ng nhau h°ng 36 giÈ Ω„ng h„, ΩıÈng l‚i h∆t sˆc g„ ghÀ, hiÃm h‹c TıËng sÿ Ω¨ khæo bi∆n büo, bˆt cüc thˆ giµy trong r˜ng k∆t l≠i th°nh nhı gi°y dæp ΩÃ mang v°o chµn m° Ωi, th∆ m° c‹ nhiÀu ngıÈi c›n Ω‰ müu chµn c≤ng, Ωð bi∆t ΩıÈng sü gian nan Ω∆n th∆ n°o

Ng‹ th∂y tıËng sÿ nhı v∫y, Phan thıÁng tµm quü, vÔng l≈n kh‹c lËn v˜a kh‹c v˜a n‹i :

— V÷ ta m° cüc ngıÁi ph®i kh‰ sÍ Ωau ΩËn trØm bÀ Hay l° cüc ngıÁi Ωem ta ra m° n≠p cho Phüp, r„i ai n∂y trÍ vÀ qu≈ hıÁng an nghiŒp l°m Øn, k¿o ΩÃ cüc ngıÁi chŸu kh‰ sÍ Ω‹i khüt m¨i nhı v∑y, l›ng ta l∂y l°m b∂t nhπn l∞m

TıËng sÿ xÓm l≠i khuy≈n gi®i v° ch◊ tay l≈n trÈi m° thÀ r±ng :

— ChÓng t·i vui l›ng theo cÚ Ω∆n ch∆t, c˙c kh‰ th∆ n°y c‹ th∞m g÷ Ωµu á∆n ch∆t c›n vui l›ng, hu‚ng chi c˙c kh‰ th∆ m∂y m° chŸu kh·ng kham !

T÷nh c®nh lıu ly kh‚n kh‰ nhı v∫y Ω¨ Ω°nh, c›n ch th®m thi∆t hÁn n˘a, l° v÷ lo nghÿ v∂t v® quü, r∂t nhiÀu tıËng sÿ thÚ bŒnh, nguy hiÃm nh∂t l° bŒnh lŸ Trong m∂y thüng nıÁng nüu Í Ω∂t MıÈng, chœnh cÚ Phan cÒng m∞c ph®i bŒnh lŸ Ω∆n nÂi kh·ng Øn, kh·ng u‚ng g÷ ΩıÏc, v® l≠i c‹ g÷ m° Øn ! thu‚c men b‰ dıÎng ch≤ng c‹, th°nh ra g∑y c›m suy nhıÏc r∂t mau NgıÈi cÚ bµy giÈ xanh xao ‚m y∆u, m° hai v°nh con m∞t lÓc n°o cÒng rıÁm rıËm nh˘ng gi‡t lŒ thıÁng c®m quü ΩÊ, kh·ng lÓc n°o kh· ThıÁng c®m non s·ng, thıÁng c®m cho thµn th∆ m÷nh, thıÁng c®m nh˘ng tıËng sÿ theo m÷nh ; nh∂t l° thıÁng c®m Ω≠i s˙ hı hfing c®nh ngÊ long Ωong Quµn sÿ th∂y ·ng chð tıËng bŒnh ho≠n ‚m y∆u Ω‰i h≥n trıËc m∞t nhı th∆, ai n∆u ΩÀu ph®i ΩÊng l›ng ˆa lÚy

C‹ m∂y ngıÈi c®m khœch quü sˆc, Ω∆n nÂi rÓt gıÁm ra g°o lËn : “Ta kh·ng m¥t mÒi n°o ra h°ng ΩÃ c∑u y≈n thµn, cÒng kh·ng nÎ l›ng n°o tr·ng th∂y c®nh tıÏng Ωau ΩËn m¨i ΩıÏc, th° ch∆t trıËc Ωi c›n hÁn”, th∆ r„i t˙ Ωµm c‰ m° ch∆t t‚t

Xem th∆ Ωð bi∆t Phan c‚ k∆t ΩıÏc l›ng ngıÈi m≠nh l∞m, nhıng m° v∫n s‚ nıËc non Ω∆n lÓc cÔn, v° ˚ trÈi mu‚n tuyŒt, th÷ bi∆t l°m th∆ n°o ?

ᨠΩ‹i khüt, tr‚n trünh, Ω¨ c‹ bŒnh t∫t trong m÷nh, l≠i kh·ng ΩıÏc Í ch n°o y≈n thµn, nghÿa binh Ω∆n h„i n°y th∫t l° thi≈n nguy v≠n kh‰ Quµn lœnh b®o hÊ d› theo tung tœch m° d„n bˆc m¨i sau lıng, kh·ng cho nghÿa binh ΩıÏc ngh◊ ngÁi tr‡n mÊt ng°y n°o l° ng°y y≈n

‰n, kh·ng ph®i gi∫t m÷nh Ch∞c b®o hÊ Ωoün bi∆t nghÿa binh s∞p t°n cuÊc cho n≈n c°ng ph®i dfli theo d„n bˆc ho°i, v÷ e ΩÃ cho nghÿa binh y≈n ngh◊ lµu lµu, t∂t l≠i c‹ th∆ phÚc hıng tüi khÍi

BŸ quµn Phüp ru„ng æp tr≈n Ω∂t MıÈng mÊt cüch nguy bˆc thüi quü, Phan liŒu th∆ Í nıÁng nüu quanh qu∏n t≠i Ω∂t MıÈng cÒng nguy, bøn quy∆t k∆ Ω≈m Ωi ng°y ∏n, læn l≠i trÍ

vÀ nÓi Qu≠t

Gi˘a lÓc b∂y giÈ, nghÿa binh cüc nÁi ΩÀu rÈi r¨ tac tüc kh·ng thà n°o cˆu ˆng nhau hay l° giao th·ng tin tˆc g÷ vËi nhau ΩıÏc ; b®o hÊ sai quµn t∫p n¨ tˆ tung Bao nhi≈u quµn thˆ

do Phan s∞p Ω¥t khi trıËc, bµy giÈ thˆ n°o bŸ Ωünh tan r„i kh·ng kÃ, c›n th÷ ΩÀu chia Ω°n bÃ

‰, kh·ng c‹ ch n°o dung thµn H‡ nghe tin cÚ Phan trÍ vÀ nÓi Qu≠t, bøn lÚc tÚc kæo c® vÀ Ωµy nıÁng nüu

Nguy thay ! Nh˘ng lÓc ch◊ c‹ Ω·i ba trØm ngıÈi c›n Ω‹i l≈n Ω‹i xu‚ng, hu‚ng chi bµy giÈ tÚ hÏp 2700 m≠ng ngıÈi Í mÊt chÂ, th÷ l∂y g÷ m° Øn ?

Th°nh ra lÓc n°y nghÿa binh tuyŒt lıÁng h≤n hoi

M∂y thüng tr‚n trünh Í Ω∂t MıÈng Ban B˙c, Phan c‹ mua tr˘ ΩıÏc nhiÀu b∞p, ΩŸnh bÚng nay mai trÍ vÀ mıu toan kh·i phÚc, th÷ Ωem b∞p ∂y vÀ l°m quµn lıÁng ΩÎ ng¥t trong

œt lµu Nhıng sau kh·ng dø bŸ quµn lœnh b®o hÊ theo d∂u æp bˆc quü, nghÿa binh vÊi v°ng, ch◊ ch≠y thoüt l∂y thµn, c›n b∞p th÷ bfi l≠i Í Ban B˙c h∆t th®y, ch≤ng Ωem theo ΩıÏc n∞m mË n°o Nay trÍ vÀ nÓi Qu≠t, binh s‚ nhµn kh∏u l≠i tØng l≈n th∫p bÊi, th°nh ra kh·ng nh˘ng quµn sÿ ph®i Ω‹i m° th·i, chœnh Phan Ωang Ωau bŒnh lŸ c°ng ng°y c°ng n¥ng th≈m, m° thu‚c men ch≤ng qua ch◊ c‹ m∂y cüi rÕ cµy Ω°o b∫y trong r˜ng s∞c cho cÚ u‚ng, c›n s˙ Øn th÷ b˘a cÁm b˘a chüo, khi c‹ khi kh·ng, th®m h∆t sˆc th®m

á∆n lÓc bœ nıËc tuyŒt lıÁng nhı v∑y, th÷ 2700 quµn sÿ ph®i l°m th∆ n°o ? Tuy c‹ mua læn ΩıÏc œt nhiÀu lÓa g≠o, nhıng Ω∆n n∂u chüo lfing m° hÓp mÂi ngıÈi Ω·i ba mu‰ng cÒng kh·ng Ωð, khoan n‹i g÷ Ω∆n cÁm á‹i quü, quµn sÿ ph®i Ω°o nh˘ng cð nµu v° nh˘ng rÕ n°y

rÕ kia trong r˜ng m° Øn ΩÎ l›ng; nhıng n‹ l≠t quü, kh·ng chŸu ΩıÏc, h‡ l≠i ph®i nh‰ m∂y cµy lau s∫y Ω‚t ra th°nh than, l°m nhı l° mu‚i, ΩÃ ch∂m m° Øn vËi cð nµu cho ΩÎ l≠t

L≠i g¥p nh±m mÔa l≠nh Ω¨ b∞t Ω∑u, tr≈n r˜ng nÓi c›n l≠nh hÁn dıËi Ω„ng b±ng; quµn

sÿ kh·ng c›n m‹n Ω„ g÷ l° m‹n Ω„ ng˙ h°n v° cÒng kh·ng c‹ Ωð dinh tr≠i che sıÁng che gi‹, t˙ nhi≈n c‹ ngıÈi ph®i n±m c°n gi˘a r˜ng H‡ l∂y cµy lü phð l≈n tr≈n cho ∂m C‹ ngıÈi Ω‹i ræt Ω∆n Ω‰i mfii mŒt, m≈ man, Ω≈m n±m gi˘a r˜ng, bŸ c‡p beo tËi Øn lÓc n°o kh·ng hay

21) Ch∆t Í gi˘a r˜ng

Ai Ω‡c Tam Qu‚c, tËi lÓc Kh‰ng Minh nh∞m m∞t Í NgÒ TrıÏng Nguy≈n m° c‹ c®m giüc ng∫m ngÔi th‚ng thi∆t ra sao, t·i tıÍng Ω‡c tËi Ωo≠n dıËi Ωµy c‹ l¡ cÒng ph®i c‹ c®m giüc ng∫m ngÔi th‚ng thi∆t nhı th∆

V÷ hai Ω°ng tµm s˙ g∑n gi‚ng nhau, chœ hıËng g∑n gi‚ng nhau, g¥p ph®i thÈi th∆ kh‹ khØn v∂t v® g∑n gi‚ng nhau, cho Ω∆n chung cuÊc hai Ω°ng cÒng g∑n gi‚ng nhau : ch◊ v÷ nıËc m° lo, lo m° bŒnh, bŒnh m° ch∆t Í gi˘a ΩıÈng

Xem Ωo≠n trıËc, ΩÊc gi® Ω¨ bi∆t t÷nh c®nh Ω‹i khüt ‚m Ωau kh‰ sÏ, l≠nh lÔng cða Phan v° 2700 b≠i binh t°n t‚t tÚ h‡p Í tr≈n nÓi Qu≠t ra th∆ n°o

Phan vÀ tËi nÓi Qu≠t nh±m ng°y 12/10/1895 LÓc n°y thµn h÷nh Ω¨ liŒt nhıÏc v° bŒnh

lŸ Ω¨ tr∑m tr‡ng l∞m r„i Ai n∂y ΩÀu r∑u bu„n lo ng≠i v° Ωoün bi∆t tıËng tinh Ω¨ Ω∆n lÓc u

üm

TıËng sÿ v° gia nhµn xÓm nhau h∑u h≠ thu‚c men Í b≈n m÷nh cÚ t‚i ng°y süng Ω≈m Cüc tıËng thµn c∫n th÷ c‹ ba ·ng l° NguyÕn MÚc, NguyÕn Qu¸nh, NguyÕn Khai; c›n gia nhµn th÷ c‹ phu nhµn tˆc l° “c‚ nghu∆ch r˜ng” Í tr≈n Ω∑u süch Ω¨ n‹i v÷ sao c‹ cüi danh hiŒu ∂y, c® hai ngıÈi con trai l° Phan Bü Ng‡c v° Phan á÷nh Cam, lÓc n°y cÒng Í lu·n b≈n giıÈng bŒnh phÚ thµn; th≈m mÊt ngıÈi chüu k≈u cÚ b±ng chÓ ruÊt n˘a

MÊt ng°y, cÚ Ωi lŸ kh·ng bi∆t l° m∂y chÚc l∑n; ngıÈi c°ng g∑y, m∞t c°ng h‹m, sˆc c°ng Ωu‚i MŒt quü, cÚ n±m nh∞m m∞t l˜ Ω˜ thi≈m thi∆p; v∫y m° ngıÈi ta nghe ch‚c lüt cÚ l≠i tr±n tr‡c th‰n thˆc v° thÍ d°i nhø nh¬ Ch∞c l° lÓc tµm s˙ qu‚c gia Ωang nh∞c nhÍ kœch thœch Í b≈n trong

BŒnh t÷nh mÊt ng°y mÊt n¥ng th≈m, cÚ cÒng t˙ bi∆t m÷nh Ω¨ lµm v· c®nh th∫t t¯ nh∂t sinh r„i, thu‚c men nhµn l˙c kh·ng sao cˆu v¨n l≠i ΩıÏc n˘a Cho n≈n hÕ nghe lÓc n°o trong m÷nh hÁi khfie l≠i ΩıÏc giµy lüt, cÚ d≠y ·ng NguyÕn Qu¸nh v° hai ·ng kia ng„i g∑n kÀ b≈n giıÈng ΩÃ d¥n d› viŒc quµn

CÚ v˜a thÍ h‰n hÃn v˜a n‹i :

— T·i vËi cüc ·ng Ω„ng c˜u khÍi nghÿa Ω¨ mıÈi nØm nay, Ω∆n giÈ c·ng viŒc ch∞c hfing mu·n ph∑n m° ngıÈi l≠i vÊi ph®i chia l÷a xa cüch nhau, nghÿ Ω∆n ngu„n cÁn xi∆t bao th®m thi∆t Nhıng m° c‰ nhµn Ω¨ n‹i kh·ng sai : “Mıu viŒc Í ngıÈi, n≈n viŒc Í trÈi”, viŒc trÈi Ω¨ s∞p Ω¥t lÎ r„i, sˆc ngıÈi kh·ng l°m sao Ω‰i xoay ch‚ng chfii ΩıÏc n˘a Nay mai t·i ch∆t, trong Ωüm cüc ·ng, ai liŒu c‹ thà ch≠y ra ngo≠i qu‚c Ωà v˜a lünh m÷nh, v˜a c∑u h‡c ΩıÏc c°ng hay N∆u kh·ng th÷ sËm lo gi®i tün binh sÿ Ωi, cho h‡ vÀ nh° c°y c∂y l°m Øn, c›n cüc

·ng th÷ s∞p Ω¥t m° ra Ω∑u h°ng b≈n nghŸch cho xong, chˆ c‹ v‡ng ΩÊng can qua n˘a, Ω¨ kh·ng cıÎng n‰i vËi mŒnh trÈi, l≠i kæo nhµy c®nh kh‰ li≈n lÚy cho sinh dµn, v· œch

Cüc tıËng ΩÀu bıng m¥t kh‹c nˆc nÍ, kh·ng ai n‹i ΩıÏc cµu g÷

CÚ l≠i vÈi phu nhµn l≠i ng„i b≈n giıÈng, v° con chüu Ωˆng s∞p h°ng trıËc m¥t m° n‹i :

— B∂y lµu t·i lo viŒc nıËc Ω¨ kh·ng xong, m° c®nh qu≈ nÂi nh° cÒng ph®i bi∆n h‡a tÁi bÈi, nay gi˘a ΩıÈng lÎ dÍ, t·i ph®i bfi m° Ωi, bi∆t bao m‚i di h∫n ·m ∂p trong l›ng, n‹i c°ng th≈m Ωau m° n‹i cÒng ch≤ng h∆t Ch◊ bi∆t l° s‚ trÈi Ω¨ ΩŸnh sao th÷ m÷nh ph®i chŸu v∫y, kh·ng ch‚ng n‰i m° cÒng kh·ng trünh ΩıÏc bao giÈ Th·i th÷ sau ng°y giÈ n°o t·i nh∞m m∞t r„i, m∂y m¬ con cˆ ra h°ng phÚc cho ΩıÏc an to°n; ta bi∆t th∆ n°o b≈n nghŸch cÒng c‹ lıÁng tµm qu˚ tr‡ng nghÿa khœ cða ta, ch∞c kh·ng nÎ h≠i vÏ con ta Ωµu m° sÏ

Phu nhµn ng„i nghe, nıËc m∞t ch®y xu‚ng r›ng r›ng n¨y giÈ, tËi Ωµy mËi g≠t lÚy v° n‹i :

— Xin ·ng tŸnh dıÎng, may ΩıÏc b÷nh phÚc, cho m¬ con t·i ΩıÏc theo h∑u m¨i Í trong ch gian nan cÁ kh‰ th∆ m° vui, chˆ ·ng bfi Ωi mÊt m÷nh, t·i c‹ sung sıËng chi Í ΩÈi n˘a R„i cÚ b®o ngıÈi chüu tËi b≈n d¥n d› Ωinh ninh :

— HÕ chÓ nh∞m m∞t th÷ chüu dπn thœm v° hai em cˆ ra trıËc Ω„n Phüp m° t˙ thÓ Chüu Ω¨ c‹ h‡c ch∞c bi∆t “Chœ th°nh chi Ω≠o kh® dÿ c®m nhµn” (gi˘ Ω≠o r∂t m˙c th°nh th∫t, t∂t nhi≈n c‹ thà c®m ΩıÏc l›ng ngıÈi) ta quy∆t r±ng ngıÈi Phüp kh·ng x¯ t°n nhπn Ωµu m°

lo

N‹i v˜a dˆt lÈi, cÚ truyÀn Ωem bÓt m˙c l≠i v° b®o ngıÈi chüu Ωˆng Ω‹ chæp lÈi cÚ Ω‡c

Ai cÒng nghÿ r±ng cÚ Ω‡c mÊt tÈ chÓc thı hay l° vi∆t thı ΩÃ l≠i cho Chœnh phð b®o hÊ, k˚ thüc vÏ con

NgıÈi ta phfing Ωoün sai h∆t

CÚ Ω‡c cho chæp mÊt b°i thi c®m khüi

B°i thi nhı v∑y :

Nhıng trıÈng phÚng mŒnh th∫p canh Ω·ng, Vfl lıÏc y nhi≈n vŸ t∂u c·ng,

CÔng hÊ ngao thi≈n nan tr≠ch nh≠n, Ph◊ Ω„ bi∆n ΩŸa thıÏng Ω„n phong, C¯u trÔng xa giü quan san ngo≠i,

Tˆ h®i nhµn dµn thðy hfia trung, Trüch v‡ng dÒ long ıu dÒ Ω≠i, TıËng m·n thµm t˙ qu˚ anh hÔng

DŸch n·m :

Nhung trıÈng vµng mŒnh Ω¨ mıÈi Ω·ng, ViŒc vfl l·i th·i vπn ch≤ng xong,

Dµn Ω‹i k≈u trÈi vang ‰ nh≠n, Quµn gian d∫y Ω∂t rÊn Ω°n ong, Chœn trÔng l∫n Ω∫n miÀn quan tüi

TrØm h‡ ph·i pha Ωüm l¯a n„ng, Trüch v‡ng c°ng to c°ng mŒt nh‡c, TıËng m·n ri≈ng h‰ ti∆ng anh hÔng

T˜ h·m Ω‹ trÍ Ωi, bŒnh thà cða cÚ c°ng giÈ c°ng th≈m tr∑m tr‡ng ; thu‚c men thay Ω‰i nhiÀu phıÁng cÒng v· hiŒu MÊt vŸ danh y trong miÀn nghe tin cÚ Ωau ph®i m≠o hiÃm mu·n v°n mËi l≈n ΩıÏc nÓi Qu≠t Ωà trŸ bŒnh cho cÚ m° cÒng kh·ng gi®m chÓt n°o

L‚i 8 giÈ süng ng°y 13 thüng 11, cÚ m∂t TrıËc giµy phÓt cu‚i cÔng, cÚ mÍ m∞t ng‹ quanh chı tıËng, h÷nh nhı mu‚n n‹i g÷ n˘a, nhıng h∆t hÁi r„i kh·ng n‹i ΩıÏc n˘a, ch◊ th∂y hai b≈n kh‹e m∞t ˆa lÚy, r„i th÷ nh∞m lu·n Linh h„n th≈nh thang l≈n tr≈n th∆ giËi nh˘ng anh hÔng nghÿa sÿ c‰ kim Ω·ng tµy v÷ viŒc nıËc nh° hy sinh, kh·ng kà th°nh c·ng hay l° th∂t b≠i CÚ hıÍng th‡ 49 tu‰i Khœ ti∆t Ω∑y tr°n non nıËc Lam, H„ng, c·ng viŒc ghi chæp lŸch s¯ H„ng L≠c

Cüc h°ng tıËng sÿ nhı con m∂t cha m¬, k≈u g°o kh‹c l‹c, vang d∫y nÓi non H„i n°o Cao Th∞ng ch∆t, h‡ thıÁng kh‹c mÊt, bµy giÈ h‡ kh‹c thıÁng tËi mıÈi V÷ cüi ch∆t cða Cao Th∞ng Ωau ΩËn cho nghÿa binh thiŒt, nhıng c›n c‹ hy v‡ng Í cÚ Phan, bµy giÈ cÚ Phan m∂t, nghÿa binh ph®i tuyŒt v‡ng h≤n

NhiÀu binh sÿ c® thüng nhŸn Ω‹i n±m sıÁng, m›n hÁi h∆t sˆc, cÒng kh·ng c∑m Ω∫u nÂi s˙ bi ai, Ω∆n ΩÂi thıÁng quü, kh‹c quü r„i ch∆t lu·n C‹ m∂y chÚc ngıÈi thµn binh t˙ Ωµm c‰ ch∆t theo chð tıËng

çng NguyÕn Qu¸nh tˆc thÈi x∆p Ω¥t viŒc tang, kh·ng düm Ωà ch∫m trÕ, v÷ e c‹ s˙ b∂t tr∞c th÷nh l÷nh x®y tËi chØng Gia nhµn v° tıËng sÿ cÔng ch‡n ng°y 16 l° ng°y an tüng ; Tang lÕ c¯ h°nh, c‚ nhi≈n ΩÁn sÁ v° gi®n dŸ Duy c‹ viŒc tπn liŒm di thà cða cÚ, tıËng

sÿ hÁi phœ kh‰ tµm Thay v÷ ph®i dÔng quan t°i nhı thıÈng, tıËng sÿ ch¥t cµy g v°ng tµm th∫t lËn Í trong r˜ng, Ωem vÀ khoæt lÒng thµn cµy, Ω¥t di thà trong Ω‹, tr≈n Ω∫y n∞p g∞n l≠i ch∞c ch∞n Di thà mang üo m¨o t∂n sÿ

áÓng ng°y an tüng, tıËng sÿ s∞p h°ng l°m là c¯ ai v° l≠y trıËc linh c˘u, r„i rıËc linh c˘u xu‚ng tüng dıËi chµn nÓi Qu≠t LÓc linh c˘u h≠ huyŒt r„i, tr≈n ch◊ Ω∞p Ω∂t b±ng ph≤ng, chˆ kh·ng Ω∞p cao l≈n th°nh m„ TıËng sÿ dÚng tµm ch·n c∂t nhı th∆, l° v÷ ph›ng sÏ mai sau c‹ k¿ ΩiÀm ch◊ m° mÊ cÚ bŸ khai qu∫t l≈n chØng

Quµn Phüp kh·ng hay viŒc cÚ Phan Ω¨ m∂t, v÷ tıËng sÿ vπn Ω‹ng tr≈n nÓi Qu≠t nhı thıÈng v° gi˘ cüch tr∑m tÿnh ≈m ΩÀm, kh·ng lÊ ra mÊt h÷nh tœch g÷ b°y tfi cho b≈n ngo°i bi∆t trong quµn v˜a c‹ Ω≠i bi∆n Duy c‹ quµn thˆ cüc nÁi nghe tin chð tıËng m∂t r„i, sinh ra chün n®n, l∑n h„i t®n tüc, trÍ vÀ qu≈ hıÁng, ho¥c tr‚n qua Løo qua Xi≈m cÒng nhiÀu C›n b®n bÊ tıËng sÿ cða Phan, th÷ vπn theo h∑u phu nhµn ΩÃ chÈ ng°y ra thÓ

Cüch mıÈi m∂y h·m sau, quµn Phüp Ωi tu∑n, b∞t ΩıÏc mÊt t≈n nghÿa binh Í tr≈n tr≠i læn xu‚ng x‹m l°ng t÷m mua lıÁng th˙c TrıËc c›n d d°nh, sau d‡a b∞n ch∆t, n∆u nhı kh·ng n‹i rfl binh t÷nh tr≈n nÓi, th°nh ra t≈n lœnh n‡ ph®i thÓ th∫t r±ng cÚ Phan Ω¨ qua ΩÈi tr≈n mıÈi b˘a nay v° n‹ ch◊ c® nÁi ch·n di thà n˘a

Quan quµn buÊc n‹ Ωi dπn ΩıÈng tËi Ω°o mÊ l≈n l∂y thi thà cÚ Phan Ωem vÀ

L≠ thay ! Ω≈m b˘a 29 Í tr≈n sÁn tr≠i, phu nhµn Ωang ngð n±m mÊng th∂y cÚ Phan hiÃn linh vÀ, n‹i vËi phu nhµn nhı v∑y :

— Ng°y mai ta th¯ ra trıËc m¥t quµn Phüp, xem chÓng l°m g÷ ta

Phu nhµn cho l° ΩiÀm l≠, suy nghÿ phµn vµn Tæ ra chiÀu b˘a sau, l° ng°y 30, c‹ tin büo l≈n sÁn tr≠i r±ng : kh·ng hiÃu sao quµn lœnh b®o hÊ bi∆t chÂ, Ω¨ Ω°o mÊ cÚ Phan l≈n Ωem vÀ Ω„n Linh C®m r„i Trong mÊng, cÚ n‹i “ta th¯ ra trıËc m¥t quµn Phüp” l° üm ch◊ v°o viŒc Ω°o m® Ω‹

M∂y h·m sau phu nhµn dπn con chüu v° cüc tÔy tıËng ra thÓ Í Ω„n Linh C®m Cüc quan binh Phüp ti∆p Ω¨i mÊt cüch t¯ t∆ MÊt Ωo°n khüc ra thÓ Í trıËc quµn m·n NguyÕn Thµn

Phu nhµn v° cüc ngıÈi tÔy tÔng bŸ üp dπn v· Hu∆ nghŸ x¯ Cüc tıËng nhı NguyÕn Tr≠ch, NguyÕn M≠u c® th®y 23 ngıÈi bŸ chæm C›n phu nhµn v° con chüu th÷ b®o hÊ gi˘ Í Hu∆ œt lµu, r„i th® cho vÀ l°ng á·ng Thüi an nghiŒp

NgıÈi ta thu∫t chuyŒn r±ng cÚ Phan v° Cao Th∞ng, sau hiÃn thünh Í l°ng Kh≈ ThıÏng, huyŒn HıÁng Kh≈, dµn l°ng c®m mÊ anh hÔng, l∫p ΩÀn thÈ t˙, Ω∆n nay Ωang c›n N‹i vÀ quµn Phüp bi∆t chÂ, khai qu∫t ΩıÏc m® cÚ Phan l≈n, Ωem di thà vÀ Ω„n Linh C®m giao cho NguyÕn Thµn xem xæt c‹ ph®i thiŒt l° di thà Phan á÷nh PhÔng kh·ng

B∂y giÈ NguyÕn Thµn mËi bi∆t cÚ Phan m∂t r„i, Ω∞c chœ, miŒng cıÈi ha h®, dÁ tay l≈n ngang trün m° n‹i :

— T˜ nay ta ΩıÏc ngð y≈n r„i !

H·m sau, l¨o sˆc Ω›i cüc phÚ l¨o Í l°ng á·ng Thüi v° h‡ h°ng b° con cÚ Phan l≈n Ω„n Linh C®m nh÷n nh∫n Ωœch xüc R„i Ω‹ NguyÕn Thµn dÍ thð Ωo≠n “anh hÔng” cða l¨o ΩÃ h°nh h≠ tËi n∞m xıÁng kh· thŸt nüt cða ngıÈi c˜u ΩŸch vËi l¨o m° lÓc ngıÈi ∂y c›n s‚ng, l¨o kh·ng düm xu∂t tr∫n giao phong, bµy giÈ ngıÈi ta ch∆t r„i mËi l≈n m¥t dıÁng oai diŒu vfl M° l¨o dıÁng oai diŒu vfl cüch n°o ?

Kh·ng n‹i ra th÷ bfi qu≈n m∂t s˙ th∫t, m° n‹i th÷ m÷nh ph®i thıÁng tµm v° gËm ghi∆c

NguyÕn Thµn sai Ωem di thà cÚ Phan ra ch ΩŸa Ω∑u cða t‰ng ViŒt Y≈n, Ω‰ d∑u chµm l¯a m° Ω‚t cho xıÁng thŸt chüy ra tro, r„i tro ∂y trÊn v°o thu‚c sÓng, nh„i trong sÓng th∑n c·ng cða ta m° b∞n xu‚ng La Giang

Dµn x¨ quanh miÀn, ph®i tuµn lÈi sˆc cða NguyÕn Thµn ra Ωˆng chˆng ki∆n viŒc l°m t°n nhπn n°y ; ai th∂y cÒng ph®i Ωau l›ng v° khinh th∑m NguyÕn Thµn trong bÚng NguyÕn Thµn nay cÒng qua ΩÈi lµu r„i, n∆u Í dıËi c¯u nguy≈n c‹ g¥p cÚ Phan, ch∞c l¨o kh·ng düm nh÷n m¥t

CÚ Phan Ω¨ ch∆t, nghÿa binh t˙ tan, NguyÕn Thµn t˙ cho cüi k∆t qu® ∂y l° c·ng tr≠ng nhı trÈi cða m÷nh, m¥c dÔ s˙ th∫t tr∫n m≠c gian nan ch◊ l° lœnh t∫p b®o hÊ v° cüc quan vfl Phüp ch◊ huy, c›n NguyÕn Thµn kæo Ω≠i binh ra t˜ thüng 5 tËi giÈ, kh·ng hÀ giao phong giüp tr∫n vËi nghÿa binh h‡ Phan l∑n n°o Th∆ m° NguyÕn Thµn t˙ nh∫n l° c·ng tr∫n cða m÷nh, cho n≈n sai may mÊt lü cÈ b±ng lÚa Ωfi thiŒt lËn, tr≈n vi∆t 4 ch˘ th∫t lËn :

T¥c PhÔng b‚ t¯

nghÿa l° “t≈n gi¥c PhÔng sÏ quü ch∆t r„i”, r„i sai lœnh thð h≠ vüc lü cÈ ∂y, cÎi ng˙a lıu tinh ch≠y Ω≈m ng°y, vÀ kinh Ω· büo tin th∞ng tr∫n

C›n gan hÁn n˘a, NguyÕn Thµn t˙ d˙ng bia Ωü khoe khoang ghi chæp c·ng nghiŒp m÷nh Í tr≈n Ω◊nh nÓi TÔng SÁn, sai tu∑n phð áinh Nho Quang so≠n b°i vØn bia k˝ c·ng c‹

8 cµu 32 ch˘ nhı v∑y :

VŒ giang chi anh, Th≠ch trÚ chi linh

Th∆ xu∂t tu∂n kiŒt,

VŸ x¨ t∞c sinh

Tµy b÷nh h˘u t¯, á∏u nam Ω≠i danh

H„ng Lam thi≈n c‰,

Bi kΠtranh tranh

á≠i ˚ n‹i khœ thi≈ng s·ng nÓi VŒ Giang Th≠ch TrÚ (qu≈ hıÁng NguyÕn Thµn) chung ΩÓc ra b∫c ngıÈi anh t°i, cha truyÀn con n‚i, v÷ giang sÁn x¨ t∞c m° Ω¿ ra Ωà giÓp giang sÁn x¨ t∞c Ng°y trıËc cha Ω¨ anh hÔng, giÈ tËi con cÒng anh hÔng, l∫p n≈n c·ng nghiŒp to tüt, ghi chæp Í kho®ng s·ng Lam nÓi H„ng mu·n ΩÈi

Nhıng bia Ωü ∂y c‹ Ωˆng ΩıÏc Í gi˘a non nıËc H„ng, Lam mu·n ΩÈi, nhı cµu vØn nŸnh h‹t cða áinh Nho Quang v° cüi ki≈u khœ m≠o c·ng cða NguyÕn Thµn Ωµu ! V÷ ba nØm sau, bia Ωü ∂y bŸ sæt Ωünh bà ra m∂y m®nh, r„i th÷ cfi m‡c r≈u phong, ru„i bµu chuÊt Í; k∆ Ω‹ ngıÈi Phüp l≠i phü trüi nÓi ∂y Ωà c∞m ΩıÈng, th°nh ra bia Ωü m∂t h≤n tØm tœch, kh·ng c›n

ai nh÷n bi∆t h„i trıËc n‹ t‡a l≠c Í ch n°o n˘a ˚ h≤n ·ng trÈi ghæt k¿ t°n süt Ω„ng lo≠i, m≠o nh∫n c·ng lao, cho n≈n sai Thi≈n l·i Ωünh tan bia Ωü ∂y Ωi chØng ?

N‹i g÷ sau lÓc h‡ Phan qua ΩÈi r„i, t÷nh th∆ b∞t buÊc nghÿa binh ph®i t˙ ra h°ng Ω∑u NguyÕn Thµn; trong ˚ kh·ng khfii c‹ ch tin c∫y v° tr·ng mong mÊt ngıÈi Ω„ng b°o quyÀn th∆, t∂t s¡ bao dung che chÍ cho m÷nh khfii ch∆t Kh·ng dø NguyÕn Thµn l≠i ra oai, t˙ tay chæm gi∆t h≠ng ngıÈi b≠i tr∫n quy h°ng Ω‹ r∂t nhiÀu, kh·ng ΩÏi tµu tr÷nh xæt x¯ g÷ h∆t V÷ trong tay l¨o lÓc ∂y c‹ thanh ki∆m ThıÏng phıÁng, cho phæp “tiŒn nghi h°nh s˙, tiÀn tr®m h∫u t∂u” kia m° NgıÈi ta oün h∫n l¨o kh·ng bi∆t th∆ n°o m° n‹i

ThuÍ Ω‹, vØn thµn NghŒ Tÿnh h‡p nhau, so≠n ra cµu Ω‚i truy ΩiŒu cÚ Pha, ˚ tˆ bao quüt, vØn t˙ hÔng h„n, c‹ thà g‡i l° mÊt tiÃu s˙ t‹m t∞t thµn th∆ v° s˙ nghiŒp cÚ Phan cÒng ΩıÏc T·i mu‚n mıÏn ngay cµu Ω‚i n°y l°m cµu k∆t thÓc “TruyŒn Phan á÷nh PhÔng” cða t·i:

Th°nh b≠i anh hÔng m≠c lu∫n, th¯ c· trung, th¯ Ω≠i nghÿa, thŒ d˘ chı quµn t¯ th◊

Ωi≈n Ω≠i h≠, nh∂t mÊc nan chi ! Cung l¨nh y≈n ti≈u, thÔy nhµn b∂t tüc thµm sÁn oün Hu‚ng ΩıÁng nh∫t long phi vµn üm cÊng Ta nhµn s˙ v· thıÈng kh® lµn La ViŒt giang sÁn büch ni≈n vØn hi∆n phi≈n cung m¨;

C‰ kim thi≈n ΩŸa v· cÔng, nhi lıu thðy, nhi cao phong, Ω„ng th¯ Ω≠i trıÏng phu VÒ trÚ, Lam chi phong, H„ng chi tuy∆t, xung h°n v· n≠i büch tÔng Ωi≈u VŸ h° tai : hÊi quy∆t Ω„i

ba, trung lıu Ωà trÚ ! Tinh di v∫t hoün, h° nhµn b∂t khÍi c‚ vi≈n t÷nh ? C∫p th¯ thÈi nh≠n tün phong xuy, kham thün thi≈n tµm m≠c trÏ áÊc th¯ TÔng Mai khœ ti∆t, nh∂t t¯ tinh th∑n quün Ω∏u ngıu

ChÓng t·i t≠m dŸch nhı sau :

Anh hÔng th°nh b≠i kà chi ? D≠ s∞t son, l›ng v°ng Ωü, thÀ cÔng cüc b≠n gi˘ trıËc sau M¥c Chµu ΩÓc khœ tinh anh, trung hi∆u h¬n h› cÔng s¯ süch Ngao ngün nh¡, l∑u cao s∞p Ω‰, mÊt cÊt kh‹ nµng; ph›ng v∞ng kh‹i tan, li∆c m∞t non xanh th≈m tˆc t‚i V® bµy giÈ r„ng bay mµy xüm, x‹t xa viŒc th∆ kh·n lıÈng, nh˘ng thıÁng La ViŒt giang sÁn, vØn hi∆n trØm nØm th°nh tr∫n m≠c;

TrÈi Ω∂t xıa nay th∆ m¨i áü d˙ng ngıËc, nıËc ch®y xu·i, Ω‹ vπn non s·ng phıÈng tu∂n kiŒt Lam H„ng n‰i cÁn b¨o tuy∆t, büch t›ng Óa rÚng lu‚ng x·ng pha áau ΩËn thay, Ω≈

vÎ s‹ng v„, gi˘a d›ng trÚ Ωˆng; sao dÈi v∫t Ω‰i, ng®nh Ω∑u ngıÈi cÒ ph®i b·n ch·n áıÁng lÓc n°y gi‹ th‰i nh≠n l÷a, cØm gi∫n l›ng trÈi cay nghiŒt; ri≈ng c®m TÔng Mai khœ ti∆t, tinh th∑n mÊt thüc r≠ng trØng sao

Trong cµu Ω‚i n°y, nh˘ng ch˘ M¥c, Chµu, La, ViŒt, Lam, H„ng, TÔng, Mai, ΩÀu l° t≈n ri≈ng nÓi s·ng qu≈ quün cÚ Phan á÷nh PhÔng